20.8.20

ΕΛΕΝΗΣ ΒΑΦΕΙΑΔΟΥ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ: Βασίλης Χατζής (Καστοριά, 1870 - Αθήνα, 1915)

ODOS: efimerida tis Kastorias
ΟΔΟΣ: 21.5.2020 | 1031 | σελ. 10


Ἕνας ἀπὸ τοὺς σημαντικότερους Ἕλληνες ζωγράφους 

Καστοριανῆς καταγωγῆς


Κάποτε, πολλὰ χρόνια πέρασαν ἀπὸ τότε, ἔγραφε ὁ Γεράσιμος Βῶκος, ὅτι εἶδε στὸ σπίτι τοῦ γλύπτη Θωμᾶ Θωμόπουλου ἕναν μικρὸ πίνακα τοῦ ζωγράφου Βασίλη Χατζῆ καὶ συγκεκριμένα ἕνα τοπίο τῆς Ἀττικῆς. Ἦταν μιὰ ὄχθη ξηροῦ χειμάρρου μὲ λίγες ἐλιὲς στὸ βάθος. Ἔνοιωσε ἀμέσως, ὅπως ὁμολογεῖ, σ’ αὐτὸ τὸ τοπίο κάποιο γνώριμό του μέρος· πώς εἶδε τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του ἐκεῖ μέσα νὰ κάνει περίπατο κάποιο χειμωνιάτικο ἀπόγευμα.

Γνώριζε, ἔγραφε, τὸν Χατζῆ σὰν θαλασσογράφο καὶ ἐπηρεασμένο ἀπὸ τὴν ἀγαθὴ ἐπιρροή τῆς τέχνης τοῦ ἀλησμόνητου θαλασσογράφου Βολανάκη. Ἰστιοφόρα, ποὺ ταξιδεύουν σὲ τρικυμισμένες θάλασσες, ἰστιοφὀρα ποὺ στέκουν στὴ γαλήνη τοῦ πελάγους, ἄλλα ποὺ προσεγγίζουν σὲ λιμένες ἢ φεύγουν γιὰ τὸ μακρινὸ ταξίδι, καΐκια στὴν ὁρμητική τους κίνηση, στὸ ὄνειρο τῆς μακρινῆς ἀναμονῆς τους, ψαροποῦλες στὶς αὐγὲς τῶν ἀναζητήσεών τους, στὶς νυκτερινές τους περιπλανήσεις, ἀμμουδιές, ἀκρογιάλια στὴν ἀπογευματινὴ ἀνάπαυση τῶν ναυτικὼν, ὅλη ἡ ζωὴ τῆς θάλασσας, ποὺ κρύβει τόση ποίηση, γιατί μᾶς παίρνει τὴν ψυχὴ στοὺς πόθους τῶν ταξιδιῶν, γιατὶ μᾶς θυμίζει τὴν καλωσύνη καὶ τοὺς ἡρωϊσμοὺς, ὅσων παλεύουν μαζί της. 

Ὅλα αὐτά, ὅπως τὰ ἀποτύπωσε καὶ τὰ χαρακτήρισε ὁ χρωστήρας τοῦ Βολανάκη, ἔγιναν τὰ ἀγαπημένα θέματα τοῦ διαδόχου του, ὅπως θεωρήθηκε ὁ Χατζῆς. Ὅταν βλέπει κανεὶς τὰ ἔργα αὐτὰ τοῦ Χατζῆ θυμᾶται τὸ Βολανάκη, ὅμως ὡστόσο οἱ σπουδὲς αὐτὲς τοῦ Χατζῆ ἔχουν ἀναμφισβήτητα τὴν ἰδιαίτερη ἀξία τους. Γιατὶ ὁ Χατζῆς τὴν ἔζησε τὴ θάλασσα ἀπό τὴν παιδική του ἡλικία.

Ὁ Βασίλειος Χατζῆς γεννήθηκε στὴν Καστοριὰ τὸ 1865 ἤ κατ’ ἄλλους τὸ 1870. Ὁ πατέρας του ἀπὸ τὴν Καστοριά, ὅπου ἦταν ξυλέμπορος, μετεγκαταστάθηκε μὲ τὴν οἰκογένειά του στὴν Πάτρα, ὅπου ἔγινε ἐφοπλιστής. Ὁ νεαρὸς Χατζῆς, ἦταν πάντα πάνω στὰ πλοῖα τοῦ πατέρα του, ποὺ μετέφεραν ξυλεία ἀπὸ τὸν Ἀχελῶο. Zοῦσε μὲ τοὺς ναῦτες, σπούδαζε τὰ σκάφη καὶ τὴν ἀνατομία τους, τὴ διακυβέρνηση τοῦ πλοίου, τοὺς τρόπους πλεύσης, τοὺς χειρισμοὺς κι’ὅλες τὶς κινήσεις, τὴ χρἠση τῶν ἰστίων καὶ τῶν πολυσύνθετων ξαρτιῶν τους. Γι’ αὐτὸ μὲ τὸ ἐξαιρετικό του ταλέντο καὶ τὸν εὐσυνείδητο χαρακτῆρα του ἦταν τεχνίτης στὴν ἀκριβῆ ἀπόδοση τοῦ σχεδίου. 

Δεδομένου, ὄτι ὑπῆρχε ἔλλειψη καλλιτεχνικῶν σχολῶν τον καιρό ἐκεῖνο, μπορεῖ ὁ Χατζῆς νὰ ξεκίνησε ἁπλὰ, ὅμως πολὺ γρήγορα ἀπολυτρώθηκε ἀπὸ τὶς ἐπιρροές, σύντομα βρῆκε τὸν ἑαυτό του καὶ, ὅπως τελικὰ παραδέχθηκαν ὅλοι, ἐξελιχτηκε σὲ μιὰ ἰδιοφυΐα. Μὲ το χρόνο ὁ Χατζῆς, κατὰ γενικὴ ὁμολογία τῶν εἰδικῶν, ἔσπασε τὰ παλαιὰ κλισέ καὶ ἐμπιστεύτηκε τὴν ἔμπνευσή του. Ὁ χρωστήρας του ὑπάκουε στὴν κίνηση καὶ τοὺς κραδασμοὺς τῆς δικῆς του ψυχῆς, ποὺ τὴν ἐξέφραζε στὰ ὑπέροχα ἔργα του. 

Χωρὶς καμιὰ ἰδεοληψία καὶ μονοτονία θεμάτων ὁ καλλιτέχνης ἐνδιαφέρεται νὰ ἀποδώσει τὸ καθετὶ ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ ζωὴ καὶ τὸ καταφέρνει σὲ βαθμό ποὺ, ὅποιος βλέπει τοὺ πίνακές του, νὰ αἰσθάνεται κι’αὐτός, ὅτι τὸ ζεῖ στ’ ἀλήθεια, τόνιζε ὁ Βῶκος, καὶ γι’ αὐτὸ δὲν εἶναι ἁπλὸς καὶ στεγνός ρεαλισμὸς, ἀλλὰ πηγάζει μέσα ἀπὸ τὰ ἔργα του ἡ ἴδια ἡ ποίηση τῆς ζωῆς καὶ τῶν πραγμάτων. Στὸ Βῶκο ἔκανε ἰδιαίτερη ἐντύπωση κατὰ τὴν ἐπίσκεψή του ἐκεῖ στὸ ἐργαστήρι τοῦ ζωγράφου, τὴν ἐποχή, ποὺ περιγράφει, ὁ πίνακας "Στὸ Ἀμπάρι". Ἐκεῖ παριστάνεται ἕνας ναύτης, ποὺ ἔρχεται τώρα νὰ καταταγεῖ· ἀκούει ἀπὸ τοὺς συναδέλφους του τὰ βάσανα τοῦ ἐπαγγέλματος.


ODOS: efimerida tis Kastorias
ΟΔΟΣ: 21.5.2020 | 1031 | σελ. 11


Στὴ συνέχεια μετὰ ἀπὸ παρόμοια θέματα, ποὺ ἔχει ὅλα τὰ φόντα γιὰ νὰ ζωγραφίσει πολλὰ ἀριστουργήματα, δὲν στέκεται ἐκεῖ ἀλλά προχωρεῖ σὲ ἄλλους ὑψηλότερους στόχους. Ἀνέλαβε νὰ ἀναστήσει μιὰ ὁλόκληρη ἱστορικὴ ἐποχἠ καὶ ἀσχολεῖται τὴν περίοδο αὐτὴ μὲ τὴν απεικόνιση τοῦ βυζαντινοῦ στόλου, μὲ τὴ φιλοδοξία νὰ ἀποδώσει μιὰ ἔνδοξη ναυμαχία κατὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Γιὰ τὸν μεγάλης ἱστορικῆς σημασίας αὐτὸ σκοπὸ ξεκίνησε νὰ ἐργάζεται πρίν δύο χρόνια. Καμία προγενέστερη ἀνάλογη ἐργασία δὲν ὑπῆρξε γιὰ νὰ βοηθηθεῖ. Γι’ αὐτὸ διαβάζει ἱστορικὲς πηγὲς, ποὺ ἀπαιτοῦν χρόνο καὶ κόπο. Κάνει πολλά σκίτσα στὸ μεταξὺ γιὰ νὰ πετύχει τὴν ἀκρίβεια τοῦ τύπου τῶν πλοίων τῆς ἐποχῆς μὲ ὅλα τὰ ἐξαρτήματά τους.

Τὸ μεγάλο αὐτὸ ἔργο του, ἡ Ναυμαχία, ἀπὸ τὴ ναυτικὴ ἱστορία ἐκείνης τῆς ἐποχῆς, μιὰ πετυχημένη σύνθεση μεγαλύτερη ἀπὸ δύο μέτρα μὲ τὶς σωστὲς ἀναλογίες τὸ παρατηροῦσε, ὅπως ἔγραφε, μὲ θαυμασμὸ ὁ Βῶκος.

«Τὸ παλιὸ Βυζάντιο διακρίνεται στὸ βάθος μὲ εὐσυνείδητη προσπάθεια πιστῆς ἀναπαράστασης τοῦ οἰκοδομικοῦ του ρυθμοῦ. Ὅλα αὐτὰ βέβαια ἀπαιτοῦσαν πολὺ κόπο καὶ γνώσεις καὶ φυσικὰ πρέπει ὅλα νὰ τὰ προβάλλει μὲ ὅλη τὴ σαφήνεια τῆς παγματικότητος καὶ ὁ Βασίλης Χατζῆς τὴν ἔχει αὐτὴ τὴν ἀρετή, ποὺ δεσπόζει ἄλλωστε σ’ ὅλο του τὸ ἔργο», ἔγραφε τὸν καιρὸ ἐκεῖνο ὁ μεγάλος αὐτὸς θαυμαστὴς τοῦ Καστοριανοῦ ζωγράφου Βασίλη Χατζῆ στὶς παρατηρήσεις του γιὰ τὸ ἀκόμη ἐν ἐξαλιξει αὐτὸ ἔργο τοῦ καλλιτέχνη.

Ἡ φοβερή σύγκρουση τῶν δύο στόλων μὲ τὴν ὁρμὴ μιᾶς ἐπίθεσης, ποὺ προκαλεῖ ὁλοκληρωτικὴ συντριβὴ ἀπὸ τὸ μέρος τοῦ ἀντιπάλου ἔχει αποδοθεῖ μὲ ὅλη τὴ φρίκη, που μιὰ τὀσο ἄγριας ἔντασης σκηνὴ τῆς ζωῆς μπορεῖ νὰ ἀναπαρασταθεῖ. Ἡ θέση τῶν πλοίων ἐνάντια στὸν ἄνεμο, ἡ πάλη στὴν ἐπίθεση, τὰ ξεσκισμένα πανιὰ, τὰ σπασμένα κατάρτια, τὰ θρυμματισμένα σκάφη, ἡ ἐπαναλαμβανόμενη συμπλοκὴ τῶν μαχομένων, ὅλη αὐτὴ ἡ τραγωδία ἀπεικονίζεται τόσο ζωντανά. Ὁ καλλιτέχνης ἀνεπηρρέαστος ἀπὸ κάθε ἄλλο παρόμοιο ἔργο δημιουργεῖ μιὰ σύνθεση μὲ τὴ μεγαλοπρέπεια ἑνὸς κλασσικοῦ ἔργου. Ὅποιος τὸ ἀντικρύζει αἰσθάνεται στ’ ἀληθεια ὡς τὰ βάθη τοῦ εἶναι του τὸ πόσο πολὺ ὑπῆρξε ζοφερὴ καὶ τραγικὴ ἐκείνη ἡ ἐποχή. Θαυμάζει τὴ συνθετικὴ δύναμη καὶ εὐχέρια τοῦ ζωγράφου καὶ ἐπιπλέον βλέπει καὶ μιὰ ζωντανὴ σελίδα τῆς ἱστορίας.

Ὁ ζωγράφος Περικλῆς Βυζάντιος ἔγραφε στὸ περιοδικὸ "Ζυγὸς" μεταξὺ ἄλλων: «Ἕνας του πίνακας μεγάλος, θυμᾶμαι, ἔπιανε ἕνα τμῆμα ὁλόκληρο ἀπὸ τὸ ἀτελιέ του. Παρίστανε μιὰ ναυμαχία τοῦ βυζαντινοῦ στόλου. Ὁ Χατζῆς, ποὺ συνήθως ἦταν λιγόλογος, εἶχε μεγάλη ὄρεξη νὰ ἐξηγεῖ τὸ σχέδιο, τὰ πανιὰ καὶ τὶς ἀρματωσιὲς τῶν καραβιῶν, ποὺ ζωγράφιζε. Ἡ μετριοφροσύνη του δὲν τὸν ἄφηνε νὰ μιλᾶ γιὰ αὐτὰ καθ’ ἑαυτὰ τὰ ἔργα του, ποὺ εἶχαν ποιότητα, χρωματικὴ ζωντάνια καὶ μιὰ πολὺ ἐλεύθερη ἐκτέλεση. Ἕνα ἀπόγευμα συναντηθήκαμε στὴν εἴσοδο τοῦ Ζαππείου. Κρατοῦσε στὸ χέρι του τὸν "Καλλιτέχνη", τὸ περιοδικὸ τοῦ Βώκου. –"Κοίταξε αὐτὰ τὰ πορτραῖτα", μοὺ εἶπε. "Εἶναι τοῦ Μπουζιάνη, τοῦ ἀνεψιοῦ μου. Μένει στὸ Μόναχο. Τὰ καταφέρνει καλά"».

Κυριευμένος ἀπὸ μεγάλο ἐνθουσιασμὸ γιὰ τὸ ζωγράφο ὁ Βῶκος τὸν περιγράφει σὰν πολὺ μετριόφρονα καλλιτέχνη, σιωπηλό, μὲ πολὺ ἁπλὸ ντύσιμο σὲ σημεῖο, ποὺ νὰ μοιάζει μὲ καραβοκύρη. Σὰν ἕναν ἄνθρωπο ἀπαρατήρητο μέσα στὸ πλῆθος καῖ ἀφομοιωμένον ἀνάμεσά του, χωρὶς ποτὲ νὰ ἔχει τάση γιὰ ἐπίδειξη, χωρὶς ποτὲ νὰ προφέρει τὴ λέξη ἐγώ, «πράττοντα πολλὰ καὶ λέγοντα ὀλίγα», ὅπως μὲ δικά του λόγια ἐκφράζεται ὁ Βῶκος γιὰ τὸ χαρακτῆρα τοῦ Χατζῆ. Μὲ ἀστείρευτη ἔμπνευση, ἀλλὰ νοιώθοντας σὰν μόλις νὰ ἀρχίζει. Μένει κανεὶς ἔκπληκτος, μᾶς λέει ὁ Βῶκος, βλέποντας τὴν ἔκφραση στὸ πρόσωπό του, ὅτι πρόκειται γιὰ ἕνα διανοητή. Κάτι, ποὺ καὶ ἡ ὡραιότητα στοὺς πίνακές του καὶ ἡ ὑποβλητικὴ ἔκφραση τοῦ ὅλου ἔργου του ἐπιβεβαιώνει.

Στὸ ἐργαστήρι τοῦ ζωγράφου ὁ Βῶκος εἶδε καὶ ἄλλους πίνακές του μὲ τοπία. Πίνακες μεγάλης ἀξίας, χωρίς τάση γιὰ ἐπίδειξη, ἀλλὰ τοπία ξεχωριστἀ, εἰδυλιακά. Δρομίσκοι, ποὺ κατεβαίνουν σὲ παραλίες, ἀγροτικοὶ συνοικισμοί ἀνάμεσα σὲ κήπους, φτωχικὰ σπίτια ψαράδων, ἀκρογιάλια νησιῶν. Δίνουν μιὰ αἴσθηση αὔρας λεπτῆς Παπαδιαμάντη.

ODOS: efimerida tis Kastorias
ΟΔΟΣ: 21.5.2020 | 1031 | σελ. 12


Καθὼς βλέπεις αὐτὰ τὰ ἔργα γιὰ πρώτη φορά, εἶναι σὰν νὰ βλέπεις παλιά σου γνώριμα μέρη, σὰν νὰ τὰ περπάτησες κάποτε, σὰν νὰ σοῦ θυμίζουν πόση ζωηρὴ αἴσθηση ἔνοιωσες, πόση χαρὰ κι’ εὐχαρίστηση στα βάθη τῆς καρδιᾶς σου στὸ ἀντίκρυσμά τους καὶ τὴ γαλήνη αὐτῆς τῆς ἥσυχης κι’ἀπόμερης ζωῆς. Εἶναι σὰν νὰ ἔχεις φιλοξενηθεῖ σὲ κάποιο ἀπ’ αὐτὰ τὰ σπιτάκια, σὰν νὰ ἔχεις καθίσει γιὰ νὰ ξεκουραστεῖς σὲ κάποιο ἀπ’ αὐτὰ τὰ μαγαζάκια. Καὶ στὶς θάλασσες, ποὺ ξανοίγονται μπροστὰ καὶ μακριὰ μὲ ἐξαγνισμένη καὶ πλημμυρισμένη ἐλπίδες τὴν ψυχή σου ἀφήνεις τὸ βλέμμα σου νὰ περιπλανηθεῖ στοὺς ἀνοιχτούς ὁρίζοντες.

Στὴ ζωγραφικὴ τοῦ Χατζῆ τὸ κάθε τοπίο δὲν εἶναι μιὰ ἁπλῆ καὶ στεγνή ἀναπαράσταση τόπου, ἀλλὰ σύνθεση, ποὺ ἐκφράζει τὴν ἴδια τὴν ψυχὴ τοῦ καλλιτέχνη· εἶναι ποίηση γιὰ τὴν ἴδια τὴ ζωὴ καὶ κάθε εἰκόνα ἕνα ποίημα. Πρέπει νὰ τὰ δεῖ κανεὶς αὐτὰ τὰ ἔργα μὲ τὰ χρώματά τους, τότε μόνο χαράζονται βαθιὰ στὴν ψυχὴ.. 

Ὁ Χατζῆς ἀναμφίβολα συγκαταλέγεται μεταξὺ τῶν πρωτεργατῶν τῆς ἑλληνικῆς ἀναγέννησης καὶ ἀναμφίβολα εἶναι καθ’ ὅλα ἄξιος προσοχῆς καὶ σεβασμοῦ. Δὲν εἶχε τὴν εὐκαιρία νὰ βρεθεῖ στὸ ἐξωτερικὸ, σὲ ξένο καλλιτεχνικὸ περιβάλλον καὶ ὅλα τὰ ἔργα του ὀφείλονται σὲ ἀτομικές του μελέτες καὶ μιὰ καταπληκτικὴ αὐθόρμητη ἐξέλιξη τῆς ἰδιοφυΐας του.

Τὸ 1915, τὶς παραμονὲς μιᾶς μεγάλης ἀναδρομικῆς ἔκθεσης τῶν ἔργων του, ποὺ ἐπρόκειτο νὰ πραγματοποιηθεῖ στὸ Ζάππειο Μέγαρο ὑπὸ τὴν αἰγίδα τοῦ πρίγκηπα Νικολάου καὶ πρὶν προλάβει νὰ ἀποτελειώσει τὸν μεγάλο του πίνακα "Ἡ Τελευταία Ναυμαχία τοῦ Βυζαντίου", ὁ ζωγράφος ἐγκατέλειπε τὸν μάταιο τοῦτο κόσμο. Πέθανε μετὰ ἀπὸ ὀλιγοήμερη νοσηλεία στὸ νοσοκομεῖο γιὰ ἵκτερο ( βραδεία δηλητηρίαση ἐξ αἰτίας τῶν χρωμάτων) σὲ ἠλικία 50 ἐτῶν. 

Τὴν κηδεία του στὸ Α΄ Νεκροταφεῖο Ἀθηνῶν ἀκολούθησε πλῆθος ἀπὸ τὸν κόσμο τῶν γραμμάτων καὶ τῶν τεχνῶν τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Κατέθεσαν στεφάνια.ἐκ μέρους τοῦ Συνδέσμου Ἑλλήνων Καλλιτεχνῶν ὁ ζωγράφος Φωκᾶς καὶ ἀπὸ μέρους Καλλιτεχνικοῦ Συλλόγου ὁ γλύπτης Θωμόπουλος, ὁ ὁποῖος στὴ συνέχεια ἔκανε τὴν προτομὴ τοῦ Χατζῆ, ποὺ στήθηκε στὸν τάφο του. Ἐπίσης στεφάνια ἢ σταυροὺς μὲ ἄνθη κατέθεσαν ὁ πρίγκηπας Νικόλαος, μεγάλος θαυμαστὴς τοῦ ζωγράφου, ὁ Ἰακωβίδης καὶ ὁ Ζαχ. Παπαντωνίου κ.ἄ. Ἐκφώνησαν λόγους στὸ ναὸ ὁ γνωστὸς ποιητὴς Σωτήρης Σκίπης, ποὺ ἔγραψε καὶ τὸ πολὺ ὡραῖο ποίημα μὲ τίτλο "Στὸ Βασίλη Χατζῆ" καὶ πρὸ τοῦ τάφου οἱ ο Περδικίδης καὶ Φιλαδελφεύς.

Στὸ καινούργιο Μουσεῖο Ἐλίζας καὶ Βασίλη Γουλανδρῆ στὴν Ἀθήνα στὸ Παγκράτι, ἀνάμεσα σὲ ἄλλα ἀριστουργήματα βλέπει κανείς τὸ πορτραῖτο τοῦ Βασίλη Χατζῆ καμωμένο ἀπὸ τὸν διάσημο ζωγράφο Μπουζιάνη.


Στὸ Βασίλη Χατζῆ 

Ὧ! Τεχνίτη θλιμμένε κι’ ὑπέρκαλε
αὔριο πειὰ δὲν θενά εἶσαι μαζί μας
καὶ στὸ μέρος, ποὺ ἐσύχναζες, μάταια
τὴ γλυκιὰ θὰ ζητᾶμε μορφή σου
Τὴ λαλιά σου τὴν πράα ν’ ἀκούσουμε
θὰ προσμένουμε μάταια· κι’ἐκείνη
καὶ θα νοιώθουμε ἕνα ἄδειο τριγύρω μας,
ἐλεκτὲ φίλε, δίχως ἐσένα.
Μὰ τᾶ μάτια μας δάκρυα νὰ χύσουνε
δὲν ἁρμόζει, γιὰ σένα, ποὺ ἐστάθης
ἕνας ἥρωας στὴ ζωὴ τὴν ἐφήμερη
κι’ ἐζωντάνεψες κόσμους τοῦ Ὀνείρου.
Τί κι’ ἄν φεύγεις, καθὼς θε νὰ φύγουμε
γιὰ τὸ ἀγύριστον ὅλοι ταξείδι;
Ἐσὺ πάντα θὰ ζῇς μὲς στὰ ἔργα σου
καὶ τὰ ἔργα σου μὲς τὴν ψυχή μας.
Σωτήρης Σκίπης


Οἱ ἀριθμοί τῶν τευχῶν σχετικῶν μὲ τὸ θέμα εἶναι: τῆς ΟΔΟΥ τεῦχος 158, τῆς Μερόπης Σωτηροπούλου-Μάγγελ τεύχη 270 καὶ 271, τῆς Ἑλένης Παπανικολάου-Βαφειάδου τεῦχος 212 καὶ τοῦ Χρύσανθου Χρήστου σὲ ἐπιμέλεια Ἑλένης Παπανικολάου-Βαφειάδου τεῦχος 284.


Φωτογραφίες:
  • Γεώργιος Μπουζιάνης (1885-1959) Προσωπογραφία του Βασιλείου Χατζή 52Χ41,5 εκ. λάδι σε καμβά 1913. Ίδρυμα Β.& Ε. Γουλανδρή. (σελ. 10)
  • Βασίλειος Χατζής (1870-1915) Άποψη της Αθήνας. (σελ. 11)
  • Βασίλειος Χατζής (1870-1915) Βυζαντινές ναυμαχίες (σελ. 12)



Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 21 Μαΐου 2020, αρ. φύλλου 1031


Σχετικά:

2 σχόλια:

  1. Σ.Ε.21/8/20

    Ευχαριστούμε θερμά την κ. Ε.Παπανικολάου για το εμπεριστατωμένο της κείμενο το αφιερωμένο στον Καστοριανό ζωγράφο της θάλασσας Βασίλη Χατζή!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ευτέρπη Μαρκή2/9/20

    Κύριε Διευθυντά,
    Θα ήθελα να σας εκφράσω τον ενθουσιασμό μου, για το εξαιρετικό κείμενο της κυρίας Βαφειάδου- Παπανικολάου σχετικά με τον Βασίλη Χατζή , που δημοσιεύσατε. Περιέχει εμπεριστατωμένες πληροφορίες και καίρια εικονογράφηση, αναδεικνύοντας από την σκόνη του χρόνου μιαν άγνωστη στους πολλούς και σημαντική καστοριανή καλλιτεχνική προσωπικότητα. Ευγνωμονώ την κυρία Βαφειάδου-Παπανικολάου, γιατί μου γνώρισε έναν σπουδαίο συμπατριώτη ζωγράφο, το έργο και τη ζωή του οποίου αγνοούσα και συγχαίρω την ΟΔΟ για το επίπεδο των συνεργατών της και την ποιότητα της ύλης της.

    Με εκτίμηση
    Ευτέρπη Μαρκή
    επίτιμη έφορος βυζαντινών αρχαιοτήτων

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ