13.6.20

ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΒΟΛΤΣΗ: "Της Πατρίδας..."


Sonia Efthimiadou Papastavrou - ODOS newspaper of Kastoria

Το κείμενο που ακολουθεί είναι η ομιλία της προέδρου του συλλόγου Εκπαιδευτικών Α/θμιας Εκπαίδευσης Ν. Καστοριάς κ. Αγγελικής Βόλτση, στην παρουσίαση του βιβλίου της κ. Σόνιας Ευθυμιάδου Παπασταύρου "Της Πατρίδας…" (εκδόσεις Πελασγός), που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2019, στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, στην πλατεία Αδελφών Εμμανουήλ στο Ντολτσό της Καστοριάς.
* * *

ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ που δέχτηκα το τηλεφώνημα από την κυρία Σόνια Ευθυμιάδου-Παπασταύρου και μου έκανε την πολύ τιμητική πρόταση να παρουσιάσω μαζί με την κυρία Καζταρίδου το βιβλίο της «Της Πατρίδας» το “ναι” μου ήταν αβίαστο και πηγαίο. Πολύτιμη και ξεχωριστή για μένα η Σόνια, η φωτεινή εκπαιδευτικός και συγγραφέας που ήταν μέντοράς μου από τα πρώτα χρόνια που δούλεψα δίπλα της και την θαυμάζω πραγματικά για την όρεξη, τον ζήλο και το πάθος που την διακρίνει με όσα καταπιάνεται.

Με αμείωτο ενδιαφέρον διαβάζει, αναζητά και προσπαθεί με τη διδασκαλία της να εντρυφήσει στα παιδιά αξίες αληθινές που δυστυχώς αρχίζουν να εκλείπουν στην εποχή μας , γνώσεις ξεχωριστές που θα τους βοηθήσουν να μάθουν ποια είναι και από ποιους άξιους προγόνους προέρχονται και έτσι να καλλιεργήσει την αγάπη για την πατρίδα μας.

Είχα λοιπόν την τύχη, γιατί τύχη ήταν πραγματικά να δουλέψω δίπλα της 8 χρόνια στο Δημοτικό Σχολείο Μαυροχωρίου και να γνωρίσω τα άρθρα της μέσα από εκπαιδευτικές δράσεις. Κάθε γιορτή, επέτειος ή μέρα μνήμης ήταν η αφορμή για να γνωρίσουμε ξεχωριστές προσωπικότητες της πατρίδας μας και κυρίως της περιοχής μας, να έρθουν στο φως σπάνιες επιστολές, μαρτυρίες, αφηγήσεις, εικόνες και φωτογραφίες. Στοιχεία που ήρθαν στο φως για πλουτίσουν τις γνώσεις των παιδιών και τις δικές μας, να καλλιεργήσουν την αγάπη μας, να ξυπνήσουν τους γονείς, να ταρακουνήσουν τις αρχές και να κρατήσουν άσβηστη την αγάπη για την πολύπαθη Πατρίδα μας που μόνο ψηλά της αξίζει να βρίσκεται. Στοιχεία που καλύπτουν πολύ μεγάλη ιστορική θεματολογία και μπορείς να τα βρεις συγκεντρωμένα στο βιβλίο της.

Η αρθρογραφία της πλούσια στην εφημερίδα ΟΔΟΣ τα τελευταία είκοσι χρόνια, τα άρθρα κυρίως ιστορικά. Εμπνευσμένη από την αγάπη της για την Πατρίδα και την περιοχή μας ειδικότερα, τους ανθρώπους, τα παιδιά, τους αφανείς και μη ήρωες που τοποθέτησαν το δικό τους σημαντικό λιθαράκι στον ρου της ιστορίας μας. Η ιστορία του τόπου μας και της πατρίδας μας είναι γύρω μας αρκεί να κάνουμε ένα βήμα προς τα έξω, να αναζητήσουμε, να αφουγκραστούμε, να κρατήσουμε αναμμένο το κεράκι της ιστορικής μας μνήμης όπως τονίζει η Σόνια στο βιβλίο της, που εμείς οι Έλληνες θαρρείς πως βάζουμε τα δυνατά μας να το σβήσουμε. Η ιστορία διδάσκοντάς μας το χθες μας μαθαίνει να κρίνουμε το σήμερα και να προβλέπουμε στο μέτρο του δυνατού το αύριο.

 Παίρνοντας στα χέρια το βιβλίο από το εξώφυλλο μπορεί ο αναγνώστης να καταλάβει ότι πρόκειται για μια κατάθεση ψυχής προς την Πατρίδα, ξεκινώντας την περιήγηση στο παρελθόν με τη φωτογραφία μιας ελληνικής σημαίας, ιερό κειμήλιο μιας Μαυροβινής οικογένειας που την φύλαξε με πολύ σεβασμό σε κάποιο παλιό μπαούλο και είχε φτιαχτεί στο χέρι από τη Μαριγώ Πετκανά από λωρίδες λευκού υφάσματος την ημέρα της Απελευθέρωσης της Καστοριάς.

Συνεχίζοντας στα περιεχόμενα ο αναγνώστης και σίγουρα κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να καταλάβει ότι έχει στα χέρια του ένα πολύτιμο εργαλείο που μπορεί να αξιοποιήσει στο έπακρο για τη διδασκαλία της τοπικής και όχι μόνο ιστορίας. Να το χρησιμοποιήσει για τις ιστορικές επετείους και τις ημέρες μνήμης. Βιβλίο που σου δίνει ιδέες να ανατρέξεις σε περιοχές, σε ζωντανά μνημεία, σε βιβλία που έχουν διασώσει την τοπική ιστορία, σε πηγές μοναδικές, σε τραγούδια και χορούς που όλα αυτά μαζί υφαίνουν το πανί της Ελλάδας και συνθέτουν την μακραίωνη ιστορία της Πατρίδας μας.

Στο Δημοτικό Σχολείο Μαυροχωρίου συντελείται πραγματικά κάτι μοναδικό που ψυχή του είναι η Σόνια, που με την αγωνία και το πάθος της για την Πατρίδα αξιοποιεί κάθε εθνική εορτή και κάθε μέρα μνήμης. Δίνοντάς μας την ευκαιρία μέσα από την πλούσια αρθογραφία της να γνωρίσουμε άγνωστες πτυχές της ιστορίας του τόπου μας και να ταξιδέψουμε εντός και εκτός συνόρων.


ΟΔΟΣ εφημερίδα της Καστοριάς


Ογδόντα άρθρα πραγματεύεται το βιβλίο της Πατρίδας… που ανοίγουν συγκεντρωμένα αυτή τη φορά τα φτερά τους στο κοινό. Κάθε άρθρο γράφτηκε με αφορμή μια ιστορική επέτειο, ένα ιστορικό γεγονός, μια επίσκεψη που άφησε ανεξίτηλες μνήμες, ένα πρόσωπο που αποτέλεσε την αφορμή και την έμπνευση και του αφιερώνεται, ένα μνημείο, έναν δρόμο, έναν προβληματισμό, λόγω θαυμασμού και ευγνωμοσύνης για προσωπικότητες εξέχουσες που λάμπρυναν την ιστορία του τόπου μας.

Στο βιβλίο περιλαμβάνονται επιστολές- ντοκουμέντα, μαρτυρίες και αφηγήσεις συγγενικών προσώπων που την εμπιστεύτηκαν για να διασώσουν άγνωστες πτυχές της ιστορίας του τόπου μας. Περιλαμβάνει ακόμα αθέατες πλευρές του Αγώνα που έχουν να μας διδάξουν πολλά. Αθέατες πλευρές της ιστορίας του τόπου μας σαν τον Αγώνα των γυναικών, τις θρυλικές δασκάλες, τα παιδιά που αγωνίστηκαν και μπορούν να γίνουν τα καλύτερα παραδείγματα για τα σημερινά.

Παρουσιάζονται ακόμα διάφορες σκέψεις και ανησυχίες για την εποχή μας, ηθικά διδάγματα που δίνουν το έναυσμα για σκέψη, όπως το άρθρο που ξεχώρισα: « από τι είναι φτιαγμένοι οι ήρωες». Από το παζλ της ιστορικής μνήμης της πατρίδας δεν θα μπορούσαν να λείπουν τα παραδοσιακά τραγούδια και οι χοροί που πάντα εμψύχωναν τους Αγωνιστές και υμνούσαν τα κατορθώματά τους.

Το Σύμβολο της Πατρίδας μας, τη γαλανόλευκη σημαία, την τοποθετεί η συγγραφέας στο εξώφυλλο του βιβλίου δίνοντας της την πρέπουσα σημασία. Σε άρθρα της διαβάζουμε για τις «Σημαίες της Καρδιάς μας» και μαθαίνουμε για την ιστορία της Σημαίας στην πολιορκία του Αρκαδίου στην Κρητική Επανάσταση και την μητέρα που φύλαξε τη σημαία του νεκρού γιού της. Η περίπτωση του Κων/νου Κουκίδη του Πόντιου εύζωνα που φρουρούσε τη σημαία της Ακρόπολης το 41. Την κυρά της Ρω και την κυρά των Μαρασίων που ύψωναν την ελληνική σημαία ως τα βαθιά γεράματα.

Ο Μακεδονικός Αγώνας κατέχει εξέχουσα θέση στα άρθρα της Σόνιας που μπορούν να αξιοποιηθούν στην επέτειο του Μακεδονικού Αγώνα στο Σχολείο. Πληροφορίες για τη ζωή και τη δράση των εμβληματικών μορφών του Αγώνα , του Γ. Καραβαγγέλη και του Παύλου Μελά. Οι συγκινητικές επιστολές του στην αγαπημένη του Ναταλία.

Ο σλαβόφωνος Καπετάν Κώττας με την ελληνική συνείδηση αλλά και ο παπα-Γερμανός Γούλιος και η οικογένειά του από το χωριό Αη-Δημήτρης, που δεν υπάρχει πια. Περίοπτη θέση στην ιστορική πορεία και μέρος της ταυτότητάς μας έχουν τα τραγούδια που γράφτηκαν για τον Παύλο Μελά και τους άλλους καπεταναίους.

Μέρα μνήμης έχει οριστεί η 14η Σεπτεμβρίου για την καταστροφή της Σμύρνης και η συγγραφέας αναφέρεται στις χαμένες πατρίδες και παραθέτει το χρονικό της καταστροφής. Μέρα μνήμης και η 29η Μαΐου για τη γενοκτονία των Ποντίων. Η συγγραφέας την προσεγγίζει με έναν τρόπο μοναδικό, μέσω του μνημείου που είναι φιλοτεχνημένο στο πάρκο Ολυμπιακής φλόγας και μας περιγράφει ζοφερά τι αναπαριστά. Γιατί αυτές τις μέρες τις χρωστάμε στους προγόνους μας, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.

Τα άρθρα που αναφέρονται στην απελευθέρωση της Καστοριάς μας παρέχουν συγκλονιστικές πληροφορίες που σε ταξιδεύουν στο παρελθόν και συνειδητοποιείς τι σπουδαία πρόσωπα είχε η πατρίδα μας. Επιστολή-ντοκουμέντο του Βασίλειου Παπαδίσκου που διασώθηκε από τον γιο του Αργύριου Παπαδίσκου και μας πιστοποιεί τη λαχτάρα όλων των Καστοριανών εντός και εκτός Ελλάδας να ελευθερωθεί η γη τους.

Ο Λεωνίδας Μαυροβίτης, ο δήμαρχος, ένας φλογερός πατριώτης, ένας υπέροχος άνθρωπος, όπως τονίζει η Σόνια στον τίτλο του άρθρου της, που δεν έμεινε στα λόγια αλλά προχώρησε σε πράξεις και έγινε ο τραπεζίτης των φτωχών. Άλλωστε η λαχτάρα για την ελευθερία ήταν αυτή που οδήγησε τις γυναίκες της Καστοριάς να φτιάξουν χειροποίητες σημαίες από τα νυφικά τους φουστάνια που τότε είχαν γαλάζιο χρώμα για να γιορτάσουν την αποτίναξη της τουρκικής σκλαβιάς.

Μέσα από τα άρθρα της Σόνιας γνωρίσαμε σημαντικούς –μαρτυρικούς δασκάλους από το Μαυροχώρι, όπως τον Διαμαντή Μαντόπουλο, που προς τιμήν του μετονομάστηκε ο δρόμος του Σχολείου, και τον δάσκαλο ήρωα Γεώργιο Παπαγιαννόπουλο που ύψωσε τη σημαία στο σχολείο και για αυτό τον σκότωσε ο ΣΝΟΦ. Δεν θα μπορούσα να παραλείψω τη βιογραφία του Αρχιμανδρίτη Γερμανού Χρηστίδη που κουβαλούσε την πατρίδα μέσα του, όπου και να βρισκόταν. Ακόμα μας παραθέτει τα σπουδαία κείμενά του στο περιοδικό Αριστοτέλης.

Διδασκόμαστε λοιπόν από την ζωή όλων αυτών των σπουδαίων δασκάλων, σπουδαία πρότυπα για την εποχή μας. Παράλληλα εκφράζεται η ευγνωμοσύνη στα πρόσωπά τους για όσα πρόσφεραν. Η ευγνωμοσύνη που νιώθει η συγγραφέας εντοπίζεται στο άρθρο που αναφέρεται στους ευεργέτες του Δ.Σχ. Μαυροχωρίου. Γιατί η συμβολή του Θεόδωρου Μαυροβίτη υπήρξε καταλυτική όπως αποδεικνύεται από τις επιστολές που διασώθηκαν, όμως χρειάστηκε και η συμβολή όλου του χωριού για να γίνει το θαύμα. Μοναδικές γνώσεις που μπορούν κατά τη γνώμη μου να αξιοποιηθούν τη ξεχωριστή μέρα της Παιδείας, των Τριών Ιεραρχών, τιμώντας τους δικούς μας δασκάλους και ευεργέτες.

Αξιοσημείωτος ο αριθμός των άρθρων που αναφέρονται στη γερμανική κατοχή και το έπος του ’40 και αποτελούν πολύτιμο υλικό για τις σχολικές εορτές. Ξεχώρισα το άρθρο που είναι αφιερωμένο στον Εβραίο ήρωα του ‘40, τον Μαρδοχαίο Φριζή, τα τελευταία του λόγια ήταν «Για την Ελλάδα». Μπορεί να συνδυαστεί με μια επίσκεψη στο μνημείο που υπάρχει για τους χαμένους Εβραίους της Καστοριάς.

Τα παιδιά του Σαράντα μέσα από φωτογραφίες και τα αποσπάσματα που περιγράφουν την κατάσταση και τον Αγώνα τους για τη Λευτεριά. Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου, ο Αναστάσιος Χαραλαμπόπουλος, δεκανέας ετών 13 που ακολούθησε τον πατέρα του στο μέτωπο και το σημείωμα του Ιωάννη Χούτη που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς. Ρίγη συγκίνησης προκαλεί και η αλληλογραφία των πολεμιστών από το Μέτωπο που μας αποκαλύπτουν τη γενναία, τρυφερή και συνάμα ανθρώπινη ψυχή τους.

Τέλος, δεν θα μπορούσα να μην αναφέρω τα άρθρα που αναφέρονται στο Μοναστήρι και την Αχρίδα, μέρη που όλα μαρτυρούν πως ήταν ελληνικά, που μιλούσαν οι πέτρες από μόνες τους. «Η αρχαία Ηράκλεια, το κοιμητήριο των Ελλήνων και ο μεγαλοπρεπής Ναός του Αγίου Δημητρίου με το υπέροχο τέμπλο που κτίστηκε τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, το παλαιό ελληνικό Προξενείο, το συγκρότημα των ελληνικών σχολείων είναι όλα αυτά που γνωρίσαμε στο Μοναστήρι μόλις λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα με την καθοδήγηση της Μοναστηριώτισσας Βιολέττας Παπαθανασίου, στην οποία αφιερώνει 2 άρθρα».

Με τα στοιχεία που παραθέτει η Σόνια νιώθεις σαν να περπατάς στα μέρη αυτά όπου η ελληνικότητα δε σβήνεται και δε χάνεται από τόπους όπου έχει αφήσει το δυνατό της στίγμα. Το ιστορικό οδοιπορικό στην Αχρίδα εξίσου γλαφυρό και παραστατικό, το Μοναστήρι του όσιου Ναούμ, ο βυζαντινός Ναός της Αγίας του θεού Σοφίας, βυζαντινές εκκλησίες με ελληνικές αγιογραφίες, το ελληνιστικό θέατρο. Με τη φωτογραφία του Άγιου Μερκούριου που κοσμεί τον Ναό της Παναγίας Περιβλέπτου στην Αχρίδα, έργο των περίφημων ζωγράφων Μιχαήλ και Ευτύχιου Αστραπά ολοκληρώνει το ταξίδι και σου δημιουργεί την επιθυμία να επισκεφτείς τα μέρη αυτά.

Διαβάζοντας το βιβλίο πολλές φορές τα μάτια μου γέμισαν δάκρυα, στο ταξίδι αυτό αισθάνθηκα ότι βρισκόμουν σε μια μηχανή του χρόνου που κατά τη διάρκειά του βρέθηκα σε διάφορες περιόδους. Ταξίδεψα στην σκλαβωμένη Καστοριά, σε χωριά, πρώην ελληνικά εδάφη, Μοναστήρι και Αχρίδα όπου όλα μαρτυρούν ότι ήταν ελληνικά, γνώρισα ήρωες της καθημερινότητας και ήρωες ξεχωριστούς, παιδιά που αγωνίστηκαν για την πατρίδα, διάβασα την αλληλογραφία του Παύλου Μελά στην αγαπημένη του Ναταλία, και τα γράμματα που έστελναν από το μέτωπο οι πολεμιστές του ’40. Και όλα αυτά με τη συνοδεία των τραγουδιών της Μακεδονίας και ενώ τα πόδια μου χόρευαν τα βήματα των παραδοσιακών χορών.

Συγχαρητήρια, Σόνια μου, και καλοτάξιδο το βιβλίο σου. Συνέχισε γιατί ο τόπος μας έχει ανάγκη από ανθρώπους του πνεύματος, ακούραστους σαν εσένα.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 28 Νοεμβρίου 2019, αρ. φύλλου 1011
Η πρώτη φωτογραφία  είναι της κ. Φερενίκης Μεκιάμη-Γκίτση.


Σχετικά:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ