ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Ένας τελείως ξεχωριστός επισκέπτης στο μουσείο Μακεδονικού Αγώνα Καστοριάς

Το μεσημέρι της Κυριακής 19 Ιουνίου 2011 βρήκε το περίφημο αρχοντικό της πλατείας Ντολτσό που τώρα είναι μουσείο γλυκά αναστατωμένο∙ το αρχοντικό που το 1864 δόθηκε ως προίκα στην Αικατερίνη Παπάζογλου, η οποία παντρεύτηκε έναν αγωνιστή και ήρωα, τον Αναστάσιο Πηχιών, κι έγινε ο ιδιοκτήτης του κι αυτός που το τίμησε με τ’ όνομά του.
Το μεσημέρι της Κυριακής, λοιπόν, η γλυκιά αναστάτωση φαινόταν από την ασυνήθιστη σύναξη ανθρώπων κι από τα τοπικά κανάλια, που ήταν παρόντα. Κάποιος υψηλός επισκέπτης ασφαλώς αναμενόταν, αυτό ήταν ολοφάνερο για όποιον παρακολουθούσε τα όσα συνέβαιναν. Μόνο που ο όποιος θεατής δεν ήταν σε θέση να γνωρίζει πως ο αναμενόμενος επισκέπτης θα ήταν υψηλός και κυριολεκτικά, όχι μονάχα μεταφορικά. Αυτό θα το διαπίστωνε μόλις αυτός εμφανιζόταν.
Και νάτος, που σε λίγο εμφανίστηκε. Κι αν δεν ήταν τόσο αναγνωρίσιμος και διάσημος, θα προκαλούσε το ξάφνιασμα με την εμφάνισή του: ένα νέο παλληκάρι (με την παλιά μεστή γραφή της λέξης) με τη βερμούδα και τ’ αθλητικά του παπούτσια. Και πολύ ψηλός για να χωρέσει να περάσει από την κύρια είσοδο του αρχοντικού-Μουσείου δίχως να σκύψει. Βλέπετε, επί Τουρκοκρατίας, έτσι φτιάχνονταν οι πόρτες των σπιτιών: χαμηλές και στενές, για να εμποδίζουν τον είσοδο των εχθρών, για να μη χωρούν να μπουν με τα όπλα τους.

Ξαφνικά η πόρτα ήταν πολύ χαμηλή και στενή για να περάσει αυτό το ψηλόλιγνο παλληκάρι. Ξαφνικά αυτή η πόρτα θα μπορούσε να πάθει ό,τι πάθαιναν τα τείχη των αρχαίων πόλεων που γεννούσαν Ολυμπιονίκες: θα μπορούσε ή θα έπρεπε να γκρεμιστεί για να περάσει. Αλλά πώς να γκρεμίσεις μια πόρτα που κάποιοι τρόμαξαν να τη δουν να σκεπάζεται από την πινακίδα που επιβεβαίωνε τη μετατροπή του σπιτιού σε μουσείο; Και πώς επίσης να γκρεμίσεις μια πόρτα που στοίχειωνε για χρόνια τα όνειρα κάποιων ανθρώπων που και στον ξύπνιο, αλλά και στον ύπνο τους βασανίζονταν να βρουν τον τρόπο (τα χρήματα) ώστε να τα καταφέρουν να τη δουν να ανοίγει και να υποδέχεται αυτούς που ψάχνουν τη ρίζα τους και θέλουν να μάθουν από πού προέρχονται…
Αυτό ακριβώς έλεγε και κείνο το αγόρι που βρέθηκε την Κυριακή στο Μουσείο όχι για το αυτόγραφο ούτε για τη φωτογράφιση με το διάσημο επισκέπτη. Έλεγε, λοιπόν, ο Σταύρος, απόγονος του Μακεδονομάχου Πέτρου Παπαγεωργίου από το Βατοχώρι, απόγονος ενός από τους πάμπολλους αφανείς γηγενείς Μακεδονομάχους, που σήκωσαν το μεγάλο μέρος του Αγώνα κι έφεραν τη λευτεριά στο σκλαβωμένο μας τόπο, έλεγε, λοιπόν, ο έφηβος Σταύρος, που για να ζήσει τη στιγμή και για να νιώσει φαινόταν πως είχε έρθει στο Μουσείο, πόσο λυπάται που σε κανένα από τα σχολεία όπου φοίτησε δεν τους μίλησαν για την ιστορία της Καστοριάς, που είναι τόσο συναρπαστική, και πουθενά δεν έχει ακούσει αυτά που ακούει στο Μουσείο. Και δυστυχώς είχε τόσο δίκιο το παιδί…
Αυτό ακριβώς είπε και ο Δημήτρης Διαμαντίδης, ο κυριολεκτικά και μεταφορικά υψηλός επισκέπτης του Μουσείου την Κυριακή. Με σοβαρότητα πέρα από την ηλικία του, έβλεπε κι άκουγε τον με πάθος και παλμό και δύναμη εφήβου Πρόεδρο του Μουσείου κ. Χρυσόστομο Παπασταύρο να λέει την ιστορία του τόπου μας και προσηλώθηκε. Παρακολουθούσε συνεχώς προσηλωμένος στην ουσία, καμιά παρουσία και καμιά φωτογραφική μηχανή δεν κατάφεραν να του αποσπάσουν την προσοχή ούτε για ένα δεύτερο του λεπτού. Τον παρακολουθούσα έτσι προσηλωμένο και άθελά μου έκανα συγκρίσεις: τον σύγκρινα με άλλους υψηλούς (;) επισκέπτες, που κάθε άλλο παρά παρακολουθούν την ουσία. Τον σύγκρινα με πολλούς πολιτικούς που παρευρίσκονται και, χωρίς στάλα σεβασμό στον ομιλητή, πιάνουν κουβέντα με τους διπλανούς τους λες και μόλις ανακάλυψαν την καταλληλότερη στιγμή να λύσουν τα –μονίμως άλυτα και εξαιτίας της δικής τους ανικανότητας- προβλήματα του τόπου. Τον σύγκρινα και με μας, που έχουμε παρασυρθεί και σε κάθε ιδιαίτερη στιγμή μας το δείχνουμε πως νοιαζόμαστε πολύ περισσότερο για την αποτύπωσή της στις φωτογραφίες, πολύ λιγότερο ή και καθόλου για να τη νιώσουμε σε όλο της το βάθος τη στιγμή που τη ζούμε…
Έτσι σοβαρός ο μεγάλος Έλληνας καλαθοσφαιριστής- «Νίκο Γκάλη» του σημερινού ελληνικού μπάσκετ τον χαρακτήρισαν οι σοβαρές εφημερίδες των Αθηνών και στο Σχολείο μας καρφιτσώσαμε το σχετικό δημοσίευμα για να γνωρίσουν καλύτερα τα Καστοριανόπουλα ένα σημαντικότατο συμπατριώτη τους, να καμαρώσουν και να καμαρώνουν γι’ αυτόν, να έχουν ένα πολύ δυνατό πρότυπο να ακολουθήσουν και να μιμηθούν-, από τόση σοβαρότητα χαρακτηριζόταν η κάθε του κίνηση μέσα στο χώρο του Μουσείου από την ώρα που παρακολουθούσε ως και την ώρα που υπέγραψε αυτόγραφα στα παιδιά που, ενώ έπαιζαν στην αυλή του γειτονικού σχολείου, κάτι υποψιάστηκαν και κατέφτασαν να μοιραστούν με τους μεγάλους τη χαρά να είναι δίπλα του.
Έτσι σοβαρός άκουγε τον Πρόεδρο να αφηγείται, απευθυνόμενος σ’ αυτόν απλά, με το μικρό του όνομα, ακόμα κι όταν του μιλούσε για τα τείχη που θα ταίριαζε να γκρεμίσουμε προς τιμήν του και για χάρη του. Κι όλο έσπαζε από τη συγκίνηση η φωνή αυτού του ακούραστου και επί τόσα πολλά χρόνια αγωνιστή, που είναι η ψυχή του Μουσείου και όχι μόνο αυτή, και προσωπικά είχα την τύχη να ξέρω από πρώτο χέρι γιατί ακουγόταν σπασμένη αυτή η φωνή: από την τεράστια πίστη του στα νιάτα. Αφού από πολύ νωρίς αυτός ο άνθρωπος, με τη διαρκή έγνοια του δασκάλου, μια έγνοια που δε χάνεται ούτε όταν ο δάσκαλος συνταξιοδοτείται, είχε την ψυχική δύναμη να ανακαλύπτει τα διαμαντάκια που κρύβονταν μες στο χαρακτήρα των νέων με τους οποίους συνεργαζόταν και να δίνει ώθηση. Να εμψυχώνει, να τους αυξάνει με τον τρόπο του και με την ανάθεση ευθυνών την αυτοεκτίμηση και να τους σπρώχνει ν’ ανοίξουν φτερά και να πετάξουν, γιατί ο ίδιος ήξερε πως μπορούν να πετάξουν ψηλά. Αυτό έκανε πάντα, δε θα το ‘καμνε τώρα, τη στιγμή που είχε απέναντί του ένα παλληκάρι που είχε αποδείξει σε όλους πόσο ψηλά μπορούσαν να τον πάνε τα φτερά του τα ατσάλινα;
Αυτά σκεφτόμουν και ένιωθα και διαπίστωνα και επιβεβαίωνα παρακολουθώντας όλα όσα γίνονταν στο Μουσείο το μεσημέρι της Κυριακής, τα απλά, μα και πολύ πολύ ωραία και αληθινά σπουδαία, γι’ αυτό και στο νου μου καρφώθηκαν οι δυο πρώτοι στίχοι από ένα ποίημα που ‘γραψε μπροστά μου ο βραβευμένος συγγραφέας Αντώνης Δελώνης, όταν επισκέφτηκε πριν από πολλά χρόνια την Καστοριά:
 «Παιδί εσύ της Καστοριάς,
 Αστέρι τ’ ουρανού και της λίμνης (…)»
 Δημήτρη Διαμαντίδη
 του αθλητισμού και του ήθους
 και της αγάπης στον άνθρωπο…
Αγαπημένε μας Δημήτρη (μου επιτρέπεις τον ενικό της οικειότητας, αφού δικό μας παιδί είσαι), το ξέρουμε πως πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί για σένα, το κείμενο αυτό δεν είναι παρά μονάχα ένα παραπάνω. Αλλά…
Η επίσκεψή σου στο Μουσείο της πόλης σου και πόλης μας χτες ήταν μια ανάσα. Και αυτή και μόνη η θέλησή σου να έρθεις να δεις για μας ήταν σπουδαία κι ίσως και να μας έφτανε. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Το ήθος που απέπνεε η κάθε σου κίνηση και το ήθος το αποτυπωμένο στο καθαρό σου πρόσωπο ήταν για όλους μας μια μεγάλη συγκίνηση. Ήταν πραγματικά πολύ μεγάλη τιμή να σ’ έχει στην αγκαλιά του αυτό το Μουσείο που έσκυψες για να περάσεις την πόρτα του αυτό το κυριακάτικο μεσημέρι.
Δε σου ζητάμε να μην ξεχνάς την πόλη που σε γέννησε, αυτό το κάνεις ήδη.
Αυτό που σου ζητάμε είναι να μείνεις έτσι άφθαρτος κι αναλλοίωτος από τη δόξα και τη φήμη, απείραχτος κι ανέγγιχτος από όλα όσα παθαίνουν οι περισσότεροι απ’ όσους ανεβαίνουν ψηλά ή νομίζουν πως ανεβαίνουν. Μιλώ για τους πολλούς, που δεν ανεβαίνουν με την αξία τους, που είναι πρωταθλητές της με διάφορους τρόπους και μέσα αναρρίχησης στα ψηλά, μιλώ για κείνους τους πολλούς που η δόξα (;) τους είναι τελείως εφήμερη.
Όσο δύσκολο κι αν είναι, μείνε ο ίδιος. Κι ας το ξέρεις πως η δική σου δόξα, αντίθετα με τις άλλες, αποκτήθηκε με την απόλυτη αξία σου• κι ας το ξέρεις πως από τώρα κιόλας, που είσαι τόσο νέος, η περίπτωσή σου έχει ήδη καταγραφεί στην ιστορία του ελληνικού –και όχι μόνον- αθλητισμού. Κι ας συνειδητοποιείς το πόσο αστραφτερά αληθινή είναι. Και ας το νιώθεις το πόσο σε αγαπάει ο κόσμος και πόσο πολύ καμαρώνει η Ελλάδα ολόκληρη για σένα.
Σε μια εποχή μάλιστα που δυστυχώς είναι τόσα λίγα αυτά που μπορούν να την κάνουν να νιώθει περήφανη…