20.11.10

ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: «Είθε να ανταμοθούμεν εις ελευθέραν Καστορίαν»


Στην πάνω αριστερή γωνία της σελίδας διαβάζουμε τυπωμένα τα στοιχεία της προσωρινής στέγης του επιστολογράφου:

ΚΑΦΦΕΝΕΙΟΝ Ο «ΠΑΡΘΕΝΩΝ»
ΚΑΙ ΜΕΓΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟΝ ΥΠΝΟΥ
«ΑΙΞ-ΛΕ-ΜΠΑΙΝ»
ΝΙΚΟΛ. ΚΑΛΑΠΟΘΑΡΑΚΟΥ
ΚΑΙ ΗΛΙΑ ΠΑΠΑΗΛΙΟΥ
ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ
ΠΑΡΑ ΤΑ ΧΑΥΤΕΙΑ


Δεξιά επάνω διαβάζουμε την ημερομηνία που γράφτηκε το γράμμα γραμμένη με ιδιαίτερο τρόπο:

Εν Αθήναις τη 14 8/βρίου 1912

Ακριβώς από κάτω ξεκινάει το κείμενο της επιστολής χωρίς παραγράφους και δίχως τελείες:

Αγαπιτέ μου αδελφέ Αργύρι-Αλεξ.-Κότσιο σας αδελφικώς ασπάζομαι σας ιδοπιώ ότι χθες το εσπέρας έφθασαν εις Αθήνας όπου έγινεν μεγάλι παρέλασις των θελοντών της Αμερικής και εζίτω κραύγαζων ο κόσμος από ενθουσιασμόν μάθατε αδέλφια ότι ο Κόσμος εδώ είναι πολύ ενθουσιασμένος δια τας νίκας του ελινικού στρατού έως απόψε εμάθαμεν ότι ο ελινικός στρατός εισείλθεν εις Κοζάνην και προχορεί εις Καστορίαν και Βιτόλιαν όλα καλά γραφόμενα σήμερον εμάθαμεν ότι εμείς η Αμερικανοί άβριον δευτέραν θα αναχωρίσωμεν δια Μυτιλίνην και θα σας γράψω από εκεί πάλιν απόψε έφιγον ο χρισός Δούκης με 60 παλικάργια και ιατρούς και νοσοκόμους δια προφίλαξιν της Καστορίας Αγαπιτέ μου αδελφέ Αργίρι φαντάζωμε πόσον λυπήσε διότι δεν επαρεβρέθης εδώ τώρα αλλά να είστε γενέοι διότι ευρίκα πεδιά Καστοργιανά από Παρίση πολύ μικρά δια αυτόν τον σκοπόν είναι του Διαμαντί του Μαντόπλου και πολλά άλλα πεδιά ο λεωνίδα Πατρίνου και αυτός στρατιώτις αύριον αναχωρεί δια Μακεδονία, καθώς και όλοι οι Καστοριείς αυτήν την ώραν όπου σε γράφω το γράμα αντάμοσα τον γιανάκην φαντάρων και αυτός γέρος στρατιώτης αναχωρεί δια Μακεδωνίαν δεν γνωρίζω αδελφέ εάν ο λάκης ανεχώρισεν από Νέαν εόρκην διότι εδώ είπα εις τους φίλους μας εδώ ότι έρχετε χθες το βράδυ απέρασα από το ζαχαροπλαστείον όπου εργαζόμισθουν και με εχάρικαν πολύ και μας εκέρασαν όλους τους Καστοργιανούς όσους είχα μαζί μου τον Τάκην τον ασπάζομαι καθώς και όλους τους εροτώντας λοιπόν Αδέρφια μου να ίσται φαρδόκαρδι και να ελπίζετε καλάς επιτυχίας και είθε να ανταμοθούμεν εις ελευθέραν Καστορίαν και σας ξανά ασπάζομαι ο αδελφός σας
Βασίλειος Γ. Παπαδίσκος



Το γράμμα στάλθηκε από τον υπογράφοντα στο γνωστό όλων μας Καστοριανό ποιητή και αδερφό του Αργύριο Παπαδίσκο, οι απόγονοι του οποίου, ο γιος του Γιώργος και η νύφη του Μαρίτσα, μου τα έδωσαν για λίγο τέτοιες μέρες γιορτινές πριν από τρία χρόνια και το φύλαξα σαν πολύτιμο θησαυρό και εξαιτίας του έρωτα που έχω έτσι κι αλλιώς με τις επιστολές και γιατί είναι ανήκει στις επιστολές-ντοκουμέντα της αγάπης για τη μαχόμενη για την ελευθερία της Πατρίδα και γιατί λατρεύω την ανορθογραφία της, όπως και όσο λατρεύω όλες αυτές τις ανορθόγραφες γραφές που στάλθηκαν από απλούς ανθρώπους που όμως φανερώνουν μια τεράστια και αξιοζήλευτη και αξιομίμητη αγάπη για τον τόπο τους.

Το γράμμα του Βασιλείου Παπαδίσκου είναι ένα διαμάντι από πολλές απόψεις, καθώς ο αποστολέας του αναφέρεται στους Καστοριανούς εθελοντές από τις ΗΠΑ κι από τη Γαλλία –ανάμεσα στους δεύτερους και παιδιά Καστοριανά «πολύ μικρά δια αυτόν τον σκοπόν», με ειδική αναφορά στo Ναούμ Μαντόπουλο, γιο του Καστοριανού δασκάλου που σκότωσαν οι Τούρκοι το 1912 στο Μαυροχώρι Διαμαντή Μαντόπουλου, το όνομα του οποίου έχει ο δρόμος του Σχολείου μας και είμαστε πολύ περήφανοι γι’ αυτό. Το γράμμα είναι ένα διαμάντι και γιατί πιστοποιεί τη μεγάλη λαχτάρα όλων των Καστοριανών, των εντός και εκτός Ελλάδας, να ελευθερωθεί η επί πέντε αιώνες σκλαβωμένη στους Τούρκους –και όχι μόνο σ’ αυτούς- γη τους. Αλλά είναι διαμάντι και επειδή η ανεπιτήδευτη γραφή του και η ανορθογραφία του δείχνουν μια αυθεντικότητα σπάνια και πολύτιμη. Αλλά διαμαντένια είναι και μια από τις ευχές που περιέχει: «Αδέρφια μου, να είστε φαρδόκαρδοι και να ελπίζετε καλάς επιτυχίας», ευχή που τόσο θα ταίριαζε να ειπωθεί από τα χείλη αυτού του περασμένου, αλλά μέσ’ απ’ τη γραφή του αιώνιου Καστοριανού, και προς εμάς τους σημερινούς Καστοριανούς, που παλεύουμε με νέους δαίμονες που μας έχουν καταντήσει σκλάβους εκ νέου (ο κυριότερός τους και ο πλέον ανίκητος, δυστυχώς, ο κακός εαυτός μας)…

Από αυτήν ακριβώς την εποχή παραθέτω και μιαν άλλη επιστολή- ντοκουμέντο, που βρέθηκε στην τσέπη ενός από τους νεκρούς της μάχης του Κιλκίς. «Συγκεφαλαιώνει το ήθος, τη λεβεντιά και το μεγαλείο της ψυχής των αγωνιστών του 1912-13 και νομίζουμε ότι δικαιούται μια θέση στην Ελληνική Γραμματεία»:

«Ήνε τώρα δυο μέρες Αγαπημένη μ’ Βασιλικούλα, που κάμωμε πόλεμο με αυτά τα παληόσκυλα: μας βαρούνε πολί μι ουβίδες…χάθ’καν πουλά πεδιά θκάμας… παϊ’ κι’ η Γιάνς’ μας τον πήρε ουβίδα του κεφάλ’τ. Τόρα περιμένουμ’ σε μια ρεματιά να ξαπουστάσουμ’ λιγουλάκι κι σου γράφο.
Βασιληκούλα σι χάνο για την Πατρίδα∙ αυτό το χουριό που θέλουμ να πάρουμ του λεν Κιλκίδα κι λεν πως το μουσχάρη θα πλέξ’ στο έμα∙ έχο ένα έστημα πως κι’ εγώ θα πάγο να φάγο κούμαρα να βρω τον παπούλημ’, αλά να μη κλαψς Βασηλικούλαμ∙ άμα ήνε για τι Πατρίδα δάκρια δεν έχ’∙ κλάματα μοναχά για όσοι ψοφούν στο στρόμα∙ θημάσε τι έλεγε κι Μήτρος του Παπούλ’ για τσγνέκες τον παλιό κερό στη Σπάρτ; ή τας ή επιτάς. Κλάματα δε θέλο∙ ντροπής πράματα να σκούζτε για μας εδό τσβουλγαροκτόν’, εγδικιτάδες ντιπ κι για ούλες τσατιμίες που πράξαν σταδέλφια μας Μακεδόνοι. Μόνο ένα κερί στην άγια Παρασκεβί φτάν’.
Για διαθήκ’ ίνε τα πεδάκια μας∙ άμα μιγαλόσν’ε να παν κιφτά στον πόλεμο, στην Πόλ’ μι τον βουλγαροχτόνο βασιλιά μας να μνιμονεύν’ε τον τάφουμ’ μι έμα.
Σι φιλό Βασηλικούλαμ’ πολύ∙ για χαρά για τη Πατρίδα.

 Αντρέας
Απ’ το ρέμα Κιλκίδας»

Μα αν η παραπάνω επιστολή του μαχητή Αντρέα αξίζει μια θέση στην Ελληνική Γραμματεία, το ίδιο πιστεύω πως δικαιούται και αξίζει κι η επιστολή του δικού μας Βασιλείου Παπαδίσκου*, αλλά και η παρακάτω επιστολή ενός σύγχρονου Καστοριανού που ζει στον Καναδά, ο οποίος, στέλνοντάς μου πριν από λίγα μόλις χρόνια το ιστορικό πρωτοσέλιδο της εφημερίδας ’’Μακεδονία’’ της Κυριακής 28 Οκτωβρίου 1912, το συνόδευε με το παρακάτω σημείωμα:


«Αυτό το φύλλο βρέθηκε στον Μακρινό Καναδά. Το βρήκα σε ένα γραφίο - σε μία κορνήζα. Αυτό ήταν το 1992– μόλις το αντήκρισα τα μάτια μου γεμήσανε δάκρια και παρακάλεσα να το κάνω μία φοτοτιπία και έτσι είρθε στα χέρια μας.

 Με Πατριοτική Αγάπη
 Αργύρης και Ειρήνη Καράτζιος».

Και αν έχετε αντίρρηση, επειδή θεωρείτε λιγότερο σημαντική την τελευταία, καθώς δε γράφτηκε σε περίοδο πολέμου όπως οι δύο προηγούμενες, θα σας έλεγα πως γράφτηκε όμως σε μιαν εποχή όπου κανείς πια δε δακρύζει για ιδανικά όπως η Πατρίδα, άρα έχει και αυτή την ιδιαίτερη σημασία της. Γιατί διδάσκει εξίσου και αυτή. Και γιατί όσο και αν φαίνεται πως έχουν αλλάξει τα χρόνια, τα σχολεία και τα βιβλία τους εξακολουθούν να έχουν ως βασικό σκοπό την καλλιέργεια της αγάπης για την Πατρίδα στους μαθητές τους. Και μια αλήθεια που ίσως και να δυσκολευόμαστε να παραδεχτούμε όλοι, αλλά που καταλαβαίνουμε όλοι όσοι παλεύουμε προς αυτήν την κατεύθυνση είναι πως αποτυχαίνουμε όταν χάνουμε τον τρόπο. Ένας τρόπος, λοιπόν, είναι η συγκίνηση, είναι και το δάκρυ κι ας μην το φοβόμαστε.
    Όπως ακριβώς δεν το φοβήθηκε κι ο δικός μου δάσκαλος, ο κ. Σάββας, όταν στην Ε’ τάξη, καθώς μας αφηγούνταν πώς έπεσε η Πόλη στα χέρια των Τούρκων, έβγαλε σιγά σιγά τα γυαλιά του για να κρύψει το δάκρυ που κύλησε από τα ήρεμά του μάτια, χωρίς να μπορέσει να το προφτάσει…
Αυτό το δάκρυ χαράχτηκε πολύ βαθιά μέσα μου και έγινε η αιτία ή η αφορμή να μην ξεχάσω ποτέ ποιος ήταν και τι ξεχωριστό έκανε ο τελευταίος βασιλιάς της Πόλης, ο Παλαιολόγος…

*Μόλις τελείωσα το κείμενο και ψάχνοντας μες στα χαρτιά μου για να βρω το όνομα του γιου του ήρωα δασκάλου του Μαυροχωρίου Διαμαντή Μαντόπουλου, ανακάλυψα κάτι που είχα εντελώς ξεχάσει: πως ο επιστολογράφος της πρώτης επιστολής του κειμένου Βασίλειος Παπαδίσκος, λίγο καιρό μετά που έγραψε την επιστολή, μαζί με άλλους δύο Καστοριανούς, το Στέργιο Παπαμαντζάρη και το Δημήτριο Παπαλαζάρου, και οι τρεις τους μέλη του Συλλόγου ΟΜΟΝΟΙΑ της Νέας Υόρκης και οι τρεις τους μέλη του Ιερού Εθελοντικού Λόχου, έπεσαν πολεμώντας στο Μπιζάνι της Ηπείρου. Είμαι σίγουρη πως καταλαβαίνετε το συγκλονισμό που ένιωσα μόλις το διάβασα…

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ