ΗΛΙΑ ΠΑΠΑΜΟΣΧΟΥ: Μ' όπλο τον σεβασμό

Πάντα ορισμένες ιστορίες περισσεύουν, ξεστρατίζουν σαν καλομαθημένα παιδιά. Κάποια στιγμή όλες είναι συνοδοιπόροι, εκείνες στέκονται, μένουν πίσω, μα μ' ένα άλμα θα καταστούν μελλούμενες, κρίθηκαν λειψές ή αταίριαστες, σε κάθε περίπτωση υπερκέρασαν τον γράφοντα. Η ζωή, ο μέγας προμηθευτής, μ' αυτή τη μαγιά θα δώσει πάλι γέννημα. Εδώ εμπίπτουν και οι περιβόητες εμμονές, δηλαδή τα βιώματα. Εγώ τις ιστορίες που ξέμειναν τις λέω γλυκές αποφράδες, βάλσαμο και λαδάκι για την καρδιά, καθώς αυτό που έδειχνε οριστικά χαμένο επιστρέφει πιο ζωντανό παρά ποτέ, υποσχόμενο συνέχεια. Το θέμα πάντα ήταν ο άνθρωπος, οι πίκρες και τα βάσανα που θρέφουν την ύπαρξη, τα μεράκια που προοιωνίζονται τις καμπές της. Περίσσευμα της καρδιάς είναι η μαγιά, και στο βιβλίο αυτό μ' απασχόλησε ο τρόπος της να μεταμορφώνει τον κόσμο. Μια γριά που φλομώνει με λουλούδια τα παρτέρια του κήπου της, για να μη μείνουν τα εγγόνια της αγλύκαντα. Ενας σεΐχης, φωτογραφημένος στο Δέλτα του Νείλου, βλέμμα εύφορο όσο και η ιλύς του ποταμού, μέλλον εύφορο. Κάποιος μαραγκός, που μια ποτίστρα στον σχιστόλιθο σμίλεψε, νάματα ζωής σεπτής στην ψυχή ενός απογόνου του μεταγγίζει. Κι ένα ζευγάρι, αποκαμωμένο από το παιχνίδι της αγάπης, μέσα σε μια μικρή εκκλησία κοιμάται, ενώ ένας αρχάγγελος το φυλά. Είναι σαν να αγωνίζεται η καρδιά για τότε που δεν θα 'ναι εδώ ο κάτοχός της, όπως αυτή ενός τραγικού πατέρα, που γεννά του μυαλού του την τελευταία εικόνα, εικόνα νόστου σε άχρονη τρυφερότητα. Ο τίτλος της συλλογής φόρος τιμής σ' αυτόν είναι, η ασθένεια πλούτισε τον δικό του μυ, τον μυ τον πιο τραγουδισμένο.

Η γραφή είναι η απόδειξη πως δεν χορταίνουμε τη ζωή, πως για να τη γευτούμε πρέπει να την αφηγηθούμε, να μεταμορφωθούμε από τρόφιμοι σε τροφούς, το κείμενο το αποχωρίζεσαι σαν έναν άνθρωπο γέρο και ο αναγνώστης το υποδέχεται σαν παιδί, εκεί μέσα στην καρδιά και το μυαλό του θα γίνει έφηβος, ενήλικος, άνθος των γηρατειών, δηλαδή πείρα. Μια ανθρωπογεωγραφία της λιμνοφυούς πόλεως ήταν εξαρχής η φιλοδοξία μου, κι αυτή είναι η συνέχειά της. Μ' είχε εντυπωσιάσει θυμάμαι η ευρύτητα της Ανθολογίας του Σπουν Ρίβερ, αυτός ο επαγγελματισμός, ληξίαρχου θα 'λεγες, του Εντγκαρ Λη Μάστερς, και η ταπεινότητά του, που μαρτυρά εντιμότητα και σοβαρότητα προσήκουσα• ιδού ένας προάγγελος του δικού μου εγχειρήματος.
Εμμένει η ιερότητα του τόπου, η παρακαταθήκη των καρδιών, η πολύτιμη κληρονομιά των ευτελών πραγμάτων, και οι πληγές, οι φωλιές των λουλουδιών, που λέει ο Πόρτσια. Τόπος έμπνευσης είναι το μπαλκόνι του σπιτιού μου, από κει, παρατηρώντας τους ανθρώπους, ξεκινάω, και υπάρχει κάτι το ιερό, το μεταφυσικό που εκλύει η γραφή, τους έλκει λες, γιατί πώς αλλιώς να εξηγήσω το ότι όταν γράφω για κάποιον πέφτω κυριολεκτικά συνεχώς πάνω του; Και κατατίθεται εδώ ένας προβληματισμός για τις πρωταρχές της γραφής μου, πώς δηλαδή η απώλεια από ακύρωση ζωής μεταμορφώθηκε σε μήτρα, γι' αυτό οι σαύρες σ' ένα διήγημα υψώνουν σιγανό, μονότονο σαν μοιρολόι τραγούδι απέναντι στο ανεκλάλητο της φθοράς. Τα θέματα είναι τουλάχιστον όσα και οι άνθρωποι, δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείς, πάντα θα υπάρχει τροφή, ισχύει και για τον καλλιτέχνη αυτό που λέει το ευαγγέλιο για του ουρανού τα ζωντανά, μόνο να ξέρεις ν' αγαπάς τη μοναξιά σου, την ερωμένη την πιο απαιτητική, και να φυλάς σκοπιά, σαν τον κυνηγό καρτέρι να στήνεις και να περιμένεις τα πουλιά της μνήμης να διαβούν, και τότε, σκύβοντας το κεφάλι, να χαράξεις στο χώμα τις πρώτες γραμμές, μ' όπλο μονάχα τον σεβασμό.

* * *

Τα βιβλία αυτοσυστήνονται; Ο συγγραφέας είναι ο επαρκέστερος πληρεξούσιος ανάμεσα στο έργο του και στον αναγνώστη; Οι λέξεις και τα πράγματα του συγγραφέα πώς συναντούν τις λέξεις και τα πράγματα του ήρωα ή του αφηγητή; Η στήλη «Τυπωθήτω» προκαλεί και απαντά σε τέτοιας υφής ερωτήματα. Τίτλοι όλου του φάσματος, πριν φτάσουν στις προθήκες των βιβλιοπωλείων, εξομολογούνται λεπτομέρειες της γραφής τους - βιβλία πριν αρχίσουμε να τα φυλλομετράμε. Πεζογράφοι, ποιητές, δοκιμιογράφοι, μεταφραστές, ανθολόγοι, σε πρώτο πρόσωπο, πριν διασταυρωθούν με τον συστηματικό ή τον απλό αναγνώστη.    

Επιμέλεια Μισέλ Φάις
Από την στήλη «Τυπωθύτω» της Ελευθεροτυπίας 15.10.2011

Ο μυς της καρδιάς.
ISBN: 978-960-501-512-1  Εκδόσεις Μεταίχμιο.

Προηγούμενα έργα του (όλα συλλογές διηγημάτων):
Καλό ταξίδι, κούκλα μου (2004)
Του χρόνου κυνήγια (2005)
Λειψή αριθμητική (2009).


Βίντεο: Ο Ηλίας Παπαμόσχος μιλάει για το νέο του βιβλίο.