ΜΠΕΣΣΗ ΜΙΧΑΗΛ: Κλωθώ, Λάχεσις, Άτροπος

Ήταν ένας αξιοπρεπής άνθρωπος. Γεννημένος στο τέλος του πολέμου αισθάνθηκε αμυδρά αλλά με δυνατές εικόνες τις επιπτώσεις του εμφυλίου, σ’ ένα από τα ομορφότερα χωριά της Πίνδου, το αρχοντικό Πάπιγκο. Είχε μεγαλώσει μέσα στην απέραντη αγάπη για τη φύση, στη σφοδρή περηφάνια για τον τόπο, το βαθύ σεβασμό για το βουνό και την ευγνωμοσύνη για το προνόμιο να ζήσει από μικρός τη καθάρια διαφάνεια του αέρα, του νερού και, όπως πίστευε, της ανθρωπιάς. Η πολυμελής κι αγαπημένη οικογένεια του κληροδότησε μαζί με τον αυτοσεβασμό τον σεβασμό στον άλλο, μικρό ή μεγάλο, την αδιαπραγμάτευτη ακεραιότητα στην αναζήτηση της αλήθειας και του δίκαιου, την βαθειά αλληλεγγύη του βουνίσιου σε κάθε μορφή ζωής, που την αντιλαμβάνεται σαν προσόν επιβίωσης. Το απέριττο πέτρινο σχολειό με τον ταλαίπωρο, σχεδόν εξορισμένο δάσκαλο αλλά αδέκαστο στη διεκδίκηση μιας ζωής με αρχές του έμαθε να αγαπά την γνώση, να απολαμβάνει την ομορφιά και να αποζητά κριτικά το δίκιο. Η περήφανη Ζωσιμαία Σχολή στα Γιάννενα συμπλήρωσε έναν συγκροτημένου χαρακτήρα νέο άνθρωπο με ανοιχτή ματιά και θεμιτή φιλοδοξία. Ήταν άριστος μαθητής και η επιτυχία στο Πολυτεχνείο συνοδεύτηκε από την εξασφάλιση υποτροφίας γιατί ο κτηνοτρόφος πατέρας με άλλα πέντε παιδιά στην ευθύνη του δεν θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα.

Τα φοιτητικά χρόνια στην Αθήνα κύλισαν γρήγορα κι επειδή συμπλήρωνε το πενιχρό του βαλάντιο με δουλειές οικοδόμου, δεν είχε καιρό για εμπλοκή στη ταραγμένη διεκδικητική φοιτητική ζωή ή όποια άλλη ζωή. Όμως η τύχη του χαμογέλασε και τον πρόσεξε ένας αληθινός επαγγελματίας, αριστοκράτης στους τρόπους και καλλιτέχνης στην αρχιτεκτονική αντίληψη. Τον ανέλαβε σαν μέντορας, διαβλέποντας την ακεραιότητα και ικανότητα του νεαρού βουνίσιου. Τον θεωρούσε δικό του άνθρωπο και καθώς δεν είχε παιδιά η σχέση έγινε σχεδόν πατρική. Τον έστειλε για μεταπτυχιακά στην Ιταλία, να ειδικευτεί στη πρωτόγνωρη τότε συντήρηση παλαιών κτηρίων. Κι ενώ η διαδρομή φαινόταν εξασφαλισμένη, η χούντα συνέλαβε τον μέντορά του ως «δεδηλωμένων αριστερών αντιλήψεων» και κήρυξε τον ίδιο ανυπότακτο ως «ύποπτο αριστερών φρονημάτων» παρόλο που η οικογένειά του χαρακτηριζόταν «εθνικόφρων»...

Δόθηκε τότε, η μοναδική ευκαιρία μετανάστευσης στην Αγγλία με άλλους συμφοιτητές που δεν ήταν έτοιμοι να ενταχθούν στο κομμουνιστικό ελληνικό φοιτητικό κίνημα της Ιταλίας, αλλά και για λόγους συνέχισης των μεταπτυχιακών του, σε συμπαθέστερο προς τους πολιτικούς εξόριστους περιβάλλον. Παράλληλα ήταν τυχερός να βρει δουλειά σε τεχνική εταιρεία κυπριακών συμφερόντων. Ο ιδιοκτήτης της εταιρείας, ένας αρχοντάνθρωπος από την Αμμόχωστο με ξενοδοχεία στο νησί και ανακατασκευές παραδοσιακών κτηρίων στο Λονδίνο, συμπάθησε ιδιαίτερα το νεαρό Έλληνα και η γνωριμία με την μεγάλη κόρη, μιαν ευγενική, χαριτωμένη και περήφανη φοιτήτρια φιλοσοφίας, κατέληξε, με την αποφοίτησή της σε γάμο που έγινε στην Αμμόχωστο με τους γονείς του και τα αδέλφια του σε χαρούμενη επανασύνδεση μετά από τόσα χρόνια χωρισμού λόγω χούντας.

Πέρασε χρόνια καλής εξέλιξης, ευτυχισμένος μέσα στη μικρή οικογένεια που δημιούργησε με το πανέμορφο κοριτσάκι που γεννήθηκε και την επιτυχημένη καριέρα στην εταιρεία του γενναιόδωρου πεθερού, με μόνο παράπονο την αδυναμία επιστροφής στον αγαπημένο γενέθλιο τόπο. Η νοσταλγία για το βουνό, τα ποτάμια, το χωριό και το πατρικό σπίτι με το μεγάλο τζάκι ήταν μια πληγή καλά κρυμμένη. Πάντως, συναντούσε αγαπημένους συγγενείς στη Κύπρο. Μέχρι το καλοκαίρι του ΄74.

Εκείνο τον Ιούλιο, η οικογένειά του βρισκόταν όπως κάθε χρόνο στη βίλλα στην Αμμόχωστο. Ο ίδιος, μετά την ανάληψη της διεύθυνσης της εταιρείας του Λονδίνου, θέση στην οποία ακριβοδίκαια εκλέχθηκε με αμέριστη υποστήριξη από τον πεθερό, θα ακολουθούσε μόλις τακτοποιούσε εκκρεμότητες.
Την εισβολή του Αττίλα, την κατάληψη της Αμμοχώστου, τον θάνατο της οικογένειας από βόμβα που ισοπέδωσε τη βίλλα, παρακολούθησε άναυδος και τρελλαμένος από αγωνία στη τηλεόραση, ανήμπορος να προλάβει, να είναι μαζί, να προσφέρει ή να συνδράμει σε τετελεσμένα… Με άφατη λύπη, όταν του επετράπη έκανε το μνημείο-κενοτάφιο στην ελεύθερη ζώνη, κοντά στη πόλη φάντασμα της Αμμοχώστου. Η τραγωδία της Κύπρου έγινε δική του τραγωδία και μη συγχωρώντας την αγγλική στάση δεν επέστρεψε ποτέ στο Λονδίνο.

Επέστρεψε στο χωριό του. Ήταν μόλις 40 χρονών κι έμοιαζε να είχε ζήσει πολλές ζωές με τα κάτασπρα μαλλιά στο νεανικό κεφάλι. Η οικογένειά του έγινε το καταφύγιο για τα πρώτα χρόνια της απελπισίας και η τέχνη του η παρηγοριά και το μέσον επανένταξης σε μια κοινωνία γνώριμη από παλιά κι αποδεκτά οικεία. Η σχετική οικονομική άνεση του επέτρεψε να αγοράσει παλιά εγκαταλειμμένα αρχοντόσπιτα που ανακαίνισε με πολύ αγάπη και σεβασμό στη παράδοση μετατρέποντάς τα σε συγκρότημα παραδοσιακού ξενώνα με θέα τη αγέρωχη Γκαμήλα. Ο ίδιος κράτησε το ρόλο του προέδρου της εταιρείας που δημιουργήθηκε αφήνοντας την λειτουργία σε δύο από τα αδέλφια του…

Αποφάσισε να επιδιώξει κάποια ακαδημαϊκή καριέρα στο νεοσύστατο Πανεπιστήμιο στα Γιάννενα. Η διπλωματική του εργασία στην αναβίωση παλιών πύργων για τουριστική εκμετάλλευση χρησίμευσε σαν βάση για την απαραίτητη διατριβή με επέκταση στον αγροτουρισμό και ξεκίνησε, για πρώτη φορά μετά τη τραγωδία με κέφι μια νέα σελίδα στη ζωή του, που σύντομα εμπλουτίστηκε από νέα σύντροφο που ουσιαστικά ήταν η επανένωση με τη πρώτη του νεανική αγάπη και σταδιακά νέα οικογένεια με έναν χαριτωμένο μπέμπη.

Έγινε αξιοσέβαστος δάσκαλος για τους φοιτητές του και σημαίνον στέλεχος της ακαδημαϊκής κοινότητας με φήμη κυρίως έξω από τη χώρα του. Η ακεραιότητα του χαρακτήρα και η περηφάνια του βουνίσιου σε συνδυασμό με την οικονομική ανεξαρτησία τον βοήθησαν να φθάσει στη σύνταξη χωρίς εμπλοκή στο διαρκώς διαπλεκόμενο πανεπιστημιακό περιβάλλον. Η απόστασή του από κάθε πολιτικάντικη δραστηριότητα βοήθησε να μην υπάρξει η παραμικρή κηλίδα στο άμεμπτο βιογραφικό του και με σημαντικό ακαδημαϊκό κεφάλαιο σε διεθνές επίπεδο.
Η γυναίκα του γεωπόνος, ασχολήθηκε με τον εμπλουτισμό της αγροτουριστικής μονάδας και ο γυιός του ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα, έφυγε για οικονομικές σπουδές στη Βοστώνη.

Ξαφνικά και ύπουλα τον πρόλαβε η οικονομική κρίση στα ώριμα χρόνια της υποτιθέμενης γαλήνης. Η μονάδα που με τόση περηφάνια δημιούργησε, άρχισε να έχει οικονομικά προβλήματα συντήρησης και τελικά υπερχρέωσης, που δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει καθώς, οι αποταμιεύσεις του σε ομόλογα του Ελληνικού Κράτους «κουρεύτηκαν» και χάθηκαν σχεδόν ολοσχερώς. Τα λίγα χρήματα που είχε στις ΗΠΑ μόλις έφταναν μέχρι να τελειώσει ο γυιός του. Η γυναίκα του, αρκετά νεώτερη, δεν είχε πια εισόδημα και όταν διεκδίκησε την ασφάλειά της βρέθηκε ακάλυπτη γιατί η ιδιωτική ασφαλιστική εταιρεία στην οποία είχε ασφαλιστεί και πλήρωνε κανονικά, χρεωκόπησε καθώς καταληστεύθηκε από τον ιδιοκτήτη. Ο ίδιος είχε μια σύνταξη που μειώθηκε κατά 30% ενώ ταυτόχρονα οι φόροι του ανέβηκαν 50% με βαρύτατα «χαράτσια».

Μιαν όμορφη χειμωνιάτικη μέρα, που το χιόνι άστραφτε στο λαμπρό ήλιο, ανέβηκε στο καταφύγιο. Καθώς δεν γύρισε την επομένη, οργανώθηκε ομάδα διάσωσης. Τον βρήκαν ύστερα από δύο ημερών έρευνες στο βάθος μιας χαράδρας. Είχε ένα ήρεμο πρόσωπο και ένα αδιόρατο χαμόγελο.

φωτό: «Οι τρεις Μοίρες» ή «Ο θρίαμβος του Θανάτου», φλαμανδική ταπετσαρία (πιθανότατα στις Βρυξέλλες) περίπου 1510-1520, Victoria and Albert Museum, Λονδίνο. Η Κλωθώ, η Λάχεσις η Άτροπος και (από ποίημα του Πετράρχη) το πεσμένο σώμα της Αρετής. Στο ποίημα ο Πετράρχης γράφει: Πρώτα ο θρίαμβος του Έρωτα, κατόπιν υπερνικάτε από την Αρετή, η Αρετή από τον Θάνατο, ο Θάνατος από την Μοίρα, η Μοίρα από τον Χρόνο και ο Χρόνος από την Αιωνιότητα.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 23 Μαΐου 2013