ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ-ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Γιορτή 28ης Οκτωβρίου στην Κορυτσά

Χάρη στον Άγη Παυλίδη, το δραστήριο Πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Νέου Καυκάσου Φλώρινας που τιμά εδώ και χρόνια με διάφορους τρόπους τον θαμμένο στην Κορυτσά Πόντιο ήρωα Μακεδονομάχο δεσπότη Κορυτσάς και Πρεμετής Φώτιο Καλπίδη, ήμασταν κι εμείς εκεί· στην εκδρομή προσκύνημα στον τόπο που τραγουδάμε αυτές τις μέρες· σε μία από εκείνες τις πόλεις της Αλβανίας που τότε, στο έπος του Σαράντα, κατελάμβανε ο Ελληνικός στρατός, τη μία μετά την άλλη, καθώς απωθούσε τους Ιταλούς, νικώντας τους με όπλο δυνατό την πίστη στην Πατρίδα και στο δίκιο.

Εξαιρετικά βροχερή, αλλά πολύ ήσυχη η μέρα σε μια Κορυτσά με πολύ πληθυσμό· σε μια πόλη με ανύπαρκτες διαχωριστικές γραμμές στους κεντρικούς δρόμους και με φανερά μεγάλη ανοικοδόμηση. Σε μια πόλη όπου, όπως μας ειπώθηκε, την πέτρα που επί καθεστώτος Χότζα –ξέρουμε, θεωρητικά τουλάχιστον, τι σημαίνει αυτό, τι περιορισμούς και τι αυστηρές απαγορεύσεις- κάποιος εκτόξευσε εναντίον του νυν Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου- που κατά γενική ομολογία είναι ένα διαμάντι του Ορθόδοξου κλήρου-, αυτήν την πέτρα, λοιπόν, σήκωσε από κάτω ο Αναστάσιος και είπε πως θα κρατήσει, για να ‘ναι η πρώτη θεμέλια πέτρα ενός ορθόδοξου ναού μες στην Κορυτσά. Και το θαύμα έγινε! Τον επικεφτήκαμε αυτόν τον εντυπωσιακό ναό μες στην πόλη, το ναό της Αναστάσεως, για να συμβολίζει την ανάσταση της Ορθοδοξίας σ’ έναν τόπο όπου συμβιώνουν μουσουλμάνοι και χριστιανοί διαφόρων δογμάτων· σε μια Κορυτσά που σήμερα διαθέτει εφτά ορθόδοξους ναούς και πολλούς Αλβανούς ιερείς που μιλάνε και ψάλλουν στα ελληνικά και υπηρετούν τους ορθόδοξους πολίτες αυτής της χώρας.

Βρεθήκαμε, λοιπόν, εκεί για να συμμετάσχουμε στον εορτασμό της εθνικής μας επετείου, όπως οργανώθηκε από το εκεί Ελληνικό Προξενείο. Ξεκινήσαμε από την Μπομποστίτσα, ψάλλοντας αρχικά δοξολογία και στη συνέχεια τρισάγιο στο μνημείο για τους Έλληνες ήρωες που πολέμησαν στα βουνά της Αλβανίας και κατάφεραν το θαύμα της αντίστασης και της απώθησης των Ιταλικών δυνάμεων από εκεί· θυμάστε: Κορυτσά, Πρεμετή, Αργυρόκαστρο, Άγιοι Σαράντα έγιναν τότε τόποι όπου γίνονταν διαδοχικά θαύματα πίστης, παλικαριάς και ανδρείας. Ψάλλαμε τη δοξολογία μες στο ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου με τη συμμετοχή τριών ντόπιων ιερέων και του δικού μας π. Ειρηναίου Χατζηευφραιμίδη, που είναι και καθηγητής στην Παιδαγωγική Σχολή της Φλώρινας και με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου. Από εδώ ήρθαν κάποιοι Καστοριανοί -όχι πολλοί, αλλά μάλλον δεν υπήρξε ενημέρωση-, ένα λεωφορείο και πολλά αυτοκίνητα από τη Φλώρινα και ο Ιστορικός Σύλλογος «Φίλιππος» -δύο λεωφορεία- από τα Γιαννιτσά. Ευτυχώς όχι η Χρυσή Αυγή, όπως ειπώθηκε αρχικά και έθεσε σ’ επιφυλακή τους εκεί κατοίκους, ώστε να αποφευχθούν δυσάρεστα επεισόδια. Άλλωστε εμείς πήγαμε με σεβασμό όχι μονάχα για τους δικούς μας νεκρούς, αλλά και για τη χώρα που στα βουνά της πολεμήσαμε. Και δεν είχαμε κανέναν κακό σκοπό.

Γιατί είναι να λυπάται και να θυμώνει κανείς με τη δική μας χώρα, που, εβδομήντα χρόνια μετά, δεν τα κατάφερε και μιλάει ακόμα για τους άταφους νεκρούς μας, που δεν είναι και λίγοι· για τη δική μας Πατρίδα, που ίσως και να μην έκανε τα πάντα για την ανάπαυση αυτών των ηρώων μας, που είναι χρέος όλων μας.

Η μεγάλη έκπληξη όμως μας περίμενε μέσα στα εκπαιδευτήρια «Όμηρος». Εκεί, όπως έλεγε το πρόγραμμα, θα παρακολουθούσαμε τη σχολική γιορτή. Νομίζαμε, λοιπόν, πως θα ήταν μια γιορτή σαν όλες τις άλλες, αλλά καταλάβαμε αμέσως μόλις άρχισε πως είχαμε γελαστεί. Όχι γιατί η αίθουσα η τεράστια –πιο τεράστια δε γίνεται- ήταν ασφυκτικά γεμάτη –είχαν έρθει πάρα πολλοί ντόπιοι, τους καταλαβαίναμε από τη γλώσσα που μιλούσαν· η γιορτή ήταν εντελώς αλλιώτικη, γιατί τα παιδιά που συμμετείχαν ήταν τελείως αλλιώτικα. Από την πρώτη στιγμή φάνηκε αυτό: τα παιδιά διάβαζαν, αλλά κυρίως έλεγαν απέξω ολόκληρα κατεβατά, όχι ποιήματα, αλλά πεζά κείμενα. Με άψογη ελληνική προφορά-τίποτα δε μαρτυρούσε πως δεν είναι Ελληνόπουλα. Μα δεν ήταν αυτό το γεγονός που έκανε τη διαφορά· τη διαφορά την έκανε η ψυχή· η ψυχή με την οποία μιλούσαν και δρούσαν επί σκηνής· η δύναμη της ψυχής τους…

Κι επειδή στη δική μας παρέα ήμασταν πολλοί εκπαιδευτικοί, χωρίς ίχνος υπερβολής μπερδευτήκαμε εντελώς: πώς γίνεται να είναι παιδιά ελληνικής καταγωγής, μα με αλβανική συνεί- δηση, παιδιά που στα σπίτια τους ακούνε και μιλάνε μόνο αλβανικά και στο σχολείο τους κάνουν τώρα μονάχα πέντε ώρες τη βδομάδα ελληνικά να εκφέρουν τη γλώσσα μας έτσι; Πώς εξηγείται πως όλο αυτό που παρακολουθήσαμε κι έκανε πολλά μάτια να δακρύσουν και όλες τις καρδιές να ταραχτούν είναι αποτέλεσμα μόνο της δουλειάς που γίνεται στο σχολείο; Πώς;

Ειλικρινά προβληματιστήκαμε και προβληματιζόμαστε ακόμη έντονα. Κι εμείς είμαστε δάσκαλοι, αλλά δεν έχουμε τέτοια θαυμαστά αποτελέσματα. Μήπως η γεμάτη τεράστια αίθουσα (12X30μ.) αποδεικνύει τη θέληση των οικογενειών να προχωρήσουν τα παιδιά τους παραπάνω, μαθαίνοντας τα ελληνικά γράμματα και μετέχοντας στο μεγαλείο της ελληνικής παιδείας; Μήπως αυτή η θέληση έχει εκλείψει από τη δική μας κοινωνία, που επί δεκαετίες υπήρξε φανατικός οπαδός της χρησιμοθηρίας, του μέτριου, της μικρότερης προσπάθειας, της επιδερμικότητας στη θεώρηση των πραγμάτων, του στιγμιαίου κι επιφανειακού κι εχθρός του βάθους και της ουσίας; Μήπως το γεγονός πως κι εμάς τους μεγάλους, αλλά και τους μικρούς, που μας αντέγραφαν πιστά και μας αντιγράφουν πάντα, μας κάλυπταν δικαιολογίες και άλλοθι του τύπου «κι ο διπλανός μου έτσι κάνει» και «προς Θεού μην ξεχωρίσουμε στο καλό», γιατί το καλό στην Πατρίδα μας επί χρόνια διωκόταν απηνώς από αυτούς που δεν το έφταναν και δεν το είχαν στα ενδιαφέροντά τους, μήπως αυτό φταίει που απομακρυνθήκαμε από τη ρίζα του καλού τόσο; Γιατί σε όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης, που άρχισε δεκαετίες πριν αρχίσουμε να μιλάμε για την κρίση, «σπασίκλες» και «φυτά» και «κοράκια» έμαθαν τα παιδιά μας να λένε τους συμμαθητές τους που πάλευαν με το βιβλίο, ενώ οι ίδιοι τα έσκιζαν. Κι ακόμη αυτά τα παιδιά των εκπαιδευτηρίων «Όμηρος», με την εξαιρετική κι επιτυχημένη τους προσπάθεια να μας μεταφέρουν το μήνυμα της επετείου, μου έφερναν συνεχώς στο νου τις δικές μας φωνές στη διάρκεια της προετοιμασίας των δικών μας γιορτών, όπου, όσο κι αν εξηγούμε στα παιδιά μας, δεν καταφέρνουμε να τα κάνουμε να μπουν στο βάθος του πράγματος, γιατί η ελληνική κοινωνία τόσα χρόνια αρνείται το βάθος και την ουσία. Και μου έφερναν συνεχώς στο νου τις άδειες αίθουσες των λυκείων στις γιορτές, γιατί τα παιδιά είχαν κάτι πολύ πιο «σοβαρό» να κάνουν: τα αριστούχα να διαβάσουν για τις εξετάσεις τους, τα άλλα να πιουν τον καφέ τους στην παραλία. Δυστυχώς για τα ίδια και για όλους μας…

Δυστυχώς ή κι ευτυχώς από την άλλη μεριά, μόλις χτες, στη διάρκεια της σχολικής γιορτής στην Κορυτσά συνειδητοποίησα τι σημαίνει να είσαι δάσκαλος στις δεκαετίες της κρίσης της χώρας σου και πόσα πολλά πράγματα θα είχαμε καταφέρει αν είχαμε και την κοινωνία σύμμαχο στο δύσκολο έργο μας, που οι συνθήκες το κάνουν ακόμα δυσκολότερο. Γιατί «χρειάζεται ένα ολόκληρο χωριό για να μεγαλώσεις ένα παιδί», αυτήν την παροιμία λένε εδώ και χρόνια στην Αφρική, αλλά εμείς δεν το είχαμε λάβει σοβαρά υπόψη για να πετύχουμε στο σοβαρό έργο της παιδείας. Δυστυχώς…

Και δεν τα λέω όλα αυτά για να τινάξω από πάνω μας τις ευθύνες τις δικές μας, που φυσικά υπάρχουν, αλλά είναι η αλήθεια που αργήσαμε να καταλάβουμε, που δεν ξέρω αν έχουμε ακόμη υποψιαστεί. Ούτε καν αυτό. Γιατί εκείνο που ξέρω είναι πως τόσα χρόνια που αυτό κάνουμε, μεταθέτουμε ο ένας την ευθύνη του στον άλλον, το βέβαιο είναι πως εμείς την πληρώσαμε. Και όχι μόνον οικονομικά…



Υ.Γ.: Η λευτεριά είν’ το τραγούδι
της καρδιάς
η λευτεριά είν’ τα νερά
που ξεχειλίσαν το ποτάμι.
Είναι το πέταγμα που κάνουν
τα πουλιά
είν’ τα παιδιά που παίζουνε
στη γειτονιά.

Τη λευτεριά δεν τη χαρίζουνε, παιδιά,
τη λευτεριά δε θα σ’τη δώσουν επειδή
σε λυπηθήκαν.
Συ με τα χέρια σου, αν μπορείς, την εκρατάς,
και σαν σημαία στα ουράνια τη γυρνάς.
Από τραγούδι των παιδιών της Κορυτσάς

Αφιερωμένο εξαιρετικά στα παιδιά και τους δασκάλους των εκπαιδευτηρίων «Όμηρος» Κορυτσάς, που μας έδωσαν πραγματικά πολύ μεγάλη συγκίνηση. Καστοριά, 28 Οκτωβρίου 2012

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ την 1η Νοεμβρίου 2012, αρ. φύλλου 664