ΝΩΝΤΑ ΤΣΙΓΚΑ: Το χοιροστάσιο

(Τρεις ιστορίες και μια φωτογραφία)

Αφιερώνεται σ’ όλους τους Έλληνες οι οποίοι είχαν την τιμητική τους στην επίσημη ιστοσελίδα του ΔΝΤ όπου και τους απευθύνθηκε το «καλωσορίσατε» (welcome) την 12.2.2010 με την είσοδο της πατρίδας τους στην οικογένεια των «επιτηρουμένων» χωρών.


Με λευκό φόρεμα σε μαύρο φόντο

Κοιτάζω μια βραβευμένη από τη UNICEF φωτογραφία της περσινής χρονιάς. Σε κάποια παραγκούπολη (δηλαδή οπουδήποτε) στην Αϊτή. Αφορά στην περίοδο πριν από το σεισμό. Σε πρώτο πλάνο κυριαρχεί η λεπτή σιλουέτα ενός μαύρου κοριτσιού με λευκό φόρεμα. Σαν αλαφροΐσκιωτη γαζέλα διασχίζει ξυπόλυτο τα νερά (πρόκειται για λύματα καταφανώς) μέσα σε σκουπιδότοπο. Μέσα σ’ εκείνο τον καθρέφτη του βάλτου σκύβει αυτάρεσκα το επιπόλαια συννεφιασμένο πρόσωπό του ο ουρανός κι ετούτη η αναδυόμενη σταχτοπούτα μοιάζει μόλις να ’χει αφήσει σφηνωμένο κάπου εκεί μέσα το ακριβό της γοβάκι. Αυτό που περιεργάζεται ήδη το βλέμμα κάποιου αόρατου στο πλάνο πρίγκηπα. Ελπίδα πίσω από το μαύρο και ανέλπιδο του κόσμου… Σε δεύτερο πλάνο δυο γουρούνια σκύβουν τις μουσούδες τους και ψάχνουν τον ίδιο βούρκο.

Φτωχοί δεν είναι. μονάχα στερημένοι βασικών αγαθών
Κι αφημένοι στην τύχη, δίχως δύναμη και δίχως θέληση.
Είναι σημαδεμένοι απ’ τη σφραγίδα μιας αγωνίας δίχως όνομα
Γυμνωμένοι απ’ όλα, ακόμη κι απ’ το νόημα της φτώχειας.

Ράϊνερ Μαρία Ρίλκε Το βιβλίο της φτώχειας και του θανάτου

Η Αϊτή ήταν από καιρό μια από τις χρεοκοπημένες χώρες του πλανήτη που διατελούν κάτω από την κηδεμονία του ΔΝΤ. Οι εισαγωγές έπαψαν. Το κοινωνικό κράτος κατέρρευσε ολοσχερώς. Νοσοκομεία, στοιχειώδεις υποδομές δεν υπάρχουν από καιρό. Το μηνιαίο εισόδημα για όσους εργάζονται δεν ξεπερνά τα 100 δολάρια. Και μια μερίδα βραστό ρύζι κοστίζει 5 δολάρια. Η στέγη δεν είναι εξασφαλισμένη για το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού που προσπαθεί να επιβιώσει κάτω από συνθήκες πρωτόγονες και απόλυτης ένδειας. Σπίτια από λαμαρίνα και χαρτόνια. Κάποτε πλίθινα. Χωρίς πρόσβαση σε νερό και αποχέτευση. Οι συμμορίες έχουν αναλάβει ρόλο εξασφαλίζοντας στα μέλη τους τον επιούσιο με φόνους και ληστείες. Το κράτος έχει καταλυθεί. Η ένδεια των κατοίκων αυτής της χώρας καταντά ασύλληπτη. Ακόμη και χώμα για εμπλουτισμό της δικής τους γης, ώστε αυτή να σταθεί επαρκής για καλλιέργεια, κλέβουν από την γειτονική Δομινικανική Δημοκρατία που ευημερεί σχετικά.

Πολύ προτού υπάρξει ο σεισμός ένα συγκλονιστικό τηλεοπτικό ρεπορτάζ μας αφήνει άφωνους. Ανακαλύπτουμε ξαφνικά εμείς οι πληροφορημένοι και ανίδεοι τα… μπισκότα από λάσπη!!! Χώμα καλής ποιότητας από αυτό που χρησιμοποιούν οι αγγειοπλάστες. Το αναμιγνύουν με βούτυρο και αλάτι. Τα «μπισκότα» πλάθονται και ψήνονται στον ήλιο. Τρώγονται για να κορέσουν την πείνα των ανθρώπων. Πολλοί πεθαίνουν από αποφρακτικό ειλεό ωστόσο πεθαίνουν χορτάτοι (από χώμα). Μια ιδιότυπη «χρηματιστηριακή» συναλλαγή λαμβάνει χώραν επίσης. Τα μπισκότα αυτά πωλούνται από χέρι σε χέρι σε όλο και μεγαλύτερη τιμή. Λες και πληρώνει κανείς μόνο και μόνο για να μην καταλήξει να τα φάει.
Τα αντικρίζουμε όλα αυτά χωρίς έλεος. Χωρίς να πεθάνουμε από ντροπή για την χορτασμένη κατάντια μας. Αμέριμνοι βόσκουμε στο βούρκο πίσω από το κορίτσι που διασχίζει τα νερά. Βλέπω την Κίρκη να συλλαβίζει τις μαγγανείες και τη σολομωνική των μεταμορφώσεων.

Κι έπειτα ήρθε ο σεισμός. Για να γκρεμίσει ότι είχε απομείνει όρθιο. Για να αποκαλύψει το μέγεθος της επίγειας κόλασης…

ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ. Σάλο έχει προκαλέσει στην Αμερική και σε ολόκληρο τον κόσμο η εξωφρενική δήλωση του διάσημου ευαγγελιστή «τηλεπάστορα» Πατ Ρόμπερτσον, σύμφωνα με την οποία η Αϊτή υποφέρει σήμερα «διότι την καταράστηκε ο Θεός για τη συμφωνία που έχει κάνει ο λαός της με τον Διάβολο».

(Από το site του Νίκου Δήμου).

Έχω μια ολότελα διαφορετική γνώμη από τον πάστορα. Ο καλός Θεός δεν άντεξε άλλο να βλέπει επί της γης τόση κατασκευασμένη από τον πολιτισμένο κόσμο ατιμία, τόση μαζεμένη δυστυχία. και τίναξε σείοντας από πάνω του «της γης τους κολασμένους», τον ορυμαγδό με όλες αυτές τις αφορεσμένες ψυχές . Ετσι όπως σείεται κι ένας σκύλος για να διώξει από πάνω του τους ψύλλους. Σείστηκε λοιπόν η ράχη του κόσμου για να διώξει από πάνω της τα Αϊτινά παράσιτα, αυτήν τη ντροπή της οικουμένης: Πάνω από 250.000 οι νεκροί. Μια καταστροφή πλήρης και καθολική! Η σταχτοπούτα των βάλτων της φωτογραφίας ίσως δεν υπάρχει πια…

***

Ένας μιγάς πρόεδρος από το παρελθόν

Η παγκόσμια τηλεοπτικά τροφοδοτούμενη, με ρηχό κι εφήμερο συναίσθημα, «θλίψη-οδύνη-συντριβή» στέλνει μετά το σεισμό βοήθεια (που δεν φτάνει μέχρι εκεί που πρέπει). Διασώστες καταφθάνουν από τις τέσσερις γωνιές της γης για να σώσουν (από τι;) τους παγιδευμένους στα ερείπια. Πρώην πρόεδροι κρατών διακρίνουν -τώρα αίφνης- μια λαμπρή ευκαιρία για την ανοικοδόμηση από τα ερείπια του Αϊτινού «Φοίνικα». Ο τόπος είναι καθώς λένε ότι πρέπει για τουριστική ανάπτυξη. Ισως θα προκύψει κάποιο νεοπαγές κράτος χιλίων επωνύμων πλουσίων και εννιά εκατομμυρίων εκτελούντων χρέη σερβιτόρων, αχθοφόρων, διασκεδαστών, ρεσεψιονίστ και θαλαμηπόλων…

Το 1822, ο μιγάς στρατηγός και πρόεδρος της Αϊτής, Ζαν Πιερ Μπουαγιέ, απευθυνόμενος στη «ελληνικήν επιτροπήν των Παρισίων» στέλνει επιστολή με την οποία εκφράζει τη συμπαράσταση του ίδιου και του λαού του στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Ελλάδας:

«Ιωάννης Πέτρου Βόγερ, πρόεδρος του Χαϊτίου, προς τους πολίτας της Ελλάδος Αδ. Κοραήν, Κ. Πολυχρονιάδην, Α. Βογορίδην και Χρ. Κλωνάρην.
Εις τα Παρίσια
(…) Ευχηθέντες προς τον ουρανόν, όπως υπερασπισθή τους απογόνους του Λεωνίδου, εσκέφθημεν ίνα συντρέξωμεν τας γενναίας δυνάμεις τούτων, ει μη διά στρατευμάτων και πολεμοφοδίων, τουλάχιστον διά χρημάτων, ως χρησίμων εσομένων διά προμήθειαν όπλων, ων έχετε ανάγκην. Συμβεβηκότα όμως, επιβαλόντα τη πατρίδι ημών μεγάλην ανάγκη, απησχόλησαν όλον το χρηματικόν, εξ ου η Διοίκησις ηδύνατο καταβάλει μέρος. Σήμερον έτι η επανάστασις, η κατά το ανατολικόν μέρος της νήσου επικρατούσα, υπάρχει νέον προς την εκτέλεσιν αυτού του σκοπού κώλυμα. Επειδή το μέρος όπερ ηνώθη μετά της Δημοκρατίας, ης προεδρεύω, υπάρχει εν μεγίστη ενδεία και προκαλεί δικαίως μεγάλην του ταμείου ημών την δαπάνην. Εάν δ’ επέλθωσι κατάλληλοι, ως επιθυμούμεν, αι περιστάσεις, τότε βοηθήσωμεν προς τιμήν τοις τέκνοις της Ελλάδος, όσον δυνηθώμεν.
Πολίται, διερμηνεύσατε προς τους συμπατριώτας υμών τας θερμοτέρας ευχάς, ας λαός του Χαϊτίου αναπέμπει υπέρ της ελευθερώσεως αυτών (…)
Τη 15η Ιανουαρίου 1822 και 19η της Ανεξαρτησίας»

Στο Πορτ -ο- Πρένς ωστόσο έγινε κάποιο θαύμα. Ελληνες διασώστες ανέσυραν ζωντανό κάτω από τα ερείπια κάποιου κτιρίου την ενδέκατη μέρα, έναν εγκλωβισμένο κάτοικο της πόλης ανάμεσα σε θερμές ζητωκραυγές και μεγάλη συγκίνηση. Από μέρες είχε χαθεί κάθε ελπίδα να ανασυρθεί κανείς ζωντανός από κει. Η Ελλάδα με ευγνωμοσύνη αντέτεινε συμβολικά το νεύμα αλληλεγγύης που είχε κάμει 180 χρόνια πριν ο αείμνηστος Πρόεδρος της Αϊτής Ζαν πιερ Μπουαγιέ (κατά τον Κοραήν και τους λογιωτάτους: Ιωάννης Πέτρου Βόγερ).

Οι έλληνες διασώστες διαβλέποντας την κοινή μοίρα -καθώς η χώρα τους εδώ και διακόσια σχεδόν χρόνια αμετανόητα χορεύει στις παρυφές της πτώχευσης- έκαναν τα αδύνατα δυνατά για ν’ αποδείξουν πως τίποτε δεν είναι οριστικά χαμένο.
Δίνοντας το σήμα της ελπίδας τα… «γουρούνια» βρήκαν άνθρωπο και τον έσωσαν! Πίσω κι απ’ την πιο μεγάλη απελπισία ίσως υπάρχει κάποιο παράθυρο που βλέπει ουρανό. Καθώς είχε πει κι ο Ρίλκε: « η φτώχεια είναι ένα μεγάλο φως στο βάθος της καρδιάς».

***

Η αγέλη της Κίρκης

Λόγω αυτής της πολλαπλής και αντιφατικής φιλοσοφικής και πολιτικής χρήσης της, η έκφραση «ανθρώπινη αξιοπρέπεια» έχει γίνει ένας κενός τόπος μεταξύ πολλών άλλων.

Παναγιώτης Κονδύλης Περί αξιοπρέπειας

Οι λόρδοι στο Σίτυ και αλλού, πολλοί έμπειροι επαγγελματίες «της αγοράς» δίνουν τις τελευταίες οδηγίες στα παιδιά που εργάζονται στις οθόνες -αριθμομηχανές. Στον ύπνο έχουν πιάσει τους πολιτικούς άνδρες στην Ευρώπη. Σαρδόνια μειδιώντες συνεχίζουν να επιτιμούν και μετά βδελυγμίας να αποστρέφονται μέχρι και τα ονόματα «των χωρών του Νότου» -πάντα υπάρχει κάποιος Νότος να ειρωνεύονται οι Βόρειοι- να πιάσουν στο ασημένιο στόμα τους. Τις αποκαλούν κατάρες, ντροπή και τροχοπέδη της ανάπτυξης (της Ευρώπης εν προκειμένω) ακόμα δε πιο χαριτωμένα - με άξια της λόρδικης καταγωγής τους έκφραση- ονομάζουν τις χώρες αυτές ως : PIGS (Portugal-Italy-Greece-Spain)…
Η Κίρκη εμπλουτίζει την αγέλη της με τ’ αποκαϊδια της οικονομικής κρίσης. Μεταμορφώνει διαρκώς πρώην αξιοπρεπείς και πρώην αναπτυγμένους με άλλοτε μεγαλεία υψηλών ΑΕΠ και υψηλών ρυθμών ανάπτυξης σε σιχαμερά γουρούνια και σιγά σιγά τον γεμίζει το στάβλο.
Τα γουρούνια στο βάλτο διακρίνουν το χασάπη να πλησιάζει. Με αμηχανία βλέπουν γύρω «το αίμα των αγορών να ρέει». Μπροστά τους περνά η σταχτοπούτα των βάλτων. Την παίρνει ο σεισμός. Ένα άνεμος κακός του κόσμου. Ο πάστορας υψώνει το σταυρό.

Ελλάδα 2010. Ευρώπη στον ίδιο χρόνο. «Το καράβι που ταξιδεύει το λένε ΑΓΩΝΙΑ 937…». Λογιστές-πολιτικοί. Το νέο πρόσωπο του Ιανού. Προτείνονται λύσεις απελπισίας, συλλήβδην τα χλωρά καίγονται με τα ξερά: «Χρεωκοπία! ΔΝΤ! Εξοδος από την Ευρωζώνη». Ήρεμες φωνές σπάνια ακούγονται στην κρίση. Αιφνιδιασμένοι με τη χιονοστιβάδα που μας βρήκε στην ξέγνοιαστη ώρα αρχίζουμε να νοιώθουμε μέλος του σκηνικού της φωτογραφίας. Είμαστε όλοι Αϊτινοί λοιπόν;

Απλοί αριθμοί, φορτωμένοι με ελεεινά ποσοστά επί του ΑΕΠ, ελλείμματα ανεπανόρθωτα σε γενεές επί γενεών. Οι πολιτικοί άνδρες αυξάνουν φορολογικούς συντελεστές, θέτουν τα νέα ηλικιακά όρια, νομοθετούν επειγόντως κι αποφασίζουν. Οι επαγγελματίες άνθρωποι της αγοράς μπροστά στις φωτισμένες οθόνες τους συνεχίζουν ν’ αγρυπνούν - οι αριθμοί δεν δείχνουν πόνο ευημερία ευτυχία δυστυχία καταστροφή- Μοιάζουν ωστόσο αντιμέτωποι με μια εικονική πραγματικότητα που οι ίδιοι δημιούργησαν. Αφουγκράζονται τα τυχόν ανεπαίσθητα «σήματα των αγορών» (των οικονομιών που ξεψυχούν)… Στέκονται όρθιοι τάχα μέσα στο βούρκο και προσπαθούν να μοστράρουν σαν διευθυντές της ορχήστρας οι μόνοι πεντακάθαροι εκεί μέσα. Μόλις πέρυσι ήσαν οι ίδιοι που σέρνονταν σαν άθλιοι επαίτες αποζητώντας τη στήριξη από τις κοινωνίες (τις οποίες τώρα αναποδογυρίζουν με μια κλωτσιά και μετά βδελυγμίας αποστρέφονται). Η ορχήστρα καταφέρνει να παράγει πια μονάχα στριγκλιές. Γουρουνίσιες φωνές επικρατούν στη χορωδία. Η Κίρκη της αγοράς μαζί με την ανοησία του πλήθους μεγαλούργησε!
Κι ο βούρκος όπως και να το δεις απομένει μονάχα βούρκος. Όσοι στέκονται εντός του είναι ένοικοι και ιδιοκτήτες και μόνον κατά λάθος δεν βρέθηκαν εκεί.

Δεν ξέρω λοιπόν αν οι περίφημες «απρόσωπες, ανάλγητες, αιμοσταγείς αγορές » μπορούν να αντιληφθούν ότι τα γουρούνια ανήκουν ανέκαθεν στα παμφάγα ζώα και δεν στέκουν ομόθυμα στη διαδικασία της σφαγής. Ψυχορραγώντας καμιά φορά ξεχύνονται με το μαχαίρι στο λαιμό καταμεσής στην αγορά… Δεν είναι καθόλου πρόθυμα στη σφαγή ζώα!