8.6.15

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν


7.2.2014 τοπικός τύπος. Μια από τις καλύτερες αποδώσεις... Το ορθόν: Αποδόσεις. Τα παράγωγα του αρχαίου δίδωμι (=δίδω) κρατούν στο σχηματισμό τους το ασθενές θέμα δο- π.χ.  η δόσις, δοτός, δοτήρ, ανένδοτος.

20.11.2014 Τοπικός τύπος. Θα αναφέρω πως τα βλέπω. Καί στην πλάγια ερώτηση το πως τονίζεται (πώς). Χωρίς τον τόνο, όπως είναι στην εφημερίδα, αλλάζει η σημασία του πως: Αναφέρω ότι τα βλέπω, δηλαδή γίνεται το πώς ειδικός σύνδεσμος. (λέω ότι τα βλέπω).

30.11.2014 τοπικός τύπος. Από κριτική βιβλίου: Κάθε φορά που αμφισβητηθούν... Το ορθόν: Κάθε φορά, κατά την οποία αμφισβητούνται (ή θα αμφισβητηθούν) ή κάθε φορά όταν αμφισβητούνται... Στο ίδιο κείμενο: προσαρμοστικοί και κοινωνικοί πράκτες. Πράκτες, σπάνια λέξη των προγόνων μας. Δεν... φοβήθηκε τους μαλλιαρούς δημοτικιστές ο "συνάδελφος" ... γλωσσαμύντωρ να αναστήσει και να ανασύρει στο σημερινό προσκήνιο την ομηρική λέξη ο πράκτης (συνώνυμη με την λέξη ο ρέκτης, ο δραστήριος, ο πράττων έργα). Θα είχε ασφαλώς υπ' όψει του το ομηρικό (γνώρισμα του σωστού ηγέτη): Ρητήρ λόγων και πρηκτήρ έργων. (ρητήρ = ρήτορας, πρηκτήρ = δραστήριος). Εμείς έχουμε το πράκτορας με άλλη σημασία.

14.12.2014 Συχνά τονίζω την στενή, στενότατη σχέση της ομιλουμένης γλώσσας μας και την συνέχειά της από την αρχαία ελληνική. π.χ. η λέξη το μάκρος έχει την ίδια ρίζα ετυμολογικά με την δωρική λέξη το μάκος = το μήκος, εξ' ού και Μακεδών και Μακεδνός. Το ρ της λέξεως μάκρος θεωρείται παρέμβλητο, για να γίνει το α θέσει μακρό.

29.11.2014 τοπική εφημερίδα. Χάσμα ανάμεσα στην κοινωνία και το πολιτικό προσωπικό. Δυο συνεχόμενα επίθετα. Εδώ βλέπουμε την δύναμη του επιθέτου στον προφορικό και γραπτό λόγο, καθώς το δεύτερο (προσωπικό) ουσιαστικοποιήθηκε και σημαίνει το σύνολο των πολιτικών προσώπων, των προσωπικοτήτων, δηλαδή τα πολιτικά πρόσωπα.
Στην ίδια εφημερίδα: Τα ηγετικά τους στελέχη τους φωνάζουν συναισθανόμενοι το χρέος τους. Τα στελέχη... συναισθανόμενοι (αντί συναισθανόμενα). Δεκτή η συντακτική "ανωμαλία" μόνο ως σχήμα κατά το νοούμενον ή κατά σύνεσιν. Πρβλ. το γνωστό: Ο κόσμος χτίζουν εκκλησιές (οι άνθρωποι κτίζουν). Και στο παράδειγμά μας, όταν ο συντάκτης θέλησε να γράψει συναισθανόμενοι, μέσα του, σε κλάσματα δευτερολέπτου, στην ψυχοπνευματική του εγκεφαλική συνείδηση, λειτούργησε η έννοια: οι βουλευτές, οι άνθρωποί τους, που είναι στελέχη τους.

23.11.2014 Real News Μια υπουργός δήλωσε: Ας μη στεκόμαστε εμμονικά στα λάθη. Ωραία ακούεται το εμμονικά, δεν ξέρω όμως εάν από το έμμονος παράγεται και άλλο επίθετο (εμμονικός ;) Γοητεύει πάντως η τάση να πλάθουμε νέες λέξεις, αυτό δείχνει ζωντάνια και επινοητικότητα και δυναμισμό πηγαίο της γλώσσας μας, αλλά είναι και ριψοκίνδυνο. Δεν είναι καθόλου εύκολο ο καθένας μας να γίνεται λεξιπλάστης.

27.11.2014 τοπικός τύπος. Κομματική ανακοίνωση: Παρακαλούμε...  όπως δημοσιεύσετε. Όλο το κείμενο γραμμένο σε δημοτική, ωστόσο ο συντάκτης χρησιμοποιεί υποτακτική της καθαρεύουσας και όμως πάλι όχι σωστά. Με ένα όπως μόνο δεν γίνεται... καθαρευουσιάνικο κείμενο. Το ορθόν: Στην καθαρεύουσα: παρακαλώ, όπως δημοσιεύσητε... Στην ομιλουμένη: Παρακαλώ να δημοσιεύσετε...


Ο Γλωσσαμύντωρ
Λάζαρος Νικηφορίδης

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 12 Φεβρουαρίου 2015, αρ. φύλλου 775


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ