2.9.16

ΟΔΟΣ: Ιστορική ειρωνεία


ΟΔΟΣ 31.3.2016 | 829


Ένα Σαββάτο βράδυ ντα βάϊ βάϊ 
μια Κυριακή πρωΐ
βγήκα να σεργιανίσω στο εβραίϊκο τσαρσί  


Πραγματοποιήθηκε την π. Κυριακή (27.3.2016) στην Καστοριά η εκδήλωση για την ημέρα μνήμης της χαμένης εβραϊκής κοινότητας της Καστοριάς η οποία ως γνωστό έπεσε θύμα της γερμανικής κατοχής την περίοδο του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Η εβραϊκή κοινότητα της Καστοριάς που εγκαταστάθηκε επί πολλούς αιώνες, ήταν μετά την ελληνική πλειοψηφία του πληθυσμού, η πιο χαρακτηριστική και εύρωστη της πόλης και η συμβολή της στην διαμόρφωση της αστικής παράδοσης και της κοσμοπολίτικης φυσιογνωμίας της πόλης είναι καθοριστική. Δεν μπορεί να είναι απλή σύμπτωση που μόνο οι διακεκριμένες πόλεις της σημερινής Ελλάδος διέθεταν εβραϊκή κοινότητα για πολλούς αιώνες.

Το γεγονός του απότομου αφανισμού της προκάλεσε ιστορικό σοκ και κοινωνικό στην πόλη, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των Εβραίων συμπολιτών της Καστοριάς οδηγήθηκαν στα κρεματόρια των στρατοπέδων συγκέντρωσης και όσοι ελάχιστοι απέφυγαν την εξόντωση, μετά τον πόλεμο κατέφυγαν στο Ισραήλ που ιδρύθηκε εκείνη την εποχή, στις ΗΠΑ και αλλού. Μαζί με την έλευση των Ελλήνων από την περιοχή της Απολλωνιάδας και των πέριξ αυτής χωριών του νομού Προύσας της Μικράς Ασίας, και την αναχώρηση του μουσουλμανικού στοιχείου που ακολούθησε στο πλαίσιο της υποχρεωτικής ανταλλαγής των πληθυσμών, το βίαιο τέλος των Καστοριανών Εβραίων ολοκλήρωσε τις ανακατατάξεις που υπέστη η πόλη στον 20ο αιώνα και διευκόλυνε τον σημερινό μετασχηματισμό της.

Στην διάρκεια της ημέρας μνήμης αφίχθηκαν στην πόλη εκπρόσωποι εβραϊκών κοινοτήτων από άλλες πόλεις της Ελλάδος, απόγονοι Εβραίων της Καστοριάς, πραγματοποιήθηκαν ενδιαφέρουσες ομιλίες ενώ τελέστηκε και μνημόσυνο από τον αρχιραββίνο της Θεσσαλονίκης στο μνημείο το οποίο στήθηκε σαν πρώτο (και μη ολόκληρο) βήμα τιμής και μνήμης στην τραγωδία του εβραϊκού στοιχείου της Καστοριάς.

Η ιστορική ειρωνεία είναι ότι τις εκδηλώσεις της ημέρας μνήμης, χρηματοδότησε εκτός από το υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδος το γνωστό (και ως «Φούχτελ») Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον, γεγονός αναμφίβολα θετικό. Ωστόσο δεν είναι σαφές αν αυτό, στο πλαίσιο μιας αυθόρμητης(;) διακριτικότητας εμπόδισε στην πληρέστερη παρουσίαση και ανάδειξη των αγριοτήτων και της θηριωδίας του ναζισμού, σε όλο τους το εύρος. Αλλά και την προσπάθεια ανάλυσης της τυχόν ευθύνης του γερμανικού ηγεμονισμού στις διαχρονικές εκφράσεις για την ακμή, την κρίση και την παρακμή πτυχών της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας κοινότητας που αφορά και την Καστοριά, ειδικά σε μια περίοδο κρίσης που αποδεκατίζει την σημερινή κοινωνία. Η ιστορική μελέτη δεν μπορεί να είναι ποτέ πλήρης μόνο μέσα από αφηγήσεις και μνημόσυνα του «διηγώντας τα να κλαίς» αλλά χρειάζεται πιο ευρύ πλαίσιο και συμπεράσματα.

Βεβαίως αξίζει κάθε έπαινος σε κάθε σχετική πρωτοβουλία που καθιστά εξωστρεφή την Καστοριά του σήμερα. Ωστόσο 2,5 περίπου χρόνια μετά από εκείνα τα περίφημα «πουν’ τα – πουν’ τα τα εβραϊκά σπίτια» που απηύθυναν οι τ. δήμαρχος και αντιδήμαρχος Καστοριάς κ. Εμ Χατζησυμεωνίδης και κ. Ε. Γεωργοσοπούλου σε μια προσπάθεια προσέλκυσης τουριστικού ρεύματος από το Ισραήλ προς την Καστοριά –που όπως αναμενόταν δεν είχε αποτέλεσμα, με το ερώτημα να βάλλει κατά των ίδιων των Καστοριανών (κάτι που προκάλεσε αντιδράσεις αλλά και ενέπνευσε ένα εξαιρετικά εύστοχο άρθρο, αυτό του κ. Ιωάννη Καραβιδά, καστοριανού δικηγόρου, στην ΟΔΟ), ασφαλώς δεν ήταν ανάγκη, ούτε και κατά λάθος, να δοθούν λάθος μηνύματα στους παρευρεθέντες, από την πρόεδρο του σωματείου «Α. Ραδηνή», και ειδικά στους εκπροσώπους των εβραϊκών κοινοτήτων και του αρχιραββίνου.

Διότι ωσάν να είναι κάτι γενικευμένο η προσωπική γνώση ή άγνοια, δόθηκε η εντύπωση ότι γρήγορα μετά τον πόλεμο, οι Καστοριανοί δεν γνώριζαν τίποτε για τους Εβραίους της πόλης, επειδή όπως ανέφερε  οι καθηγητές της β/βάθμιας εκπαίδευσης τουλάχιστον στην δική της εποχή, δεν δίδασκαν τίποτε σχετικό με την ιστορία των Εβραίων της Καστοριάς.Και αυτό που παρουσιάστηκε μεμονωμένα δεν είναι δίκαιο ούτε ορθό, διότι οι καθηγητές εκείνοι, που κατά κανόνα δεν κατάγονταν από την Καστοριά, δεν δίδαξαν τίποτε, όχι μόνο για το εβραϊκό, αλλά ούτε και για το ελληνικό στοιχείο της παλιάς Καστοριάς -που πάντα προκαλεί ένα είδος αλλεργίας από καθαρό τοπικιστικό λόγο- ούτε για τις βυζαντινές ή μεταβυζαντινές εκκλησίες, αλλά ούτε και για τους μουσουλμάνους και τα μνημεία που άφησαν πίσω τους, και επομένως δεν αφορούσε μόνο τους Εβραίους.

Αυτό όμως δεν εμπόδισε τους καστοριανούς μαθητές να γνωρίζουν από τις οικογένειές τους, από νηπιακή ηλικία και για την συναγωγή και για σπίτια των παλιότερων συμπολιτών τους Εβραίων, για ονόματα και καταστάσεις, όπως και για τις εκκλησίες και για τα μουσουλμανικά μνημεία. Άλλωστε η γνώση και ανάμνηση είναι ο λόγος που η Καστοριά συνεχίζει να έχει την συνοικία Εβραΐδα, έστω και χωρίς Εβραίους. Ώστε η γνώση, έστω και μόνο των βασικών, ή η άγνοια, να είναι ζήτημα, προσωπικών συνθηκών του καθενός, να μην αφορά μόνο τα εβραϊκά και να μην είναι σωστό να παρουσιάζεται τόσο γενικευμένα με τρόπο που να επιτρέπει παρανοήσεις, για το ποιος έχει την αποκλειστική ευθύνη της φρικαλεότητας, που δεν είναι άλλοι από τους Γερμανούς - της ναζιστικής έστω περιόδου.

Φωτογραφία: Το αρχοντικό του ραββίνου Isaac Menachmen Zacharia στην Καστοριά.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 31 Μαρτίου 2016, αρ. φύλλου 829.


Σχετικά:

10 σχόλια:

  1. Κικιρίκου!4/9/16

    Για το θέμα αξίζει να διαβάσουμε και αυτά:
    http://odos-kastoria.blogspot.gr/2013/04/blog-post.html
    και
    http://odos-kastoria.blogspot.gr/2013/04/blog-post_6.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος5/9/16

    Για την ιστορια των Εβραιων στην Ελλαδα υπαρχει και ενα πολυ καλο ντοκυμαντερ της ΕΡΤ3, αποσπασμα απο 34.20 εως 39.40.
    Εκει βεβαια η ιστορικος κυρια Μολχο μιλαει για "αγραμματους και παμπτωχους Εβραιους και το χειροτερο ανεπαγγελτους" (36.00), αλλα ευτυχως υπαρχουν (εκτος απο τους φανατισμενους πολεμιους τους) και οι φανατισμενοι υποστηρικτες που προωθουν το στερεοτυπο του πανεξυπνου, οικονομικα ευρωστου και παντα κυνηγημενου. Και οι δυο θεωριες στα υποψιν και ασφαλως η αληθεια στο μεσον.
    https://www.youtube.com/watch?v=sgTuTJBjTZk

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Απλά τα πράγματα ...5/9/16

    "Διότι ωσάν να είναι κάτι γενικευμένο η προσωπική γνώση ή άγνοια, δόθηκε η εντύπωση ότι γρήγορα μετά τον πόλεμο, οι Καστοριανοί δεν γνώριζαν τίποτε για τους Εβραίους της πόλης, επειδή όπως ανέφερε οι καθηγητές της β/βάθμιας εκπαίδευσης τουλάχιστον στην δική της εποχή, δεν δίδασκαν τίποτε σχετικό με την ιστορία των Εβραίων της Καστοριάς"
    γράφετε, αγαπητή ΟΔΟΣ και πολύ σωστά το τεκμηριώνετε παρακάτω.
    Να συμπληρωθεί όμως ότι στην πραγματικότητα οι καθηγητές διδάσκουν συγκεκριμένα κεφάλαια Ιστορίας, όπως καθορίζει το Υπουργείο Παιδείας για όλη την Ελλάδα. Την Τοπική Ιστορία μάλλον σε παράλληλες σχολικές δραστηριότητες θα μπορούσαν (και μπορούν) να την ψάξουν.
    Χωρίς να υπάρχει καμία όρεξη διένεξης, θέλω κι εγώ να εκφράσω την άποψη ότι είναι συνηθισμένο πλέον να καταφέρονται εναντίον "ελλείψεων" των διορισμένων (με καθόλα νόμιμο τρόπο) εκπαιδευτικών όσοι δεν "ευτύχησαν" να καταλάβουν μια θέση στο Δημόσιο κι έξω απ' το χορό πολλά τραγούδια λένε.
    [Εννοείται ότι δεν υπαινίσσομαι την ΟΔΟ]

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ανώνυμος5/9/16

    "Πούντα, πούντα;"
    Η ιστορία επαναλήφθηκε.
    Και θα επαναλαμβάνεται, όσο υπάρχουν καλαμιές στον κάμπο...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος6/9/16

    @2
    Μπρε! "σπουδαία" δουλειά κάνανε και μ' αυτό το ντοκυμαντέρ! Προβάλλουν όλα τα σχολεία των Μισσιονάριων και άλλα ελληνικά δημόσια ούτε που τα αναφέρουν. Όπως π.χ. το 1ο Αρρένων που μαζί με όλους τους άλλους έβγαλε και τον ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη.
    Ύστερα μην έχουν παράπονο οι φίλοι μας οι Εβραίοι, αυτούς δεν τους ξέχασαν.
    Μονόπλευρη θεώρηση η όλη δουλειά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ο Ανώνυμος της ενορίας σας6/9/16

    Για τον τέταρτο Ανώνυμο

    Δεν κατάλαβα το σχόλιο σου, αλλά θυμήθηκα αυτό :

    τί ἐξήλθετε εἰς τὴν ἔρημον θεάσασθαι; κάλαμον ὑπὸ ἀνέμου σαλευόμενον;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ανώνυμος11/9/16

    https://www.youtube.com/watch?v=SK6N-TWQAbs
    ΠΟΙΟΣ ΕΙΝ ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΛΕΕΙ ΤΟΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ "ΛΕΓΑΜΕΝΟ";;;;;;;;;
    ΜΗΠΩΣ Ο ΡΑΒΒΙΝΟΣ ΠΟΥ ΕΚΑΝΕ ΤΟ ΜΝΗΜΟΣΙΝΟ ΣΤΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ;
    ΠΑΝΤΩΣ ΕΧΕΙ ΚΙ ΑΛΛΑ ΤΟ ΚΑΝΑΛΙ ΤΟΥ. ΙΔΟΜΕΝ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ανώνυμος11/9/16


    έλα ρε φίλε #7#
    και τις αντισημιτικές αποψεις του Άνθιμου {Θεσ/νικης] και Σεραφείμ [Πειραιά] τις λεει ..."λεγαμενες" παρακάτω.
    {σχήμα λόγου όπως το "να πούμε", ή "ας πούμε"]
    Κι υστερα που το ξετρυπωσες απο το 2012 -περσινά ξυνα σταφύλια τώρα τί να λέμε.
    Τις ευλογίες του Ανθιμου στον Τσίπρα στην 81 ΔΕΘ και τα ΣΥΡΙΖΕικα θυμιατά όμως ούτε που τα είδες . Οι ραβίνοι σου φταίνε ή οι δικοί μας [ οι Φαρισαίοι και οι γραμματείς];

    α υ τ ό χ θ ω ν

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ανώνυμος11/9/16

    https://www.youtube.com/watch?v=FKb1sbAEQS4
    ΚΙ ΕΔΩ ΤΟΣΕΣ ΦΟΡΕΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΤΟ "ΛΕΓΑΜΕΝΟ" ΕΙΝΑΙ ΣΧΗΜΑ ΛΟΓΟΥ; ΕΛΑ ΤΩΡΑ, ΑΥΤΟΧΘΩΝ, Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΝΕΙ.
    ΕΜΕΝΑ ΕΚΕΙΝΟ ΠΟΥ Μ' ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΜΕ ΤΟ ΨΥΛΛΟΥ ΠΗΔΗΜΑ ΚΟΛΛΑΝΕ ΣΤΟΝ ΑΛΛΟ ΤΗΝ ΤΑΜΠΕΛΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΗ, ΕΝΩ ΤΟΥ ΑΦΑΙΡΟΥΝ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΜΙΛΗΣΕΙ ΚΙ ΕΚΕΙΝΟΣ ΓΙΑ Α-Ν-Τ-Ι-Χ-Ρ-Ι-Σ-Τ-Ο-Υ-Σ.
    (ΜΗΠΩΣ ΓΙΑ ΑΝΤΙΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΟΥΣ;)
    ΟΣΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΙΜΟ... ΕΥΚΟΛΗ ΛΕΙΑ ΠΑΝΕ ΝΑ ΤΟ ΚΑΝΟΥΝ ΤΟ ΓΕΡΟΝΤΑΚΙ. ΚΑΙ ΣΤΟ ΑΓΑΛΜΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ ΟΛΓΑΣ ΗΤΑΝ - ΩΣ ΩΦΕΙΛΕ. ΝΑ ΤΟΝ ΚΑΤΗΓΟΡΗΣΟΥΜΕ ΣΑΝ ΦΙΛΟΒΑΣΙΛΙΚΟ Η ΡΩΣΟΦΙΛΟ; ΕΛΕΟΣ!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Κικιρίκου!12/9/16

    Για σιγά λίγο, γιατί παραφούντωσε η πολυπολιτισμικότητα μέσα σας! Από πού κι ως πού σχήμα λόγου; Αντίθετα, όπως πρόσεξα στο δεύτερο βίντεο, είναι ολοφάνερο πως υπάρχει μεγάλη προσοχή στη χρήση των λέξεων, ειδικά όταν αναφέρεται στο Πάσχα των Χριστιανών, όπου κάνει και την απαξιωτική χειρονομία. Και καλά, αυτό να το ανεχθούμε, γιατί είναι θέμα της πίστης και της θεολογίας τους.
    Όταν όμως αναφέρεται κάποιος στη νομίμως αναγνωρισμένη θέση που κατέχει ο άλλος, είναι ανήθικο να βάζει μπροστά τον προσδιορισμό "ο λεγόμενος", γιατί ή είναι ή δεν είναι! Τον θυμάστε τον κανόνα που μας μάθαιναν στη Λογική; Αρχή του αποκλειομένου τρίτου ή μέσου. Ύποπτος για εγκληματική πράξη είναι ο Άνθιμος, για να λέγεται και "φερόμενος ως δράστης"; Μη χειρότερα να λέμε...
    Η Εβραϊκή Κοινότητα θα δεχόταν να γράψει η ΟΔΟΣ "ο λεγόμενος αρχιραββίνος της Θεσσαλονίκης";
    Κι ύστερα τους Χριστιανούς που ανοίγουν διάλογο (ας πρόσεχαν κι αυτοί;) γιατί τους λένε προσηλυτιστές;
    Ένας ραββίνος που μονολογεί μπροστά στην κάμερα (και δεν εκτίθεται όπως οι ιερείς που μιλούν μπροστά στον κόσμο) δεν κάνει προσηλυτισμό;
    Πού τα πουλάν αυτά; Σε υπόγεια ρεύματα;

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ