21.8.12

ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Ο μυς της καρδιάς


Ηλίας Λ. ΠΑΠΑΜΟΣΧΟΣ, 
Ο μυς της καρδιάς
Μεταίχμιο, Αθήνα 2011



ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΕΣ ΟΙ ΕΠΑΡΧΙΑΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ που γέννησαν λογοτέχνες. Πολύ περισσότερο, λίγοι είναι οι λογοτέχνες εκείνοι, που γεννήθηκαν σε επαρχιακές πόλεις και παρέμειναν εκεί να συνεχίζουν το δημιουργικό τους έργο. Συνήθως εγκαταλείπουν την επαρχία θαμπωμένοι από τα φώτα της πρωτεύουσας, ή ευρισκόμενοι ήδη στην πρωτεύουσα, γράφουν ενθυμούμενοι την επαρχία.

Η Καστοριά όμως είναι μια από τις λίγες εκείνες επαρχιακές πόλεις, που έχει το προνόμιο ότι γέννησε ένα λογοτέχνη πρώτου μεγέθους, ο οποίος μάλιστα είναι κατ’ αποκλειστικότητα και όχι κατά περίσταση και παρεμπιπτόντως λογοτέχνης, και ο οποίος δεν εγκατέλειψε τη γενέθλια πόλη. Ή ορθότερα, επέστρεψε στην γενέτειρα για να δημιουργήσει. Ζει και εργάζεται στην Καστοριά, γράφοντας για την Καστοριά και έχοντας πεδίο έμπνευσης αναφοράς τη λιμναία πόλη. Αναφέρομαι βεβαίως στον Ηλία Παπαμόσχο, για τον οποίο τόσο η Καστοριά, όσο και ο λαός της πρέπει να καυχώνται και να αισθάνονται ευγνώμονες και υπερήφανοι.

Πίστευα ανέκαθεν ότι μελετώντας την ιστορία μιας πόλης, δε θα ολοκληρώσεις ποτέ το στόχο σου αν δεν αναδιφήσεις στην τοπική λογοτεχνία. Έχει να σε μάθει πολλά, που πιθανότατα πουθενά αλλού δεν θα βρεις, γιατί πουθενά αλλού δεν θα νιώσεις τον παλμό της πόλης. Με τις σκέψεις αυτές, «ανακάλυψα» τον Παπαμόσχο κάμποσα χρόνια πριν όταν μελετούσα την ιστορία της Καστοριάς και παρακολουθώ έκτοτε την πορεία του.

Οι εικόνες κι οι μορφές του Παπαμόσχου είναι παρμένες από ανθρώπους δικούς και οικείους. Στα γραπτά του κυριαρχεί ο πόνος, ο θάνατος, το πένθος, η απουσία. Χαρακτηριστικό το «Χριστουγεννιάτικο ξόδι», όπου ο ίδιος εξομολογείται τρόπον τινά πως «ο θάνατος έγινε το βασικό θέμα της γραφής μου». Εντούτοις η ανάγνωση δεν οδηγεί στην κατάθλιψη, αλλά στην περισυλλογή και στην εσωτερική αναζήτηση. Όπως σημειώνει στο «Μυ της καρδιάς», απ’ όπου πήρε και η συλλογή τον τίτλο της, καταπιανόμαστε «με τα σπουδαία, με τα μεγάλα» και δε χαιρόμαστε «με τα μικρά», που νομίζουμε «πως θα διαρκέσουν για πάντα», λόγια που συμπεραίνω πως οφείλονται σε σπουδαίο Καστοριανό που χάθηκε πριν λίγα χρόνια. Το εφήμερο και το τέλος είναι δίδυμα αδέλφια στους παράξενους δρόμους που «η ζωή ακολουθεί» και δυστυχείς και αφελείς, τυφλοί και μικροί, αδυνατούμε να δούμε ότι «ο θάνατος χαράζει το δικό του, κι εμείς τον παίρνουμε». Έτσι είναι. Όμως τα «μεγάλα» με τα οποία καταπιάστηκε ο Γ. είναι εκείνα που κρατάνε άσβεστη τη μνήμη του, και τα «μεγάλα», το λογοτεχνικό του έργο δηλαδή, καθιστούν τον Παπαμόσχο πρόσωπο ξεχωριστό της Καστοριάς…

Ο Παπαμόσχος γράφει διηγήματα με την κυριολεξία του όρου – και όχι βεβαίως μικρά μυθιστορήματα όπως πολλοί άλλοι. Διηγήματα με την τυπική και ορθή λογοτεχνική έννοια. Το διήγημα είναι το δυσκολότερο λογοτεχνικό είδος, επειδή η αυστηρά περιορισμένη έκταση του αναδεικνύει τις ελλείψεις. Αλλά τα διηγήματα του Παπαμόσχου είναι άρτια – χωρίς ελλείψεις. Καθώς βαδίζει πια στο δρόμο της ωριμότητας, ίσως προσεγγίζει και το δρόμο για το μυθιστόρημα…


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 31 Μαΐου 2012, αρ. φύλλου 644.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ