ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Τα ρετιρέ και τα υπόγεια

 

Σκέψεις για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα

 
Χάρη στο καταστροφικό Ευρώ η χώρα σύρεται ανελέητα
προς την πτώχευση και την αποσύνθεση…
Αυτό που διακινδυνεύουμε σήμερα είναι αναρχία,
η κατάρρευση της κοινωνίας και η κατάλυση του νόμου και της τάξης.

Πρέσβης Λεωνίδας Χρυσανθόπουλος,
The Sun –αναδημοσίευση στην Απογευματινή της Κωνσταντινούπολης


Ανακαλώ συχνά στη μνήμη μου μια θρυλική ελληνική ταινία του παλιού καλού ελληνικού κινηματογράφου. Πρόκειται για την κινηματογραφική διασκευή του θεατρικού έργου των Μίμη Τραϊφόρου και Δημήτρη Βασιλειάδη «Στουρνάρα 288». Στα 1959 λοιπόν μέσα από την υπέροχη εκείνη ηθογραφία αναπαριστάται με κωμικοτραγικό τρόπο η ζωή των κατοίκων μιας μοντέρνας αθηναϊκής πολυκατοικίας της εποχής.
Στην ηθογραφία αυτή παρουσιάζεται η ζωή της μετεμφυλιακής μεγαλούπολης, που αρχίζει να ανασυγκροτείται από τα δεινά του πρόσφατου παρελθόντος. Σε μια αθηναϊκή πολυκατοικία κατοικεί το σύνολο της αστικής και μικροαστικής διαστρωμάτωσης. Κάποιοι όμως μένουν στους πάνω ορόφους της πολυκατοικίας και κάποιοι άλλοι στα ισόγεια και τα υπόγεια διαμερίσματα. Γι’ αυτό άλλωστε και ο παράτιτλος της ταινίας είναι «Φτώχεια και αριστοκρατία». Ο πολυκατοικιάρχης, που απέκτησε την περιουσία του με όχι και τόσο καθαρό τρόπο κατά την διάρκεια του πολέμου, κατοικεί βεβαίως στο ρετιρέ, ενώ στον αντίποδα ο θυρωρός μένει στο υπόγειο…
Παραλληλίζονται λοιπόν στη σκέψη μου – ασυναίσθητα ίσως – τα τεκταινόμενα στην παλιά εκείνη ελληνική ταινία, με τα όσα συμβαίνουν σήμερα στο οικονομικό και πολιτικό μόρφωμα που ψευδεπίγραφα πλέον εξακολουθεί να καλείται Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αν το αρχικό όραμα των εμπνευστών της Ενωμένης Ευρώπης στόχευε σε μια πλήρη Ένωση, ανάλογη με αυτή των Η.Π.Α., έχοντας ως αφετηρία τις τραυματικές εμπειρίες ενός παγκόσμιου πολέμου, που είχε προκαλέσει ανυπολόγιστες καταστροφές, βέβαιον είναι ότι σήμερα πια το όραμα εκείνο έχει ξεκάθαρα ξεφύγει από το στόχο του και αποτύχει.
Διότι βεβαίως δεν μπορεί σοβαρά να υποστηριχθεί ότι αποτελεί Ένωση κρατών ένα οικονομικό και πολιτιστικό συνονθύλευμα, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται από την πλούσια χώρα του βορρά και οι υπόλοιπες χώρες – με πρώτες αυτές του φτωχού νότου – οφείλουν αγογγύστως να υπακούουν και να εφαρμόζουν. Εκτός και αν δεν αναφερόμαστε σε ανεξάρτητες χώρες αλλά σε προτεκτοράτα και αποικίες…

Μια Ένωση που διοικείται από δοτούς γραφειοκράτες, ενώ το μόνο αιρετό όργανο, το Ευρωκοινοβούλιο, έχει ρόλο διακοσμητικό, δεν είναι σίγουρα η ενσάρκωση ενός οράματος πολιτικής και οικονομικής ενοποίησης. Διότι βεβαίως στην «πολυκατοικία» της Ευρωπαϊκής Ένωσης τη «διαχείριση» δεν την κάνει ένας ουδέτερος αιρετός φορέας ή οργανισμός, αλλά διοικείται αυτή από την ισχυρότερη οικονομικά χώρα, η οποία λειτουργεί ως «πολυκατοικιάρχης» και ως «ιδιοκτήτης» των υπολοίπων χωρών, αλλά και ως «αφεντικό» των κυβερνητών τους. Ένα μόρφωμα κρατών με μόνο συνδετικό κρίκο το ενιαίο νόμισμα, που θα εξακολουθεί υπάρχει όσο συμφέρει τον ισχυρό πώλο της Ένωσης, δεν μπορεί να έχει μέλλον. Τα κράτη και οι λαοί δεν μπορούν να διοικούνται με στρατοπεδική πειθαρχία. Η τελευταία μπορεί ενδεχομένως να ταιριάζει στην κουλτούρα των γερμανικών λαών, με όλους τους υπόλοιπους όμως είναι ασύμβατη…

Η Ευρωπαϊκή ένωση με την αληθή έννοια του όρου θα σήμαινε μια ένωση κρατών με ενοποιημένη οικονομία, που θα μπορούσε στη συνέχεια να φέρει την πολιτική ένωση – αλλά ποτέ το αντίστροφο. Κάτι τέτοιο όμως δεν υφίσταται πλέον ούτε ως όραμα, ούτε στα χαρτιά των Συνθηκών. Λογιστικά παιχνίδια, όπου η πρόσκαιρη μετακίνηση του πλούτου του ευρωπαϊκού βορρά προς το Νότο, έδωσε την «ευκαιρία» σε αφελείς πολίτες να δανειστούν φτηνά, επειδή άφρονες αρχές και απερίσκεπτοι τραπεζίτες δεν είχαν όραμα – έπασχαν μάλλον από βαριά μυωπία, αντικαθίστανται σήμερα από νέα λογιστική, όταν οι κάτοχοι των κεφαλαίων αποφασίζουν να επιστρέψουν στο Βορρά και τότε ο υπερδανεισμένος Νότος οφείλει να υποστεί το οικονομικό σοκ της διαρκούς λιτότητας, με την υποχρέωση μάλιστα να το αποδεχτεί ευλαβικά ως πρόγραμμα σωτηρίας. Ασφαλώς δεν ήταν αυτή η Ένωση που οραματίστηκαν οι σχεδιαστές της εξήντα χρόνια πριν…
Όταν η ανάπτυξη αφορά μονάχα το Βερολίνο και τις εκγερμανίσιμες ή εκγερμανισθείσες χώρες και λαούς, οι χώρες του Νότου δεν έχουν καμιά ελπίδα και καμιά προοπτική σε αυτή την Ένωση. Ενώ θα έπρεπε χωρίς καν συζήτηση τα πλεονάζοντα κεφάλαια των πλουσίων χωρών να μετακινούνται για να βοηθήσουν την ανάπτυξη των φτωχότερων, οι πολίτες των οποίων θα είχαν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις και δε θα αντιμετώπιζαν την ισοπεδωτική λιτότητα και τη φορολογική λεηλασία, που επιτάσσει το Βερολίνο. Αν συνέβαινε και στο εσωτερικό των χωρών αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ευρώπη, θα έπρεπε κατ’ αναλογία οι πολίτες των φτωχότερων νομών της Ελλάδας, της Ροδόπης, του Έβρου ή της Καστοριάς για παράδειγμα, να φορολογούνται με υψηλότερους συντελεστές, ενώ θα έχουν χαμηλότερες μισθολογικές απολαβές…

Πριν κάμποσα χρόνια αφοριστικά δηλωνόταν από επίσημα χείλη ότι δε θα γίνουμε τα γκαρσόνια της Ευρώπης. Τώρα εκείνος ο ρόλος των γκαρσονιών φαντάζει πολυτέλεια, καθώς η προοπτική της Ελλάδας σε αυτή την Ένωση συνεπάγεται και προαπαιτεί βαλκανιοποίηση των μισθών και κατάρρευση του κοινωνικού κράτους – του κράτους γενικότερα ως έννοιας. Η Ελλάδα προορίζεται από το Βερολίνο να γίνει μια φτωχοποιημένη κοινωνία, που θα μπορεί να παράγει φτηνό εργατικό δυναμικό για τα τευτονικά εργοστάσια. Ο ευρωπαϊκός νότος θα αποτελεί το σκλαβοπάζαρο για τους άρχοντες του Βορρά.
Όταν όλα τα επίσημα χείλη αναφέρονται σε σκληρή λιτότητα για τα επόμενα είκοσι τουλάχιστον χρόνια, δεν μπορεί με σοβαρά επιχειρήματα να υποστηριχτεί ότι η συνέχιση αυτής της πολιτικής έχει κάποιο νόημα και οδηγεί κάπου… Ένα δρόμο που δεν οδηγεί πουθενά, ένα δρόμο αδιέξοδο, δεν τον ακολουθείς ποτέ. Φροντίζεις να βρεις άλλο δρόμο. Διότι αν τον ακολουθήσεις, το μόνο που θα πετύχεις είναι να συγκρουστείς με ένα τοίχο.
Όταν οι πολίτες μιας χώρας ακολουθούν εσφαλμένο δρόμο και επιλέγουν ίσως ακατάλληλους ηγέτες, έχουν πιθανόν το ελαφρυντικό της άγνοιας- κάτι που δεν ισχύει όμως στην περίπτωση της Ελλάδας, μετά τα όσα έχει υποστεί η χώρα και οι πολίτες. Όταν όμως οι πολιτικοί ηγέτες ακολουθούν λανθασμένους δρόμους, ενέχονται και για πολιτική ανικανότητα και για πολιτικό αμοραλισμό…

Το τραγικότερο με τους εδώ κυβερνώντες είναι πως την ώρα που υπέγραφαν τα εξευτελιστικά «Μνημόνια», που στόχο είχαν να προασπίσουν τα άνομα συμφέροντα των δανειστών της χώρας, διαλύοντας την οικονομία και τον κοινωνικό της ιστό, δεν μερίμνησαν έστω και στο ελάχιστο για την ανασυγκρότηση της εθνικής παραγωγής, ώστε κάποια μέρα στο μακρινό έστω μέλλον, να μπορέσει η χώρα να σταθεί στα πόδια της. Δε μερίμνησαν, διότι το μόνο τους μέλημα ήταν και είναι η διαιώνιση της εξουσίας τους. Εξουσία που εφεξής δυστυχώς θα επιβάλλεται πάνω σε ένα υποταγμένο πλήθος και μια διαλυμένη χώρα…
Τα «μνημόνια» βόλευαν τους κυβερνώντες, διότι μέσω αυτών απέφυγαν να ομολογήσουν την απόλυτη αποτυχία της διακυβέρνησης τους τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Δε θα μπορούσε να υπάρξει αλλαγή πολιτικής χωρίς αλλαγή προσώπων, χωρίς οριστική αποχώρηση από την πολιτική σκηνή όλων των υπαιτίων.
Προσπαθώ να βρω το νόημα της συνέχισης της παραμονής της χώρας στην Ευρωζώνη, όταν ο «επίγειος θεός» και η «Κίρκη» του Βορρά, το καταραμένο νόμισμα της Φρανκφούρτης, το ευρώ, το οποίο αποτελεί τη «μεγαλύτερη καταστροφή σε περίοδο ειρήνης στην ιστορία της Ευρώπης», όπως σοφά σημειώνει ο Πρέσβης Λεωνίδας Χρυσανθόπουλος, ως μεταμφιεσμένο μάρκο, θα αποτελεί για την Ελλάδα ένα είδος εν ανεπαρκεία, παρά το ότι οι πολίτες ως άλλοι «Λωτοφάγοι» αδυνατούν να δουν την πραγματικότητα. Η χώρα θα έχει επίσημο νόμισμα, το οποίο θα απουσιάζει από τις τσέπες των πολιτών. Απουσιάζει ήδη άλλωστε από τις τσέπες των περισσότερων. Προσπαθώ λοιπόν να βρω το νόημα αυτό, αλλά δεν το βρίσκω…

Καθώς ξεκίνησα τις σκέψεις μου με μια παλιά αθηναϊκή πολυκατοικία – όρο που εισήλθε κάπως ανορθόδοξα και στην πολιτική ζωή – έρχονται αναπόφευκτα στο νου μου κάποιες σύγχρονες πολυκατοικίες μεγαλουπόλεων, όπου στα υπόγεια και ανήλιαγα διαμερίσματα κατοικούν μετανάστες. Κάποιες φορές μάλιστα εντελώς ανεπίτρεπτα χώροι στάθμευσης και αποθήκες έχουν διαμορφωθεί σε κατοικίες, στοιβάζοντας και παρκάροντας ανθρώπους εκεί που θα έπρεπε να στοιβάζονται πράγματα και να σταθμεύουν αμάξια. Αυτές τις σύγχρονες πολυκατοικίες μου θυμίζει η Ευρώπη, όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα – σαν αντανάκλαση και ειρωνεία του χάρτη… Η πατρίδα μας στο δεύτερο υπόγειο κι οι πολίτες σε ρόλο παρία – σαν τους μετανάστες στη δικιά μας γη. Και δίπλα μας οι υπόλοιποι λαοί του Νότου – σύντροφοι στη λιτότητα και την υποτέλεια. Ενώ στους ψηλούς ορόφους και στα ρετιρέ η Γερμανία και οι φιλικές της χώρες, υλοποιώντας τα φαύλα οράματα του Μπίσμαρκ και του Χίτλερ…
Δε βλέπω τι είναι εκείνο που μπορεί να αλλάξει στο ορατό μέλλον στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη με τους υπάρχοντες όρους, πολύ απλά θα την οδηγήσει στα δευτέρα υπόγεια – αν δεν έχει συμβεί ήδη αυτό. Εντυπωσιάζομαι που υπάρχουν πολιτικοί που ζητούν την ψήφο των πολιτών, υποσχόμενοι αιώνια λιτότητα, παραπλανητικά κρυμμένη πίσω από τα μυθεύματα για τη διατήρηση του ευρωπαϊκού κεκτημένου, ενώ την ίδια ώρα απεργάζονται καταιγίδες συμφωνηθέντων μέτρων που θα ισοπεδώσουν την κοινωνία...
Οι μέρες που έρχονται είναι κρίσιμες. Το μέλλον της χώρας είναι πράγματι στα χέρια των πολιτών. Δικές τους οι αποφάσεις. Δικαίωμα τους η επιλογή του ρόλου του παρία και του δεύτερου υπογείου – διότι αυτό το ρόλο και μόνο μπορώ να δω, όσο θα συνεχίζεται αυτή η πολιτική, όσο θα εξακολουθεί να διοικείται η χώρα από εκείνους που συντέλεσαν στο «βιασμό» της επί τρεις και πλέον δεκαετίες…

Δημοσιεύθηκε στις 26 Απριλίου 2012, αρ. φύλλου 639