23.9.13

ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Στη μνήμη της Άλωσης της Πόλης


ΟΔΟΣ 6.6.2013 | 695

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ – ΘΡΑΚΗ: 

Μειονότητες ένθεν και ένθεν



Μέρος β’

Κωνσταντινούπολη-Θράκη: Δυο μειονότητες σε ομηρεία, χωρίς στην πραγματικότητα να έχουν την παραμικρή ευθύνη και σχέση με τα τεκταινόμενα στη «μεγάλη» πολιτική ων δυο κρατών. Κάπου ανάμεσα, το Κυπριακό, η επιτομή των λαθών και της ανικανότητας της ελληνικής πολιτικής, που επιβεβαιώνεται περίτρανα στις μέρες μας.

Αποτέλεσμα της πολιτικής που ακολουθήθηκε σχετικά με τις μειονότητες είναι ότι στη μεν Θράκη επήλθε «τουρκοποίηση» όλων των μειονοτικών συνιστωσών και περιθωριοποίηση των πολιτών της μειονότητας. Ήταν φυσικό άλλωστε: οι απλοί μουσουλμάνοι πολίτες αισθάνονταν ανυπεράσπιστοι και αδικημένοι από το ελληνικό κράτος και είχαν ανάγκη μιας προστασίας, που πρόθυμα τους προσέφερε η Τουρκία… Η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης δεν συρρικνώθηκε σε μεγάλο βαθμό πληθυσμιακά, όχι επειδή δεν καταπιεζόταν, αλλά κυρίως λόγω της ευγονίας της και του κατά βάση αγροτικού της χαρακτήρα, αδυνατεί όμως να ενσωματωθεί στον εθνικό κορμό.

Κι από την άλλη, στην Πόλη, συρρικνωμένη ελληνική μειονότητα στα όρια της εξαφάνισης, ως αποτέλεσμα τόσο της καταπίεσης των προηγούμενων δεκαετιών, όσο και της ανικανότητας των πολιτικών των ελληνικών κυβερνήσεων διαχρονικά. Οφείλω να δηλώσω εξ αρχής, ότι πιστεύω ακράδαντα ότι σε μια ευνομούμενη πολιτεία δεν υπάρχουν μειονότητες. Στις χώρες που λειτουργεί η Δημοκρατία, οι θρησκευτικές, γλωσσικές ή εθνοτικές διαφορές δεν επηρεάζουν τη σχέση των ανθρώπων με το κράτος, αλλά ούτε και μεταξύ τους, διότι σε αυτές τις χώρες κατοικούν ισότιμοι πολίτες με συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα - και βεβαίως υποχρεώσεις.

Άλλωστε αυτός καθαυτός ο όρος «μειονότητα» παραπέμπει σε άσχημες σκέψεις, αφού προέρχεται από το ρήμα «μειονεκτώ». Οι πολίτες όμως δεν μειονεκτούν – αλλά και αν μειονεκτούν, το κράτος οφείλει να τους συνδράμει, για να ανακάμψουν. Οι πολίτες πιθανώς διαφέρουν – αλλά είναι ισότιμοι. Στην τουρκική γλώσσα η αντίστοιχη λέξη «azınlık» είναι πιο εύηχη, διότι προέρχεται από το «az», από το «λίγο». Είναι λιγότεροι, οι πολίτες αυτοί που συγκροτούν την ομάδα – αλλά όχι κατώτεροι και μειονεκτούντες. Στην Οθωμανική γλώσσα υπήρχε ένας όρος ακόμη καλύτερος: «ekalliyet», που προέρχεται από το «ek», το συμπλήρωμα. Αυτές οι ομάδες συμπληρώνουν και πρέπει να συμπληρώνουν αρμονικά το σύνολο του πληθυσμού…Τα ίδια μάλιστα δικαιώματα, πιστεύω ότι πρέπει να έχουν και οι μετανάστες – καθώς σε μια ευνομούμενη χώρα είναι αδιανόητο να υπάρχουν λαθραίοι άνθρωποι, που αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης επιτηδείων και κακομεταχείρισης από τη διοίκηση…

Αλλά ας γυρίσουμε στο θέμα μας. Όπως είδαμε, μετα τη Μικρασιατική Καταστροφή σχηματίστηκαν στις δυο γειτονικές χώρες εθνικοθρησκευτικές μειονότητες. Η Συνθήκη της Λοζάνης απετέλεσε γι’ αυτές ένα συνταγματικό εργαλείο, που στόχευε στην προστασία τους από τις τυχόν κρατικές αυθαιρεσίες και στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους.  Τα 90 χρόνια που μας χωρίζουν από τη Λοζάνη αποτελούν μια ατελείωτη σειρά παραβιάσεων των δικαιωμάτων των μειονοτήτων - και συνεπακόλουθα των όρων που περιλαμβάνονται στη Συνθήκη. Εκατέρωθεν. Παραβιάσεις συστηματικές, άλλοτε ωμές και βάρβαρες, άλλοτε συγκεκαλυμμένες, οργανωμένες άλλοτε από το επίσημο κράτος, και άλλοτε από το «βαθύ κράτος», το «derin devleti» που δυστυχώς υπάρχει και στις δυο όχθες, το γραφειοκρατικό μηχανισμό που είχε σχηματιστεί και στις δυο χώρες και συχνά λειτουργούσε αντίθετα από τα κελεύσματα της επίσημης εξουσίας.

Οι παραβιάσεις αυτές εκτείνονταν σε όλο το φάσμα της ζωής και των δικαιωμάτων των ανθρώπων. Σε ζητήματα περιουσιακά, εκπαιδευτικά, θρησκευτικά, ατομικών και συλλογικών ελευθεριών. Γεγονός είναι ότι τις δυο τελευταίες δεκαετίες έγιναν εκατέρωθεν προσπάθειες να αμβλυνθούν οι πληγές και να καλυτερεύσει η ζωή των πολιτών των μειονοτήτων. Ο χρόνος θα δείξει αν οι προσπάθειες ήταν ειλικρινείς ή για το θεαθήναι…




Κοιτάζοντας την Ελλάδα, τα σημαντικότερα προβλήματα, που απασχολούν σήμερα τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης είναι:

1) Το ζήτημα της επιλογής των μουφτήδων από την ίδια τη μειονότητα, το δικαίωμα της δηλαδή να επιλέξει μόνη της την ανώτατη θρησκευτική της ηγεσία,

2) Το θέμα των Βακουφίων, διότι από το 1967 μέχρι σήμερα, οι διοικήσεις και οι διαχειριστικές επιτροπές των μειονοτικών ιδρυμάτων της Θράκης είναι διορισμένες, παρά το ότι έχουν ψηφιστεί 3 νόμοι από το 1980 μέχρι σήμερα, στους οποίους προβλέπονται εκλογές,

3) Η εκπαίδευση. Το κράτος με διάφορα νομοθετήματα, αποφάσεις και εγκυκλίους υποβάθμισε σε τέτοιο βαθμό την εκπαίδευση στα μειονοτικά δημοτικά σχολεία, ώστε οι ίδιοι οι πολίτες - μέλη της μειονότητας αποφεύγουν να στέλνουν εκεί τα παιδιά τους, προτιμώντας τα δημόσια δημοτικά σχολεία,

4) Η μη αναγνώριση και πεισματική άρνηση της πολιτείας να αναγνωρίσει το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού των μελών της μειονότητας, η άρνηση δηλαδή της ύπαρξης τουρκικής καταγωγής Ελλήνων πολιτών και κατ’ επέκταση η διάλυση υπαρχόντων συλλόγων, που λειτουργούσαν από πολύ παλιά και έφεραν τον προσδιορισμό «τουρκικός», καθώς και η απόρριψη σύστασης νέων συλλόγων με τον προσδιορισμό αυτό, παρά το ότι υπάρχουν αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που δικαιώνουν τους πολίτες της μειονότητας στο θέμα αυτό. Οφείλω να σημειώσω εδώ, ότι πριν καταλήξω στην απαρίθμηση των κορυφαίων αυτών προβλημάτων, θέλησα να συμβουλευτώ μια ξεχωριστή προσωπικότητα της μειονότητας της Θράκης, το φίλο μου Αμπνουλχαλίλ Ντεντέ.

Στην απέναντι πλευρά, στην Πόλη, αυτό που απασχολεί τις εθνικοθρησκευτικές μειονότητες – διότι δεν είναι μόνον η ελληνορθόδοξη – υπάρχουν επίσης η εβραϊκή, η αρμενική, αλλά και οι κοινότητες των Αραμαϊκής καταγωγής χριστιανών της Ανατολής, το μεγαλύτερο, θεατό και αθέατο πρόβλημα, είναι η πληθυσμιακή συρρίκνωση. Όταν οι άνθρωποι δεν περνούν καλά σε ένα τόπο, μεταναστεύουν…

Αν συνόψιζα τα προβλήματα των μειονοτήτων της Τουρκίας, θα έλεγα πως σχετίζονται:
1) με το κληρονομικό δικαίωμα των μη Τούρκων υπηκόων,
2) τη λειτουργία των μειονοτικών σχολείων και το δικαίωμα της εγγραφής σε αυτά μη τούρκων υπηκόων, παιδιών δηλαδή ανθρώπων που εγκαταστάθηκαν στην Πόλη για επαγγελματικούς λόγους,
3) το δικαίωμα εκπαίδευσης θρησκευτικών λειτουργών, το άνοιγμα δηλαδή της πολύ γνωστής σε όλους Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, αλλά και των αντίστοιχων ιδρυμάτων των άλλων μειονοτήτων, που είχαν επίσης κλείσει μαζί με τη Σχολή της Χάλκης, και 4) το βακουφικό ζήτημα, τη διοίκηση δηλαδή των ευαγών ιδρυμάτων των μειονοτήτων, αλλά και την επιστροφή πλήθους ακινήτων που με διάφορους τρόπους το κράτος αφαίρεσε από τα ευαγή αυτά ιδρύματα των μειονοτήτων – στο οποίο ζήτημα ομολογουμένως έχει σημειωθεί αρκετή πρόοδος.

* * *

Για να επιστρέψω κάπως απότομα στην τιμώμενη επέτειο της Άλωσης της Πόλης, αισθάνομαι την ανάγκη να επισημάνω ότι εάν σε συμβολικό επίπεδο η Άλωση της Πόλης στα 1453 συμβολίζει το μοιραίο γεγονός για τον Ελληνισμό – και η 29η Μαΐου την αποφράδα ημέρα, στην πραγματικότητα οι απώλειες για τον Ελληνισμό ήταν ουσιαστικότερες και οδυνηρότερες στον 20ο αιώνα.

Το 1453 συνεπαγόταν την αντικατάσταση της ελληνικής διοίκησης, του Αυτοκράτορα και του κρατικού μηχανισμού και τη θέση του Ελληνισμού σε κατάσταση υποτέλειας, στη συνέχεια όμως το ελληνικό στοιχείο κυριάρχησε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, τόσο στο οικονομικό επίπεδο – όπου μεσουράνησε, όσο και στο διοικητικό, αφού πλήθος Ρωμιών αναδείχτηκαν σε κορυφαίες θέσεις του κράτους, ενώ και σε συμβολικό και σημειολογικό επίπεδο η Κωνσταντινούπολη παρέμενε η ουσιαστική πρωτεύουσα του Ελληνισμού μέχρι τα 1922 – καθώς το ελληνικό στοιχείο της ήταν ακμαίο και πρωτεύον, την ίδια ώρα που η Αθήνα δεν ήταν τίποτε παραπάνω από ένα μεγάλο χωριό…

Η 2η Άλωση της Πόλης, η ουσιαστική Άλωση του Ελληνισμού, συντελέστηκε στον 20ο αιώνα, με κορυφαίο γεγονός – μετά την απώλεια της Μικράς Ασίας, ως ελληνικής εστίας αναφοράς - τα Σεπτεμβριανά και την κατάρρευση της Κωνσταντινουπολίτικης Ρωμιοσύνης. Την ίδια ώρα ο τρόπος συγκρότησης του νεοελλαδικού κράτους συνεπαγόταν – και συνεπάγεται ακόμη – τη συρρίκνωση των πολιτιστικών ορίων του Ελληνισμού, σε μια περιορισμένη γεωγραφική έκταση. Το ελληνικό πνεύμα συρρικνώνεται, ο Ελληνισμός μετρά ήττες αλλεπάλληλες, ενώ στις μέρες μας, εξ αιτίας της διαρκούς και διαχρονικής ανικανότητας των κυβερνώντων, η χώρα μετατρέπεται ταχέως σε κράτος παρία και η εθνική υπόσταση απειλείται με αφανισμό… Και σταδιακά όλοι εμείς μετατρεπόμαστε από Έλληνες σε Ελλαδίτες…

Τέλος, σκόπιμο είναι να επισημανθεί και κάτι ακόμη αναφορικά με την τιμώμενη επέτειο: η Άλωση της 29ης Μαΐου του 1453 ήταν η πιστοποίηση και η επισημοποίηση της απώλειας μιας Πόλης προ πολλού χαμένης για τη Ρωμιοσύνη. Επί δύο αιώνες η Πόλη «έπεφτε» διαρκώς. Όπως και παραπάνω σημειώθηκε, Τούρκοι κατέλαβαν το «φάντασμα» της Πόλης, γιατί η Ρωμιοσύνη είχε προ πολλού καταρρεύσει…


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 6 Ιουνίου 2013, αρ. φύλλου 695
Φωτό: Κωνσταντινούπολη 1955, Ara Guler

7 σχόλια:

  1. Ανώνυμος23/9/13

    Ο κ.Παπαστρατής ουτε λίγο ουτε πολύ μας λέει οτι η ελληνική γλωσσα ειναι φτωχότερη (!!!!) της τουρκικής και δεν μπορει να εκφράσει κάποια εννοια;;;
    Οτι το μειονότητα μας παραπέμπει απαραίτητα και στο μειονεκτω;; Μειονότητα σημαίνει απλά λιγότεροι και τιποτε περισσότερο..
    Οσο για τον φίλο του τον Ντεντας μην εκφραστω καλύτερα...ολοι στην Κομοτηνή ξερουμε υον ρόλο του και αυτου και του Τουρκικού Προξενείου..
    Οκ.Παπαστρατής γεννηθείς στην Πόλη και κάτοικος Χαλκίδας ξαφνικά εγινε ιστορικός αναλυτής της Θράκης,εντελώς μονοπλευρος και καθολου αντικειμενικός!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος24/9/13

    "Μειονότητα σημαίνει απλά λιγότεροι και τιποτε περισσότερο"...

    ΜΑΣ ΕΠΕΙΣΕΣ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος24/9/13

    @Νο 1
    Λίγο ρατσιστικός (αν μη τι άλλο) ο λόγος σου, δε νομιζεις;
    Στους πάντες, ακόμη και στον συγγραφέα.


    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ανώνυμος24/9/13

    Σε μία πραγματικότητα όπου η λέξη "ρατσισμός" έχασε το νόημα της και απευθύνεται ,ως επιχείρημα,σε κάθε τι με το οποίο διαφωνούμε...σε μία πραγματικότητα που τα αυτονόητα έγιναν με τέχνη,πολύπλοκα και επιλήψιμα...με αφήνει παντελώς αδιάφορο το σχόλιο...όσο για την μειονότητα και τι σημαίνει,ρωτήστε καλυτερα τον απλό Κομοτηναίο...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Βασίλειος24/9/13

    @4
    Τέτοιο ωραίο σχόλιο μάλλον αδικείται από την ανωνυμία.
    Πάντως συμφωνώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ανώνυμος24/9/13

    Στον πρώτο Ανώνυμο
    Αν δεν έχετε επίγνωση του ρατσιστικού σας λόγου, δε φταίμε εμείς!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Λεωνίδας24/9/13

    Σιγά ρε παιδιά !!! Μη βαράτε όλοι μαζί τον πρώτο! Τη γνώμη του εξέφρασε ο άνθρωπος. Εσείς έχετε αντεπιχείρημα ή του κάνετε μόνο προσωπική επίθεση; Ρωτάω, για να μαθαίνω.
    Με το ύφος του δεν συμφωνώ κι εγώ. Όσο για αυτά που γράφει σχετικά με τη μειονότητα, εμένα με πείθει.
    Μήπως να φυλαχτώ μη μού 'ρθει καμιά σφαλιαρίτσα ;;;;;;

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ