ΠΑΝΟΥ Θ. ΠΟΥΓΓΟΥΡΑ: Η θύμηση... της θύμησης

ΟΔΟΣ 6.2.2014 | 726

Η θύμηση έχει την σημασία της όταν την επικαλείσαι και την χρησιμοποιείς. Τότε μόνον η λέξη αυτή κατεβαίνει από τις σελίδες του λεξικού, όταν την έχει στο δύχτι των νευρώνων του ο εγκέφαλος και την ξεψαρώνει από την σκέψη, την διαρθρώνει κομμάτι-κομμάτι και την επιθεωρεί σαν σύνολο, πριν την χρησιμοποιήσει. Δυσκολεύτηκα να βρώ την αφορμή για την καταγραφή της ιστορίας, γι αυτό και η αρχή με την φιλοσοφία της θύμησης σαν πρελούδιο, που δεν ξεκλειδώνει το θέμα.

Στην Λυών, όπου βρέθηκα με υποτροφία γνωρίστηκα με τον συνάδελφο Ρενέ στο νοσοκομείο Ηerriot. Κάποτε δειπνώντας στο σπίτι του, μου πρότεινε να επισκεφθούμε το Περούζ, ένα διατηρητέο ιστορικό χωριό στα βορειοανατολικά περίχωρα της πόλης, δίπλα στο Μαξιμιέ. Από το όνομα, μου εξήγησε, ότι πρόκειται για παλαιά εστία Ιταλών μεταναστών από την Περούτζια.

Με χιόνια φύγαμε από την Λυών για το χωριό Περούζ, έμοιαζε κάστρο με τείχη και πύλη στημένο σε μικρό λόφο. Περάσαμε από την πύλη που άνοιγε πέρασμα στα τείχη του Περούζ και περιηγηθήκαμε στον περιφερικό δρόμο. Λιθόστρωτα στενά, έχεις την αίσθηση ότι θα βρεθεί μπροστά σου, από κάποιο σπίτι, με το ξίφος ένας ντ΄ Αρτανιάν με τους τρεις σωματοφύλακες. Στο παραδοσιακό χωριό λειτουργούν εργαστήρια παραδοσιακής τέχνης, επισπευθήκαμε ένα καλλιτεχνικό βιβλιοδετείο με έξοχα χειροποίητα εξώφυλλα σε συλλεκτικά βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας, πήρα στα χέρια μου έναν “Δον Κιχώτη“ ήταν κάτι σαν Στραντιβάριους.

Ο γιατρός γεννήθηκε στο Μαξιμιέ δίπλα στο Περούζ, είναι πρόεδρος του συλλόγου που φροντίζει για την παράδοση και τη συντήρηση του χωριού Περούζ. Μου έδωσε και ένα δικό του βιβλίο “η μάχη του Μαξιμιέ” για την συμβολή της περιοχής του Μαξιμιέ στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Στον δρόμο ο Ρενέ μου δείχνει πάνω στον λόφο το πελώριο άγαλμα της Μαντόνας στην περιοχή Ντομπ και το χωριό Μιριμπέλ, όπου έφτασαν οι Γερμανοί στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.

Στην κεντρική πλατεία του χωριού υπάρχει ένα πελώριο γέρικο δέντρο της “ελευθερίας“, από το 1848, τότε με την εθνική συμφιλίωση, ένα από εκείνα που φυτεύτηκαν σε ανάμνηση της ομόνοιας.

Στην ταβέρνα του χωριού η ατμόσφαιρα μιάς άλλης εποχής, με το μεγαλόπρεπο τζάκι να χωρά μέσα, δίπλα στην φωτιά δύο θέσεις για καλύτερο ζέσταμα. Στο ταβάνι αιωρείται ένα ξεχασμένο σαλάμι από τα Χριστούγεννα του 1914. Έμεινε σαν θύμηση ενοχής, σκέφτηκαν ότι, ενώ στο Δυτικό μέτωπο στο Βερντέν η εκατόμβη των νεκρών πλήγωνε τις οικογένειες των Γάλλων, εδώ σε τούτα τα τραπέζια πίναν Μποζωλέ (ποιός δεν γνωρίζει τα υπέροχα φρέσκα κρασιά της περιοχής) και έτρωγαν σαλάμι.

- Πως το μπορείτε; αναρωτήθηκαν, με τόσο πόνο εσείς να διασκεδάζετε, με τα κρασιά και τα κρέατα;
- Μας πονάει πολύ, σκέφτηκαν, τα καημένα τα παιδιά μας. Είπαν, και τους κόπηκε η όρεξη.
- Δεν πάει άλλο, αυτό το σαλάμι, θα το φυλάξουμε για όταν τα παιδιά γυρίσουν αποφάσισαν και το κρέμασαν στο ταβάνι. Θα περιμένει να θυμίζει την πίκρα, δεν πάει άλλο, άλλοι σκοτώνονται στα αναχώματα και άλλοι διασκεδάζουν στις ταβέρνες. Ήταν κάτι σαν “μεθυσμένη μεταμέλεια”, βλέπεις το κρεμασμένο σαλάμι και θυμάσαι τον θάνατο. Το σαλάμι είναι μια θύμηση ενός πολέμου, μιά ενοχή μεταμέλειας, συναισθηματικής μεταλλαγής στην ταβέρνα, όσο κρατάει η σκέψη, όσο αντέχει το σαλάμι. Κάποτε ήρθε και η αμνηστία με την λήξη, πέρασαν οι μπάντες στα Ηλύσια Πεδία, ήρθε και η συνθήκη των Βερσαλλιών (1920). ”Τακτοποιήθηκαν τα ζητήματα”, όπως νόμισαν, πάντως το σαλάμι θυμίζει πένθος και δεν ξεκρεμάστηκε.
- Τα χρόνια κυλούν και μόλις δεκατρία χρόνια μετά ένα νέο Βερντέν ετοιμάζεται, να εκδικηθεί εκείνο του 1914.
- Τι θα γίνει με το σαλάμι; Το ξεχάσαμε, πότε θα καταναλωθεί; Δεν υπάρχει λόγος να περιμένει.
- Ας μείνει, είναι η θύμηση της θύμησης.
- Δεν κατάλαβα, δηλαδή ζούμε με το σημάδι της ανάμνησης;
- Τα δεκατρία χρόνια έγιναν δεκαεννιά, άλλος ένας παγκόσμιος πόλεμος ετοιμάζεται, κάτι επερχόμενο δείχνει το σαλάμι, τώρα πια δεν έχει λόγο να κατέβει. Σε λίγα χρόνια θα είναι λίγο σαν θύμηση Βερντέν. Αφήσαμε τα ποτήρια με τα Μπωζολέ, κρεμάσαμε το σαλάμι, πάλι μας έμεινε λίγο σαν θύμηση... της θύμησης. Ποτέ μην πιστέψεις ότι όσο μεγάλο κι αν είναι το κακό, αποκλείεται να το ακολουθήσει ένα μεγαλύτερο.
- Μα τότε ήταν τα πολεμικά αέρια, τι περισσότερο μπορεί να συμβεί;
- Μην το λες δεν υπήρχε ακόμη η ατομική βόμβα.
- Κοιτάξαμε με τον Ρενέ το κρεμασμένο σαλάμι, πήραμε τον καφέ μας και ούτε που χρειάστηκε να συνεχίσουμε άλλο την κουβέντα. Ασφαλώς και χρειάζεται η θύμηση της θύμησης.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 6 Φεβρουαρίου 2014, αρ. φύλλου 726