Το κείμενο που ακολουθεί είναι ο λόγος της συγγραφέως-εκπαιδευτικού και συνεργάτιδα της ΟΔΟΥ κ. Σόνιας Ευθυμιάδου Παπασταύρου στην στην παρουσίαση του βιβλίου της "Της Πατρίδας..." (εκδόσεις Πελασγός), που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στις 24 Νοεμβρίου 2019, στην πλατεία Αδελφών Εμμανουήλ στο Ντολτσό. Την παρουσίαση του βιβλίου έκαναν οι κυρίες Αλίκη Καζταρίδου, τέως σχολική σύμβουλος Α/θμιας Εκπαίδευσης Καστοριάς (ΟΔΟΣ 5.12.2019/1012), και η Αγγελική Βόλτση, δασκάλα, πρόεδρος συλλόγου Α/θμιας Εκπαίδευσης Καστοριάς (ΟΔΟΣ 28.11.2019/1011).
* * *
«Αν η πατρίδα μου είναι αχαμνά,
δέκα μάτια νάχω, στραβός θανά είμαι.»
Στρατηγός Μακρυγιάννης
«Υπάρχουν πολλές πατρίδες. Η μυρωδιά της μάνας μου και τα χρόνια που πίστευα ότι θα κοιτάω τον κόσμο από μακριά. Τα βήματα του άντρα μου που επιστρέφει και αυτό το μυστήριο της αγκαλιάς να ταιριάζει τις ανάσες μεταξύ τους. Η λάμψη στα μάτια από τα πασχαλινά κεράκια και, πάνω απ’ όλα, τα χαμόγελα των αγαπημένων σου κάθε φορά που σε κοιτάζουν και, παρόλο που ονειρεύονταν κάτι άλλο από σένα, χαμογελούν από ευγνωμοσύνη.
»Υπάρχουν πολλές πατρίδες, αλλά πρέπει να τις χάσεις για να γίνουν δικές σου. Κι εγώ τις έχασα όλες, μία μία. Έτσι έζησα.
»Υπάρχουν πολλές πατρίδες, αλλά πρέπει να τις χάσεις για να γίνουν δικές σου. Κι εγώ τις έχασα όλες, μία μία. Έτσι έζησα.
»Γι’ αυτές τις πατρίδες θέλω να πω. Γι’ αυτό το παραπάνω βάρος που γέρνει στις πλάτες όσων πονούν από την ανάμνηση. Δεν ξέρω αν είναι νοσταλγία ή πένθος. Ξέρω μόνο ότι σου σφίγγει την καρδιά και σου αφήνει σημάδια.
»Αυτό είναι το μυστήριο και με τις καρδιές και με τις πατρίδες. Δεν ξέρεις αν αυτό που τις σημάδεψε είναι μουντζούρα ή σταυρουδάκι. Δεν ξέρεις αν τις λέρωσες ή αν τις σταύρωσες σαν πόρτα την Ανάσταση για ευλογία».
Τα παραπάνω λόγια δεν είναι δικά μου. Γράφτηκαν από τον Γιάννη Σκαραγκά στον μονόλογο της κυράς της Ρω και τα βρίσκω συγκλονιστικά. Και, καθώς δεν υπάρχουν μες στο βιβλίο μου, θέλησα να τα μοιραστώ μαζί σας εδώ.
Προσωπικά, αγαπητοί μου φίλοι, είχα την ευλογία να έχω πολλές πατρίδες· άλλωστε, “Δε ζει χωρίς πατρίδες/η ανθρώπινη ψυχή”, λέει ο Κωστής Παλαμάς. Οι περισσότεροι, λοιπόν, από εσάς μάλλον δεν το ξέρετε πως έτυχε να γεννηθώ στη μακρινή Αυστραλία, όπου είχαν μεταναστεύσει οι γονείς μου για να βιοποριστούν. Ο γενέθλιος τόπος μου δεν μου είναι βέβαια αδιάφορος, με σημάδεψε όμως η Ελλάδα από πολύ νωρίς, αφού ο πατέρας μου σκόπευε πάντα να επιστρέψουμε και μου έκανε εντατικά μαθήματα πατριδογνωσίας πάντοτε και διαρκώς.
Άλλη μία πατρίδα μου είναι ο Εύξεινος Πόντος, σ’αυτόν οφείλω τη μόνιμη ανησυχία που κυλά στο αίμα μου, πατρίδα όμως είναι για μένα κι η ιερή μορφή του πατέρα μου. Του χρωστώ το ευ ζην και γι’ αυτό αιώνια ευγνωμοσύνη.
Δεν πρόλαβα, λοιπόν, καλά καλά να ζεσταθώ στη γλυκιά αγκαλιά του τόπου καταγωγής μου, της Φλώρινας, όπου ζούσαν κι οι συγγενείς μου, που είναι μεγάλες αγάπες και ζεστές αγκαλιές, και βρέθηκα 20χρονη κοπέλα στην Καστοριά. Αγόρασα, λοιπόν, τον τουριστικό οδηγό του Ν.Δασκαλάκη και άρχισα να εξερευνώ την Καστοριά, που όταν γέννησα τα παιδιά μου κι έγινε η Πατρίδα τους, έγινε μια ακόμη δική μου πατρίδα, αφού η συγκλονιστικότερη πατρίδα του καθενός μας είναι η οικογένειά του.
Δεν πρόλαβα, λοιπόν, καλά καλά να ζεσταθώ στη γλυκιά αγκαλιά του τόπου καταγωγής μου, της Φλώρινας, όπου ζούσαν κι οι συγγενείς μου, που είναι μεγάλες αγάπες και ζεστές αγκαλιές, και βρέθηκα 20χρονη κοπέλα στην Καστοριά. Αγόρασα, λοιπόν, τον τουριστικό οδηγό του Ν.Δασκαλάκη και άρχισα να εξερευνώ την Καστοριά, που όταν γέννησα τα παιδιά μου κι έγινε η Πατρίδα τους, έγινε μια ακόμη δική μου πατρίδα, αφού η συγκλονιστικότερη πατρίδα του καθενός μας είναι η οικογένειά του.
 |
| Το βιβλίο με τίτλο “Της Πατρίδας…” είναι ένα μεγάλο βιβλίο 563 σελίδων με πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό. Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις "Πελασγός", και σ’ αυτό συμπεριλαμβάνονται 80 άρθρα που δημοσιεύτηκαν στην ΟΔΟ την εικοσαετία από τον Οκτώβριο του 1999 έως τον Ιανουάριο του 2019. |
* * *
Πολύ γρήγορα άρχισα να ανακαλύπτω πράγματα για την περιοχή μας όχι μόνο για μένα, μα και για τους μαθητές μου. Βλέπετε, το σχολείο έχει υπάρξει επί 36 συναπτά έτη μια ακόμη πατρίδα μου, την οποία έχω υπηρετήσει ακούραστα και με πάθος, αυτό δεν μπορεί να μου το αρνηθεί κανείς. Το γνωρίζει η Αγγελική, που δούλεψε στο Σχολείο μας κάμποσα χρόνια, το γνωρίζει και η Αλίκη τόσα χρόνια. Τις ευχαριστώ και τις δύο και γιατί δούλεψαν ολοπρόθυμα για την παρουσίαση αυτού του βιβλίου, τις ευχαριστώ και για όλα τα άλλα, προπαντός την αγάπη!
Από το 1990 έχω αποκτήσει ξαφνικά και δίχως να το έχω σκεφτεί από πριν μια ακόμη πατρίδα. Είναι η χώρα της γραφής. Εδώ και 30 περίπου χρόνια αποτυπώνω στο χαρτί τις σκέψεις, τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς μου και προπαντός τα ιστορικά στοιχεία που ανακαλύπτω για τον όμορφο τόπο μας. Ο μόνος λόγος η ανάγκη να τα μοιραστώ μαζί σας. Η γραφή είναι λύτρωση, είναι και καταφυγή, μα είναι προπαντός επικοινωνία και μοιρασιά.
Ευχαριστώ τον ακούραστο Πρόεδρο του αγαπημένου μας Μουσείου κ. Χρ. Παπασταύρο και για τη στήριξη από την πρώτη στιγμή, και, προπαντός, για το παράδειγμα αφοσίωσης και δύναμης που δίνει σε όλους μας. Ευχαριστώ τις εκδόσεις Πελασγός για το ενδιαφέρον και τη φροντίδα τους για τα βιβλία μου, αλλά και τον εκδότη της εφ. ΟΔΟΣ κ. Π. Μπαϊρακτάρη για τη συνεργασία όλα αυτά τα χρόνια —η ΟΔΟΣ υπήρξε το άλλο μου σπίτι. Ευχαριστώ θερμά τον Σύλλογο Εκπ/κών της Α/θμιας για την προθυμία του να συνδιοργανώσει τη σημερινή παρουσίαση. Σας ευχαριστώ όλους, τον καθένα χωριστά, για τη στήριξή σας κάθε φορά-με τιμά ιδιαιτέρως η παρουσία σας δίπλα μου όλα αυτά τα χρόνια.
Φέτος, εκτός από τα 36 χρόνια στην Εκπαίδευση την οποία και αποχαιρετώ, έχω κλείσει και 20 χρόνια από τότε που έγραψα το πρώτο άρθρο για την Πατρίδα. «Συντηρητική η γραφή σου», μου είχε πει κάποτε αγαπημένη συνάδελφος, κι όταν την κοίταξα απορημένη, μου... εξήγησε «γιατί γράφεις για την Πατρίδα», που τότε θεωρούνταν από κάποιους, δήθεν προοδευτικούς, έννοια ξεπερασμένη. Σήμερα η Ελλάδα, χωρίς ενδοιασμούς και δεύτερες σκέψεις, ετοιμάζεται να γιορτάσει με τον πλέον πανηγυρικό —και ουσιαστικό ελπίζω— τρόπο τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Χαίρομαι, λοιπόν, που επέμεινα. Επέμεινα, εξακολουθώντας να γράφω κείμενα της Πατρίδας, όσο κι αν λυπάμαι για τα πρόσφατα που δεν πρόλαβαν να μπουν στο βιβλίο. Εξακολουθώ να επιμένω, γιατί θαυμάζω πάντα στίχους σαν του Καστοριανού ποιητή Αργύριου Παπαδίσκου: «πως δεν πεθαίνει όποιος ‘κεί για την Πατρίδα πάει», αλλά και: «Δεν αποθνήσκουν όσοι ‘κεί πέφτουν για την Πατρίδα!».
Κλείνω με μια εξομολόγηση: Στην 20χρονη αναζήτηση από μέρους μου στον χώρο της τοπικής Ιστορίας, η χαρά κι η συγκίνησή μου κορυφώνονταν όποτε συναντιόντουσαν οι δυο μου πατρίδες, η Φλώρινα με την Καστοριά. Ένα σημείο συνάντησης ο Αρχιμανδρίτης Γερμανός Χρηστίδης κι άλλο ένα ο καπετάν Ναούμης, ο φοβερός καπετάνιος από την Ιεροπηγή Καστοριάς. Μεγάλωνα ακούγοντας συχνά πυκνά το τραγούδι του, κορυφαίο τραγούδι της Φλώρινας, που δεν έλειπε και δε λείπει ποτέ από καμία εκδήλωση εκεί, μα σχετικά πρόσφατα συνειδητοποίησα πως εδώ δε λέμε λέξη γι’ αυτόν. Ας χαρούμε το τραγούδι που ενώνει τις δυο μου πατρίδες, καλωσορίζοντας τον καπετάνιο πίσω στη γενέτειρα γη του:
Ναούμης πάει στην Φλώρινα, μωρέ Φλώρινα
άιντε με εξήντα παλικάρια
γεια σου Ναούμη Καπετάνιε.
Ναούμης πάει στην Φλώρινα, μωρέ Φλώρινα
άιντε πιάνει τον καϊμακάμη
γεια σου Ναούμη Καπετάνιε.
Ήτανε μέρα Κυριακή, μωρέ Κυριακή
άιντε ημέρα ραμαζάνι
γεια σου Ναούμη Καπετάνιε.
Παιδιά, γιατ’ είστε λέροβα, μωρέ λέροβα
άιντε γιατ’ είστε λερωμένα
μέσ’ στ’ ασήμι φορτωμένα
Είμαστε απ’ την κλεφτουριά, μωρέ κλεφτουριά
άιντε κι είμαστε λερωμένα
μέσ’ στο αίμα βουτηγμένα.
Σας ευχαριστώ!
άιντε γιατ’ είστε λερωμένα
μέσ’ στ’ ασήμι φορτωμένα
Είμαστε απ’ την κλεφτουριά, μωρέ κλεφτουριά
άιντε κι είμαστε λερωμένα
μέσ’ στο αίμα βουτηγμένα.
Σας ευχαριστώ!
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 6 Φεβρουαρίου 2020, αρ. φύλλου 1020.
Σχετικά:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.