29.6.20

ΑΛΙΚΗΣ ΚΑΖΤΑΡΙΔΟΥ: "Της Πατρίδας..." [I]



Το κείμενο που ακολουθεί (και θα αναρτηθεί σε δύο μέρη) είναι η ομιλία της τέως σχολικής συμβούλου Α/θμιας Εκπαίδευσης Καστοριάς κ. Αλίκης Καζταρίδου, στην παρουσίαση του βιβλίου της κ. Σόνιας Ευθυμιάδου Παπασταύρου "Της Πατρίδας..." (εκδόσεις Πελασγός), που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2019, στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, στην πλατεία Αδελφών Εμμανουήλ στο Ντολτσό.


Το βιβλίο με τίτλο "Της Πατρίδας..." είναι ένα μεγάλο βιβλίο 563 σελίδων με πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό. Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις "Πελασγός", και σ’ αυτό συμπεριλαμβάνονται 80 άρθρα που δημοσιεύτηκαν στην  ΟΔΟ την εικοσαετία από τον Οκτώβριο του 1999  έως τον Ιανουάριο του 2019.



α' μέρος

ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΑΙΟΤΕΡΑ ΤΙΜΗΤΙΚΟ και ευχάριστο να μιλήσω για το καινούριο βιβλίο της κ. Σόνιας Ευθυμιάδου-Παπασταύρου, με την οποία γνωριζόμαστε πάρα πολλά χρόνια. Είχα την ευκαιρία και παλιότερα ως σχολική σύμβουλος, έχοντας την παιδαγωγική ευθύνη του Δημοτικού Σχολείου Μαυροχωρίου, να παρουσιάσω το βιβλίο "Ζήτω το σχολείο" μια σχολική έκδοση που επιμελήθηκε η ίδια, στην οποία συμπεριλαμβάνονταν οι δράσεις που αναπτύχθηκαν σε εκπαιδευτικά προγράμματα τη σχολική χρονιά 2005-2006.

Η κ. Ευθυμιάδου-Παπασταύρου εναι μια εξαιρετική εκπαιδευτικός, φιλομαθής, δυναμική, εργατικότατη με πλούσιο εκπαιδευτικό έργο ειδικότερα στην προώθηση της Παιδικής Λογοτεχνίας και την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας στους μαθητές όχι μόνο της τάξης της αλλά ολόκληρου του σχολείου και ευρύτερα. Για τις δράσεις αυτές βραβεύτηκε από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Είναι βέβαια και μια εξαιρετική συγγραφέας με πλούσιο συγγραφικό έργο.

Για πολλοστή φορά κληθήκαμε το τελευταίο διάστημα να τιμήσουμε επετειακά τους αγώνες του έθνους και του λαού μας για την ελευθερία, τη δημοκρατία, την εθνική ανεξαρτησία. Από τον εορτασμό του Μακεδονικού Αγώνα, περάσαμε στην επέτειο του Όχι και της 28ης Οκτωβρίου, και στη συνέχεια γιορτάσαμε την απελευθέρωση της Καστοριάς το 1912 ενώ τελευταία είχαμε τη γιορτή του Πολυτεχνείου.

Και με τις γιορτές αυτές ως αφορμή καλούμαστε ως πολίτες, ο καθένας από τη θέση και το ρόλο του, να συλλογιστούμε τι τιμούμε, τι σεβόμαστε, και περισσότερο, ποιο περιεχόμενο αποδίδουμε στην έννοια "πατρίδα", διεκδικώντας ένα ελπιδοφόρο μέλλον με προοδευτικό και δημοκρατικό χαρακτήρα.

Πώς νοηματοδοτούμε οι σηµερινοί Έλληνες την έννοια της "πατρίδας"; Έχουμε όλοι τις ίδιες απόψεις; Η έννοια αυτή μένει σταθερή και αναλλοίωτη στον χρόνο ή μετασχηματίζεται επηρεασμένη από τις εκάστοτε κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες αλλά και τις προσωπικές και οικογενειακές εμπειρίες του καθενός; Επιπλέον οι έννοιες "πατρίδα» και "έθνος" τι νόημα έχουν για τους νέους μας; Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα μπορεί να είναι πολλές και πιθανότατα αντιφατικές.

Το βιβλίο "Της Πατρίδας..." στο οποίο είναι αφιερωμένη η σημερινή εκδήλωση είναι νομίζω και αυτό μια καλή αφορμή για να προβληματιστούμε πάνω στα ζητήματα αυτά και να ανταλλάξουμε απόψεις.

Οπωσδήποτε το θέμα της πατρίδας δύσκολα χωράει σε μια ομιλία κι ένα κείμενο, ακόμη και σε πολλούς τόμους βιβλίων. Λέγεται συχνά ότι πατρίδα είναι η παιδική μας ηλικία. Ετυμολογικά η λέξη Πατρίδα, είναι η ίδια με τη λέξη πατήρ, δηλαδή πατέρας που σημαίνει πρόγονος, από το Πατήρ + Γαία. Είναι οπωσδήποτε ο τόπος που γεννηθήκαμε, το χωριό μας, η πόλη μας, ο τόπος καταγωγής μας.

Όμως δεν είναι μόνο αυτό. Πολύ περισσότερο είναι ο πολιτισμός, τα ήθη και τα έθιμα, οι παραδόσεις μας, η πατρίδα είναι ιδέα που την κουβαλούμε παντού και βέβαια η πατρίδα είναι γλώσσα. «Πατρίδα είναι η γλώσσα που σκεφτόμαστε».

Η γλώσσα δεν είναι μόνον ένα μέσον επικοινωνίας, κουβαλάει την ψυχή του λαού μας κι όλη του την ιστορία και όλη του την ευγένεια» μας λέει ο Ελύτης. Για το θέμα αυτό μας λέει η Σόνια: «Ναι η γλώσσα μου είναι ένα μεγάλο δώρο που μου δόθηκε γιατί είχα την τύχη να γεννηθώ σ΄αυτήν την όμορφη και παράξενη πατρίδα, και είναι αυτή η γλώσσα μου ένα ιδανικό που αξίζει τον αδιάκοπο αγώνα μας. Μας δόθηκε και έχουμε χρέος να τον φυλάξουμε αυτόν τον αμύθητο θησαυρό μας σαν κόρη οφθαλμού κι ακόμη περισσότερο».

Θα πρόσθετα εδώ ότι αυτόν τον γλωσσικό θησαυρό, η Σόνια ξέρει πολύ καλά πώς να τον αξιοποιεί, με τέχνη και μαστοριά χαρίζοντάς μας προσεγμένα κείμενα άρτια από κάθε άποψη. Να σημειώσω ακόμη την αδυναμία της στο πολυτονικό σύστημα, στο οποίο είναι γραμμένο το βιβλίο, και το κάνει από αγάπη και σπουδή για τη γλώσσα μας που την αντιλαμβάνεται ως ιδανικό και θείο δώρο.

Για πολλούς η λέξη πατρίδα είναι έννοια ιερή, γιατί μέσα στους κόλπους της το άτομο μεγαλώνει και ανατρέφεται, γαλουχείται στα ιδανικά της, τρέφει αισθήματα αγάπης και αισθάνεται πώς είναι καθήκον του να υπερασπιστεί την εδαφική της ακεραιότητα και την ελευθερία. Για άλλους η λέξη "πατρίδα" και το σύμβολό της η σημαία είναι ενδεχομένως έννοιες, συντηρητικές και ξεπερασμένες, που πυροδοτούν εθνικιστικά σύνδρομα και στερεότυπα και αποτελούν αιτία διχαστικών και επιθετικών ενεργειών.

Ποιος από εμάς τους πιο μεγάλους δεν θυμάται το υπέροχο ποίημα του Ιωάννη Πολέμη που έχει τίτλο: Τι είναι η πατρίδα µας;
Μην είν’ οι κάµποι;
Μην είναι τ’ άσπαρτα ψηλά βουνά;
Μην είναι ο ήλιος της, που χρυσολάµπει;

Κάπως έτσι δεν περιγράφει ο ποιητής Ιωάννης Πολέµης τη χώρα µας, καταλήγοντας:
Όλα πατρίδα μας!
Κι αυτά κι εκείνα,
και κάτι που ‘χουμε μες
στην καρδιά
και λάμπει αθώρητο
σαν ήλιου αχτίνα
και κράζει μέσα μας:
Εμπρός παιδιά!





Η αγάπη για την πατρίδα λοιπόν, που είναι αυτό το κάτι που έχουμε μες στην καρδιά και λάμπει και μας κράζει εμπρός, αλλά και η αγάπη για όλους εμάς είναι κατά τη γνώμη μου το στοιχείο εκείνο που κινητοποίησε την αγαπητή Σόνια να εκδώσει το εν λόγω βιβλίο.

Το επιγραμματικό ερώτημα: «Τι είναι πατρίδα» την απασχολεί βασανιστικά όλα τα χρόνια, αναζητώντας αδιάκοπα τις απαντήσεις σε γνωστές και άγνωστες σελίδες της τοπικής και γενικότερης ιστορίας μας. Πατριώτισσα και μαχήτρια της πένας, εργάζεται με φλόγα και πάθος για αυτό τον σκοπό και το καταφέρνει χαρίζοντάς μας πολλά βιβλία που μιλούν για την πατρίδα όπως και το τελευταίο της πόνημα και νομίζω ότι το συγγραφικό της έργο πρέπει να αποτελεί για την ίδια πολύ μεγάλη ευτυχία.

Το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα, με τίτλο "Της Πατρίδας..." είναι ένα μεγάλο βιβλίο 563 σελίδων με πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό. Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις "Πελασγός", και σ’ αυτό συμπεριλαμβάνονται 80 άρθρα που δημοσιεύτηκαν στην τοπική εφημερίδα "ΟΔΟΣ" την εικοσαετία από τον Οκτώβριο του 1999 (14/10 1999) έως τον Ιανουάριο του 2019 (24-1-2019).

Συνδετικός ιστός όλων των άρθρων οι προβληματισμοί και οι ανησυχίες της συγγραφέα σε ζητήματα πολιτικά, ιστορικά, εκπαιδευτικά και γενικότερα ζητήματα κοινωνικού προβληματισμού αλλά και ο θαυμασμός και η ευγνωμοσύνη που εκφράζει για πρόσωπα, που με το παράδειγμα και την αυτοθυσία τους λαμπρύνουν την ιστορική πορεία αυτού του τόπου.

Στο βιβλίο συμπεριλαμβάνονται επίσης μοναδικές μαρτυρίες και επιστολές ιδιαίτερου ιστορικού ενδιαφέροντος, από πρόσωπα που εμπιστεύτηκαν τη συγγραφέα και της παρέδωσαν το σχετικό υλικό. Μία τέτοια επιστολή–ντοκουμέντο είναι η ανεπιτήδευτη κι ανορθόγραφη επιστολή του ξενιτεμένου Βασιλείου Παπαδίσκου προς τον Kαστοριανό ποιητή και αδερφό του Αργύριο Παπαδίσκο, στην οποία εκδηλώνεται η μεγάλη αγάπη του επιστολογράφου για τον τόπο του και η λαχτάρα του να ελευθερωθεί η σκλαβωμένη για 5 αιώνες στους Τούρκους πατρίδα του.

Μέλημα και αγωνία της συγγραφέα, ο σεβασμός και η προσήλωσή της σε έννοιες όπως πατρίδα, πατριωτισμός, χρέος, καθήκον, ανθρωπιά, ηρωισμός, αντίσταση, αυτοθυσία, πνευματική προσφορά, ευεργεσία έννοιες ομολογουμένως αρκετά υποτιμημένες και παρεξηγημένες στις μέρες μας.

Διαρκής προσπάθειά της να αναδείξει μέσα από τα άρθρα και τις ομιλίες της τη βαθύτερη αξία και σημασία τους στη διαμόρφωση της ιστορικής μνήμης και συνείδησης και ευρύτερα στη συγκρότηση της εθνικής μας ταυτότητας. «Γράφει γιατί απεχθάνεται τη σιωπή, που την ταυτίζει με την αγνωμοσύνη και τη λησμονιά που δεν τιμά τους Έλληνες. Αν θυμόμασταν καλύτερα και ευγνωμονούσαμε περισσότερο ίσως και να μην είχαμε βρεθεί στη δύσκολη θέση που βρισκόμαστε σήμερα» μας λέει χαρακτηριστικά.



ΣΟΝΙΑ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ...
Εκδόσεις "Πολιτεία", Σεπτέμβριος 2019 - Αριθμός σελίδων: 564 - Διαστάσεις: 24x17
ISBN13 - 9789605225742 - Κωδ. "Πολιτείας": 3360-0417


Στο εξώφυλλο του βιβλίου διαβάζουμε τον συντομότατο τίτλο "Της Πατρίδας...", ο οποίος πολύ καλαίσθητα συνοδεύεται συμβολικά από μια ελληνική σημαία. Όπως αναφέρεται στο βιβλίο πρόκειται για μια από τις πολλές σημαίες που φτιάχτηκαν στην Καστοριά με αφορμή την απελευθέρωσή της στις 11 Νοεμβρίου του 2012.

Η συγκεκριμένη σημαία φτιάχτηκε στο Μαυροχώρι από την Μαριγώ Πετκανά, και σήμερα φυλάσσεται στα χέρια της δισέγγονής της. Η κατασκευή της είναι πραγματικά αρκετά ιδιότυπη. Ένα κοινό λευκό ύφασμα κόπηκε σε λουρίδες, κάποιες από αυτές βάφηκαν γαλανές μέσα σε χρώμα από λουλάκι και στη συνέχεια έγινε η συρραφή τους στο χέρι.

Με παρόμοιο τρόπο, όπως αποκαλύπτεται σε άλλο σημείο του βιβλίου, οι Καστοριανές γυναίκες όταν λευτερώθηκε η Καστοριά άνοιξαν τα μπαούλα τους κι έβγαλαν από μέσα τα νυφιάτικα φουστάνια τους, που είχαν τότε γαλάζιο χρώμα (σαξ το λέγανε), για να τα μετατρέψουν σε σημαίες κι έτσι να γιορτάσουν και να χαρούν την αποτίναξη της τουρκικής σκλαβιάς. Τα στοιχεία αυτά προέρχονται από τη μαρτυρία της κ. Ελευθερίας Βολιώτη σε ερώτημα της συγγραφέα για το πού βρέθηκαν όλες οι σημαίες αυτές που κοσμούν μια σπάνια φωτογραφία της εποχής εκείνης.

Όμως στην εύλογη απορία της συγγραφέα πώς γίνεται σήμερα, όταν έρχεται η μεγάλη μέρα της επετείου της απελευθέρωσης της πόλης, να ξεχνάμε εμείς οι ελεύθεροι σήμερα Καστοριανοί να υψώσουμε στο μπαλκόνι μας τη σημαία που έχουμε, εκεί δυστυχώς απάντηση δεν παίρνει.

Με συγκινεί η γενική πτώση που χρησιμοποιείται στον τίτλο, όπως ακόμη τα αποσιωπητικά που την ακολουθούν. Κατά τη γνώμη μου αυτό που δεν θέλει να μας πει φανερά η Σόνια και το υποδηλώνει με τα αποσιωπητικά είναι η βαθιά της ανάγκη και η διάθεσή της να καταθέσει κάτι της πατρίδας, να της αφιερώσει κάτι από την ψυχή και τη σκέψη της, αλλά και να της αποδώσει λίγη από την αίσθηση της ευθύνης και του χρέους που νιώθει ως Ελληνίδα και ως εκπαιδευτικός.

Το αποδεικνύει και η ευγενική και ανιδιοτελής της προσφορά, γιατί τα έσοδα από την πώληση του συγκεκριμένου βιβλίου, θα διατεθούν στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα που όλες του οι ενέργειες και προσπάθειες έχουν ως μοναδικό σκοπό τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης. Αλλά και παλιότερα και με άλλα της βιβλία χαρισμένα και τότε είτε προς το μουσείο είτε προς άλλα ιδρύματα του τόπου μας, την ίδια αγάπη για την πατρίδα και τους ανθρώπους της δεν μαρτυρούν για τη συγγραφέα;

Στο βιβλίο τονίζεται και προβάλλεται ξεκάθαρα η πίστη της συγγραφέα στην λυτρωτική δύναμη της ανθρωπιάς και της αυτοθυσίας, έννοιες ταυτισμένες με την ιδέα της πατρίδας, της ακριβής μας πατρίδας, όπως την αποκαλεί χαρακτηριστικά στο άρθρο που αναφέρεται στις άγνωστες ηρωίδες του Σαράντα.

Η Σόνια εντρυφεί με πάθος σε πολλές πτυχές του πλούσιου ιστορικού μας βίου και μελετά διεξοδικά πλήθος από ιστορικά, λογοτεχνικά και άλλα βιβλία, πηγές και τεκμήρια ανασύροντας ενδιαφέροντα στοιχεία και πληροφορίες για πρόσωπα και γεγονότα άγνωστα για τους περισσότερους,

Έχει δε το χάρισμα και την ικανότητα να τα καταγράφει με πολύ γλαφυρό τρόπο ερεθίζοντας την αναγνωστική μας διάθεση. Λίγα από αυτά τα δεδομένα γιατί είναι πάρα πολλά, που νοηματοδοτούν τον τίτλο του βιβλίου, προσπαθούμε να αναδείξουμε σήμερα.

συνεχίζεται


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 5 Δεκεμβρίου 2020, αρ φύλλου 1012
Η πρώτη φωτογραφία  είναι της κ. Φερενίκης Μεκιάμη-Γκίτση.



Σχετικά:





Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ