12.5.14

ΑΝΑΣΤΑΣΗ Κ. ΠΗΧΙΩΝ: Πολιτιστική Καστοριά

Σε μερικούς μήνες θα κληθούμε να αναδείξουμε με την ψήφο μας τα νέα πρόσωπα, που κατά την γνώμη μας είναι άξια και ικανά να χειρισθούν τις τύχες της πόλης μας και τις δικές μας. Αυτοί που θα υποβάλουν υποψηφιότητα για την κατάληψη μιας διοικητικής θέσεως πρέπει να γνωρίζουν καλά την ιστορική πορεία τής πόλεως, που θέλουν να διοικήσουν, ιδιαίτερα τής Καστοριάς με την τόσο μεγάλη ιστορική της πορεία, να είναι αποφασισμένοι να προσφέρουν ό,τι καλύτερο για την ευημερία τής πόλεως και των κατοίκων της, και όχι να προσδοκούν, από την κατάληψη τής θέσεως τους, μόνο προνόμια και απολαβές ή την χρησιμοποίηση του αξιώματός τους ως μέσον ιδίων ωφελημάτων. 



ΟΔΟΣ 23.1.2014 | 724

Συγγενικό μου πρόσωπο με προέτρεψε να αναζητήσω και επισκεφθώ στο διαδίκτυο την ιστοσελίδα Byzantium-Vol 2- Kastoria-drako-pdf. Την αναζήτησα και διαπίστωσα ότι είναι πράγματι μια πάρα πολύ ενδιαφέρουσα εργασία τής κ. Ευγενίας Δρακοπούλου δημοσιευμένη, στην αγγλική γλώσσα, που αναφέρεται στην Καστοριά και περιέχει λίαν ενδιαφέρουσες πληροφορίες τόσο για την ζωή όσο και για τον πολιτισμό τής Καστοριάς από τον 10ο αιώνα μ.Χ. μέχρι σήμερα (όχι ακριβώς μέχρι σήμερα γιατί δεν υπάρχει στην σημερινή εποχή αξιόλογη πολιτιστική κίνηση στην πόλη μας)· συνιστώ όσους διαθέτουν ηλεκτρονικό υπολογιστή και διατρέχουν το διαδίκτυο να αναζητήσουν την πάρα πάνω ιστοσελίδα, θα μάθουν πολλά πράγματα.

Αρχίζει το άρθρο της η κ. Δρακοπούλου με την φράση: «η ιστορική ανάπτυξη (εξέλιξη) της Καστοριάς καθορίσθηκε από την ευφυή εκλογή τής τοποθεσίας της, την σύνδεσή της με μεγάλες οδικές αρτηρίες και την εργατικότητα και φιλοπατρία των κατοίκων της». Πράγματι η τοποθεσία της είναι λίαν προνομιακή. Βρίσκεται στην άνω κοιλάδα του Αλιάκμονος ποταμού, κτίσθηκε στον ισθμό τής χερσοννήσου –του βουνού– που εισχωρεί στην ομώνυμη λίμνη, απ’ όπου έλαβε και την ονομασία της, κατά τον ιστορικό Προκόπιο, είχε μιά φυσική οχύρωση στις τρεις πλευρές της από την λίμνη και την χερσόνησο που εισχωρεί σ’ αυτήν, και με ισχυρό τείχος στην δυτική της πλευρά, υπολείμματα του οποίου υπάρχουν μέχρι σήμερα, έχει μια πλούσια ενδοχώρα και την λίμνη, η οποία εκτός τής ομορφιάς, που τής προσδίδει, τής προσέφερε και τής προσφέρει την εκμετάλλευση του πλούτου της.

Η άμεση επικοινωνία της με την μεγάλη οδική αρτηρία, την Εγνατία οδό, που συνέδεε την πρωτεύουσα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (την κακώς και σκοπίμως αποκαλουμένης Βυζάντιον) με την Δύση και η θέση της στο μέσον σχεδόν τής αποστάσεως μεταξύ των, τής προσέφερε την ευχέρεια των διασυνδέσεών της τόσο με την Δύση όσο και με τα μεγάλα αστικά κέντρα τής Αυτοκρατορίας, την βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη και την Θεσσαλονίκη.

Όλα τα ανωτέρω σε συνδιασμό με το «υψηλό βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της, την καλλιέργεια του βυζαντινού πολιτισμού, με τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ηθών και εθίμων, έργων τέχνης (κυρίως αγιογραφιών) και της ελληνικής γλώσσας, κατέστησαν την Καστοριά μια αξιόλογη κατ’ εξοχήν βυζαντινή, επαρχιακή, αστική πόλη».
Για τις σχέσεις τής Καστοριάς και των Καστοριανών, κυρίως οικονομικές και ολιγώτερον πολιτιστικές. με την Δύση και ιδιαίτερα με την Βενετία, έγραψε και δημοσιεύθηκαν στην ¨ΟΔΟ¨ ο κύριος Δούφλιας.

Η κυρία Δρακοπούλου στο εν λόγω άρθρο της αναφέρεται και περιγράφει την ιστορική πορεία τής Καστοριάς, από πολιτιστικής πλευράς, από τα μέσα του 10ου αιώνος μέχρι τον 19ο αιώνα.
Η Καστοριά με τις 70 και πλέον εκκλησίες της, τής αρχαιότερης κτισμένης το 950 μ.Χ. περίπου, μέχρι και τον 19ο αιώνα, αποτελεί ένα ανοιχτό, ανάγλυφο, βιβλίο στο οποίο απεικονίζεται όλη η πολιτιστική ζωή τής πόλεως, με αδιάσειστα στοιχεία, τής αρχιτεκτονικής των ναών, των τοιχογραφιών (αγιογραφιών) αυτών και των επιγραφών επ’ αυτών των κτητόρων τους, μιάς ολόκληρης χιλιετίας και πλέον.

Είναι εμφανής η επίδρασης των αγιογραφικών σχολών τόσο της Κωνσταντινουπόλεως όσο και της Θεσσαλονίκης αλλά η αγιογραφία κατά τις περιόδους που η Καστοριά ευρίσκετο υπό ξένη κατοχή (σερβική, βουλγαρική ή αλβανική), δείχνει ότι στην Καστοριά είχε αναπτυχθεί μια δικιά της σχολή με δικά της χαρακτηριστικά. Επίσης από τις αγιογραφίες και ιδίως από τις απεικονίσεις των κτητόρων των εκκλησιών, στις οποίες απεικονίζονται οι ενδυμασίες τους, και άλλα στοιχεία, εξάγουμε συμπεράσματα για την άρχουσα τάξη τής πόλεως.

Η επικρατούσα μέχρι πρότινος άποψη ότι η Καστοριά αποτελούσε τόπο εξορίας βυζαντινών αρχόντων λόγω δυσμένειας προς αυτούς των αυτοκρατόρων, ανατρέπεται από την κ. Δρακοπούλου, η οποία σε άλλο άρθρο της για την Καστοριά ( Η πόλη τής Καστοριάς την εποχή των Κομνηνών – Δελτίο ΧΑΕ 14 {1987-1988} περίοδος Δ’ σελ. 307-314. Αθήναι 1989) αποδεικνύει με αδιάσειστα στοιχεία ότι αυτή η άποψη δεν είναι ακριβής, αλλά ότι στην Καστοριά υπήρχε μιά γηγενής αριστοκρατία και άρχουσα τάξη.

Οι επιγραφές επίσης των κτητόρων επί των τοιχογραφιών των ναών, δείχνουν την πνευματική καλλιέργεια τους και την αρίστη χρήση τής ελληνικής γλώσσας, όχι μόνον κατά τους βυζαντινούς χρόνους αλλά και κατά την τουρκοκρατία. Αποδεικνύει επίσης ότι υπήρχε στην Καστοριά, πάντοτε, εκτός τής γηγενούς αριστοκρατίας και μια αξιόλογος πνευματική ελίτ, τόσο κοσμική όσο και εκκλησιαστική. Η αξιόλογη πνευματική καλλιέργεια όλων των κατοίκων τής Καστοριάς τόσο κατά τούς χρόνους του Βυζαντίου όσο και κατά την τουρκοκρατία, η λογιοσύνη και η ορθή χρήση τής ελληνικής γλώσσας είναι εμφανής στην αλληλογραφία των Καστοριανών εμπόρων με τούς εκπροσώπους τους στην Δύση, που δημοσίευσε πρόσφατα στην ¨ΟΔΟ¨ ο κ. Δούφλιας.

Η πρόοδος και ευημερία τής πόλεως οφείλετο και στην οικονομική της ανάπτυξη. Κύριο λόγο στην οικονομική της ανάπτυξη έπαιξε και η επεξεργασία τής γούνας. Η κ. Δρακοπούλου αναφέρει στο άρθρο της ότι η επεξεργασία τής γούνας στην Καστοριά άρχισε τον 15ο αιώνα, δηλαδή επί τουρκοκρατίας. Αυτό, κατά την γνώμη μου, δεν είναι αληθές. Νομίζω ότι η επεξεργασία τής γούνας και τής βυρσοδεψίας προϋπήρχε τής τουρκοκρατίας στην πόλη μας και κατά τους βυζαντινούς χρόνους, όπως φαίνεται και από τα βυζαντινά κτίσματα που υπήρχαν παρά την λίμνη, τα μαγαζιά όπως τα λέγαμε, τα οποία ήταν σαφώς εργαστήρια βυρσοδεψίας, και από άλλα στοιχεία πού τα αναφέρουν οι ειδικοί που ασχολήθηκαν με την ιστορία τής γούνας στην πόλη μας.

Η επεξεργασία τής γούνας, η γουναρική τέχνη, παρουσίασε μεγάλη άνθιση κατά τους 18ο και 19ο αιώνες, όταν οι Καστοριανοί γουνέμποροι άρχισαν να εμπορεύονται στις μεγάλες πόλεις τής βορειοανατολικής Ευρώπης και την Ρωσία και άρχισαν να επεξεργάζονται τα κομματιαστά. Η επικοινωνία την περίοδο εκείνη των Καστοριανών με τους ανατολικοευρωπαίους στις μεγάλες πόλεις τής Ανατολικής Ευρώπης, που εμπορεύονταν, και η γνωριμία του τρόπου ζωής αυτών, του πολιτισμού τους, είχε επίδραση και στον τρόπο ζωής, τον πολιτισμό, αυτής ταύτης τής Καστοριάς, γιατί οι Καστοριανοί γουνέμποροι επανερχόμενοι στην γενέτειρα έφερναν μαζί τους και στοιχεία του τρόπου ζωής των Ευρωπαίων.

Η Καστοριά είχε μια αίγλη και διακρίνονταν στην περιοχή επί μια χιλιετία και πλέον, όπως παραστατικότατα παρουσιάζει τα πράγματα η κ. Δρακοπούλου στο άρθρο της. Τρείς ήταν οι ελληνικές πόλεις που διακρίνονταν στην Άνω Μακεδονία (την τωρινή Δυτική Μακεδονία) μέχρι τής απελευθερώσεως μας από τον τουρκικό ζυγό. Η Μοσχόπολις, η οποία καταστράφηκε δυστυχώς από τουρκοαλβανικά στίφη το 1769, το Μοναστήρι που δυστυχώς και αυτό επεδικάστηκε στο τότε Σερβικό κράτος, και η Καστοριά. Οι δύο πρώτες ήταν βλαχόφωνες – πλήν όμως ακραιφνώς ελληνικές – στην δε Καστοριά ομιλούσαν πάντοτε ελληνικά και μόνο ελληνικά.

Άλλες πόλεις στην Δυτική Μακεδονία, κατά την απελευθέρωση, αξιόλογες, πλην εν μέρει τής Σιάτιστας, δεν υπήρχαν. Η Κοζάνη ήταν ένα μεγάλο χωριό, Πτολεμαϊδα δεν υπήρχε, στη θέση της ήταν ένα λασποχώρι, τούρκικο τσιφλίκι, η Φλώρινα επίσης σχεδόν δεν υπήρχε. Η Καστοριά ήταν η δεσπόζουσα πόλη στην περιοχή με τον πολιτισμό της και ακολουθούσε η Σιάτιστα γιατί είχε συγγενικούς δεσμούς με την Καστοριά, και οι άλλες δύο εστίες με ιδιαίτερα πολιτιστικά στοιχεία ήταν οι βλαχόφωνες κωμοπόλεις Νέβεσκα (νυν Νυμφαίο) και Κλεισούρα.

Η Ελληνική κεντρική διοίκηση επέλεξε και κατέστησε τοπικά διοικητικά κέντρα τής Δυτικής Μακεδονίας την Κοζάνη και την Φλώρινα ως έδρες των Νομαρχιών. Η Καστοριά μέχρι το 1939-1940 (αν ενθυμούμε καλά) αποτελούσε επαρχία τής Φλώρινας. Η διοικητική αυτή κατανομή εξουσιών έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη των δύο αυτών πόλεων εις βάρος τής πόλεως μας.

Για την ανάπτυξη τής Κοζάνης και τής νεόκοπης Πτολεμαϊδας συνετέλεσε πολύ και η εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου τής περιοχής και τα έργα τής ΔΕΗ. Δεν νομίζω ότι είναι μόνον οι οικονομικοί παράγοντες αίτιοι για την ανάπτυξη των πόλεων αυτών, πρέπει να υπάρχουν και άλλες αιτίες οι οποίες πρέπει, κατά την γνώμη μου, να μελετηθούν από τούς δικούς μας Καστοριανούς ειδήμονες για να εξαχθούν συμπεράσματα και τρόποι ενεργείας ώστε να μπορέσει η πόλη μας να ανακτήσει την πολιτιστική της παλαιά δόξα και φήμη της. Το ότι δεν είναι μόνον ο οικονομικός παράγων κινητήριος δύναμη και φορεύς πολιτισμού αποδεικνύεται και από το ότι όταν στην Καστοριά ανθούσε η επεξεργασία τής γούνας, την περίοδο 1960-1980, αντί να έχουμε πολιτισμική άνθηση παρατηρούμε ότι υπήρξε μια οπισθοδρόμηση.

Με αφορμή του άρθρου τής κ. Δρακοπούλου αναφέρω όλα τα ανωτέρω για να γίνουν γνωστά στούς νυν οικούντες την Καστοριά, γιατί αμφιβάλω εάν η πλειονότης αυτών γνωρίζει ότι κατοικεί σε μια πόλη με τόση μακραίωνα και αξιόλογη ιστορική πορεία. Αναρωτιέμαι επίσης αν και οι διοικούντες την πόλη, οι αυτοαποκαλούμενοι Άρχοντες, γνωρίζουν καλά την ιστορία τής πόλεως που διοικούν.

Σε μερικούς μήνες θα κληθούμε να αναδείξουμε με την ψήφο μας τα νέα πρόσωπα, που κατά την γνώμη μας είναι άξια και ικανά να χειρισθούν τις τύχες της πόλης μας και τις δικές μας. Κατ’ αρχάς αυτοί που θα υποβάλουν υποψηφιότητα για την κατάληψη μιας διοικητικής θέσεως πρέπει να γνωρίζουν καλά την ιστορική πορεία τής πόλεως, που θέλουν να διοικήσουν, ιδιαίτερα τής Καστοριάς με την τόσο μεγάλη ιστορική της πορεία, να είναι αποφασισμένοι να προσφέρουν ό,τι καλύτερο για την ευημερία τής πόλεως και των κατοίκων της, και όχι να προσδοκούν, από την κατάληψη τής θέσεως τους, μόνο προνόμια και απολαβές ή την χρησιμοποίηση του αξιώματός τους ως μέσον ιδίων ωφελημάτων.

Αυτοί που θα εκλεγούν και αναλάβουν τα ηνία τής πόλεως πρέπει να γνωρίζουν εκ των προτέρων το βάρος των υποχρεώσεων που αναλαμβάνουν πρέπει να διατηρήσουν και συντηρήσουν όλα τα υπάρχοντα στοιχεία, τόσο τα υλικά όσο και πνευματικά, αδιάσειστα μνημεία τής ιστορικής πορείας τής πόλεως μας, να τα αναδείξουν περαιτέρω και να τα προβάλουν προς τα έξω, να αναπτύξουν μια σύγχρονη πολιτιστική ζωή στην πόλη μας και να αφήσουν παρακαταθήκες στις νεώτερες γενεές για να συνεχίσουν μια άξια λόγου πολιτιστική δραστηριότητα.

Όταν ομιλούμε για τον πολιτισμό μιας πόλεως εννοούμε τον τρόπο ζωής των κατοίκων της. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στην πόλη μας μια έκπτωση του πολιτισμού, δηλαδή του τρόπου ζωής των κατοίκων. Πολιτισμός δεν είναι μόνον η Αλεξιάδα (αμφιλεγόμενη εκδήλωση), ή η αναμετάδοση από την ΜΕΤ, ή οι διάφορες άλλες εκδηλώσεις (καλές είναι και αυτές και καλώς γίνονται), αλλά ο τρόπος γενικά τής ζωής και η συμπεριφορά των κατοίκων˙ όταν ρίχνουμε σκουπίδια στην λίμνη, κόβουμε το δένδρο που βρίσκεται μπροστά στο σπίτι μας γιατί μας εμποδίζει την θέα, σκοτώνουμε τα αδέσποτα σκυλιά, βάζουμε εκκωφαντική μουσική το βράδυ στο κέντρο μας και τόσα άλλα, που θεωρούνται αθώα και αβλαβή, όλα αυτά είναι δείγματα έλλειψης πολιτισμού.

Δεν είναι μόνον η έλλειψη πολιτιστικού κέντρου που συντελεί στην απουσία αξιόλογης πολιτιστικής ζωής στήν πόλη μας αλλά και η έλλειψη σχετικής αγωγής των πολιτών. Υπήρχε πολιτιστικό κέντρο αλλά, για λόγους αδιευκρίνιστους έπαυσε να λειτουργεί, δεν απογοητευόμαστε όμως γιατί ο νυν δήμαρχος προκήρυξε ή θα προκηρύξει (όπως διάβασα) διαγωνισμό για μελέτη νέου πολιτισμικού κέντρου, ο οποίος θα πρέπει να αποδοθεί μέχρι τέλους του 2015 και εν συνεχεία μελλοντικώς (Ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι) θα αποκτήσουμε πολιτιστικό κέντρο, και τότε ποιός μας πιάνει.

Οι άρχοντες πρέπει να έχουν ήθος, αξιοπρέπεια και να είναι τίμιοι˙να έχουν υπ’ όψη τους ότι εκτός του εαυτού τους εκπροσωπούν όχι μόνον τους εκλογείς τους αλλά όλη την κοινωνία της πόλεως – και της περιοχής της – και να συμπεριφέρονται με τρόπο ώστε να την αναδεικνύουν και να μην την δυσφημούν

Το μόνο μέσον για να πετύχουμε μια καλή, δίκαιη, και σώφρονα διοίκηση, που θα φροντίζει πραγματικά για την εύρυθμη λειτουργία των θεσμών, την πρόοδο της πόλεως και την ευημερία των κατοίκων της, είναι να επιλέξουμε ικανούς και άξιους ανθρώπους, συμπολίτες μας, με κριτήρια αξιοκρατικά και μόνον αξιοκρατικά˙ τα πολιτικά κόμματα χρίζουν συνήθως, και υποστηρίζουν την εκλογή τους, υποψηφίους με δικά τους κριτήρια, με μόνο σκοπό η εκλογή των εκλεκτών τους να τα προσδώσει πόντους στις δημοσκοπήσεις και τον πίνακα των αποτελεσμάτων και δεν ενδιαφέρονται ουδόλως για τα άν οι εκλεκτοί τους αυτοί είναι άξιοι να διοικήσουν και προσφέρουν στην πόλη τους. Η εκλογή τους λοιπόν δεν πρέπει να γίνει με μόνον κριτήριο την κομματική τοποθέτηση καθ΄ενός, αλλά με την πραγματική αξία του υποψηφίου, ανεξάρτητα από συναισθηματισμούς, συγγένειας ή φιλίας.

Οι ανωτέρω σκέψεις μου δεν είναι υποδείξεις προς τους αγαπητούς συμπατριώτες μου, Καστοριανούς, ούτε θέλω με την δημοσίευσή τους να παραστήσω τον έξυπνο και τον κριτή των πάντων (αν συμβαίνει να υπάρχει έστω και κατά το ελάχιστον μια τέτοια υπόνοια, ζητώ ταπεινότατα συγγνώμη από τους συμπολίτες μου)˙ έγραψα όλα τα ανωτέρω γιατί αγαπώ πραγματικά την γενέτειρά μου και δεν θέλω όχι μόνον να υπολείπεται των άλλων πόλεων σε πρόοδο αλλά δυστυχώς να δυσφημείται και από πάνω, με ενέργειες και πράξεις των αρχών της. Με τις σκέψεις αυτές κλείνω το άρθρο μου παραφράζοντας την φράση που είπε κάποιος γιά την Ελλάδα: «Η Καστοριά είναι μια υπόθεση πολύ σοβαρή για να την διαχειρίζονται χέρια ελαχίστων πολιτικών (αυτοδιοικητικών) ηγετών».


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 23 Ιανουαρίου 2014, αρ. φύλλου 724


2 σχόλια:

  1. Ανώνυμος12/5/14

    Τα είπατε όλα με τον επίλογό σας κ. Πηχιών. "Η Καστοριά είναι μια υπόθεση πολύ σοβαρή για να την διαχειρίζονται χέρια ελαχίστων πολιτικών (αυτοδιοικητικών) ηγετών".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος12/5/14

    Ας ελπίσουμε ότι οι Καστοριανοί θα ψηφίσουν επιτέλους άξιους νέους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ