ΒΑΣΙΛΗ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ: 6η Απριλίου 1941, Η μάχη της Καστοριάς

ΟΔΟΣ 11.4.2013 | 687

Αλήθεια ποιος θυμάται αυτήν την ημερομηνία; Ποιος θυμάται τι προδίκαζε η μέρα εκείνη για τον ελληνικό λαό;

Αλλά όταν στα ρεπορτάζ που συνήθως κάνουν οι δημοσιογράφοι, όταν έρχονται η 25 Μαρτίου και η 28η Οκτωβρίου, και ρωτούν τον κόσμο τι έγινε τις ημέρες εκείνες, πάρα πολλοί, κυρίως νέοι, δεν γνωρίζουν ακριβώς και δίνουν πολλές φορές απίθανες απαντήσεις, πως μπορεί να ζητάς να θυμάται κάποιος την 6 Απριλίου 1941;

Δεν γνωρίζουν πολλοί Έλληνες τι έγινε αυτές τις ημέρες, που γιορτάζονται τόσο  μεγαλόπρεπα, όπως πρέπει, πώς να ξέρουν τι έγινε στην “φτωχή” 6η Απριλίου;

Είναι βέβαια ένα σοβαρό θέμα αυτό, που ίσως να οφείλεται στις καλές προθέσεις κάθε υπουργού που περνάει από το υπουργείο Παιδείας να «πρέπει» να κάνει σώνει και καλά «αλλαγές» για να έχει ο επόμενος της ίδιας κυβέρνησης του ίδιου κόμματος, πολύ περισσότερο του άλλου να κάνει και αυτός τις δικές του (όπως αυτές που προγραμματίζονται πάλι, για δεύτερη φορά σ’ ένα χρόνο, τις ημέρες αυτές).

Αλλά ας επανέλθουμε στην ιστορική 6/4/1941. Να θυμίσουμε λοιπόν πως είναι η μέρα που ενώ οι Έλληνες πολεμούσαν με επιτυχία τους Ιταλούς του Μουσολίνι στην Αλβανία, τους επιτέθηκαν από το βορρά (Βουλγαρία) οι Γερμανοί του Χίτλερ.

Τα επακόλουθα ήταν ορατά. Σήμανε η ώρα της σκλαβιάς η ώρα της μαύρης Κατοχής. Θα ακολουθούσε η τρομερή περίοδος της Κατοχής, που η ιστορία θα την καταγράψει με τα μελανότερα γράμματα.
Νίκη κατά των Γερμανών, όπως έγινε με τους Ιταλούς, ήταν αστείο να συζητιέται. Ποιος μπορούσε να σταματήσει τις σιδηρόφρακτες στρατιές του Χίτλερ; (αργότερα επιτεύχθηκε, δεν γινόταν όμως με τίποτε το 1941).

Οι Γερμανοί κατέλαβαν την χώρα μας σε μερικές ημέρες, με μια σημαντική όμως καθυστέρηση για την κατάληψη της Κρήτης, που οι Κρήτες, πολύ σωστά, γιορτάζουν την ηρωική αντίστασή τους, κάθε χρόνο τον Μάιο.

Αλλά και την ηπειρωτική χώρα δεν την κατέκτησαν οι Γερμανοί «αβρόχοις ποσί», χωρίς να ιδρώσουν. Υπήρξαν αντιστάσεις που αν δεν σταματούσαν για πολύ τους Γερμανούς, όμως ανέδειξαν τον ηρωισμό των Ελλήνων στρατιωτών. Αναφέρονταν τότε αντιστάσεις στα οχυρά (Ρούπελ, Οχυρό Νευροκοπίου) κάποια μικρή αντίσταση στο «Νταούλι», (στο δρόμο μεταξύ Αμυνταίου-Καστοριάς). Και υπήρξε και η μάχη της Καστοριάς.

Ναι, η μάχη της Καστοριάς, που αν δεν την σκέπαζαν τα απανωτά γεγονότα εκείνων των ημερών, θα περνούσε σαν ένα πάρα πολύ σημαντικό ιστορικό γεγονός. Βέβαια η ιστορία του ΓΕΣ (Γενικού Επιτελείου Στρατού) την έχει καταγράψει. Αλλά δεν φτάνει.

μάχη της Καστοριάς, που αυτή θέλει να υμνήσει το σημερινό μας χρονογράφημα, δεν άλλαξε τον ρου εκείνου του πολέμου (όπως λέγεται για εκείνη της Κρήτης), έχει όμως πολλά ξεχωριστά χαρακτηριστικά, που την καθιστούν ένα λαμπρό ιστορικό γεγονός για την χώρα μας και το λαό της.

Ανάπτυξη της μάχης φυσικά δεν μπορεί να γίνει εδώ. Στα φύλλα της ΟΔΟΥ 461 / 2.10. 2008 και 462 9.10.2008 υπάρχει περιγραφή της μάχης 15.4.1941 ιδιαίτερα λεπτομερείς, κατατοπιστική με γλαφυρό τρόπο δοσμένη από τον πολυταλαντούχο καθηγητή αείμνηστο Χρυστόστομο Τζημάκα.

Όμως θα αναφερθούμε με λίγα λόγια στα σημαντικότερα χαρακτηριστικά της:

Έλαβε χώρα την 15/4/1941, Μεγάλη Τρίτη, ενώ την προηγούμενη είχαν φτάσει στην Κορησό.

Η Μεραρχία των Γερμανών ήταν η κορωνίδα του στρατού τους, ήταν η «Σωματοφυλακή Es-Es Αδόλφος Χίτλερ» με επικεφαλής τον νεαρό στρατηγό και πολύ αγαπητό στον Χίτλερ Ντήτριχ.
Απέναντι της μόλις πρόλαβε να παραταχθεί , οπισθοχωρούσα από το Πόγραδετς της Αλβανίας (πολεμώντας) η ΧΙΙΙ Μεραρχία υπό τον υποστράτηγο Σωτήρη Μουτούση.

Στόχος της αντίστασης ήταν η καθυστέρηση των Γερμανών ώστε οι οπισθοχωρούσες μονάδες του Ελληνικού Στρατού από την Αλβανία να προλάβουν να περάσουν προς το Νότο για ενδεχόμενη αντίσταση.

Υπήρξαν μεγάλες απώλειες από την πλευρά των Γερμανών, υλικές και ανθρώπινες (πολλοί νεκροί ετάφησαν στην Κορησό).

Απώλειες υπήρξαν και από την ελληνική πλευρά: α) Ταγματάρχης Ιων. Παπαρόδου, β) Ίλαρχος Κλείτος Χατζηλιάδης γ) Ανθ/γος Άγγελος Βενετσάνος και 13 στρατιώτες.

Χρειάστηκε να έρθουν σε βοήθεια των Γερμανών 40 αεροπλάνα που βομβάρδισαν τις ελληνικές θέσεις.

Κατά τον Άγγελο Τερζάκη, συγγραφέα σε συνεργασία με το ΓΕΣ, του βιβλίου «Ελληνική Εποποιΐα 1940-1941», ήταν η μοναδική εκ συναντήσεως επί ανοικτού πεδίου, μάχη του Ελληνογερμανικού Πολέμου, ενώ την χαρακτηρίζει σαν την τελευταία μάχη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου.

Τέλος λίγο αργότερα στην Αθήνα, ο στρατηγός Ντήτριχ ζήτησε να παρουσιαστεί κάποιος αξιωματικός που πολέμησε στη μάχη αυτή. Παρουσιάστηκε ο συνταγματάρχης Ευστάθιος Λιώσης, που του αναπαρέστησε την διάταξη των Ελληνικών δυνάμεων. Ο Ντήτριχ θύμωσε, εξοργίστηκε, γιατί δεν μπορούσε να πιστέψει πως αυτά τα τμήματα κατάφεραν να σταματήσουν την παροιμιώδη κεραυνοβόλο προέλασή τους.

Μετά όμως δέχτηκε τις εξηγήσεις, σηκώθηκε όρθιος και συγχάρηκε τον Συνταγματάρχη Λιώση και τον παρακάλεσε να μεταφέρει τα συγχαρητήρια του και στον Μέραρχο Σωτήρη Μουτούση.

Μια ολόκληρη ημέρα (ίσως δύο) καθυστέρησης για τους Γερμανούς εκείνης της εποχής ήταν πάρα πολύ. Και μπορεί να φανταστεί ο καθένας το μέγεθος του ηρωισμού των  ταλαιπωρημένων από το αλβανικό μέτωπο και την πορεία της επιστροφής, στρατιωτών μας που το πέτυχαν.

Με όλα ταύτα τίποτε δεν υπάρχει στην περιοχή (εκτός μιας προτομής του Ταγμ. Παπαρόδου στο Δισπηλιό) που να θυμίζει αυτό το τόσο σημαντικό γεγονός. Προσπάθειές μας για ένα μνημείο, εδώ και χρόνια, κάποτε ξεκίνησαν αλλά δεν έφτασαν σε πραγματοποίηση της οφειλόμενης τιμής μας τουλάχιστο στους ηρωικούς νεκρούς.

Γιατί ο κόσμος της περιοχής μας (της Καστοριάς) δεν κινείται  ώστε να βγει στην επιφάνεια αυτό το τόσο λαμπρό γεγονός; Το γεγονός που φανερώνει σε υπέρτατο βαθμό την φιλοπατρία, την αντοχή, την θέληση, τον ηρωισμό την  αυτοθυσία του λαού μας για την υπεράσπιση της Ελληνικής Πατρίδας; Που όμως την αναγνώρισε, τόσο επίσημα, ένας σκληροτράχηλος και αλαζόνας αντίπαλος; Εμείς πάντως θα επιμένουμε να το θυμίζουμε.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 11 Απριλίου 2013, αρ. φύλλου 687

Σχετικά κείμενα:

• ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΤΖΗΜΑΚΑ: Το «Νησί»
• ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν
• ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΤΖΗΜΑΚΑ: Η Ελλάδα στη λαίλαπα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου