14.6.13

Λόγος & αντίλογος: Περί «Ανατολής» ΙΙ

ΝΩΝΤΑ ΤΣΙΓΚΑ: Mπου ντουνιά τσαρκ φιλέκ

ΟΔΟΣ 21.3.2013 | 684


Αφιερώνεται στον Γιάννη Ζορπίδη,
εργάτη και θεράποντα της μουσικής τέχνης*


(…) H μουσική εκείνη δεν ήτο τόσον βάρβαρος, όσον υποτίθεται ότι είναι τα ασιατικά φύλα. Είχε στενήν συγγένειαν με τας αρχαίας αρμονίας, τας φρυγιστί και λυδιστί.
(Α.Παπαδιαμάντη «Ο ξεπεσμένος δερβίσης»)


Μια αληθινά δυσάρεστη έκπληξη δοκιμάσαμε διαβάζοντας το πρωτοσέλιδο ανώνυμο άρθρο-επιστολή που δημοσιεύθηκε στο φ. 681/28-2-13 της ΟΔΟΥ με τον τίτλο «Τα παιδιά καλοχορεύουν - Iyi cocuklar iyi dans»…
Ο αρθρογράφος περιγράφει, την οδυνηρή μέχρι αποκρουστική εμπειρία που δοκίμασε, όταν, σε εκπομπή -παντελώς αγνώστου σε μας- τηλεοπτικού καναλιού και με εμβέλεια στη …μείζονα δυτικομακεδονική περιφέρεια, είδε διασκεδάζοντες νέους να στροβιλίζονται και να λικνίζονται σε ρυθμούς ανατολίτικους, τούρκικους, μογγόλικους και ποταπούς εν τέλει. Αφού κάνει μια εισαγωγή γύρω από το τι θα πρέπει να σημαίνει «πραγματική» μουσική παιδεία και κατά κεφαλήν πνευματική καλλιέργεια, συνάγει το αυθαίρετο συμπέρασμα πως μουσική είναι μόνον η δυτική μουσική και τέχνη η μεγάλη δυτική λογοτεχνία, ποίηση κλπ. Κατά συνέπεια Τέχνη είναι μόνον ότι έχει παραχθεί στη Δύση και Πολιτισμός -αληθινός, αξεπέραστος και αντάξιος λόγου- είναι μονάχα ο Δυτικός. Όλα τα υπόλοιπα κομμάτια της γης κατοικημένα από άξεστους, βάρβαρους, ρυπαρούς και χαμηλής υποστάθμης ανθρώπους δεν έχουν προσφέρει τίποτα στον πολιτισμό και κατά συνέπεια στην μουσική. Δεν θα επιχειρήσω να διεξέλθω με αντεπιχειρήματα όλες τις υπερβολές και τα ολισθήματα αυτού του κειμένου. Ο συντάκτης του προκρίνει μια αυθαιρεσία ως αλήθεια και μ’ αυτήν πορεύεται από την αρχή μέχρι το τέλος.Tο ερώτημα που αυθόρμητα προκύπτει είναι το αν για τη διασκέδασή τους οι νέοι αυτοί θα μπορούσαν να χορέψουν ένα Divertimento του Μότσαρτ ή το La donna I mobile από τον Rigoletto του Βέρντι. Ίσως ακόμα κάποιον από τους «36 Ελληνικούς χορούς» του Νίκου Σκαλκώτα, τη «Μικρασιατική ραψωδία» του Γ. Κωνσταντινίδη, ένα γνήσιο ζωηρό «συρτό» ή κανένα ρωμαλέο ελληνικότατο «τσάμικο». Πόσο δύσκολο άραγε είναι να παραδεχτούμε πως κάθε τι έχει την ώρα του;

Θεωρώντας όμως πως η απάντηση του κ. Γ. Χατζηκυπραίου, στο επόμενο φύλλο της ΟΔΟΥ, έβαλε τα περισσότερα πράγματα στη θέση τους δεν χρειάζεται να επανέλθουμε εφ’ όλης της ύλης. Η μανταμσουσουδίστικη νοοτροπία του ανώνυμου αρθρογράφου (αναφέρομαι στον περίεργο «ευρωπαϊκό του πολιτισμικό προσανατολισμό», καθώς λησμονά, σχεδόν επικίνδυνα, ότι ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός προϋποθέτει την ανοχή και δεν ορίζεται σε κανένα του επίπεδο από στεγανά και αποκλεισμούς) θα μπορούσε ίσως θυμηδία μονάχα να προκαλέσει. Σ’ ένα όμως σημείο του κειμένου με επιμονή θα σταθούμε: στην ευκολία, με την οποία συγχέονται πράγματα και καταστάσεις στο κείμενο. Η διαστρέβλωση των λέξεων «Δερβίσης» και «τεκές» και ο υποβιβασμός του Ικονίου (και του Χαλεπίου) σε άθλιες επαρχίες χασισοποτείων και εκφυλισμένων ανθρώπων, μας αναγκάζει να επανέλθουμε προσπαθώντας να διαφωτίσουμε όσες παρανοήσεις θεωρούμε πως δεν πρέπει να παραμείνουν.
 Η βεβαιότητα με την οποία ο αρθρογράφος αντιμετωπίζει την Κοζάνη ως τόπο καταγωγής του Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν (που βέβαια έχει γεννηθεί στο Σάλτζμπουργκ της Αυστρίας, ενώ ο παππούς του …ενδέχεται να είχε γεννηθεί στην Κοζάνη) - δείχνει και την συνολική του προσπάθεια να ορθώσει πύργους πάνω σε μια ακόμη ψευδαίσθηση. Όμως ο αείμνηστος μαέστρος, μετά μεγίστης επιμελείας, απέφυγε να παραδεχθεί δημόσια όσο ζούσε αυτήν την πτυχή της καταγωγής του. Παρ’ όλα αυτά ο αρθρογράφος φαίνεται πως τον έχει ανάγκη έναν έλληνα Κάραγιάν(-η ή -ίδη) για να ισχυρισθεί ότι προϋπήρξε μια ευρωπαϊκή μουσική παιδεία σαν θέσφατη παράδοση στην -παραλείπει όμως αυτό να μας να μας το πει- τραγικά άσχημη και λίαν παραμελημένη πόλη της Κοζάνης όπου σήμερα ατυχώς οι νέοι εκστασιάζονται υπό τους ήχους βαρβαρικών ήχων κλπ, κλπ. Ως κοινότατοι … «δερβίσηδες». Ως κάτοικοι του αμαρτωλού Ικονίου και ζαλισμένοι από ναργιλέδες θαμώνες κάποιου βρωμερού «τεκέ»! Ως ξεσαλωμένοι«ζεϊμπέκηδες» (2).

Όμως, με το όνομα «Δερβίσηδες» φέρονται γενικώς τα μέλη των παλαιών Μωαμεθανικών μυστικιστικών Θρησκευτικών Ταγμάτων τα οποία ιδρύθηκαν σαν αντίπαλο δέος -και σχεδόν ταυτόχρονα- με τα ιπποτικά τάγματα των σταυροφόρων της Δύσης. Τα Τάγματα αυτά, με όλως ιδιαίτερη φιλοσοφική θεώρηση, τελετουργικό και κανόνες το καθένα, συνέχισαν μέχρι των ημερών του ιδρυτή του σύγχρονου Τουρκικού Κράτους Κεμάλ Ατατούρκ (3). Ανάμεσα σ’ αυτά θα διακρίνουμε, τους Μελαμήδες, τους Καλεντερήδες, τους Μπεκτατσήδες και τους Μεβλεβήδες ή Μεβλανάδες του Τζελαλαντίν Ρούμι με ιδρυτικό τόπο το Ικόνιο (Konya) της Ανατολίας. Η λέξη «δερβίσης» στα Περσικά δηλώνει τον φτωχό και ολιγαρκή. Η λέξη «τεκέ» σημαίνει Μοναστήρι. Το δε Ικόνιο (αλλά και το Χαλέπι της Συρίας) όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό αποτελούν «ιερές πόλεις» για τους μυστικιστές μωαμεθανούς.
Ο Μεβλανά Τελαλλαδίν (ή Τζελαλαντίν) Ρούμι, ιδρυτής του τάγματος των Μεβλεβήδων/ Μεβλανάδων, ήταν γιός του Σουλτάνου Μεχμέτ Μπεχαεδίν, του σοφώτερου από τους τέσσερις Θεολόγους Νομοδιδασκάλους της Μουσουλμανικής θρησκείας. Ο Μεβλανά, που είχε γεννηθεί το 1207μ.Χ. στην περιοχή όπου εκτείνεται το σημερινό Αφγανιστάν (και πέθανε το 1273μ.Χ. στο Ικόνιο όπου και τάφηκε), έγραφε στα αραβικά αλλά είχε γνώσεις και της ελληνικής γλώσσας (4). Μάλιστα σε κάποια ποιήματά του χρησιμοποιεί αυτούσιες ελληνικές λέξεις. Και ιδού δείγμα γραφής του σοφού άνδρα (5):

Κάποιος πέταξε ένα μαργαριτάρι
μέσα στην κοπριά.
Μόνο και μόνο γι’ αυτό το μαργαριτάρι
αξίζει να βουτήξουμε τα χέρια μας.
Ψυχή μου,
μην είσαι τόσο σκληρή-άνοιξε!
Βρες το στιλπνό μαργαριτάρι
μες στ’ αποκαΐδια της περηφάνιας σου!

Στην εξαίρετη ιστορική μελέτη του Βλαδίμηρου Μιρμίρογλου «Οι Δερβίσαι» (6) (1940) αναφέρεται: «Ο Μεβλανά αν και ήτο αριστοκράτης την καταγωγήν εκ πατρός και μητρός και πλούσιος, έσχεν μαθητάς άπαντας εκ της τάξεως των επαγγελματιών. Προκειμένου περί ανθρώπων δεν έκαμε διάκρισιν θρησκείας, εθνότητος, βαθμού, θέσεως και αξιώματος. Δεν ηγάπα τα πομπάς και την θορυβώδη μεγαλοπρέπειαν». Ο τεκές των Μεβλεβήδων στο Ικόνιο αποκαλούνταν «Ιερόν μαγειρείο» γιατί εκεί προπαρασκευάζονταν κατά αλληγορική έννοια άνθρωποι. Οι Μεβλεβήδες, με καταγωγική συνάφεια προς στην φιλοσοφία των Σούφι (7), είναι το μοναδικό δερβισικό Τάγμα όπου οι μοναχοί χορεύουν ορχούμενοι τον ιδιότυπο χορό τους γι’ αυτό και αναφέρονται και ως «περιστρεφόμενοι Δερβίσηδες».
Ο τελετουργικός χορός («στρόβιλος») των δερβίσηδων αποτελεί μέρος της λατρείας συμβολίζοντας την αέναη περιστροφή των πλανητών γύρω από τον ήλιο. Τον φωτισμό του μαθητή από τον διδάσκαλο, την απέκδυση του σκοτεινού χιτώνα της αμάθειας, την απομάκρυνση από την δορά (φύση) του ζώου, την έκσταση της ανακάλυψης του εαυτού. Κατά τον χορό ο χορευτής περιδινείται διαρκώς με άξονα τον εαυτό του και περί το κέντρο του χορού όπου στέκεται ο διδάσκαλος. Τα χέρια των χορευτών λαβαίνουν θέση ώστε το ένα να στρέφει την παλάμη προς τον ουρανό και το άλλο προς την γη σ’ ένα συμβολισμό της ένωσης του Θείου με το ανθρώπινο. Στην μουσική υπόκρουση κυριαρχεί το πνευστό nay (νάϊ) ή αραβικός πλαγίαυλος.

«Νάϊ, νάϊ, γλυκύ.
Νάζι - κατά έν ζήτα ελαττούται.
Αύρα, ουρανός, άσμα γλυκερόν, μελιχρόν, αβρόν, μεθυστικόν.
Νάϊ, νάϊ.
Κατά δύο κοκκίδας, διαφέρει να είναι το Ναί, όπως είπεν ο Χριστός.
Το Ναί τό ήμερον, το ταπεινόν, το πράον, το Ναί το φιλάνθρωπον.
(Α. Παπαδιαμάντη «Ο ξεπεσμένος δερβίσης»)

Τα λαμπρά και κατανυκτικά άσματα των Μεβλεβήδων έχουν πολλά κοινά σημεία με την Βυζαντινή μουσική. Άλλωστε οι Μελωδοί τους θήτευαν συστηματικά ως μαθητές στο Φανάρι. Ο Β. Μιρμίρογλου γράφει: «Όταν γραφεί πλήρης ιστορία της τουρκικής μουσικής θέλει προκύψει ότι οι διασημότεροι των μελωδών της ανήκον εις το τάγμα των Μεβλεβήδων. Οι διδάσκαλοι ούτοι εσπατάλησαν ολόκληρον την μουσικήν των μεγαλοφυΐαν εις μελοποίησιν των τελετών των Μεβλεβήδων. Ως εκ τούτου δε, δύναται τις ειπείν, ότι αι τελεταί των Μεβλεβήδων αποτελούσιν αληθές θησαυροφυλάκιον των τελειοτέρων τουρκικών μελωδιών».

Πηγή της (λόγιας) δυτικής μουσικής θεωρείται η γραφή του «Γρηγοριανού μέλους» το οποίο με κάποια σχετική ευκολία πέρασε από το μεσαιωνικό Organum στον αναγεννησιακό Παλεστρίνα ώστε να διαμορφώσει την Μπαρόκ περίοδο (Βιβάλντι -Μπαχ -Χαίντελ), να οδηγήσει αργότερα στην κλασσική ρομαντική εποχή (από τους Χαϋντν -Μότσαρτ -Μπετόβεν και ως τους Βάγκνερ -Μάλερ) κι ύστερα στην μοντέρνα σύγχρονη περίοδο του 20ου αιώνα (Στραβίνσκι-Σαίνμπεργκ-Σοστακόβιτς κλπ). Η προέλευση της Όπερας έχει αναζητηθεί στο αρχαίο Ελληνικό Θέατρο. Η δημιουργία της, στα 1600 περίπου, ως αναβίωση του αρχαίου ελληνικού δράματος, βασίστηκε σε πλάνη. Το Λειτουργικό Δράμα αποτέλεσε ένα από τα πρότυπα της. Η Αναγέννηση ορίζει τα θεμέλια κι έπειτα με τον Διαφωτισμό/Γαλλική Επανάσταση η μεγάλη άνθηση του Πνεύματος όπως και της Μουσικής προχωρούν στη Δύση. Μουσική παράδοση τέτοια πνοής και γραφής πάντως δεν δημιουργείται στη Ελλάδα (εξαιρούνται η Κρητική και η Επτανησιακή περίπτωση).

Στην Ανατολή η βυζαντινή πολυφωνική μουσική δεν είχε την ίδια τύχη εξέλιξης εξ αιτίας της ιδιόμορφης μουσικής γραφής της. Κορυφαίοι δημιουργοί της Βυζαντικής μουσικής υπήρξαν κατά τον 14ο και 15ο αιώνα ο Ιωάννης Κουκουζέλης, ο Ξένος Κορώνης, ο Ιωάννης Κλαδάς. Και οι τρεις συνέθεσαν λατρευτική-θρησκευτική μουσική δημιουργώντας παράλληλα τα γνωστά «κρατήματα» (που αναφέρονται ως «περσικόν») πάνω σε μουσικούς δρόμους της περσικής μουσικής (τα λεγόμενα «μακάμια»). Η μεταρρύθμιση του Διαφωτιστή Μητροπολίτη Χρύσανθου (8) μετά από τρείς αιώνες, αποκατέστησε τις δυσκολίες γραφής και διανομής της βυζαντινής μουσικής (τότε για πρώτη φορά η μουσική αυτή έγινε κατορθωτό να τυπωθεί κι όλας ενώ πρωτύτερα κυκλοφορούσε με τη μορφή χειρογράφων από χέρι σε χέρι ανάμεσα στους μελωδούς και ψάλτες). Δεν στάθηκε αρκετή όμως αυτή η μεταρρύθμιση, καθώς δεν ευνοούσαν οι γεωπολιτικές-πολιτισμικές περιστάσεις για την μετεξέλιξη -επικράτηση σε μεγαλύτερη κλίμακα της μουσικής των Βυζαντινών. Όμως αυτή παρέμεινε και εξακολουθεί να υπάρχει άλλοτε ως αυθύπαρκτη και αυτούσια, άλλοτε ενσωματωμένη μέσα στη μουσική μας παράδοση (το λαϊκό και δημοτικό τραγούδι: Σμυρνέϊκο, Πολίτικο, Ρεμπέτικο κλπ) κι άλλοτε διαπερνώντας την «λόγια εθνική μουσική» μας.

Ο Μάρκος Δραγούμης γράφει στο βιβλίο του «Από το Βυζάντιο στο Ρεμπέτικο» (9) και στο κεφάλαιο «Το ισλαμικό στοιχείο στην μουσική μας παράδοση»: (…) «Μετά την πτώση του Βυζαντίου, ούτε χάσαμε την ελληνικότητά μας ούτε παύσαμε να τραγουδάμε και να ψάλλουμε ελληνικά. Ωστόσο πολλά καινούργια τραγούδια ήρθαν να προστεθούν στα παλιά, πολλά από τα παλιά μετασχηματίστηκαν ενώ κάμποσα άλλα έπεσαν για διάφορους λόγους σε αχρηστία. Εξάλλου σε πολλά από τα καινούργια εισχώρησαν κι ορισμένα ξένα ιδίως τουρκικά στοιχεία που θα ήταν καλύτερα να τα λέγαμε αραβοπερσοτουρκικά ή για συντομία ισλαμικά. Αφού είναι γνωστό πως οι Τούρκοι υιοθέτησαν σχεδόν ατόφιο το αραβοπερσικό μουσικό σύστημα»(…).

Και συνεχίζει στην «αποκαλυπτική» του μελέτη ο Μ.Δ.: (…) «Το κείμενο του αμανέ είναι πάντοτε ένα επιγραμματικού χαρακτήρα δίστιχο σε ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους που μιλά τις περισσότερες φορές για ένα βαθύ αβάσταχτο πόνο άλλοτε γενικά και αόριστα και άλλοτε κατονομάζοντας το συγκεκριμένο αίτιο που το προκάλεσε. Τ’ όνομά του οφείλεται στα πολλά «αμάν» που παρεμβάλλονται στο κείμενο του όταν τραγουδιέται. Η λέξη «αμάν» είναι τούρκικη και σημαίνει «έλεος».

«Που είναι το κράτος» φώναξα περίπου για μια και πρώτη φορά ακόμη και εγώ στην ζωή μου. Να σταματήσει αυτόν τον κατήφορο και τον ξεπεσμό της περιοχής και ιδιαιτέρως των (τόσο) νεαρών ανθρώπων που ξεπέφτουν από τα σλάβικα στα γύφτικα και τώρα στα τούρκικα και σε κάθε λογής και είδους υποτιθέμενη παράδοση; (αναφωνεί o ανώνυμος αρθρογράφος στα όρια της απόγνωσης).

Νομίζω πως τον παρηγορεί (ή μήπως τον απελπίζει ακόμα περισσότερο;) καλύτερα από κάθε άλλον ένας από τους «εθνικούς» μας ποιητές, ο Κωστής Παλαμάς, στο ποίημά του «Ανατολή», με ’κείνη την συγκλονιστική του απoστροφή:

Γιαννιώτικα, σμυρνιώτικα, πολίτικα
μακρόσυρτα τραγούδια ανατολίτικα
λυπητερά,
πώς η ψυχή μου σέρνεται μαζί σας!
Είναι χυμένη από τη μουσική σας
και πάει με τα δικά σας τα φτερά.

Και πάλι επισημαίνει ο Μ.Δ.: (…) «Είναι κρίμα που η κοινή γνώμη κρατήθηκε για πολλά χρόνια τόσο μακριά από την αλήθεια, αφού τελικά δεν θίγει καθόλου την εθνική μας αξιοπρέπεια και το φιλότιμό μας. Πράγματι υπάρχουν ισλαμικά στοιχεία στην παραδοσιακή μας μουσική, παρμένα κυρίως από τους Τούρκους, αλλά κατά τη διαδικασία της αφομοίωσής τους τα υποτάξαμε στους νόμους κανόνες και αισθητικές αρχές που ταιριάζουν στο ιδιαίτερό μας μουσικό ένστικτο και ευαισθησία και τα κάναμε δικά μας».(…)
Ο Μάρκος Βαμβακάρης, γράφει στην «Αυτοβιογραφία» (10) του: (…) «δω πέρα, οι δικοί μας οι μουσικοί επαίζανε σχεδόν μόνο τα δημοτικά. Πότε κανένα [α]μανεδάκι. Ενώ αυτοί εδώ [οι πρόσφυγες] όταν ήρθαν αρχινήσανε τσιφτετέλια, συρτά, πολλά, πολλά πράματα. Μανέδες, τζιβαέρια, αϊβαλιώτικα, πολλά. Όχι και τόσο λαϊκά. Λαϊκά όχι. Λαϊκά είπαμε ότι ήταν τα δικά μου. Ενώ αυτοί παίζανε παλαιά μουσική».

Η προσπάθεια ενός επαναστατικού- εκδυτικισμού της Τουρκίας που επιχειρήθηκε από τον Κεμάλ Ατατούρκ, που κατάργησε μέσα σε μια νύχτα το φέσι και το αραβικό αλφάβητο, στην Ελλάδα είχε επιχειρηθεί -και σχεδόν αποτύχει- με ειρηνικό τρόπο από τους Έλληνες διαφωτιστές, τον ευγενή και τραγικό Καποδίστρια, με τη βαυαρική περίοδο της βασιλείας κι αργότερα από τους Τρικούπη και Βενιζέλο. Η Ελλάδα παρέμεινε νυμφευμένη μεν με τη Δύση λοξοκοιτάζοντας όμως πάντοτε προς την Ανατολή. Ευχή και κατάρα μαζί και αλήθεια αναπόδραστη…
Από τα σπλάγχνα της η «μητέρα Ελλάδα» της μουσικής, είδε να ξεπετάγονται κατά τον 20ο αιώνα παγκόσμιας φήμης αστέρια όπως ο Δημήτρης Μητρόπουλος, η Μαρία Κάλλας, ο Ιάνης Ξενάκης (που όλα τους μεγαλούργησαν «εις την ξένην»). Η εθνική Σχολή της «λόγιας» μουσικής μας δεν κατάφερε να σπάσει τα σύνορα της χώρας για πλείστους όσους λόγους. Η μουσική παιδεία τελματώθηκε στα υποτυπώδη μαθήματα ωδικής των σχολείων για δεκαετίες, τα ελάχιστα ωδεία και έλλειψη χώρων ακρόασης-παρουσίασης της μουσικής αποστέρησαν από το λαό την …«σοβαρή μουσική». Η φρικτή αυτή δυάδα των λέξεων όπως αφέθηκε να κυκλοφορεί στην καθομιλουμένη ήταν αρκετή για ν’ αφήσει την Μεγάλη Μουσική απ’ έξω…

Δεν ξέρω τι λογής τούρκικα χόρεψαν εκείνο το βράδυ οι λικνιζόμενοι νέοι της Κοζάνης. Νέοι είναι κι ότι θέλουν θα -συνεχίσουν μάλλον να- χορεύουν. Το συνολικό αισθητικό σκηνικό -που δεν θα επιθυμούσα ούτε να το περιγράψω σαν παρακμή ούτε όμως και να το εξυμνήσω- δεν είναι καλύτερο σε καμιά άλλη πόλη της επικράτειας εδώ και πολλές δεκαετίες. Ούτε λυπάμαι ούτε χαίρομαι για την τροπή αυτήν, κι ούτε θα φωνάξω την αστυνομία και το κράτος να αποκαταστήσουν την τάξη. Κι αυτό γιατί πιστεύω πως δεν καθορίζουν αυτές οι μορφές διασκέδασης τα μουσικά πράγματα του τόπου στο βάθος τους και στην ουσία που απομένει. Όπως ούτε ο δημόσιος λόγος, ούτε η Τέχνη που διατίθεται, η λογοτεχνία που πωλείται και διαβάζεται αντιπροσωπεύουν πάντοτε τις πιο ουσιαστικές και εκφράσεις της ανθρώπινης δημιουργίας. Υπάρχουν όντα σιωπηλά και σημαίνοντα που ζουν υπογείως, δρουν υποδορίως, διαβρώνουν σαθρά θεμέλια και κατεδαφίζουν ως χτες μνημεία. Αυτά τα όντα γεννοβολούν τους πραγματικούς πνευματικούς θησαυρούς.

Κι ας μην ξεχνά ο ανώνυμος αρθρογράφος πως σε μια υπόγεια στοά, καταδύεται «ο ξεπεσμένος Δερβίσης» του Αγίου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Ένας έκπτωτος, πλάνης και ανέστιος Δερβίσης που έχει κάνει την εμφάνισή του σαν φάντασμα μέσα στην προ-ολυμπιακή Αθήνα του 1896. Ο Δερβίσης αυτός, άλλοτε συντροφεύει μια παρέα γλεντοκόπων και συντρώγει μαζί τους το γιουβέτσι. Εκείνοι του παραγγέλνουν και παίζει το νάϊ του χωρίς όμως αυτό να καταφέρει να τους προκαλέσει ευχαρίστηση. Άλλοτε τον συναντάμε σε παρακείμενο καφενείο που διανυκτερεύει προσπαθώντας να βρει ζεστασιά και πίνοντας σιωπηλός «την μαστίχαν του», καπνίζοντας και παίζοντας το γλυκύ νάϊ για να διασκεδάσει τους θαμώνες. Πιάνει ξημερώματα κουβέντα με τον σαλεπιτζήν ο οποίος τον λυπάται και «αντί πενταλέπτου τον δίνει να πίη σαλέπιον διπλούν και μισό κουλούρι να βουτήξει». Κάποιο βράδυ που ο αστυφύλακας κλείνει το καφενείο, για να μην ενοχλεί και ξυπνά τον κόσμο με το νάϊ του ο δερβίσης, εκείνος καταφεύγει σιωπηλός και άπελπις στη φρεσκοσκαμμένη σήραγγα του ηλεκτρικού για να περάσει τη νύχτα. Κι εκεί κάτω, μακριά από τον κόσμο και νιώθοντας το κρύο να τον τυλίγει, αφήνει την ψυχοστασιά του ολόκληρη να περάσει μέσα από τον αυλό, να γίνει μουσική λυπημένη και γαλήνια. Ο Παπαδιαμάντης, που «χόρευε και αυτός όπως οι δερβίσηδες όταν έψελνε» και «υπήρξε πάντοτε φίλος των εκστατικών» (11) γράφει περιγράφοντας αυτήν την μουσική, που μεταφέρεται μέσα από τη στοά «ως επί πτίλων αύρας νυκτερινής», μιαν από τις ποιητικότερες παραγράφους των ελληνικών γραμμάτων. Και μας αφήνει αντιμέτωπους με τη μοίρα μας και την Ανατολική μας παράδοση που επιμένει να ξεφυτρώνει από το πουθενά καθώς διαβαίνουμε φρενήρεις στη σύγχρονη εποχή. Ίσως μαζί με τον Μεβλανά Ρούμι κι ο περιούσιος κυρ- Αλέξανδρος (12) ευχαρίστως θα συμπλήρωνε:
Δεν είμαστε μπροστά, είμαστε πίσω
Δεν είμαστε πάνω είμαστε κάτω
Σαν το πινέλο στα χέρια του ζωγράφου
Δεν έχουμε ιδέα που βρισκόμαστε.



*Ευχαριστίες από καρδιάς στον μουσικό, καθηγητή της μουσικής και φίλο Γιάννη Ζορπίδη για τις «επί του πιεστηρίου» πληροφορίες, επισημάνσεις, παρατηρήσεις και διορθώσεις.



ΠΗΓΕΣ-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ-ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1. "Mπου ντουνιά τσαρκ φιλέκ" = "Αυτός ο κόσμος είναι σφαίρα και γυρίζει". Αλεξ. Παπαδιαμάντη «Ο ξεπεσμένος δερβίσης»
2. Στο διαδίκτυο μπορεί κανείς να βρει πληροφορίες για κάτι που επίσης απεχθάνεται ο αρθρογράφος: Ο «ζεϊμπέκικος» πιστεύεται ότι έχει αρχαιοελληνικές ρίζες και μεταφέρθηκε από Θράκες στην Μικρά Ασία. Η λέξη είναι σύνθετη και πιθανότατα προέρχεται από το «Ζεί» (Ζεύς) και το «Μπέκ» (=μπέκος) που σημαίνει το ψωμί, κατά τον Ηρόδοτο. Οι χορευτές ονομαζόταν και ζεϊμπέκοι ή ζεϊμπέκηδες. Ο ζεϊμπέκικος είναι κυρίως αντρικός χορός και ορισμένες φορές αποκαλείται ως "χορός του αετού" καθώς οι χορευτές μιμούνται τον αετό, το ιερό πουλί του Δία. Ο ρυθμός ακολουθεί το βυζαντινό μέτρο 9/8. Ο χαρακτήρας του χορού, εκπέμπει συναισθήματα μοναξιάς, θλίψης, νοσταλγίας, ψυχικού βασανισμού και μελαγχολίας, ενώ ο χορευτής κοιτάζει αγέλαστος τη γη.
3. Το 1926 με ένα διάταγμα του «πατέρα των Τούρκων» τέθηκαν εκτός νόμου και διαλύθηκαν. Μόνον οι Μεβλεβήδες επιβίωσαν σαν καθαρά φολκλορικό στοιχείο -με εμφανίσεις σε ολόκληρο τον κόσμο μέσα σε θέατρα και στάδια- αποστερημένοι από τις μονές τους και τους λατρευτικούς των τύπους. Οι τόποι λατρείας των μελών των ταγμάτων παραμένουν πλέον ως τουριστικά αξιοθέατα τα οποία φυσικά το τουρκικό κράτος εκμεταλλεύεται με πολύ προσοδοφόρο τρόπο.
4. Θα επιμείνουμε στις πλείστες όσες αναφορές για την ελληνική παιδεία του Ρούμι, του «εξαίσιου Ρωμιού». Το τελευταίο αυτό κομμάτι του ονόματός του, Ρουμί, σημαίνει Ρωμαίος, Ρωμιός, προερχόμενος από τη χώρα των Ρουμ, όπως ήταν γνωστή στους Σελτζούκους η βυζαντινή Μικρά Ασία (Ανατολία). Η επίδραση που δέχθηκε από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία ήταν βαθιά. Στο έργο του Ρουμί υπάρχουν πολλά νεοπλατωνικά και γνωστικά στοιχεία. Τον Πλάτωνα, τον Διογένη και τον Αίσωπο τους αναφέρει συχνά στίχους του. Αυτό οφείλεται –πέρα από τις ελληνικές επιδράσεις που υπήρχαν ήδη στην ισλαμική φιλοσοφία και θεολογία– στο ότι ο Ρουμί είχε ο ίδιος επαφή με Έλληνες διανοούμενους της περιοχής, κυρίως κληρικούς. Ο Αφλακί, βιογράφος του Ρουμί, περιγράφει τις φιλοσοφικές συζητήσεις του Ρουμί με τον ηγούμενο της Μονής του Αγίου Χαρίτωνος (κατά τους τούρκους Ακ Μαναστίρ), κοντά στην ελληνική κωμόπολη Σίλλη του Ικονίου, την οποία μάλιστα αναφέρει ως «μονή του Πλάτωνος» (Ντέιρε Αφλατούν).
5. Τζελαλαντίν Ρούμι, Στον κήπο του αγαπημένου, Μούσες-εκδόσεις Αρμός.
6. Βλαδίμηρου Μιρμίρογλου, Οι Δερβίσαι, Εκάτη..
7. Ο σουφισμός ήταν μια σύνθετη πολιτισμική κίνηση, που με αφορμή μια νέα θρησκεία βρήκε τρόπο έκφρασης, μετουσιώνοντας στοιχεία από τον Γνωστικισμό και τον Νεοπλατωνισμό, τον Χριστιανισμό, τον Βουδισμό, την ινδική και την αρχαία ελληνική φιλοσοφία γενικότερα
8. Μητροπολίτης Χρύσανθος Καραμαλλής (Μάδυτος 1770-Προύσα 1843). Συνέγραψε νέα μέθοδο αποσαφηνισμού (ερμηνείας και γραφής) της προβληματικής βυζαντινής παρασημαντικής. Καρπός τους έργου του υπήρξαν τα βιβλία «Εισαγωγή εις το θεωρητικόν και πρακτικόν της εκκλησιαστικής μουσικής» (Παρίσι 1821) και εις το «Θεωρητικόν Μέγα της Μουσικής» (Τεργέστη 1832).
9. Μάρκος Δραγούμης, «Απ’ το Βυζάντιο στο Ρεμπέτικο», Μουσικές περιπλανήσεις, έκδοση του Ιονίου Πανεπιστημίου, 2007.
10. Μάρκος Βαμβακάρης, «Αυτοβιογραφία», Εκδόσεις Παπαζήση,1978.
11. «Τα αγενή και τα εξουθενημένα», Ν.Δ.Τριανταφυλλόπουλου, Επίμετρο στην έκδοση «Ο ξεπεσμένος Δερβίσης του Α.Π. με 15 ζωγραφιές του Δ. Μοράρου, εκδόσεις Μυγδονία.
12. Νίκος Καρούζος, «Ο ακέραιος κυρ- Αλέξανδρος».

63 σχόλια:

  1. ΔΥΤΙΚΑ-ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ14/6/13

    Δύο διαφορετικές «βογατσιώτικες» τοποθετήσεις:

    "Η προέλευση της Όπερας έχει αναζητηθεί στο αρχαίο Ελληνικό Θέατρο. Η δημιουργία της, στα 1600 περίπου, ως αναβίωση του αρχαίου ελληνικού δράματος, βασίστηκε σε πλάνη".
    Ε.Τσίγκας στην "Οδός"


    "Η όπερα είναι ένα είδος τέχνης, που έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα, κάτι το οποίο οι “Νεοέλληνες” - εν πολλοίς αγνοούν- άλλοτε επιδεικτικά, άλλοτε γιατί δεν “έτυχε”, άλλοτε γιατί ο συζητήσιμος ελιτισμός του είδους, δεν τους αγγίζει. Αν και η όπερα έλκει την καταγωγή της από την Ιταλία της Αναγέννησης, η αρχική μαγιά των διανοητών που την έπλασαν, ήταν το αρχαιοελληνικό πνεύμα. Το μουσικοθεατρικό αυτό είδος, δεν είναι τίποτε άλλο, από μία προσπάθεια αναβίωσης της αρχαιοελληνικής τραγωδίας, που ως γνωστόν περιέχει απαγγελία, εκφραστική, τραγούδι, κοστούμια, δράμα και χορό".
    Σ. Τέζιας στην "Οδός"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανατολικά της Εδέμ14/6/13

    @ΔΥΤΙΚΑ-ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ
    Βρίσκω πιο πειστική την δεύτερη εκδοχή, γιατί στην πρώτη αδυνατώ να κατανοήσω την φράση "Η δημιουργία της, στα 1600 περίπου, ως αναβίωση του αρχαίου ελληνικού δράματος, βασίστηκε σε πλάνη".
    Κάθε έγκυρη διευκρίνιση ευπρόσδεκτη και χαροποιός.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Κάποιος παιδεύεται θαρρώ πολύ να βρει γωνίες, να προκαλέσει οξύνσεις και να ανακαλύψει αντιθέσεις. «Ανατολή versus Δύση» και ειδολογικά στεγανά (πού; Στον Πολιτισμό! Στη μουσική!) Και βέβαια συγκρούσεις ακόμα και αποδήμων …«βογατσιωτών».

    Το Λυρικό Θέατρο, η Όπερα με την μορφή που την γνωρίζουμε σήμερα, σημειώνει τις απαρχές της φαινομενικά στα 1600. Η λανθασμένη εντύπωση ότι αποτελεί μίμηση του αρχαίου δράματος έγκειται στο ότι η «ομάδα της Φλωρεντίας» –κατά την Αναγεννησιακή περίοδο, δηλ. εποχή αισθητικής απάρνησης του μεσαίωνα και σύνδεσης του ανθρώπου με τα πολιτιστικά επιτεύγματα του αρχαιοελληνικού και Ρωμαϊκού πολιτισμού – έχει δηλώσει αυτήν της την τάση και οι πρώτες «οπερατικές» συνθέσεις που προκύπτουν από το εγχείρημά της αποτελούν κατ’ ουσία μ ο ν ω δ ί ε ς.

    Η όπερα αυτή καθ’ αυτή προκύπτει 100 χρόνια αργότερα σαν γνήσιος απόγονος του «Λειτουργικού Δράματος» της καθολικής εκκλησίας. Αποφασίζεται να αποδεσμευθεί η μουσικής από το ρόλο της απλής συνοδείας του κηρυγματικού λόγου και να καταστεί κυρίαρχη ώστε μέσα από αυτήν να προκληθεί η συγκινησιακή μέθεξη του θεατή -ακροατή.

    Η διαδρομή από το Γρηγοριανό Μέλος ,στον Παλεστρίνα, στα Μαδριγάλια, τις Μονωδίες , την πολυφωνική μουσική χρειάστηκε πεντακόσια χρόνια για να καταλήξει στην Όπερα. Ο θεατής του Αρχαίου Θεάτρου, όπου κι εκεί υπάρχει συνοδευτική μουσική με δευτερεύουσα προφανώς σημασία, καθηλώνεται από τον Λόγο που απαγγέλλεται - δεν τραγουδιέται.

    Όλα φυσικά στον ανθρώπινο πολιτισμό έχουν κάποια συγγένεια, μιαν υπόγεια , μυστική και αφανή επικοινωνία, θα ήταν όμως μάλλον πολύ επισφαλές και αυθαίρετο να ορίσουμε πως η όπερα είναι μετεξέλιξη του Αρχαίου Ελληνικού δράματος. Υπάρχουν εξαιρετικές όπερες με σαχλά λιμπρέτα. Σώζονται όμως χάρη στα τραγουδιστικά μέρη και τη μουσική τους. Κάτι που δεν μπορεί ποτέ να συμβεί με το Αρχαίο Δράμα γιατί δεν υπάρχει εκεί κανένα -γνωστό τουλάχιστον- παράδειγμα σαχλότητας.

    Καλό καλοκαίρι σε όλους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Athena14/6/13

    Ευχαριστίες στον κ. Τσίγκα για τις γνώσεις και τη βιβλιογραφία που συνοδεύει το άρθρο του.
    Όσον αφορά στην αντεπιχειρηματολογία για τα γραφόμενα στο άρθρο «Τα καλά παιδιά καλά χορεύουν», προσωπικά προτιμώ μια γαλλική παροιμία, η οποία πιστεύω ότι ισχύει σε αυτήν την περίπτωση.
    Des goûts et les couleurs on ne dispute (discute) pas.

    ΥΓ. Επίτηδες δεν τη μεταφράζω, για να σας βάλω κι εγώ να ψάχνετε λίγο κι από μόνοι σας :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος14/6/13

    Όπως νομίζεις κ. Τσίγκα, όποια Biκιπέδια και αν αντιγράφεις, ο κ. Τέζιας σε νίκησε κατά κράτος.
    Καλό καλοκαίρι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ανώνυμος14/6/13

    "Η όπερα είναι το αποτέλεσμα της προσπάθειας μιας παρέας μορφωμένων ανθρώπων στα τέλη του 16ου αιώνα να αναβιώσουν την αρχαία ελληνική τραγωδία"

    "Η όπερα είναι μία τέχνη που δημιουργήθηκε κατά την περίοδο της Αναγέννησης, όταν μορφωμένοι άνθρωποι στη Φλωρεντία θέλησαν να αναβιώσουν το αρχαίο ελληνικό θέατρο".

    Δεν λέω ποιος το λέει, ας ψάξετε....
    Πάντως όχι Γάλλοι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ανώνυμος14/6/13

    Σίγουρα βλέπεις (μάλλον έβλεπες) πολύ, μα πάρα πολύ, Μπίλιω Τσουκαλά Athena, δεν δικαιολογείται αλλιώς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Τασούλης ο ηλεκτρολόγος15/6/13

    Ανώνυμε 007 από πού το βγαλες αυτό το συμπέρασμα και μάλιστα "σίγουρα" και "πολύ, πάρα πολύ";
    Αν θέλεις μου εξηγείς κι εμένα που δεν την ξέρω την κυρία Τσουκαλά;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ανώνυμος15/6/13

    "Ειδικά η μουσική των Τούρκων, είναι βυζαντινό αντιδάνειο".
    Γ. Χατζηκυπραίος

    "Ανατολή versus Δύση και ειδολογικά στεγανά, πού; Στον Πολιτισμό! Στη μουσική!".
    Ν. Τσίγκας.

    "Θεωρώντας όμως πως η απάντηση του κ. Γ. Χατζηκυπραίου, στο επόμενο φύλλο της ΟΔΟΥ, έβαλε τα περισσότερα πράγματα στη θέση τους δεν χρειάζεται να επανέλθουμε εφ’ όλης της ύλης".
    Ν. Τσίγκας

    Δεν είναι ΦΑΣΙΣΤΙΚΟ κ.κ. Χατζηκυπραίε και Τσίγκα να ισχυρίζεστε ότι η μουσική ενός λαού ΔΕΝ ΤΟΥ ΑΝΗΚΕΙ αλλά ανήκει σε άλλον λαό. Και -ω της σύμπτωσης- στον Ελληνικό λαό;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ανώνυμος15/6/13

    "Κάραγιαν:
    "Η ελληνική καταγωγή του θρυλικού μαέστρου".
    ΤΟ ΒΗΜΑ, 13.12.1998.

    «Μια φορά μου έλεγε πως πήγε στην Κοζάνη να βρει το πατρικό του και ανακάλυψε ότι είχε γκρεμιστεί"
    ΤΟ ΒΗΜΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Αυτό πάλι, που το είδατε αγαπητέ μου; Ποιός σας είπε ότι η μουσική του οποιουδήποτε λαού είναι παρθενογένεση; Εγώ τουλάχιστον στα μαθήματα συγκριτικής μουσικολογίας, που έχω κάνει έμαθα το αντίθετο. Αν εσείς έχετε κάποια πρωτότυπη γνώση που δεν έχει εκφραστεί από κανένα μουσικολόγο μέχρι σήμερα γιατί δεν την καταθέτε; Θα αποτελούσατε παγκόσμια μοναδικότητα. Και για να μην περιττολογούμε. Η μουσική δεν είναι ένα αρχιτεκτόνημα για να έχει σταθερά θεμέλια. Ταξιδεύει με τους λαούς και αλλάζει μορφή και φόρμα. Θεωρώ αδόκιμο σε τούτον τον χώρο να γράψω ένα κείμενο δοκιμιακού χαρακτήρα. Αλλά σαν απλή παρατήρηση θα σας έλεγα ότι οι απαρχές της αναγέννησης στην μουσική των δυτικών οφείλονται σε Έλληνες μαΐστορες. (Ινστιντούτο Βυζαντινών μελετών Λονδίνο) Καθώς και το μουσικό σχήμα των Ελλήνων (ογδόων και τετάρτων) στους Φοίνικες. Συνεπώς. Μην βιάζεστε να τα ξέρετε όλα και προ πάντων μην αποδίδετε έτσι αβασάνιστα χαρακτηρισμούς. Δεν σας τιμά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Των οικιών ημών εμπιπραμένων ημείς άδομεν

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Τασούλης ο ηλεκτρολόγος15/6/13

    Γεια στο στόμα σου κύριε "απορων" μου, αλλά βάλε κι εσύ έναν τόνο (εδώ καταργήσαμε τους τρεις), γιατί δεν βγαίνει νόημα αν απορείς ή είσαι από κανα ταμείο απόρων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. ΜΑΣ ΨΕΚΑΖΟΥΝ ΤΕΛΙΚΑ!15/6/13

    Κάτι τέτοιες ιδέες έκανε την Χρυσή Αυγή να θριαμβεύει σήμερα στην Ελλάδα. Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια, και πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δική μας θάναι. Η Ιστμπούλ.
    "Η μουσική δεν έχει παρθενογέννηση" (μόνο η Ελληνική έχει!). Ότι η Τούρκικη μουσική, προέρχεται από την Ελληνική, και ο Ερντογάν είναι συνέχεια του Κουκουζέλη!!!!Έλληνες μαΐστορες και άλλες φαιδρότητες στυλ Κασιδιάρη...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Ανώνυμος15/6/13

    13@ Σου έκλεισαν την ΕΡΤ και "λάλησες";

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Ανώνυμος15/6/13

    10@ Δεν ξέρω αν θα αισθανθείς TΩΡΑ περήφανος και με μια άλλη συγγένεια του Χ.Φ. Κάραγιαν (που μιλούσε τα ελληνικά του προ-προ-προ-προ-πάππου του και της Σερβίδας μάνας του!):

    (...) Ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν γεννήθηκε ως Χέρμπερτ Ρίτερ φον Κάραγιαν στο Σάλτζμπουργκ στις 5 Απριλίου 1908. Ο πατέρας του Έρνστ Κάραγιαν ανήκε στην ανωτέρα αστική τάξη και καταγόταν από την Κοζάνη. Ενώ η μητέρα του, Μάρτα ήταν Σερβικής καταγωγής. Ο προ-προ-προπάππος του Γεώργιος Ιωάννης Καραγιάννης εγκατέλειψε την τουρκοκρατούμενη Κοζάνη το 1767 για τον ελεύθερο και κοσμοπολίτικο αέρα της Βιέννης και τελικά εγκαταστάθηκε στο Τσέμνιτζ της Σαξωνίας. Εκεί, αυτός και ο αδελφός του συμμετείχαν στην ίδρυση της βιομηχανίας ρούχων της Σαξονίας. Για τις προσφορές τους ανακηρύχθηκαν σε ευγενείς από τον Φρειδερίκο Αύγουστο τον 3ο στις 1 Ιουνίου 1792. Εξ’ ου και το αριστοκρατικό προσωνύμιο «φον» του ονόματος του, ενώ το Καραγιάννης έγινε Κάραγιαν. Ό Κάραγιαν ποτέ δεν αρνήθηκε τις ελληνικές του ρίζες και όταν συναντούσε Έλληνες θαυμαστές η συνεργάτες, τους ζητούσε να του μιλούν στην πατρική του γλώσσα.

    Ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν υπήρξε παιδί – θαύμα. Σε ηλικία 3 ετών έπαιζε πιάνο και στα 8 του έδωσε το πρώτο του ρεσιτάλ. Στα 20 του χρόνια είδε τον Αρτούρο Τοσκανίνι να διευθύνει και κατάλαβε ήδη τι ήθελε να κάνει για τα επόμενα χρόνια της ζωής του. Έκανε το ντεμπούτο του στις 2 Μαρτίου 1929 με τους «Γάμους του Φιγκαρό» του Μότσαρτ στην όπερα της πόλης του Ουλμ, όπου θα παρέμενε μαέστρος για πέντε χρόνια.

    Εν τω μεταξύ ο εθνικός ιδεαλισμός που εκπροσωπούσαν ο εθνικοσοσιαλισμός και ο φασισμός γοήτευε τα μεγαλύτερα μυαλά της Ευρώπης. Ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν έγινε μέλος του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος το 1933, έξι χρόνια πριν το Άνσλους. Υπ’ όψιν ότι τότε το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα στην Αυστρία δεν ήταν στην εξουσία για να χρειασθεί να γίνει μέλος. Αυτό σημαίνει ότι ο Κάραγιαν εμπνεόταν από τις αρχές του εθνικοσοσιαλισμού. Μάλιστα όταν το ΕΣ κόμμα έγινε παράνομο στην Αυστρία, την επόμενη χρονιά, ο Κάραγιαν κατέφυγε στην Γερμανία.

    Εκεί θα έβρισκε καταφύγιο στην γερμανική πόλη του Άαχεν(...)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Υπήρξα άπορος (λίαν καλώς και άπορος απαλλαγή από δίδακτρα ΑΠΘ) και είμαι τώρα απορών πώς κατάντησε η Ελλάδα μας, ή έστω πως την καταντήσαμε.

    Δ. Καραμήτσος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Ανώνυμος15/6/13

    Αλέκος Σκαπανέας

    Ι

    Ο κ. Τσίγκας είναι πολύ σαφής και αναλυτικός: «Η προέλευση της Όπερας έχει αναζητηθεί στο αρχαίο Ελληνικό Θέατρο». Η διατύπωση: «Η δημιουργία της, στα 1600 περίπου, ως αναβίωση του αρχαίου ελληνικού δράματος, βασίστηκε σε πλάνη» είναι καίρια και εμπεριστατωμένη. Η Φλωρεντινή Καμεράτα, ο κύκλος αυτός των διανοούμενων της Φλωρεντίας, πίστευε -ποτέ φυσικά δεν το κατάφερε και ούτε θα μπορούσε ποτέ- πως αναβίωνε το αρχαίο θέατρο. Στην πραγματικότητα δημιούργησε ένα εντελώς καινούριο είδος, σε άλλη γλώσσα από την πρωτότυπη, που -εκτός από τη θεματολογία- λίγα κοινά στοιχεία με το αρχαίο δράμα έχει, και αυτά μόνο στον εξωτερικό τύπο [η πρώτη όπερα με τίτλο Dafne (1597) σε μουσική του Jacopo Peri (1561-1633) είναι γραμμένη σε κείμενο (λιμπρέτο) του Ottavio Rinuccini (1562 –1621), εμπνευσμένο από τον ελληνικό μύθο της νύμφης Δάφνης, όπως αυτός εμφανίζεται στις Μεταμορφώσεις του Οβίδιου]. Για το λόγο αυτό «βασίστηκε σε πλάνη». Σήμερα γνωρίζουμε όσο ποτέ άλλοτε τις περισσότερες πληροφορίες για την αρχαία ελληνική μουσική και το αρχαίο θέατρο, δεν τολμάει κανείς όμως να υποστηρίξει πως μπορεί να αναβιώσει την αρχαία ελληνική τραγωδία. Η «αναβίωση», λοιπόν, ήταν μια αυθαίρετη ιδεολογική πλατφόρμα, πάνω στην οποία βασίστηκε ο κύκλος αυτός των λογίων της Φλωρεντίας. Η μουσική της όπερας, φυσικά, δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την αρχαία ελληνική μουσική, ή μάλλον τόση, όση έχουν όλες οι μουσικές του κόσμου μαζί της. Ούτε και η μουσική των μονωδιών της πρώιμης όπερας έχει να κάνει με την αρχαία ελληνική μουσική. Καταβολές μπορεί να έχει στην αρχαία ελληνική θεματολογία και μυθολογία, αλλά η όπερα δεν είναι, ούτε υπήρξε ποτέ αναβίωση του αρχαίου ελληνικού θεάτρου, παρά μόνον προσπάθεια αναβίωσης. Ξανά, για όποιον δεν το κατάλαβε: Η όπερα δεν είναι, ούτε υπήρξε ποτέ αναβίωση του αρχαίου ελληνικού θεάτρου, παρά μόνον προσπάθεια αναβίωσης, γι’ αυτό η δημιουργία της ως αναβίωση του αρχαίου ελληνικού θεάτρου βασίστηκε σε πλάνη. Όποιος ορίζει την όπερα ως την μετεξέλιξη του αρχαίου ελληνικού δράματος, τότε εκφράζει άκρατο παραλογισμό ή άκρατη ασχετοσύνη. Και ας σκεφτούμε το πιο απλό: αναβιωμένο αρχαίο ελληνικό δράμα σε άλλη γλώσσα εκτός από την πρωτότυπη; Τότε μάλλον η λέξη «αναβιωμένο» ή το ρήμα «αναβιώνω» έχει απολύτως παρερμηνευθεί. Και έτσι έχει γίνει εδώ.
    Και μια σχετική παραπομπή:
    Λέει χαρακτηριστικά ο Βάλτερ Πούχνερ: «Στον πολιτισμό μας κυριαρχούν, εδώ και πολύ καιρό, τα οπτικά σημεία όχι τα ακουστικά, και το θέατρο εκλαμβάνεται πάντα και αυτονόητα περισσότερο ως θέαμα παρά ως ακρόαμα. Έτσι οι σημερινές ερμηνείες της αρχαίας τραγωδίας υπόκεινται σε αναπόφευκτες επεμβάσεις στην ιεράρχηση του θεατρικού κώδικα της τραγωδίας και σε ποικίλους συμβιβασμούς ανάμεσα στις σκηνικές συμβάσεις που ισχύουν σήμερα και τα σκηνικά δεδομένα, για τα οποία γράφτηκαν τα αρχαία δραματικά κείμενα. Η βασική δυσκολία της αναβίωσης της αρχαίας τραγωδίας στον 20ό αιώνα, αλλά και νωρίτερα, έγκειται στο γεγονός πως ο θεατρικός κώδικας της εποχής είναι τελείως αντίθετος από εκείνον της αρχαίας παράστασης» («Ο ποιητικός χαρακτήρας της Ελληνικής Τραγωδίας», στον τόμο: Ελληνική Θεατρολογία, Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα 1984, σσ.13-24)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Ανώνυμος15/6/13

    Αλέκος Σκαπανέας

    ΙΙ

    Θα πρέπει πάνω από όλα να θυμόμαστε, πως η όπερα ως είδος δεν έχει μια συγκεκριμένη-ενοποιημένη μορφή ή δομή. Εμφανίζει, ανάλογα με την εποχή, το συνθέτη και το έργο, ετερόκλητα στοιχεία, που πολλές φορές είναι αλληλοσυγκρουόμενα. Ας μην ξεχνούμε τις διαμάχες μεταξύ των υπερασπιστών της μιας ή της άλλης οπερατικής ιδεολογίας, όπως για παράδειγμα μεταξύ μπουφφόνων και αντιμπουφφόνων, όπου έπεφτε πραγματικά ξύλο… Ας μην ξεχνούμε πως έχουν γραφτεί όπερες για καθαρά προπαγανδιστικό ρόλο και σκοπό, και χρησιμοποιήθηκαν από ηγεσίες ως μέσο χειραγώγησης του λαού [δεν εννοώ τα δράματα του Βάγκνερ, για να μην παρεξηγηθώ]. Αυτά και άλλα στο επόμενο επεισόδιο, περί της υψίστης τέχνης της όπερας και της αγιότητος αυτής. Για όσους αφελείς το πιστεύουν.
    Όσο για τα ατοπήματα και τις αστοχίες στο κείμενο του κ. Τέζια, όταν έρθει η σειρά του... έχει όμως σίγουρα φανατικούς οπαδούς, που δεν αισθάνονται ότι ανήκουν σε κάποια μειοψηφία διαφορετικών ανθρώπων, ακούγοντας όπερα… δεν αισθάνονται διαφορετικοί… (το «πουλάκι» τσίου…) …τώρα, τι εννοούν με τη λέξη «διαφορετικοί» δεν μας εξήγησαν…

    Με εκτίμηση,
    Αλέκος Σκαπανέας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. 5@ Και νομίζεις πως μόνο η ..."εγκυκλοπαίδεια της Βίκης" υπάρχει σαν τράπεζα πληροφοριών;
    Τον κ. Τέζια δεν τον είδα να αντεπιχειρηματολογεί στις ..."αντιγραφές" μου. Εσένα όμως γιατί σε κόφτει τόσο;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Ανώνυμος15/6/13

    Συγνώμη Τασούλη!
    Φυσικά εννοούσα τον 14@ (ΜΑΣ ΨΕΚΑΖΟΥΝ...) με το "Σου έκλεισαν την ΕΡΤ και "λάλησες";
    Δηλαδή αυτόν που γράφει τα "άρτζι μπούρτζι και ΛΟΥΛΑΣ":

    "Κάτι τέτοιες ιδέες έκανε την Χρυσή Αυγή να θριαμβεύει σήμερα στην Ελλάδα. Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια, και πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δική μας θάναι. Η Ιστμπούλ.
    "Η μουσική δεν έχει παρθενογέννηση" (μόνο η Ελληνική έχει!). Ότι η Τούρκικη μουσική, προέρχεται από την Ελληνική, και ο Ερντογάν είναι συνέχεια του Κουκουζέλη!!!!Έλληνες μαΐστορες και άλλες φαιδρότητες στυλ Κασιδιάρη...".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Είμαι κι εγώ homo sapiens...15/6/13

    Βρε 14 άσε την ψεκαστήρα σου στην άκρη και κόψε την πολλή τη φόρα! Μια χαρά ψύχραιμα τα λέει ο/η sapiens. Μη τα βλέπεις όλα με την τεχνική οδηγού μπουλντόζας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. Athena15/6/13

    Για τον έβδομο σχολιαστή

    Είτε το πιστεύετε είτε όχι, με όλη μου την ειλικρίνεια σας βεβαιώνω ότι δεν κατάλαβα πώς συνάγετε αυτό το συμπέρασμα και γι' αυτό δεν είμαι και σε θέση να σας απαντήσω.
    Η ίδια πάντως ήθελα να εκφράσω συνοπτικά την προσωπική μου γνώμη (ευτελή πιθανότατα κατά την άποψή σας).
    Από τις πρώτες επιστολές ήδη θεώρησα ότι πρόκειται για θέμα γούστου και όχι για κάτι διαπραγματεύσιμο, όπως το είδαν άλλοι, τους οποίους κανείς δεν δικαιούται να κατηγορήσει, εφόσον νιώθουν ότι εκφράζονται για κάτι που αγαπούν και γνωρίζουν. Έκαστος εφ' ω ετάχθη.
    Γι' αυτό και η γαλλική παροιμία, όπως θα σας κερνούσα ένα croissant για πρωινό, χωρίς να κινδυνεύω να λοιδορηθώ (!)

    ΥΓ1. Αν έζησα στη Γαλλία ή αν είμαι καθηγήτρια της γαλλικής... δεν θα δώσω λογαριασμό και στον πρώτο τυχόντα.
    ΥΓ2. Θα σας χαλάσω τα κέφια και δεν το θέλω, αλλά δεν ξέρω την κυρία που αναφέρετε, γιατί είμαι démodée: σπανιότατα ανοίγω την τηλεόραση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Θανάσης15/6/13

    @14
    Κάτι τέτοιες Φ Ο Β Ι Ε Σ έκαναν την Χρυσή Αυγή να θριαμβεύει σήμερα στην Ελλάδα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. Τασούλης ο ηλεκτρολόγος15/6/13

    Αξιότιμε κύριε Καραμήτσο,
    ελπίζω ότι δεν με παρεξήγησες πως ήθελα να σε προσβάλω, γιατί το σχόλιό μου δεν αφορούσε στην οικονομική σου κατάσταση (τώρα μάλιστα που είμαστε όλοι νεόπτωχοι...), αλλά στο θέμα των τόνων, το οποίο θεωρώ σπουδαίο για την ελληνική γλώσσα.
    Ευχαριστώ για την προσοχή σου.

    ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ ΡΕ ΠΑΙΔΙΑ ΕΚΕΙΝΟΣ ΠΟΥ ΕΙΠΕ ΟΤΙ ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΤΑΣΟΥΛΗ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΟΥΤΕ ΜΕΡΑ;;;
    ΑΣ ΣΤΕΙΛΕΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΝΑ ΑΝΑΨΩ ΕΝΑ ΚΕΡΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΤΟΣΟ ΠΟΥ ΜΕ ΣΥΓΚΙΝΗΣΕ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  26. Ηλίας Κ.15/6/13

    Καλά καλά, μας έπεισες! Δεν έχουν τίποτα δικό τους οι καημένοι οι Τούρκοι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  27. ΤΖΑ !15/6/13

    Άμα μαλώνετε, στο τέλος πάλι μόνοι θα μείνετε.
    Είπα και ελάλησα.
    (κι εμένα μου κλείσαν την ΕΡΤ ...)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  28. Ανώνυμος15/6/13

    Ηλία....... λάλησες κι εσύ;
    Σε ποιον απευθύνεσαι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  29. Ανώνυμος15/6/13

    Άντε ντε, σε ποιον απευθύνεται ο Ηλίας Κ.;
    Τ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  30. Ανώνυμος16/6/13

    Ο Ηλίας Κ(ασιδιάρης;) δυστυχώς "βαδίζει και παραμιλά"...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  31. Ευχαριστώ τον "ηλεκτρολόγο" για την ευγένειά του αλλά δεν παρεξήγησα καθόλου την παρατήρησή του. Απλώς βρήκα έναν τρόπο να δικαιολογήσω την παράλειψη του τονισμού που προφανώς οφείλεται σε lapsus calami της στιγμής. Ευτυχώς τώρα δεν είμαι πλέον άπορος αλλά η μηνιαία κατάθεση στον λογαριαμό μου είναι πλέον σε ποσοστό 40% αυτής που ήταν πριν από την εκλογική νίκη του κυρίου ...λεφτά υπάρχουν. Επειδή κάθε κρίση έρχεται και παρέρχεται (ομοιάζει κατά τούτο με τον έρωτα) , ελπίζω στην πολυπόθητη ανάκαμψη. Για να συμβεί όμως η ανάκαμψη πρέπει μεταξύ άλλων να σταματήσουμε να τρώμε τις σάρκες μας όπως γίνεται με τις καθημερινές απεργίες και διαδηλώσεις. Δυστυχώς πολλοί νεοέλληνες δεν γνωρΐζουν το αρχαιοελληνικό "μέτρον άριστον". Αλλά επειδή η ελπίδα πεθαίνει τελευταία εξακολουθώ να ελπίζω.
    Δ. Καραμήτσος

    Υ.Γ. Για το θέμα των τριών τόνων έχω αποφασίσει τον έναν. Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  32. Ανώνυμος16/6/13

    Αλέκος Σκαπανέας:
    "Όσο για τα ατοπήματα και τις αστοχίες στο κείμενο του κ. Τέζια, όταν έρθει η σειρά του... "

    Κύριε Σκαπανέα, είστε αγενής, το λιγότερο που έχω να πω.

    ΥΓ. Να χαίρεστε και τα επιχειρήματά σας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  33. Ανώνυμος17/6/13

    32@ Δεν διακρίνω κάποια αγένεια του "Σκαπανέως" Υπόσχεση ίσως...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  34. Ανώνυμος17/6/13

    Στο 8 σχόλιο γράφει κάποιος από τον "εσμό της κακοηθείας" (;)
    http://odos-kastoria.blogspot.gr/2013/06/blog-post_9.html?showComment=1371493447217#comment-c5118008574602067337

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  35. Ανώνυμος18/6/13

    Να προσθέσω:

    Η όπερα δεν είναι, ούτε υπήρξε ποτέ αναβίωση του αρχαίου ελληνικού θεάτρου, παρά μόνον προσπάθεια αναβίωσης, ΕΠΕΙΔΗ η δημιουργία της ως αναβίωση του αρχαίου ελληνικού θεάτρου βασίστηκε σε πλάνη.

    Με εκτίμηση,
    Αλέκος Σκαπανέας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  36. Ανώνυμος18/6/13

    Εκτός θέματος το σχόλιο 34.
    Σκόπιμη η απόκλιση.
    Κάποιος φοβάται.
    Και "γλύφει".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  37. Ανώνυμος18/6/13

    Κύριε Σκαπανέα έλεος, έλεος, έλεος!
    Ελληνικά προφανώς γνωρίζουμε όλοι.
    Και ο κ. Τέζιας προφανώς.
    Τα "επιχειρήματά" σας, επιστέφονται.
    Έλεος και πάλι!


    (Στον κόσμο αυτό με πολεμούν τέσσερα εναντία:
    το αχ, το βαχ, τ΄ αλοίμονο και η απελπισία)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  38. Ανώνυμος18/6/13

    Ο νούμερο 37 έγραψε:

    "Κύριε Σκαπανέα έλεος, έλεος, έλεος!
    Ελληνικά προφανώς γνωρίζουμε όλοι.
    Και ο κ. Τέζιας προφανώς.
    Τα "επιχειρήματά" σας, επιστέφονται.
    Έλεος και πάλι!


    (Στον κόσμο αυτό με πολεμούν τέσσερα εναντία:
    το αχ, το βαχ, τ΄ αλοίμονο και η απελπισία)"

    Ποιος είσαι και ποιοι σε πολεμούν;

    Μα τι ρωτάω...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  39. ΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ18/6/13

    Άρε Νώντα και Γιάννη, όλο ήττες με τα εθνικιστικά μας.
    Και τον Καραγκιόζη η UNESCO επισήμως τον πολιτογράφησε Τούρκο!
    Άκου εκεί, Τούρκος ο Καραγκιόζης (μας) (σας)!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  40. ΟΙ ΤΕΚΕΔΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ18/6/13

    Φαντάζομαι τους θαμώνες των καπηλειών της Ανατολής να γκαρίζουν τεριρορερορέμ-τεριριροριρέμ-τεριριριριρόμ όταν ξεχνούσαν τους στίχους του χασικλήδικου της εποχής, μέσα στη σούρα τους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  41. Ανώνυμος18/6/13

    «Ας έχουν οι Τούρκοι τον δικό τους Καραγκιόζη και εμείς τον δικό μας», όπως είπε ο τ. Πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  42. Ανώνυμος18/6/13

    Για το ΝΟΥΜΕΡΟ 38
    "Στον κόσμο αυτό με πολεμούν τέσσερα εναντία:
    το αχ, το βαχ, τ΄ αλοίμονο και η απελπισία"
    είναι στίχοι από τον αμανέ "Χιτζάζ" που τραγούδησε ο Κ. Θωμαΐδης.
    Επαναλαμβάνω, ο ΑΜΑΝΕΣ, επαναλαμβάνω "ΧΙΤΖΑΖ", επαναλαμβάνω του ΘΩΜΑΪΔΗ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  43. Ανώνυμος18/6/13

    Στον ανόητο "Τούρκικο καφέ" που πιό πάνω μιλά για εθνικισμούς "ας ξεστραβωθεί" με το κείμενό μου στην ΟΔΟ προ αμνημονεύτων:

    http://odos-kastoria.blogspot.gr/2010/09/blog-post_17.html

    Έμπλεος οργής.
    Ε Λ Ε Ο Σ!

    ΝΩΝΤΑΣ ΤΣΙΓΚΑΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  44. Ανώνυμος18/6/13

    Για το 42:

    είσαι ο Θωμαΐδης δηλαδή;
    Ποιος είσαι ρε άνθρωπε ρωτήσαμε, όχι ποιος δεν είσαι...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  45. Ανώνυμος18/6/13

    Ν.Τσίγκας: "Ο τελετουργικός χορός («στρόβιλος») των δερβίσηδων αποτελεί μέρος της λατρείας συμβολίζοντας την αέναη περιστροφή των πλανητών γύρω από τον ήλιο".

    -Μπράβο! Οι Τούρκοι, λοιπόν, ανακάλυψαν την περιστροφή των πλανητών!!! Και ο Γαλιλαίος τι έκανε;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  46. Ανώνυμος18/6/13

    O Γαλιλαίος έκανε εμετό από τις στροφές και απ' αυτά που γράφεις 46@

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  47. Ανώνυμος18/6/13

    Προς "Τουρκικο καφέ"(για να βγάλει φουσκάλες!)

    (...) "Ο Καραγκιόζης λοιπόν πολιτογραφήθηκε Τούρκος έστω και αν η καταγωγή του θεάτρου σκιών έλκει από την άπω Ανατολή χιλιετηρίδες πίσω. Τώρα ορισμένοι ιθαγενείς προσπαθούν με νύχια και με δόντια να πείσουν -πρώτα τους εαυτούς τους μάλλον- ότι θέατρο σκιών έπαιζαν και στα Ελευσίνια μυστήρια (κανένας δεν έχει βέβαια μαρτυρήσει ως τα τώρα τι ακριβώς διελάμβανε εκεί ανάμεσα στους μύστες, σε υποθέσεις στηριζόμαστε. Γιατί λοιπόν να μην υποθέσουμε και θέατρο σκιών;). Κανένας από τους αγωνιώτες να υπερασπισθούν με νύχια και με δόντια την εθνικότητα του καραγκιόζη δεν σκέφτηκε βέβαια πως αφού εδέησε να τον πιάσει στα χέρια του ο μπάρμπα Γιάννης ο Σκαρίμπας και να τον μελετήσει ένας Γιώργος Ιωάννου ο Καραγκιόζης απόκτησε ιερώ δικαιώματι μερίδιο και θέση στη ζωή μας. Μπορεί ως παράδειγμα προς αποφυγήν. Κάποτε και σαν μνημείο αυτοσαρκασμού και ισχυρής αυτογνωσίας".
    http://odos-kastoria.blogspot.gr/2010/09/blog-post_17.html

    Νώντας Τσίγκας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  48. Ανώνυμος19/6/13

    Προς τον αξιότιμον "Τούρκικον καφέν" (μην πας κι αδιάβαστος!)
    http://xartokoptis.blogspot.gr/2013/06/blog-post_6.html

    Νώντας Τσίγκας

    ΥΓ. Ελπίζοντας πως ξέρεις να διαβάζεις ... ελληνικά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  49. Ανώνυμος20/6/13

    Κι άλλη μια εθνοπροδότρα που θέλει να παραδώσει τη χώρα στους Τούρκους...

    https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=wgFlTFcuT-I

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  50. Ανώνυμος20/6/13

    http://www.youtube.com/watch?v=JvFC74Yg0d8
    σου μοιάζουν "μαστουρωμένοι";

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  51. Ανώνυμος20/6/13

    Και για να σκάσουν οι οχτροί ο διάσημος και αείμνηστος βιολιστής και φίλος της Ελλάδας Γεχούντι Μενουχίν -σε σχεδόν τούρκικα τραγούδια- με την "εθνοπροδότρα" Δόμνα που τολμά να πει ότι είναι Μικρασιάτισσα...
    http://www.youtube.com/watch?v=ALUtuj6D-T8
    ("Στο γαλατά θα πιώ κρασί")

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  52. Ανώνυμος21/6/13

    To IQ σου "ΝΟΥΜΕΡΟ έως 52", πρέπει να είναι κατώτερο της κότας. Κόψε τα τούρκικα σίριαλ να βρεις την υγειά σου.
    Μας κούρασες με τις [....].

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  53. Ανώνυμος21/6/13

    Τύφλα να έχει η προπαγάνδα των Σλάβων!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  54. Ανώνυμος21/6/13

    Αφιερωμένο εξαιρετικά στον κ. Νώντα:
    http://www.youtube.com/watch?v=7JsN3Y1cXI8

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  55. "To IQ σου "ΝΟΥΜΕΡΟ έως 52", πρέπει να είναι κατώτερο της κότας".

    Ο "ορνιθολόγος" μετρητής των IQ πρέπει να ξέρει ότι στην περίπτωση των διαλόγων στο blog αυτό δυο ενδεχόμενα υπάρχουν: Ή να είσαι με τα πίτουρα ή να είσαι με τις κότες. (Ή θα φας ή θα φαγωθείς).
    Οι μόνοι που θα περισωθούν θα είναι οι Ηλίθιοι οι οποίοι είναι ως γνωστόν αήττητοι , για να θυμηθώ τον Ηλία Πετρόπουλο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  56. Ανταποδίδοντας στα ίσα την αφιέρωση στον 55@ (αν και δεν ήταν καθόλου του γούστου μου το θέαμα ...)
    με κάτι που φανάζομαι θα τον συναρπάσει
    http://www.youtube.com/watch?v=IoEHPjr7O8w

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  57. Ανώνυμος21/6/13

    Τον Πετρόπουλο???!!!
    Αυτόν που [......] τη μισή Αθήνα?
    Τον αήττητο [……]
    Ωραία πρότυπα έχεις κ. Τσίγκα!
    Μ’ αποστόμωσες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  58. Ανώνυμος21/6/13

    Τον ...Τατσόπουλο μήπως θες να πεις αγράμματε;
    Ν.Τ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  59. The same SINAFI22/6/13

    Το ίδιο είναι!
    Ο ένας [....] την μισή Αθήνα, ο άλλος την άλλη μισή.
    ΥΓ. Το πτώμα του Πετρόπουλου (που σπούδασε Τουρκολογία!) αποτεφρώθηκε και οι στάχτες του πετάχτηκαν στον υπόνομο, όπως ζήτησε στην διαθήκη του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  60. Ανώνυμος22/6/13

    Ένα έχω να σας πω όλους σας :
    Και πού να σφίξουν οι ζέστες...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  61. KAΛΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ! Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΕΛΑΒΕ ΤΕΛΟΣ.
    ΤΟ ΠΗΡΑΜΕ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΜΑΣ (μιλώ προσωπικά)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  62. Ο Λευτέρης ο ξεφτέρης24/6/13

    Τι έγινε κύριε Νώντα μας;
    Πήρες (και έδωσες) το μάθημα σου και ρίχνεις το σύνθημα για τα "μπάνια του λαού";
    Καλό Καλοκαίρι και σε σένα και εύχομαι να μας ξανάρθεις με το καλό, αλλά προς Θεού όχι δριμύτερος!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  63. Ανώνυμος24/6/13

    Τι εννοείς πήραμε το μάθημά μας?
    Τουρκική άνευ διδασκάλου?
    Αστειεύομαι!
    Βλέπεις οι Έλληνες έχουμε χιούμορ. Οι "αποπέρα" δεν έχουν. Γι' αυτό συμβούλεψε τους να σταματήσουν να στροβιλίζονται σα τους δερβίσηδες, προκαλεί ζάλη...
    Μπάνια του λαού λοιπόν, στο Αιγαίο που ανήκει στα ψάρια του....
    :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ