ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΣΕΜΑΝΗ: Γράμμος Ι

Eίναι πρόβλημα να διαβάζει κανείς πολύ. Να μαθαίνει συνεχώς νέα πράγματα. Να βλέπει στο βάθος του ορίζοντα από κάποιο ψηλό σημείο. Είναι πρόβλημα γιατί όσα περισσότερα μαθαίνεις τόσα περισσότερα θέλεις να... μάθεις. Γιατί καταλαβαίνεις πιό γρήγορα πόσα λίγα ξέρεις, πρακτικά για τα πάντα. Όσο για τον ορίζοντα, όσο και μακρυά να τον πας, με κιάλια ή τηλεσκόπια, το πολύ πολύ να φθάσεις στο φεγγάρι ή στον πλανήτη Άρη. Για τον ήλιο δεν γίνεται λόγος. Είναι επικίνδυνο να τυφλωθείς. Και είμαστε ακόμη στην αρχή του... σύμπαντος.

Αυτά σαν μικρή εισαγωγή στο σημείωμά μου αυτό για την τελευταία επίσκεψή μου στην ελληνική οροσειρά του Γράμμου που είναι συνέχεια προς τα βόρεια της Πίνδου (και το πόσα λίγα ήξερα ή ξέρω γι’ αυτήν). Μια γωνιά της σημερινής Ελλάδος με τόση ιστορία και τόσο πόνο, που αν ήταν στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, οι σκηνοθέτες του Χόλυγουντ θα είχαν δουλειά για δεκάδες χρόνια.

Από πού ν’ αρχίσει κανείς, γιατί αποκλείεται να μπορεί να τελειώσει. Αν γυρίζαμε τουρκικό σήριαλ θα χρειαζόμασταν τουλάχιστον ...πενήντα (50) επεισόδια. Γράμμος ο Μεγαλοπρεπής! Φανταστείτε: ηθοποιούς, σενάρια αγωνίας, έρωτες, μίση,... φυλές, επαναστατικά ξεσπάσματα, δολοφονίες, διαπλοκές στα πάντα, ανθρώπινες κακίες άνευ προηγουμένου, και ήρωες και ηρωίδες επιπέδου. Αφήστε τα γενικά έξοδα! Αλλά δεν γυρίζουμε σήριαλ. Προσπαθούμε απλά να καταγράψουμε και να αναλύσουμε με συμπόνοια τα ανθρώπινα δράματα της περιοχής. Να φωτογραφήσουμε την αλήθεια. Γράμμος είναι αυτός. Τίποτα δεν είναι εύκολο εκεί πάνω. Να χαρούμε τη φύση. Τί οικολόγοι νομίζουμε ότι είμαστε. Να πάρουμε βαθιές αναπνοές στους δασικούς του δρόμους. Να οραματιστούμε ένα εθνικό πάρκο (national park) με παγκόσμιες προδιαγραφές. Να συνδέσουμε το παρελθόν με το παρόν και να αγγίξουμε το μέλλον.

Εντυπωσιάζει το δάσος του Γράμμου με τα καταπληκτικά του δέντρα, πεύκα, έλατα, οξιές, καστανιές, καρυδιές, ιτιές, βελανιδιές, θάμνους κάθε είδους και λουλούδια παντού. Τα ζώα του: ζαρκάδια, αλεπούδες, αγριογούρουνα, σπάνια και που κανένας μικρόσωμος ...λύκος, καμιά ξεχασμένη αρκούδα που ξύπνησε το καλοκαίρι αργά, λαγούς και πετραχείλια! Μέχρι και λίγα ημιάγρια άλογα είδαμε, όχι όμως ελάφια, αν και δεν κατάλαβα γιατί. Μιλάμε για ένα βασίλειο ελεύθερων ζώων του δάσους. Μακάρι και οι κάτοικοι του βουνού αυτού να νοιώθουν το ίδιο ελεύθεροι και οι επισκέπτες του να σέβονται τον χώρο σαν να πηγαίνουν εκκλησία το Πάσχα. Ευτυχώς, «τίγρεις» και «λιοντάρια του βουνού (puma)» δεν υπάρχουν στον Γράμμο. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος ίσως για τον περιπατητή είναι τα τσοπανόσκυλα... που φυλάσσουν τα πρόβατα. Αυτά θέλουν όντως προσοχή και ένα γενικό σχέδιο αποφυγής τους. Οι άνθρωποι των πόλεων είναι εκτεθειμένοι και μιλάω από προσωπική πείρα!

Μέσα σε όλα, ανάμεσα σε βότανα και τσάγια του βουνού, μικρολίμνες και λειβαδοτόπια, ποτάμια, απότομες χαράδρες, περάσματα και χιονισμένες βουνοκορφές, ξεχωρίζουν αρκετά χωριά με λίγους κατοίκους, μερικά εξοχικά και περίπτερα-καλύβες κυνηγών. Η ιστορία της περιοχής δεν γράφεται ούτε ξεγράφεται έτσι απλά. Έχει και τα θύματά της. Πώς να περιμένει κανείς σχέδιο πόλεως σε μέχρι προχθές εμπόλεμες γωνιές; Κλείνεις τα μάτια σου και σκέφτεσαι Αυστρία, Ελβετία, Αλσατία, Τρανσυλβανία και Καρπάθια Όρη ακόμη και το «μαύρο Γερμανικό δάσος». Και εκεί είχαν πολέμους και καταστροφές. Αλλαγές συνόρων κάθε λίγο και λιγάκι. Με κόσμο που ήταν θύμα πανευρωπαϊκών πολέμων και συνθηκών. Γι’ αυτό σε εμάς σήμερα, με την ίδια λογική, χρειάζεται κατεπειγόντως ένα εθνικό χωροταξικό σχέδιο, για να σώσει την περιοχή, με πολιτισμένες προδιαγραφές που να προστατεύουν τον καταπράσινο Γράμμο και τα οικιστικά του σύνολα.

Γενικά θέλει χρόνο και προσοχή το άγγιγμα των ανθρώπων και της γης του Γράμμου. Είναι ένα ευαίσθητο οικοσύστημα. Το είπαμε, η ιστορία δεν παίζει στα μέρη αυτά. Την μελετάς –όχι διαβάζεις― μελετάς, πριν αρχίσεις να κυνηγάς περιπέτειες στο βουνό, να κάνεις σκι (όπως στο Βίτσι εκεί κοντά), και να αδιαφορείς για τα κοινά, γκρινιάζοντας για τα σκουπίδια που ο ίδιος πετάς, ή για την ανυπαρξία φυλάκων (national park guards), του εθνικού αυτού πάρκου, αλλά και των συνόρων μας, που εσύ ο ίδιος σαν κρατική μηχανή διώχνεις μακρυά (συνοριοφύλακες, στρατιωτικές μονάδες, ΛΟΚ κ.ά.) – ελπίζω προσωρινά. Θέλει δουλειά ακόμη ο Γράμμος, όχι τόσο χρήματα, αλλά οργάνωση και σεβασμό στη φύση. Να ευθυγραμμιστούν οι ανατιναγμένες συνειδήσεις όσων επέζησαν του τραγικού του πολέμου και της μετανάστευσης των κατοίκων του. Είναι θησαυρός η περιοχή αυτή για την πατρίδα και διαμάντι για την Ελληνική Μακεδονία μας.
Τα ξαναλέμε...


Σχετικά κείμενα:
ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΣΕΜΑΝΗ: Γράμμος ΙΙ
ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΣΕΜΑΝΗ: Σλήμνιτσα