ΧΑΡΑΣ ΣΑΡΡΗΓΙΑΝΙΔΟΥ: Πόρτες κλειστές

Οι περίπατοι στην πόλη της Καστοριάς οδηγούν σχεδόν πάντα και αναπόφευκτα στις ίδιες σκέψεις και στα ίδια συναισθήματα, συναισθήματα πικρά που βιώνουν επισκέπτες και κάτοικοι.

Ναοί μέσα σε ιδιόκτητες αυλές, κρυμμένοι, σαν προσωπικά λάφυρα μιας άλλης εποχής. Ναοί σε γειτνίαση με αποθήκες, ναοί με γκρεμισμένη εξολοκλήρου τη μια τοιχοποιία, ναοί σε πλατείες που χρησιμεύουν ως χώροι στάθμευσης. Ναοί στους οποίους ολοκληρώθηκαν οι εργασίες συντήρησης, κλειδωμένοι ωστόσο ακόμη και μη επισκέψιμοι. Τα συνεργεία για τη συντήρηση και την αποκατάσταση των μνημείων σπάνια στις γειτονιές και ολοένα και λιγοστεύουν με το πέρασμα του χρόνου.

Αρχοντικά, έξοχα δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, εγκαταλελειμμένα από καιρό, άδεια από ζωή. Αρχοντικά, που αποκαταστάθηκαν αρχιτεκτονικά και συντηρήθηκαν, αλλά εγκαταλείφθηκαν εκ νέου, αφού δεν τους δόθηκε χρήση και ποτέ δεν ενσωματώθηκαν στην σύγχρονη ζωή της πόλης, έρμαια της φθοράς του χρόνου για δεύτερη φορά, αφού η μελλοντική επιβίωση των μνημείων είναι σε άμεση συνάφεια με την ένταξη τους σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό πλαίσιο.

Οι ιστορικές κατασκευές δεν βρήκαν τη πρέπουσα θέση τους στη σύγχρονη κοινωνία, δεν αναδείχτηκαν σωστά, ούτε προστατεύτηκε το άμεσο περιβάλλον τους. Οι εξαιρέσεις είναι λίγες και επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Δεν έχουμε άμεση πρόσβαση στην πλούσια καλλιτεχνική παραγωγή από το βυζαντινό και μεταβυζαντινό παρελθόν αυτής της πόλης που υπάρχει σε κάθε δρόμο και σοκάκι.

Και η επαφή και η μελέτη της πολυσύνθετης καλλιτεχνικής έκφρασης αυτής της περιόδου είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την κατανόηση γενικότερα του σύγχρονου τρόπου σκέψης και οπωσδήποτε και για την καλύτερη κατανόηση των σύγχρονων ρευμάτων τέχνης. Δυστυχώς, όμως, αντικρίζουμε σχεδόν παντού πόρτες κλειστές. Πόρτες κλειστές για το διαβάτη, το μελετητή, το φιλότεχνο, τον πιστό. Πόρτες κλειστές στα ταξίδια του νου και της καρδιάς.

Αυτή είναι η εικόνα μιας παλιάς θλιμμένης καστροπολιτείας. Απομένει, ωστόσο, μια αύρα βυζαντινή που πλανιέται στον αέρα. Και είναι στιγμές που η μαγεία της πόλης σε κυριεύει ξαφνικά και τα πέπλα αράχνης που υφαίνονται στα μνημεία δείχνουν να σκεπάζουν παλιά μυστικά. Και τότε ένα φάντασμα από το παρελθόν ψάχνει για δικαίωση. Σε μια πόλη, όπου στις εκκλήσεις για διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς και συνεπώς για αισθητική αναβάθμιση, οι κρατούντες απαντούν πολλές φορές με σιωπή…εκκωφαντική!