-Mega, 15.1.2016 Η δημοσιογράφος: Σύλληψη είκοσι ένα ακαδημαϊκών στην Τουρκία. Το ορθόν: είκοσι και ενός ακαδημαϊκών. Από το αρχαίο και καθαρεύουσα είς, μία έν, γενική του ενός.
-(Για την μακάβρια περίπτωση του άντρα ναυτικού, η ίδια:) Δεν μπορεί να διεξάγει ο ανακριτής την έρευνα… Το ορθόν: Δεν μπορεί να διεξαγάγει ο ανακριτής την έρευνα… Είναι λόγιο αρχαίο ρήμα που επεκράτησε μέσω της καθαρευούσης. Αόρ. β’: εγώ διεξήγαγον, σήμερα λέμε διεξήγαγα. Στην υποτακτική: για να διεξαγάγω. Για να γίνει κατανοητό, βάλτε στη θέση του να διεξαγάγει το ρήμα π.χ. διεκπεραιώνω. Θα ειπούμε: Ο ανακριτής δεν μπορεί να διεκπεραιώσει την έρευνα.
-10.1.2016, εφημερίδα Δημοκρατία: Με την κατεδάφιση του προσκηνηματαρίου του Αγίου Αθανασίου στην Χειμάρρα. Το ορθόν: προσκυνηματάριο. Η λέξη δεν έχει σχέση με την σκηνή αλλά με το προσκυνώ. Από το αρχαίο κυνέω, -ώ = ασπάζομαι, φιλώ, Θυμίζω τον στίχο της Ιλιάδας του Ομήρου: Λάβε γούνατα και κύσε χείρα: Έπιασε τα γόνατα (με επίκυψη) και του φίλησε το χέρι.
-25.12.2015 Real News, άρθρο. Ο κ. Βαρουφάκης με τον εκβιασμό του έπεσε επάνω στο έτοιμο πλάνο του Σόιμπλε. Η λέξη πλάνο (το πλάνο) από το γαλλικό plan δεν έχει καμία σχέση με την ελληνική λέξη ο πλάνος = ο εξαπατών με κολακείες, ο γόης και το ρήμα πλανώμαι. Το πλάνο είναι το σχέδιο για μια δράση ή έργο, το σχεδιάγραμμα. Έχει και άλλη σημασία: Φωτογραφία σε πρώτο πλάνο.
-13.1.2016, από βιβλίο. Τα μέλη της δικής σας σειράς αποφοίτων δεν είναι κοιμισμένοι, δεν είναι απαθείς. Το γνωστό σχήμα κατά σύνεσιν ή κατά το νοούμενο(ν). Τα μέλη δεν είναι κοιμισμένα ή απαθή. Τα μέλη (οι άνθρωποί σας δεν είναι κοιμισμένοι και απαθείς).
Όμοιο το εξής: ()6.1.2016, προφητεία…
…Και διεγόγγυζεν ο λαός κατά Μωυσέως λέγοντες. Ο λαός λέγοντες, αντί ο λαός λέγων. ()ψυχολογική ερμηνεία Την ώρα, καθ’ ήν έγραφε ο λαός, ήρθε στον νου του η έννοια: οι άνθρωποι του λαού. Γι αυτό έγραψε οι λέγοντες.
-13.1.2016 Τα έκανες μαντάρα (άνω-κάτω, απέτυχες). Χωρίς να είμαι αολύτως βέβαιος, η λέξη σχετίζεται με την κρητική μαδάρα (και μαδαρός). Είναι έκταση γυμνή, αποψιλωμένη, βοσκότοπος. Οι μαδάρες στις κρητικές μαντινάδες.
-17.1.2016 Αναφορικά με την επιστολή και το σχόλιο (ΟΔΟΣ 14.1.2016), της αξιοτίμου κ. Ιωάννας Μπισκιρτζή αρκούντως καταρτισμένης στην ελληνική γλώσσα, για την λέξη αγανακτημένοι - αγανακτισμένοι, έχω να σημειώσω τα εξής: Κατ' αρχάς, δεν μου διαφεύγει ότι στο λεξικό του οπ κ. Μπαμπινιώτης περιλαμβάνει την λέξη αγανακτισμένος. Και χρησιμοποιείται από πολλούς νομίμως (... λαϊκά). Κάποτε ο λαός μας είπε στον προφορικό του λόγο αγανακτισμένος (αγανακτίζω ή αγανακτίζομαι δεν υπάρχει), εσφαλμένο γραμματικώς, σαν επίθετο, προφανώς με το ευρύτατο σχήμα "κατ' αναλογίαν" που εν πολλοίς μας βολεύει (όπως ποτίζω - ποτισμένος, σχηματίζω - σχηματισμένος), αλλά το περί ού ο λόγος δεν είναι σε -ίζω, είναι το αγανακτέω,-ώ. Τα λεξικά έχουν και την λέξη κανά (... λαικουριά!): Έχεις κανά χαμπέρι; Πουλάνε κανά νεφρό; Επίσης έχουν και την λέξη λογιών (Υπάρχουν λογιών λογιών άνθρωποι), έχουν και ρήμα εμπεριστατώ - το διαβάσατε εσείς κάπου; Προσωπικά αποφεύγω τις λέξεις αυτές, τουλάχιστον στον γραπτό λόγο. Με θέλγει η ετυμολογία και η ορθή γραμματικώς και συντακτικώς χρήση της γλώσσας. Η κ. Ιωάννα αναφέρει: "παρακείμενος: ηγανακτημένος είην", δεν σημειώνει ότι είναι εγκλίσεως ευκτικής και αν είναι από τα "άπαξ ειρημένα" καθόλου δεν σημαίνει ότι δεν είναι και ορθό. Είναι γνωστό και ευνόητο*: Πολλά γραμματικώς ή και συντακτικώς εσφαλμένα επεκράτησαν, όπως το γνωστό ας όψονται(!). Επίσης, πολλοί χρησιμοποιούν την λέξη αλάνθαστος με την έννοια (εσφαλμένως) αυτός που δεν κάνει λάθος, λάθη. Και όμως, λανθάνω, ρήμα λόγιο - αρχαίο, δεν σημαίνει κάνω λάθος, αλλά λανθάνω κλέπτων = κλέβω κρυφά και μένω απαρατήρητος. Συνεπώς πιο ορθό είναι όχι το αλάνθαστος αλλά το αλάθητος. (Βεβαίως και το λάθος, η λήθη, από το λανθάνω, λαθ-, έλαθον). Πάντως, θετική η συμβολή της συναδέλφου φιλολόγου για τη στήλη μας στην εφημερίδα ΟΔΟΣ, για την ορθή χρήση και καλλιέργεια της νεοελληνικής γλώσσας.
* Συνάνθρωποί μας (του λαού) ολιγογράμματοι λένε: Με αγανάκτησε... ο διευθυντής του ΙΚΑ (!). Να το υιοθετήσω επειδή το είπε ο άνθρωπος του λαού;
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 28 Ιανουαρίου 2016, αρ. φύλλου 821.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.