14.8.13

ΠΑΝΟΥ Θ. ΠΟΥΓΓΟΥΡΑ: Μεγάλη Παρασκευή... χωρίς Ανάσταση


ΟΔΟΣ Μεγάλη Πέμπτη 2.5.2013 | 690

Η ιστορία της πανέμορφης πόλης της Κρακοβίας, καθώς τρέχει την παρουσία της στους αιώνες μέχρι σήμερα, έχει τρόπο να αφορά όλους τους ανθρώπους, όλους τους λαούς, πέρα από τους κατοίκους της. Δίπλα της κυλάει ο ποταμός Βιστούλας, στο Νότιο μέρος της πόλης υψώνεται ο βράχος Βαβέλ κρατώντας και διαφυλάγοντας το κάστρο, κομμάτι από περασμένες εποχές ζωσμένο με τοίχο, όπως βόλευε την άμυνα τότε. Από ψηλά ο Βιστούλας και η πόλη, ακριβώς κάτω η συνοικία Καζιμιέρς. Είναι η Εβραϊκή συνοικία. Η επίσκεψή μας σ’ αυτήν προγραμματίστηκε για την επομένη της επίσκεψης στα στρατόπεδα Άουσβιτς και Μπιργκενάου. Δεν έχει σημασία αν η καταμέτρηση της καταστροφής αρχίζει από το μετά ή το πριν. Το στρατόπεδο Άουσβιτς με την ανατριχιαστική επιγραφή στην είσοδο να παραμένει στην θέση της, διατηρεί την πρώτη επιτελική θέση μνήμης ανάμεσα σε άλλα, όσα λειτούργησαν από το 1933 ως το 1945.

Τα συναισθήματα και οι περιγραφές από όποιους και για όποιους περπάτησαν, ή βαδίζουν σήμερα στα υπόλοιπα των εγκαταστάσεων, είναι πλαστικοποιημένα και πολυφωτογραφημένα σήμερα. Δεν υπάρχει βιβλιοθήκη, η φωτογραφικό άλμπουμ σε κάθε σπίτι, που να μην διαθέτει στοιχεία από αυτό ή κάποιο άλλο στρατόπεδο, αυτά μπορεί να δείχνονται στα παιδιά για ενημέρωση. Κάποια συσχέτιση συναισθημάτων μπορεί να επιχειρηθεί σήμερα με την επίσκεψη στο κοιμητήρι Πισκαρέφκογιε της Αγίας Πετρούπολης για το ίδιο χρονικό διάστημα 1941-1945, ομαδικοί τάφοι για ενιακόσιες χιλιάδες πεινασμένους από τους ίδιους υπαίτιους. Κοινό γνώρισμα των δύο τεκμηρίων, στρατοπέδου και κοιμητηρίου, είναι η εκτός Γερμανίας θέση τους.
Εντός όμως της χώρας των η δημιουργία παρομοίων στρατοπέδων προϋποθέτει κάποια επιλογή, κάποια προτίμηση, ώστε να έχει δικά της κριτήρια. Το Μπούχενβαλτ για παράδειγμα έχει θέσει στην Βαϊμάρη την πατρίδα του Σίλερ και του Γκαίτε. Τα αγάλματά τους αλληλοκοιτάζονται στημένα ολόσωμα στο ίδιο βάθρο στην κεντρική πλατεία της Βαϊμάρης. Εδώ περνούσε μεγάλο μέρος της ζωής του ο Φραντς Λιστ και ο Βόλφαγκ Γκαίτε, στο πάρκο που το τρέχει γραφικό ποτάμι στις παρυφές της πόλης. Υπάρχουν ακόμη σήμερα τα σπίτια και των δύο προορισμένα τουριστική επίσκεψη. Στο κέντρο της πόλης το σπίτι του Σίλερ και μετά; παίρνει κανείς το λεωφορείο για το Μπούχενβαλτ. Η διαδρομή για το στρατόπεδο μέσα από δάσος είναι από τις ομορφότερες της Γερμανίας και μετά; σταθμεύει στην μαύρη πύλη του στρατοπέδου.

Στην Κρακοβία η συσχέτιση της με την Βαϊμάρη είνα η ίδια παρτιτούρα. Πρωτεύουσα προηγούμενη της Πολωνίας με ιστορικό πανεπιστήμιο, όπου φοίτησαν ο Κοπέρνικος και στις μέρες μας ο προηγούμενος πάπας Βοϊτιλας. Η κεντρική πλατεία Ryinek Clouny είναι η μεγαλύτερη της Ευρώπης, οι καθεδρικοί, οι λεωφόροι σελίδες από προηγούμενους αιώνες, το άγαλμα του εθνικού ποιητή Μίτσκεβιτς, τείχη ζώνουν την πόλη όπως άλλοτε, κάτι σαν την Νυρεμβέργη. Αν στην ιστορική Κρακοβία με το έξοχο αλατωρυχείο, όπου σμιλεύτηκαν στο αλάτι έξοχα δείγματα από την ιστορία της χώρας, στήθηκε το έγκλημα στο Άουσβιτς-Μπιργκενάου. Στην Νυρεμβέργη του Ντύρερ με τα ίδια τείχη και την ίδια ιστορία, επιλέχθηκε να συγκεντρώσει τον στρατό του ο Χίτλερ, όμως στην ίδια πόλη στήθηκε η δίκη της Νυρεμβέργης. Εκεί τραβήχθηκε το αυτί των ενόχων.

Στην Βόρεια άκρη της πόλης της Κρακοβίας, η πύλη, το έξοχο φρούριο Μπαρμπακαν με τις πολεμίστρες, η όπερα, οι γκαλερί οι ζωγράφοι του δρόμου. Στα Νότια το κάστρο Μπαμπέλ με καθεδρικό, μοναστήρι και έξοχη θέα στον Βιστούλα. Έξω από το κάστρο συνέχεια της πόλης η έξοχη λεωφόρος Ζοριέτα Πέτλα. Η μεγαλοπρέπεια της λεωφόρου με κεντρικό διαχωριστικό με πλατάνια, αθόρυβη όσο γίνεται το τραμ στον διπλής κατεύθυνσης δρόμο είναι η κίνηση. Κάποιο κηπάκι να ξαποστάσεις, να στοχαστείς να προσανατολιστείς. Κατά μήκος η λεωφόρος, στο ένα χέρι η πόλη της Κρακοβίας, στο άλλο η Εβραϊκή συνοικία Καζιμιέρς. Πορευτήκαμε στην μελαγχολική περιοχή, τα σπίτια όπως τα εγκατέλειψαν, οι δρόμοι αναδίδουν κάποιο συναίσθημα πόνου. Το διάβα στα πεζοδρόμια της Καζιμιέρς παρόμοιο μ’ εκείνο της via Dolorosa (οδός Μαρτυρίου) στην παλαιά πόλη των Ιεροσολύμων. Σ’ όποιο βαδίζει υποβάλει την αίσθηση της Μ. Παρασκευής, πηγαίνει στον δρόμο της αγιοποίησης από Καζιμιέρς στο κοντινό Άουσβιτς σε ανάστροφη σχέση θύματος-θύτη.
Τα παράθυρα, οι πόρτες, παραμένουν σημεία φαντασμάτων καλντερίμια στα πεζοδρόμια κρατούν τον ήχο (για όποιον θέλει να τον ακούει) από το παιδικό αμαξάκι. Οι εβραίοι φορτωμένοι με τις σακούλες τα ψώνια γύριζαν σπίτι, τις γιορτές τους πήγαιναν στην συναγωγή, όχι επειδή έτσι θα έπρεπε, όπως το θέλει ο συγγραφέας, αλλά διότι στην πλατεία της συνοικίας του Καζιμιέρς η συναγωγή έγινε Ισραηλιτικό Μουσείο. Κάποιο θέατρο, πιο πολύ μνήμη και λιγότερο παράσταση, δείχνεται στους επισκέπτες, υποβάλλει η αίσθηση ότι έδώ περπάτησαν τα τελευταία τους βήματα μερικές χιλιάδες Εβραίοι, βαδίζουμε πάνω στις πατημασιές τους.

Εκείνοι απλά υποπτευόταν στην αρχή για την πορεία της ζωής τους στο τέλος του δρόμου προς το Άουσβιτς, εμείς σήμερα βαδίζουμε με πένθιμο εμβατήριο και είμαστε βέβαιοι, για το που τους πήγαινε ο ίδιος δρόμος. Ήταν ότι συναντήσαμε περνώντας την διφορούμενη πινακίδα “η εργασία απελευθερώνει”. Πολλά από τα καπέλα των κυρίων που γύριζαν φορτωμένοι σακούλες στα σπίτια τους ήταν εδώ, πολλών τα γυαλιά από εκείνα που ο Σαίξπηρ τα θέλει στην άκρη της μύτης του Τσιφούτη Εβραίου, όπως στον “έμπορο της Βενετίας” είναι εδώ, πολλά από τα παιδικά πλεκτά εκείνων των παιδιών, όσων τα πήγαιναν με τα καροτσάκια στα πεζοδρόμια της Καζιμιέρς, είναι εδώ. Στο στρατόπεδο, έξω όμως από τα ηλεκτροφόρα καλώδια, ήταν το νοσοκομείο των φρουρών, δίπλα η οικία του διοικητού για την οικογένειά του με τις κόρες του. Το πιάνο ακουγόταν, τα κορίτσια μάθαιναν να παίζουν Σούμαν και Μπετόβεν, τα καλώδια ήταν πίσω και έξω από την οικία τους. Αυτά ήταν τα σημάδια, όσα πήραμε από την χθεσινή επίσκεψη στα δύο στρατόπεδα.

Στην χημεία μαθαίναμε, ότι η μετάβαση ενός σώματος από την στερεά κατάσταση απ' ευθείας στην αέριο ονομάζεται εξάχνωση, παράδειγμα το Ιώδιο. Εδώ τελειοποιήθηκε η μέθοδος για ένα εκατομμύριο εκατό χιλιάδες εγκλεισμένους (σώματα), στα χρόνια που λειτούργησαν τα δύο στρατόπεδα. Ανάμεσα στις τελειοποιήσεις της μεθόδου ήταν και ο εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων με υπόγειες κατασκευές, για την μη αεροπορική εντόπισή τους. Όταν πλησίαζαν τα Σοβιετικά στρατεύματα, τα υπόγεια κτίσματα ανατινάχτηκαν, ώστε να μην αποτελέσουν τεκμήρια. Σήμερα παραμένουν ερείπια, τεκμηριώνουν το εκ προ μελέτης, που όμως δε πρόλαβε να γίνει έγκλημα (έτσι πίστευαν). Το παγκόσμιο επίτευγμα της ανθρώπινης εξόντωση δεν κατερρίφθη. Ολόκληρη συνοικία Εβραίων της Κρακοβίας Καζιμιέρς τσαλακώθηκε (συρρικνώθηκε) στο πλησιέστερο Άουσβίτς. Περπατώντας στην συνοικία καθίσαμε σε παγκάκι και θυμηθήκαμε τον Λορέντζο Μαβίλη που έγραφε

Κι αν θες παρά να 
κλαίς το δείλι
Τους ζωντανούς 
τα μάτια σου ας θρηνήσουν
Θέλουν, μα δεν βολεί 
να λησμονήσουν.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 2 Μαΐου 2013, Μεγάλη Πέμπτη, αρ. φύλλου 690

1 σχόλιο:

  1. Ανώνυμος14/8/13

    Κι αν θες παρά να
    κλαίς το δείλι
    Τους ζωντανούς
    τα μάτια σου ας θρηνήσουν
    Θέλουν, μα δεν βολεί
    να λησμονήσουν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ