ΑΝΑΣΤΑΣΗ Κ. ΠΗΧΙΩΝ: Πολιτικό κόστος και άλλα τινά

Ο Αριστοτέλης στα “Πολιτικά” του (ΙΙΙ, 1285a31) γράφει ότι στην αρχαιότητα υπήρχε και ένα πολίτευμα, το οποίο καλείτο “αισυμνητεία”. Το πολίτευμα αυτό εφαρμόσθηκε σε πολλές πόλεις στην αρχαιότητα σε περιπτώσεις ανωτέρας ανάγκης, σε ανώμαλες εποχές, λόγω εξωτερικών ή εσωτερικών κινδύνων οι οποίοι απειλούσαν την κοινωνική συνοχή και την εκδήλωση ταραχών. Κατ᾽ αυτήν εκλέγονταν, από τον λαό, ένας κυβερνήτης, λεγόμενος “αισυμνήτης”, στον οποίο έδιναν εξουσία απολύτου άρχοντος, τόσο νομοθετική όσο και εκτελεστική, για ορισμένο χρόνο και για να επιτελέσει ένα συγκεκριμένο έργο. Ήταν, κατά τον Αριστοτέλη, ένας αιρετός μονάρχης, βασιλεύς, ή αλλιώς αιρετός τύραννος. Μετά τον χρόνο, που του έδιναν για να επιτελέσει το έργο του έπαυε να ασκεί την εξουσία του “αισυμνήτου”. Διάσημος “αισυμνήτης” ήταν ο Πιττακός ο Μυτιληναίος, ο οποίος μάλιστα απεχώρησε της αρχής γρηγορότερα από τον προκαθορισμένο χρόνο, γιατί είχε επιτελέσει ήδη το έργο του, “αισυμνήτης” δε μπορεί να θεωρηθεί, αν και δεν τον ονόμασαν έτσι, και ο Σόλων ο Αθηναίος, ο οποίος συγκέντρωσε στα χέρια του όλες τις εξουσίες. Η λέξη παράγεται από το “αίσα” (Μοίρα, που διανέμει στον καθένα ό,τι του ανήκει ) και του “μνήσασθαι”, κατά την ομηρική δε εποχή “αισυμνήται” καλούνταν οι επιβλέποντες και τηρούντες την τάξη και ευπρέπεια στους αγώνες.

Είναι παγκοίνως γνωστό και παραδεκτό ότι η χώρα μας διέρχεται μια περίοδο απαξιώσεως διεθνώς, ευρίσκεται στα πρόθυρα οικονομικής χρεοκοπίας, οι θεσμοί και η δημόσια διοίκηση δεν λειτουργούν κανονικά, η κοινωνική ζωή διαταράσσεται συνεχώς από τις διάφορες απεργίες , καταλήψεις κτηρίων, αποκλεισμού οδικών αρτηριών κ.τ.τ. η διαφθορά δε στον δημόσιο βίο οργιάζει. Έχουν εκλείψει από την κοινωνία μας το ήθος, οι αρχές και η αξιοκρατία, που διέκριναν την κοινωνία μας σε παλαιότερες εποχές. Η νοοτροπία, που επικρατεί τώρα είναι ότι όλα επιτρέπονται στο όνομα της ατομικής ελευθερίας και της “Δημοκρατίας”! Η μόνη αξία, που αναγνωρίζεται σήμερα στον τόπο μας είναι το χρήμα –o Μαμωνάς – και η μόνη έγνοια είναι η απόκτησή του με κάθε τρόπο θεμιτό και αθέμιτο. Γι’ αυτό και η επαπειλούμενη οικονομική κατάρρευση, η αδυναμία δανεισμού του κράτους από τους ξένους δανειστές ή ο δανεισμός με απεχθείς όρους, γιατί όλα αυτά τα χρόνια της τελευταίας τριακονταετίας ζούμε με δανεικά, αναγκάζουν την Κυβέρνηση να λάβει μέτρα τα οποία είναι μεν ορθά και απαραίτητα πλην όμως ανεπαρκή και λαμβανόμενα με καθυστέρηση και ουχί, όπως θα έπρεπε αρκούντως δραστικά για να αποτρέψουν την κατάρρευση της οικονομίας.
Η αδυναμία της κυβέρνησης να δράσει αποτελεσματικά προς αποτροπή της κρίσης –είτε λόγω εσωκομματικών της διχογνωμιών είτε λόγω της αναμενόμενης αντίδρασης της ελάσσονος λαϊκίζουσας αντιπολίτευσης δεξιάς και αριστεράς, καθόσον τα απαιτούμενα μέτρα είναι εκ της φύσεως τους αντιλαϊκά – έδωσε το δικαίωμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση να επιβάλει αυτή τα μέτρα, που πρέπει να ληφθούν και να ορίσει επιτηρητές για την παρακολούθηση της εφαρμογής τους.

Η όλη αυτή κατάστασης της επιβολής και επιτηρήσεως εφαρμογής των μέτρων δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια εκ των έξω επιβληθείσα “αίσυμνητεία”. Ευχής έργο θα ήταν εάν αντί ξένων επιτηρητών ο πολιτικός μας κόσμος υπερέβαινε τον εαυτό του και συναινούσε στην εκλογή ενός δικού μας αδιάφθορου μέλους της κοινωνίας μας –υπάρχουν και τέτοιοι ακόμη στην πατρίδα μας – και του έδινε τις εξουσίες των “αισυμνητών” της αρχαιότητος για να επιληφθεί και εξυγιάνει τον τόπο. Αυτό βεβαίως είναι ουτοπία για τα ελληνικά δεδομένα και δυστυχώς ανέφικτο καθ᾽ όσον ο πολιτικός μας κόσμος είναι, εν πολλοίς, αν όχι ο κύριος, αίτιος της κατάντιας, που βρίσκεται η χώρα μας.

Οι πολιτικοί μας εισέρχονται στην πολιτική είτε από τις κομματικές νεολαίες (φοιτητικές οργανώσεις των κομμάτων ή αφισοκολλητές) είτε από τον συνδικαλισμό, βλέποντας την πολιτική ως το πλέον προσοδοφόρο επάγγελμα και όχι λειτούργημα προσφοράς. Είναι πειθήνια όργανα του κόμματος και το μόνο μέλημα τους είναι να αναρριχηθούν στον βουλευτικό θώκο για να απολαμβάνουν τα προνόμια και τις διάφορες απολαβές των κοινοβουλευτικών. Δεν ενδιαφέρονται για τίποτε άλλο παρά μόνο για τον εαυτό τους και το κόμμα τους. Δεν ενδιαφέρονται ούτε καν για την ιδιαίτερη εκλογική τους περιφέρεια και τα τοπικά συμφέροντα των ψηφοφόρων τους. Ψηφίζουν νόμους, πολλούς χωρίς καν να τους διαβάσουν και να ξέρουν τι περιλαμβάνουν ή τι επιπτώσεις θα έχουν μακροχρόνια στην κοινωνία μας, απλώς και μόνον επειδή τους προτείνει το κόμμα ή ο αρχηγός. Ψήφισαν τον νόμο της ασυλίας των βουλευτών και τον κατάπτυστο περί ευθύνης υπουργών, εάν όμως πρέπει να ψηφίσουν ή να λάβουν ένα μέτρο το οποίο είναι μεν καλό για τον τόπο αλλά θίγει τα συμφέροντά τους ή του κόμματος τους επικαλούνται το αίσχιστο επιχείρημα, το λεγόμενο “πολιτικό κόστος”.

Πάντοτε προβληματίζομαι και απορώ πως οι πολιτικοί μας επικαλούνται ως δικαιολογία για την αποφυγή εκτελέσεως μιας πράξεως ή την λήψη ενός μέτρου απαραίτητου για την εύρυθμο λειτουργία του κράτους και την ευημερία των πολιτών το “πολιτικό κόστος”. Αναγνωρίζουν δηλαδή και το ομολογούν ανενδοίαστα, ότι ενώ γνωρίζουν καλά ποιο είναι το γενικό συμφέρον και ότι η πράξη αυτή, η εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου, θα αποβεί προς το καλό όλης της κοινωνίας και του τόπου, ενσυνειδήτως αποφεύγουν να το πράξουν. Προβάλλουν την δικαιολογία, ότι εάν το πράξουν, αυτό θα τους ζημιώσει πολιτικά, δηλαδή θα χάσουν ψήφους είτε ως άτομα είτε ως κόμμα. Κι αυτό γιατί η πράξη αυτή αντίκειται στο συμφέρον ή αποβαίνει επιζήμια για ορισμένα άτομα ή μιας μερίδας του πληθυσμού από την οποία προσδοκούν να αγρεύσουν ψήφους είτε ατομικά είτε ως κόμμα. Βάζουν δηλαδή το ατομικά ή το κομματικό συμφέρον υπεράνω του συμφέροντος όλου του πληθυσμού.

Αναλογίζομαι τι θα συνέβαινε εάν ένας στρατιωτικός ηγέτης έθετε το ατομικό του συμφέρον ή της μονάδος του υπεράνω του εθνικού συμφέροντος και δεν κινητοποιούσε την μονάδα του ώστε να αποκρούσει εχθρική απειλή προβάλλοντας το επιχείρημα, ότι η εμπλοκή της μονάδος του θα επέφερε δυσμενή εξέλιξη στην σταδιοδρομία του, εάν ήταν ανεπιτυχής η επιχείρηση, ή θα επέφερε μεγάλες απώλειες στους άνδρες της μονάδος του. Οπωσδήποτε θα τον παρέπεμπαν στο στρατοδικείο με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας.
Ανάλογη ενέργεια πρέπει να θεωρείται και η ολιγωρία των πολιτικών να επιτελέσουν το κύριο καθήκον τους, της εύρυθμης λειτουργίας του κράτους και της ευημερίας του λαού, προβάλλοντας ως δικαιολογία το “πολιτικό κόστος”. Είναι, κατά την γνώμη μου, έγκλημα εσχάτης προδοσίας, ενσυνείδητο, χωρίς ελαφρυντικά και αναίσχυντα ομολογούμενο.

Είναι άκρως φασιστική η νοοτροπία να προβάλλουν οι πολιτικοί μας, ως επιχείρημα, “το πολιτικό κόστος”, να βάζουν δηλαδή το μέρος υπεράνω του όλου. Γιατί το ατομικό πολιτικό συμφέρον ή του κόμματος αποτελεί μερικό συμφέρον, το οποίο αντιτίθεται στο συμφέρον του όλου, δηλαδή όλου του πληθυσμού. Με την ενέργειά τους αυτήν το μέρος υπερισχύει του όλου και όταν συμβαίνει αυτό τότε κάτι δεν πηγαίνει σωστά στην κοινωνία και την πολιτεία. Η νοοτροπία αυτή είναι άκρως αντιδημοκρατική. Μόνο στα ολοκληρωτικά καθεστώτα – δεξιά και αριστερά – το μέρος υπερισχύει του όλου. Σ᾽ αυτά το κόμμα ή ο ηγέτης είναι υπεράνω όλων, δηλαδή ένα μέρος του πληθυσμού ή ένα άτομο φροντίζει για το δικό του συμφέρον και όχι για το συμφέρον του λαού.

Δυστυχώς στην Ελλάδα, μετά την πτώση της δικτατορίας και την μεταπολίτευση, κατόρθωσαν οι πολιτικοί μας και τα υπάρχοντα πολιτικά κόμματα να κομματικοποιήσουν όλο τον κοινωνικό βίο. Έχουν κομματικοποιήσει τον συνδικαλισμό, τις φοιτητικές νεολαίες, την τοπική αυτοδιοίκηση και δεν ξέρω αν κατόρθωσαν να κομματικοποιήσουν τον στρατό και την αστυνομία. Πάντως η επιλογή, όλων των αξιωματούχων και αυτών που διευθύνουν όλους τους δημόσιους οργανισμούς και υπηρεσίες, γίνεται με κομματικά κριτήρια και τις περισσότερες φορές και αναξιοκρατικά.

Πολλές φορές αναρωτιέμαι εάν έχουμε πράγματι αντιπροσωπευτική δημοκρατία στην χώρα μας ή αυτή είναι κατ᾽ όνομα μόνο δημοκρατία στην πράξη όμως είναι ολιγαρχία. Και εξηγούμαι, τα τελευταία 35 χρόνια, μετά την μεταπολίτευση, εναλλάσσονται στην διακυβέρνηση της χώρας τρείς οικογένειες και υπάρχει μια οικονομική ολιγαρχία η οποία συναλλάσσεται ασυστόλως με τον πολιτικό κόσμο διαπλεκόμενη με αυτούς. Η εκλογή των αντιπροσώπων μας στο κοινοβούλιο είναι άμεσα ή έμμεσα κατευθυνόμενη από τα κόμματα, αυτοί δε είναι υποχείρια όργανα του κόμματος και του αρχηγού για να προκριθούν υποψήφιοι στις επόμενες εκλογές. Ψηφίζουν, εάν βρίσκονται στην Βουλή, γιατί συνήθως τα έδρανα της Βουλής είναι άδεια, ό,τι τους υποδείξει το κόμμα υποκείμενοι στην περιβόητη κομματική πειθαρχία. Έτσι απόλυτος άρχων καθίσταται ο εκάστοτε αρχηγός του πλειοψηφούντος κόμματος στις εκλογές, που βάσει της δεδηλωμένης γίνεται πρωθυπουργός. Με το πρωθυπουργικοκεντρικό δε πολίτευμα, που καθιέρωσαν και το κατοχύρωσαν και στο Σύνταγμα, δεν υπάρχουν δυστυχώς δικλείδες ασφαλείας. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας π.χ. δεν έχει καμία εξουσία αν και θεωρείται ρυθμιστής του πολιτεύματος.

Υπάρχει το αρχαίο ρητό “ο τρώσας και ιάσηται” και κανονικά η ίασις πρέπει να επέλθει από τον ίδιο τον πολιτικό κόσμο, τον εν πολλοίς και υπαίτιο, μια και δεν προσβλέπει κανείς σήμερα σε βίαιες ανατροπές. Είναι όμως οι πολιτικοί μας άξιοι να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και να δεχθούν την μόνη, κατά την γνώμη μου, λύση, αυτή του ορισμού “αισυμνήτου”, μια και δεν δύναται η Ευρωπαϊκή Ένωση να μας επιβάλει καθεστωτικές αλλαγές, παρά μόνο οικονομικά μέτρα; Δεν νομίζω ότι είναι άξιοι. Δεν θα δεχθούν ποτέ μείωση των εξουσιών τους και των προνομίων τους. Εδώ αντιδρούν στην περικοπή των αποδοχών τους, στην κρίσιμη αυτή περίοδο, έστω και συμβολικά, για να δώσουν το καλό παράδειγμα, θα δεχθούν περικοπές των εξουσιών τους;

Η λύση είναι να αντιδράσει ο κόσμος εκ των κάτω. Να γίνουμε πράγματι ενεργοί πολίτες. Να διεκδικούμε τα δικαιώματα μας και να ελέγχουμε συνεχώς τους διάφορους αξιωματούχους και άρχοντες. Να μην δεχόμαστε να μας επιβάλουν από το κόμμα τους υποψήφιους αλλά να απαιτούμε να τους ορίζουν οι οργανώσεις εκ των κάτω. Να μην υποκείμεθα στην πλύση εγκεφάλου, που μας κάνουν τα μέσα ενημέρωσης, έντυπα και ηλεκτρονικά, προβάλλοντας τους εκλεκτούς τους και απαξιώνοντας τους μη αρεστούς σ᾽ αυτά, αν και πολλοί απ᾽ αυτούς είναι αξιότεροι των προβαλλομένων. Να ελέγχουμε συνεχώς τις πράξεις και τις παραλήψεις των αντιπροσώπων μας στη Βουλή –είτε εγγράφως είτε ηλεκτρονικά, εύκολο πράγμα σήμερα – καθώς και τους τοπικούς μας άρχοντες και να τους δώσουμε να καταλάβουν ότι δεν θα τους ψηφίσουμε στις επόμενες εκλογές ανεξαρτήτως εάν χριστούν υποψήφιοι από το κόμμα τους ή όχι. Ο συνεχής έλεγχος και ο φόβος της μη επανεκλογής τους μπορεί να συντελέσει ώστε οι πολιτικοί μας να συνετισθούν, να αλλάξουν νοοτροπία να πάψει το αλισβερίσι των πελατειακών σχέσεων, να αρθούν στο ύψος του αξιώματος τους, να ανταποκριθούν στην εμπιστοσύνη, που τους έδειξαν οι ψηφοφόροι τους και να βοηθήσουν να βγει ο τόπος μας από την δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκεται.