28.12.15

Λόγος και αντίλογος



Κώδικες και Εικόνες



Σέ προηγούμενο ἄρθρο μου, πού άναφέρονταν στήν δημιουργία «Ἱστορικοῦ Ἀρχείου» τοῦ Δήμου Καστοριᾶς, ἔγραψα ὅτι τό πρῶτο μέλημα αὐτῶν πού θά ἀναλάβουν τήν συγκέντρωση καί ἀρχειοθέτηση τῶν ἱστορικῶν στοιχείων θά πρέπει νά εἶναι ἡ ἐπιστροφή στήν Καστοριά τῶν κωδίκων τῆς πόλεως, οἱ ὁποῖοι βρίσκονται στήν Ἐθνική Βιβλιοθήκη στην Αθήνα ἀπό τό 1916· εἶχαν σταλεῖ ἐκεί πρός φύλαξη λόγω τοῦ Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Εἶναι καιρός, νομίζω, νά ἀπαιτήσει ἡ κοινωνία τῆς Καστοριᾶς καί νά φροντίσει γι’ αὐτό ἡ Δημοτική Ἀρχή νά ἐπιστραφοῦν στήν πόλη μας ἀντικείμενα πού ἀνοίκουν σ’ αὐτήν.
Ἐκτός τῶν κωδίκων τῆς Καστοριᾶς πρέπει νά ἐπιστρέψουν στήν πόλη μας καί οἱ φορητές εἰκόνες, ἄν μάθουμε ποτέ, ἄν καί πού βρίσκονται.

Ἡ ἱστορία τους, γιά νά τήν γνωρίζουν καί οἱ νεώτεροι, ἔχει ὡς ἐξῆς: πρό ἐξήντα καί πλέον χρόνων, ἀνώτατος ἀξιωματοῦχος τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας μας θεώρησε σκόπιμο νά συγκεντρώσει ὅλες σχεδόν τίς φορητές εἰκόνες ἀπό τίς ἐκκλησίες καί ἐξωκλήσια τῆς περιοχῆς καί νά τίς μεταφέρει στήν πόλη τῆς Καστοριᾶς μέ τό πρόσχημα νά τίς προφυλάξει ἀπό ἐνδεχόμενη κλοπή ἤ καταστροφή. Πιθανῶς, δέν εἶμαι σίγουρος γι’ αὐτό, νά μάζεψε εἰκόνες καί ἀπό μέσα ἀπό τήν Καστοριά.

Πολλές ἀπό τίς εἰκόνες αὐτές ἤταν παλαιές -τῶν βυζαντινῶν χρόνων - καί ἀνεκτίμητης ἀξίας. Ὁ χῶρος πού τίς ἐναποθήκευσε πρέπει νά ἤταν τό ἐπισκοπεῖο. Ὁ ἐν λόγω ἀξιωματοῦχος τῆς Ἐκκλησίας, μετά, ὄχι ἀπό πολύ χρόνο, ἔφυγε ἀπό τήν Καστοριά γιά νά καταλάβει ἀνώτερα ἀξιώματα στήν ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας. Θεώρησε καλό νά πάρει μαζί του καί τίς εἰκόνες ἔχοντας τήν γνώμη, πιθανῶς, ὅτι τοῦ ἀνήκουν• μέ ἄλλα λόγια τίς οἰκειοποιήθηκε.

Ἔκτοτε ἀγνοεῖται ἡ τύχη τους• ἄν ὑπάρχουν κάπου καί, ἄν συμβαίνει αὐτό, εἶναι ἄγνωστο πού βρίσκονται. Κατά καιρούς κυκλοφόρησαν, διάφορες φῆμες μία τῶν ὁποίων ἔλεγε ὅτι μερικές ἀπό αὐτές ἐκποιήθηκαν, πράγμα πού οὔτε νά τό διανοηθεῖ μπορεῖ κανείς.

Στίς, κατά καιρούς, ἐρωτήσεις τῆς κοινωνίας τῆς Καστοριᾶς καί τήν ἀπαίτησή της νά μάθει τί ἔγιναν ἐπί τέλους, καί πού βρίσκονται αὐτές, ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας, σε μία συνέντευξή του ἀπάντησε στό σχετικό ἐρώτημα ότι γνωρίζει πού βρίσκονται και ότι είναι ἀσφαλισμένες και σε καλή κατάσταση, χωρίς ὅμως νά γνωστοποιήσει σέ ποιανοῦ χέρια βρίσκονται καί σέ ποιό χῶρο εἶνα ἐναποθηκευμένες.

Νομίζω ὅτι καλόν θά εἶναι ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας νά ἰκανοποιήσει τό κοινό αἴσθημα τοῦ ποιμνίου του καί γενικώτερα τῆς κοινωνίας τῆς Καστοριᾶς καί νά μᾶς πεῖ, ἐάν ὅντως γνωρίζει, πού βρίσκονται, ἄν ὅντως βρίσκονται κάπου, οἱ εἰκόνες αὐτές καί μάλιστα νά φροντίσει καί ὁ ἴδιος γιά τήν ἐπιστροφή τους στήν πόλη μας, μιά καί δέν ὑφίστανται πλέον οἱ λόγοι πού ἐπικαλέσθηκε, γιά νά τίς συγκεντρώσει καί νά τίς μεταφέρει ἐκτός Καστοριᾶς, ὁ πρό ἐξήντα καί πλέον ἐτῶν προκάτοχός του στόν θρόνο τῆς Μητροπόλεώς μας.

Ἄν παρ' ἐλπίδα δέν ἐπαναπατρισθοῦν στήν πόλη μας οἱ εἰκόνες αὐτές, τότε μπορεῖ κάλιστα να ἰσχυρισθεῖ ο οἰοσδήποτε ότι η αφαίρεση αὐτῶν από την φυσική τους θέση και η συγκέντρωσή τους από τον τότε ἱεράρχη ἔγινε όχι για την προφύλαξή τους αλλά για την οίκειοποησή τους. Πράγμα πού στιγματίζει καί δέ τιμᾶ καθόλου τούς ἀξιωματούχους τῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ φυσική τους θέση, τότε πού συγκεντρώθηκαν θά ἔπρεπε νά εἶναι τό Βυζαντινό Μουσεῖο τῆς Καστοριᾶς, ὅπως καί τώρα, ἄν ἐπιστραφοῦν, ἤ τό πολύ-πολύ τό Μουσεῖο τῆς Μητροπόλεως.
Παραπιπτόντως, γνωστοποιῶ στούς συμπολίτες μας, ὅτι στήν Μητρόπολη τῆς Καστοριᾶς ἁνῆκε, ὡς περιουσία τῆς κοινότητας, μιά πολίτιμη ἐπισκοπική μίτρα, μεγάλης ἀξίας λόγω τῶν πολλῶν πολυτίμων λίθων, τοῦ χρυσοῦ καί ἀργύρου, πού εἶχε. Ἤταν τόσο βαριά, ζύγιζε περί τίς δύο καί μισή ὀκάδες, ὥστε οἱ ἑκάστοτε ἱεράρχες ἀπέφευγαν νά τήν φοροῦν λόγω τοῦ βάρους της.

Τήν μίτρα αὐτήν, η ὁποία ήταν δωρεά πρός την κοινότητα, ὁμογενούς της Καστοριανῆς κοινότητας του εξωτερικού, θέλησε κάποτε, στά χρόνια τῆς νεότητάς μου, να την οἰκειοποιηθεῖ ο τότε ἱεράρχης αλλά ἔγινε ἀντιληπτή η ενέργεια του αὐτή και η τότε εκκλησιαστική ἐπιτροπή και οι ἐπίτροποι της ἐνορίας (ἐκλέγονταν τότε ἀπό τήν κοινότητα, εἷχαν λόγο στήν διοίκηση τῆς τοπικῆς ἐκκλησίας καί δέν διωρίζονταν, ὄπως σήμερα ἀπό τόν οἰκεῖο Μητροπολίτη) ἀπέτρεψαν τἡν ἱεροσυλία.

Ὑπάρχει, ἆραγε, ἡ μίτρα αὐτή στήν Μητρόπολη ἤ μεταφέρθηκε καί αὐτή, πρός φύλαξη ἤ οἰκειοποίηση, ἀλλοῦ; Καλόν θά εἶναι νά μᾶς πληροφορήσει ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας ἄν ὑπάρχει ἤ ὄχι γιατί στήν περίπτωση πού δέν ὑπάρχει θά πρέπει (εἶναι ὑποχρεωμένοι πρός τοῦτο) ὁ Δήμαρχος καί τό Δημοτικό Συμβούλιο, οἱ μόνοι νομικῶς ἁρμόδιοι γιά τήν διαφύλαξη τῆς κοινοτικῆς περιουσίας, νά προβούν στίς ἀπαραίτητες δικαστικές ἐνέργειες.

Ἐλπίζω νά ὑπάρξει μιά ἀπάντηση καί ἐνημέρωση τῆς κοινῆς γνώμης. Γένοιτο.

Ἀναστάσης Κων. Πηχιών
apichion@yahoo.com


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 3 Σεπτεμβρίου 2015, αρ. φύλλου 801


Επιλογή σχετικών αναρτήσεων:

7 σχόλια:

  1. αν γνωρίζει, θα πρέπει να το πει, είναι υποχρέωση προς το ποίμνιό του, του σεβασμιώτατου. Η λειτουργία των εικόνων, και των μιτρών κατά μια έννοια, δεν είναι να τις νιώθουμε ασφαλισμένες, μα να τις απολαμβάνουμε και να εμπνεόμαστε από αυτές, όλοι μας.
    Πολύ ωραία τα λέτε, κύριε Αναστάση, και πολύ ευγενικά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος28/12/15

    @Ρούλα Ζουπανιώτη.
    Δεν είναι μόνο υποχρέωσή του προς το ποίμνιό του. Είναι υποχρέωσή του προς τους ΠΟΛΙΤΕΣ. Διότι από τη φορολογία τους πληρώνονται.
    Αυτή η υποχρέωση είναι και νομικά επιβεβλημένη από το Νόμο, αφού η Εκκλησία είναι ΝΠΔΔ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Παλαιότερα υφηρπάγησαν και τέμπλα. Υπάρχουν και σχετικές καταγραφές, όπως μου είπε κάποιος ειδικός εν Πλαγιαρίω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ανώνυμος30/12/15

    ΟΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΑΣΗΜΕΝΙΕΣ ΚΑΝΔΗΛΙΕΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ;
    ΥΠΗΡΧΑΝ ΚΑΙ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΒΗΜΑ ΠΑΛΙΕΣ ΩΡΑΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ,ΠΟΥ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΡΑΓΕ;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος8/3/16

    Γνωστή η στάση [……] των αρμοδίων στο θέμα των κειμηλίων, η συλλογή των οποίων συνεχίζεται και "εμπλουτίζεται" από τους ναούς των χωριών εν αγνοία των κατοίκων τους και με το πρόσχημα της αναγκαίας συντήρησής τους [……], παρότι δεν υπογράφεται κανένα σχετικό πρωτόκολλο παράδοσής τους. Τα παραδείγματα άπειρα...μια μικρή έρευνα απαιτείται και θα ανακύψουν ουκ ολίγα αξιοπερίεργα.
    Όσο για τη γνωστή επισκοπική μίτρα, δωρεά των Καστοριανών της Κωνσταντινούπολης στα 1728...προφανώς διέφυγε της προσοχής των Καστοριανών, όταν το 2010 εκτέθηκε στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα Θεσσαλονίκης μαζί με άλλα κειμήλια της Μητρόπολης (ποιμαντορικές ράβδους, αρχιερατικά άμφια, εγκόλπια, δισκοπότηρα) σε έκθεση αφιερωμένη στον Μητροπολίτη Γερμανό Καραβαγγέλη. Και προς επίρρωση των γραφομένων, ιδού και οι σχετικές φωτογραφίες:
    http://www.imma.edu.gr/imma/exhibition/periodic/show.html?id=66

    Η μίτρα του 1728, κειμήλιο σπουδαίο για την ιστορία της Καστοριάς, πρωτοεμφανίστηκε στην έκθεση εκείνη ως χρησιμοποιηθείσα από τον Μητροπολίτη Καραβαγγέλη. Μάλιστα, φωτογραφία της κοσμούσε και το οπισθόφυλλο του οδηγού της έκθεσης εκείνης, στην οποία φωτογραφία είναι ευδιάκριτη τόσο η αφιερωτική επιγραφή όσο και η χρονολογία 1728. Στο αρχείο μου έχω αρκετές φωτογραφίες με λεπτομέρειές της.

    [Η ΟΔΟΣ τροποποίησε την πρώτη παράγραφο του σχολίου η οποία είχε διαφορετική διατύπωση, για αυτονόητους λόγους]

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ανώνυμος8/3/16

    Στον Ανώνυμο Φίλο που επιμένει:
    Άλλο η Μίτρα του Καραβαγγέλη, άλλο η Μίτρα του Δωροθέου, ή του Γρηγορίου, και άλλο η Μίτρα του 1728.
    Καμία σχέση δεν έχει η Μίτρα των Καστοριανών Δωρητών με την Μίτρα της έκθεσης για τον Καραβαγγέλη. Αυτό είναι γνωστό.
    Η Μίτρα αυτή ήταν τόσο βαριά, από τους πολύτιμους λίθους, το χρυσό και τα σμαραγδια κλπ, που όχι μόνο δε μπορούσε κανείς να την αντέξει στο κεφάλι του, λόγω βάρους, αλλά την... είχαν "βάλει πολλοί στο μάτι" για πολλά χρόνια.
    Ο πατέρας του κ. Πηχεών, πολλά χρόνια πριν, πρόλαβε κάποιους επιτήδειους, που την είχαν "βάλει στο μάτι".
    Βλέπετε ο Μαμωνάς ζει και βασιλεύει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ανώνυμος8/3/16

    Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ