 |
| ΟΔΟΣ 4.8.2022 | 1136 |
Αύγουστος 2022
Με την αυγουστιάτικη πανσέληνο που αναμένεται την Παρασκευή 12 Αυγούστου να απέχει ένα μήνα περίπου από την ομολογουμένως εντυπωσιακή πανσέληνο της 14ης Ιουλίου, που ονομάστηκε «του ελαφιού», η κυκλοφορία του σημερινού φύλλου της ΟΔΟΥ και το ετήσιο ειδικό αφιέρωμα της εφημερίδας, βρίσκεται κάπου στα μισά των ημερών. Καθώς οι εντυπώσεις από την προηγούμενη πανσέληνο που πρόσφερε μεγαλειώδεις σκηνές δεν έχουν ακόμη λησμονηθεί, και η χώρα βρίσκεται ακόμη εν μέσω πυρκαγιών (και καύσωνα), οι οποίες στο διάβα τους αφήνουν αυτό που περιγράφεται ως «σεληνιακό» τοπίο. Η επόμενη πανσέληνος (του Αυγούστου) θα συμπέσει με το αποκορύφωμα των διαττόντων Περσείδων. Ήδη μάλιστα, προετοιμάζονται σχετικές εκδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα, αφού πέραν των άλλων τον Αύγουστο κορυφώνεται το καλοκαίρι. Και μαζί του η τουριστική περίοδος.
Βέβαια η απόφαση της ΟΔΟΥ, για το κεντρικό θέμα του θερινού αφιερώματός της, δεν λήφθηκε τώρα, παρά μερικούς μήνες προηγουμένως. Για μια ακόμη χρονιά χάρη στην καθοριστική συμβολή της κυρίας Χρυσούλας Πατρώνου-Παπατέρπου, συγγραφέα και λογίας της Καστοριάς, που τιμά τη εφημερίδα με την συνεργασία της. Όπως και την ίδια την Καστοριά με την παρουσία της στα πνευματικά και δημόσια δρώμενα. Η επιλογή, η μετάφραση όπου απαιτήθηκε του σημερινού αφιερώματος ανήκει στην ίδια που προλογίζει το αφιέρωμα.
 |
| Ο Γαλιλαίο Γαλιλέι (1564-1642) εκδίδει τον "Αστρικό Αγγελιαφόρο" (Sidereus Nuncius) στις 13 Μαρτίου 1610, που περιέχει περισσότερα από 70 σχέδια και διαγράμματα της Σελήνης, κάποιων αστερισμών και των τεσσάρων δορυφόρων του Δία. Παρατηρώντας τη Σελήνη ο Γαλιλαίος διέκρινε ότι η γραμμή που διαχωρίζει τη σεληνιακή ημέρα από τη νύκτα ήταν ακανόνιστη εκεί όπου διέσχιζε τις ανοιχτόχρωμες περιοχές της Σελήνης. Από αυτό συμπέρανε ότι οι μεν σκουρόχρωμες περιοχές είναι επίπεδες, ενώ οι ανοιχτόχρωμες ήταν τραχιές και ορεινές. Βασίζοντας την εκτίμησή του στην απόσταση των σεληνιακών βουνοκορφών που φωτίζονταν από το ηλιακό φως από τη μέση γραμμή ημέρας-νύκτας, προσδιόρισε με αρκετή ακρίβεια το ύψος των σεληνιακών βουνών σε τουλάχιστον 4 μίλια (πάνω από 6 χιλιόμετρα). Τα σχέδιά του της σεληνιακής επιφάνειας απετέλεσαν μια καινοτόμο μορφή οπτικής παρουσιάσεως, πέρα από το ότι διαμόρφωσαν τον κλάδο της σεληνογραφίας, δηλαδή της μελέτης των φυσικών χαρακτηριστικών της επιφάνειας της Σελήνης. Η σχεδίαση από τον Γαλιλαίο της Σελήνης που δεν ήταν τέλεια σφαίρα, αλλά είχε «ατέλειες» (βουνά) ερχόταν σε αντίθεση με την κοσμολογική περιγραφή του Αριστοτέλους, κατά την οποία τα ουράνια σώματα ήταν τέλειες και αμετάβλητες σφαίρες, αποτελούμενες από την πεμπτουσία. |
* * *
Αλήθεια είναι ακόμη ότι η σελήνη, το φεγγάρι, αιώνιος σύντροφος και φυσικός δορυφόρος της γης, δεν είναι κάτι το θαυμαστό μόνο όταν είναι γεμάτο – πανσέληνος. Εντυπωσιάζει, είναι αξιοπαρατήρητο, εμπνέει, λατρεύεται, φοβίζει ή και διεγείρει σε όλες τις φάσεις του. Από την εμφάνισή του έως την ολιγοήμερη εξαφάνισή του, στην διάρκεια όλων των κύκλων του.
Σε αντίθεση με τον ήλιο –που είναι πάντα ολικός, ακέραιος και σταθερός, αλλά ακόμη και εάν ζεσταίνει, θεωρείται κάτι το μακρινό, ίσως και το ανέγγιχτο, αλλά και κάπως ξενικό από τον άνθρωπο– το φεγγάρι, επειδή εμφανίζεται κατά κανόνα την νύχτα, θεωρείται ότι συντροφεύει τον άνθρωπο και την φύση γενικά. Συνδέεται με τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, τους πόθους του, όσα κρύβει ή φανερώνει η νύχτα, τα όνειρά του και όσα η ίδια η μέρα δεν θέλει να ζει ή παρά το φως της, δεν βλέπει.
Παράλληλα την νύχτα το φεγγάρι εξάπτει και το σκότος επιτρέπει την φαντασία. Μπορεί να ζεστάνει και ταυτόχρονα να ψυχράνει και να τρομάξει τις ψυχές των ανθρώπων, των ζώων. Τα στοιχεία της φύσης, τα νερά και τα φαινόμενα. Να εκδηλωθεί στο σώμα των ανθρώπων και να επιδράσει στις κινήσεις των νερών, σε ποτάμια λίμνες και θάλασσες Λατρεύτηκε σαν θεότητα, ως θρησκεία και από την αρχαιότητα σε Δύση και Ανατολή ως τις μέρες μας, αποτελεί διαπολιτισμικό σύμβολο, είτε ως μικρή φέτα, είτε ως ημισέληνος ή ολόγιωμη.
 |
| ΟΔΟΣ 4.8.2022 | 1136 |
* * *
Στην ελληνική ιστορία, το όνομά της Σελήνης προέρχεται από το σέλας (φως). Στην ελληνική μυθολογία η Σελήνη ή Μην (από τη σεληνιακή μηνολόγηση) ή Πασιφάη (στη Λακωνία) ήταν τιτανική οντότητα. Κατά δε τη Θεογονία του Ησιόδου η Σελήνη είναι κόρη του Υπερίωνα και της Θείας και αδελφή της Ηούς (Αυγής) και του Ηλίου. Ο οποίος τη φωτίζει αιώνια λόγω της αδελφότητάς τους, με αποτέλεσμα να είναι το κατ’ εξοχήν ετερόφωτο παράδειγμα.
Τα γνωμικά που καταγράφονται για το ίδιο το φεγγάρι είναι άπειρα από το λυκαυγές της ανθρωπότητας, σε όλους τους πολιτισμούς και τις θρησκείες, αποτελώντας με μια έννοια –όπως και ο ήλιος– τον κοινό παρονομαστή σε Βορρά, Νότο, Ανατολή και Δύση, την μοναδική κοινή αξία ανεξαρτήτως όλων των ανθρώπων, όλων των περιοχών. Είναι το κοινό νόμισμα της ύπαρξης σωματικά και ψυχικά και δεν θα σταματήσει ποτέ να εμπνέει την δημιουργία, το πνεύμα και τον λόγο των ανθρώπων.
Γι’ αυτό άλλωστε και ο Βούδας δίδασκε ότι «Τρία πράγματα δεν μπορούν να κρυφτούν για πολύ: ο ήλιος, η σελήνη και η αλήθεια». Και με αυτή την έννοια ήταν ταυτόχρονα πολύ χρήσιμο αλλά και διδακτικό, για όσους σήμερα αποφασίζουν και πράττουν ή παραλείπουν για όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους να συγκρίνουν το αποτύπωμά τους, το μέγεθος των ίδιων. Προς το αντίστοιχο των ουρανίων σωμάτων. Και ειδικά της Σελήνης που από μικρή ηλικία οι Έλληνες με το «φεγγαράκι μου λαμπρό» αναμφίβολα έχουν αναγορεύσει σε φίλο και προστάτη, αλλά και καθοδηγητή τους.
Καθώς μάλιστα ειδικά στην Καστοριά, το φως και το είδωλό του αντανακλά στην λίμνη, ειδικά τις κατάφωτες νύχτες των πανσελήνων, και οι ομορφιές αλλά και οι ασχήμιες του τόπου αποκτούν μια διαφορετική προοπτική, θα μπορούσε το φεγγάρι να είναι προστάτης, αρωγός και δάσκαλος των ανθρώπινων καθημερινών ζητημάτων.
Όλα αυτά όμως αποτελούν προσεγγίσεις, ελάχιστες από τις άπειρες, που σε αφθονία προσφέρονται για το μυστήριο του φεγγαριού, σε μια εξιδανικευμένη και ως εκ τούτου ρομαντική πλευρά. Η ΟΔΟΣ με το φετινό καλοκαιρινό της φύλλο στο φεγγάρι, την Σελήνη, τους Έλληνες και... Πανσέλληνες, επιχειρεί να δώσει τροφή για σκέψη τις όμορφες και ζεστές νύχτες του Αυγούστου που ακολουθεί. Με συντροφιά το φεγγάρι.
Καλό καλοκαίρι.
Τίτλος: Απόσπασμα από το ποίημα "Σεληνόφως" του Ζυλ Λαφόργκ, που γεννήθηκε στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης το 1860.
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 4 Αυγούστου 2022, αρ. φύλλου 1136.
Τα ποιήματα είναι διαθέσιμα
μόνο στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας
Σχετικά:
Του Αυγούστου η Οδός
1999 - 2021
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.