O πανηγυρικός της 11ης Νοεμβρίου 2022

 

που εκφωνήθηκε στον μητροπολιτικό ναό της Καστοριάς από την κ. Σόνια Ευθυμιάδου-Παπασταύρου ενώπιον της προέδρου της Δημοκρατίας κ. Αικατερίνης Σακελλαροπούλου

Εξοχότατη κ. Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας, Σεβασμιότατοι Μητροπολίτες, σεβαστοί ιερείς, αξιότιμες αρχές του τόπου μας, αγαπητοί μου συμπολίτες, 

Πώς να μιλήσει κανείς μέσα σε ελάχιστα λεπτά για όλα όσα σημαίνει για την Καστοριά μας η 11η Νοεμβρίου! Πώς να χωρέσει κανείς μέσα σε μόλις ένα φύλλο χαρτί τα 527 χρόνια της ατέλειωτης σκλαβιάς μας, μα και τα γεγονότα, τους πρωταγωνιστές, τα συναισθήματα της Απελευθέρωσής μας! Με ποιο να ξεκινήσει ο ομιλητής απ’ όλα όσα περιέχει η λαμπρή αυτή στιγμή της Ιστορίας μας και σε ποιο να καταλήξει! Ν’ αναφερθούμε αρχικά στην ίδια την ελευθερία, που όλο έρχεται, καταπώς λέει τ’ όνομά της, «την καλούμε κι είναι πάντα η ερχόμενη»∙ την καλούσαν με αγώνες και θυσίες οι Καστοριανοί σε όλη τη διάρκεια της μακραίωνης σκλαβιάς, αυτή, όμως, δυσκολευόταν να έρθει. Κι ας αγωνίστηκαν με τους άλλους Έλληνες κι ας κρεμάστηκαν τα δυο γενναιότατα παλικάρια της, οι αδερφοί Εμμανουήλ, μαζί με τον πρωτεργάτη της Λευτεριάς, τον Ρήγα. Κι ας έρρευσε σαν ποταμός το αίμα των Μακεδόνων, που αγωνίστηκαν σκληρά όχι μόνο στη φάση του ένοπλου Μακεδονικού Αγώνα, που αυτόν γνωρίζουν οι περισσότεροι, μα και πάνω από 30 χρόνια του πρώιμου Μακεδονικού Αγώνα, όπου πάλευαν αβοήθητοι από το επίσημο ελληνικό κράτος, αλλά αποφασισμένοι να λευτερωθούν αυτή τη φορά και τα κατάφεραν. Τα κατάφεραν γιατί τους διακατείχε η αμέτρητη λαχτάρα για λευτεριά κι αγωνίστηκαν με πάθος γι’ αυτήν, όπως αποδεικνύεται περίτρανα από τα ιστορικά γεγονότα.

Ένα ατέλειωτο γαϊτανάκι τα πρόσωπα που έφεραν τη λευτεριά στον τόπο μας και θα ‘ταν μέγιστη αχαριστία να μην αρχίσουμε απ’ τον αγαπημένο μας Αη-Μηνά. «[…] Αλλά τας δυσκολίας του Διοικητού μου τας εματαίωσεν ο Θεός της Καστοριάς και ο Πολιούχος αυτής Άγιος Μηνάς», γράφει χαρακτηριστικά ο ελευθερωτής μας Ιωάννης Άρτης. Η 9η Νοεμβρίου 1912 βρίσκει τον αιμοσταγή Μπεκήρ Αγά, καταστροφέα του Μαυροχωρίου, να έχει λάβει «ρητήν διαταγήν να καύση την Καστορίαν με τα κειμήλιά της» κι είναι ο Αη-Μηνάς, του οποίου η γιορτή ξημερώνει, και οι προς αυτόν παρακλήσεις των «πάντα ευσεβών» Καστοριανών που κάνουν ένα ασήμαντο γεγονός να συγχύσει τους Τούρκους και να τους τρέψει σε φυγή. Κι είναι ο Δήμαρχος Κων/νος Γούσης κι ο Μητροπολίτης Ιωακείμ Λεπτίδης που πασχίζουν να σώσουν ό,τι σώζεται, είναι η διαταγή του Διαδόχου Κωνσταντίνου που λαβαίνει ο επίλαρχος Ι. Άρτης, ο οποίος μόλις έχει ελευθερώσει τη Φλώρινα, το γνωστό «Υπάρχουν σπουδαίοι πολιτικοί λόγοι να καταληφθή η Καστοριά», αλλά και οι λόγοι που ατσαλώνουν την απόφαση του Άρτη να την καταλάβει πάση θυσία: «ο πόθος μου όπως σώσω εκ της καταστροφής και της νέας τραγικωτέρας δουλείας μιαν Ελληνικωτάτην πόλιν, […] ήτις ενέκλειεν ακραιφνή Ελληνικόν πληθυσμόν, λαόν παρασχόντα εις τον Βωμόν της Ελευθερίας τόσους μάρτυρας και τόσον αίμα»... 

Είναι ο Καστοριανός Μακεδονομάχος και ήρωας Φιλόλαος Πηχιών που αυτός, τιμής ένεκεν, την 11η Νοεμβρίου τοιχοκολλεί την προκήρυξη που, επιτέλους, βάζει την Καστοριά στον χάρτη της Ελλάδας, όπως τόσους αιώνες λαχταρούσε! Είναι ο γιατρός Δημήτριος Φεραίος που πάει να διαβάσει τα λόγια της χαράς, μα η συγκίνηση που τον κατακλύζει, δεν του το επιτρέπει! Είναι ο μαθητής του δημοτικού Λεωνίδας Τσαμίσης που λέει στον Άρτη τα καλωσορίσματα και τα ζήτω! Είναι και οι γυναίκες που κόβουν σε λωρίδες τα φυλαγμένα στα μπαούλα τους γαλάζια νυφικά τους και με τα κάτασπρα προσκέφαλα των σπιτιών τους ράβουν στο άψε σβήσε τις σημαίες και γίνεται η πόλη γαλανόλευκη κι είναι αυτές που προσφέρουν στους Έλληνες στρατιώτες μια πέρα από κάθε προσδοκία φιλοξενία! 

Είναι όλα αυτά κι άλλα πολλά, μα πάνω απ’ όλα αξίζει να ακουστούν τα λόγια του εκπροσώπου των Τούρκων εμπόρου της Καστοριάς Σουλεϊμάν εφέντη, που είπε τα εξής εξόχως τιμητικά για τους Έλληνες: «Όταν προ δύο ετών ομίλησα προς τους ομοεθνείς μου εις την πλατείαν, είπον προς αυτούς ότι ο δρόμος τον οποίον ακολουθεί η κυβέρνησίς μας θα μας φέρει εις κρημνόν και παντελή αφανισμόν. Είναι δε αδύνατον έθνος το οποίον δεν κυβερνάται με ελευθερίαν, Δικαιοσύνην και ισότητα να προοδεύση. Οι ομοεθνείς μου τότε με απεκάλεσαν “γκιαούρ”, αλλά η πρόρρησίς μου ως ήτο επόμενον επηλήθευσεν. Ευχαριστώ τον Θεόν εκ καρδίας, διότι αντικαταστάτης της τουρκικής κυβερνήσεως είναι το Ελληνικόν Έθνος, το οποίον χαρακτηρίζει η φιλονομία, η φιλανθρωπία και η δικαιοσύνη. Είμαι δε βέβαιος ότι, υπό την αιγίδα του σεπτού Βασιλέως Γεωργίου Α’, άπαντες, ανεξαιρέτως φυλής και θρησκεύματος, θα ζήσωσιν εν αρμονία». Για να κλείσει ο Ι. Άρτης, λέγοντας: «Ευχαριστώ τον λαλήσαντα αντιπρόσωπον της τουρκικής κοινότητος, της σήμερον καταλαμβανομένης παρ’ ημών, δια τα αγνά προς την Ελληνικήν Κυβέρνησιν αισθήματά του και διαβεβαιώ αυτόν ότι όσοι εκ των κατοίκων των καταλαμβανομένων μερών σεβασθώσιν τους Ελληνικούς Νόμους θα χαίρωσι τα αυτά δικαιώματα με τους Χριστιανούς, είτε Οθωμανοί τυγχάνουσιν ούτοι είτε Εβραίοι». 

Παράσημα των Ελλήνων τα λόγια αυτά και βαριά παρακαταθήκη. Σαν την παρακαταθήκη της Λευτεριάς, που θέλει κόπους και θυσίες, όχι μόνο για ν’ αποκτηθεί, μα και για να κρατηθεί στον τόπο μας και μάλιστα στο ύψος που της αξίζει!

Ζήτω η Καστοριά! 

Ζήτω η Ελλάδα! Ζήτω η Λευτεριά!

 

Πηγές:

-Ν. Βαρδιάμπασης, Ετυμολογικό αλφαβητάριο, Νέα Σύνορα-Λιβάνη.

- Ιωάν. Π. Μπακάλη «Πώς απηλευθερώθη η Καστοριά», εφ. «Ορεστιάς», 11/11/195.

-Ιωάννου Άρτη, επιλάρχου, εφ. Ορεστιάς, 14/11/1948.

-«Πώς απελευθερώθηκε η Καστοριά», Αρχιμανδρίτη Δημητρίου Σιδερίδη, εφ. ΟΔΟΣ, 8/11/2001.

- Από συνέντευξη της κ. Ελευθερίας Βολιώτη στη Σ. Ευθυμιάδου, εφ. ΟΔΟΣ, 12/11/2009.

- Αθηνά Γιοβανοπούλου, «11η Νοεμβρίου 1912, Μνήμη από στόμα σε στόμα», εφ. ΟΔΟΣ 8/11/2012.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 17 Νοεμβρίου 2022, αρ. φύλλου 1149.

Σχετικά:

• Η πρόεδρος της Δημοκρατίας στην Καστοριά
• Στην εμπόλεμη Ουκρανία
• ΟΔΟΣ: Εξέλιξη