31.5.14

ΣΙΜΟΥ ΚΑΒΕΛΙΔΗ: Στα παράλια της Μικρασίας…


ΟΔΟΣ 30.1.2014 | 725

Θυμάμαι την γιαγιά μου τη Σμυρνιά, τότε που ακόμη είχαμε την παιδική αθωότητα, να μας εξιστορεί πως έφευγε στην καταστροφή της Σμύρνης με τη μία τετράχρονη κόρη στο ένα χέρι και τη δεύτερη κόρη –μωρό στην αγκαλιά. Ο παππούς αιχμάλωτος, έμεινε για ένα ολόκληρο χρόνο στη φυλακή και στα τάγματα εργασίας και έψαχνε, μετά την απελευθέρωσή του, την οικογένειά του στους προσφυγομαχαλάδες της Ελλάδας. Μας εξιστορούσε πώς μπήκαν στα καράβια, πώς έβλεπε ανθρώπους να πνίγονται στη προσπάθειά τους να ανεβούν στις βάρκες και τους έσπρωχναν οι ναύτες των ξένων πλοίων, πώς άκουγε τους αλαλαγμούς των ατάκτων και τους θρήνους των προσφύγων. Μας τα έλεγε αυτά η γιαγιά Βασιλική και μας έδειχνε το σημάδι στο χέρι από τη βίαια απόσπαση της χρυσής βέρας, ενώ παραπονιόταν για την βρισιά «τουρκόσποροι» που άκουγαν οι πρόσφυγες από τους ελλαδίτες. Στα παιδικά μας αυτιά, όλη αυτή η ιστορία ακούγονταν σαν παραμύθι, που όμως επειδή δεν ήταν και ευχάριστο, της ζητούσαμε να μας πει κάποιο άλλο.

Μεγαλώσαμε, πήγαμε στο σχολείο, μαθαίναμε γεωγραφία και ιστορία. Για την ακμή των αποικιών στα μικρασιατικά παράλια, για την αιολικές πόλεις (Πέργαμος, Άσσος), για τις ιωνικές πόλεις (Έφεσος, Μίλητος, Φώκαια), για τον Ιωνικό ρυθμό στα κιονόκρανα, για τον Όμηρο, για τους απέραντους ελαιώνες. Η τύχη όλων αυτών των περιοχών ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τα απέναντι νησιά, που τους χώριζε μια μικρή λωρίδα θάλασσας, του Αιγαίου πελάγους.

Τα χρόνια πέρασαν, ο καλοκαιρινός μας τουρισμός περιλάμβανε πια και τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, μαζί με νέα ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων, που αναφέρονταν στις περιοχές αυτές. Κολυμπήσαμε στα ήσυχα, γαλανά νερά της Μυτιλήνης, της Χίου, της Σάμου και των Δωδεκαννήσων και ξαναβρήκαμε τον Βενέζη με την «Αιολική Γη» και το «Νο 31328», τον Κόντογλου με το «Αϊβαλί η πατρίδα μου», διαβάσαμε τον Ελύτη στον «Ήλιο τον Ηλιάτορα» και ανακαλύψαμε τον Lacarriere στο «Ελληνικό Καλοκαίρι». Και τότε ξαναήρθαν στη θύμηση οι ιστορίες της γιαγιάς. Περάσαμε απέναντι στη Μικρασία, συναντήσαμε αυτούς τους αρχαίου τόπους.

Από την άλλη πλευρά, γίναμε ευρωπαίοι με την ένταξη της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ και μετέπειτα Ευρωπαϊκή Ένωση και εντρυφήσαμε στις αρχές του διαφωτισμού, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ισότητας και της δικαιοσύνης.

Και εκεί που γύριζε ο εικοστός αιώνας και όλα θεωρούσαμε πως θα γίνουν καλύτερα, άρχισαν όλα να γίνονται πιο σκοτεινά. Τα οικονομικά συμφέροντα, που πια λεγόταν funds, αποφάσιζαν και πίεζαν κράτη για διεξαγωγή πολέμων (που τους είπαν θρησκευτικούς), οδηγούσαν και οδηγούν ολόκληρα κράτη σε οικονομική καταστροφή, αναγκάζουν πληθυσμούς να φύγουν από τις πατρογονικές εστίες για να σωθούν.

Και η Ευρώπη; Τι έγιναν όλοι αυτοί οι θεσμοί, οι στηριγμένοι πάνω στις δημοκρατικές αντιλήψεις και το ευρωπαϊκό δίκαιο για το οποίο καυχιόμασταν όλοι; Τι σχέση έχει η «αδελφοσύνη» της γαλλικής επανάστασης με την Ευρώπη – φρούριο που έχουν στήσει οι συντηρητικές πολιτικές ηγεσίες; Πως μπορεί να ισορροπήσει η ανθρώπινη ευαισθησία για το περιβάλλον, όταν ταυτόχρονα δημιουργούνται πόλεμοι για τα πετρέλαια (πάντα με επίφαση την προάσπιση της δημοκρατίας) και αφήνονται άνθρωποι να πνίγονται στο Γιβραλτάρ, στη Λαμπεντούζα και τώρα πια και στη δικιά μας θάλασσα, στο Αιγαίο. Πως μπορεί να μιλάει κανείς για «λαθρομετανάστες», να κάνει αναφορά σε αριθμούς, λες και αυτοί δεν είναι άνθρωποι, δεν είναι ψυχές. Φαίνεται ότι άλλο βάρος έχει η ψυχή του ευρωπαίου και άλλη του Πακιστανού – Ιρακινού –Λίβυου. Φαίνεται ότι τα παιδιά είναι άγγελοι μόνον όταν είναι ξανθά, ενώ είναι διαβολάκια όταν το χρώμα τους σκουραίνει.

Πρόσφυγες είναι και άνθρωποι μαζί, όλοι αυτοί που χτυπάνε την πόρτα της Ευρώπης. Δεν βγήκαν στο Αιγαίο καταχείμωνα με τα μωρά τους αγκαλιά, πάνω σε σαπιοκάραβα, για να κάνουν κρουαζιέρα. Άνθρωποι δυστυχισμένοι, ταλαιπωρημένοι, που αφού τους παίρνουν και τα τελευταία υπάρχοντά τους, με την υπόσχεση να τους φέρουν στην Ελλάδα, τους εγκαταλείπουν μέσα στα κύματα. Στα ίδια μέρη και στα ίδια θαλάσσια στενά που προσπαθούσαν να περάσουν οι δικοί μας παππούδες στη Μικρασιατική καταστροφή. Πρόσφυγες, όπως και οι δικοί μας, που έχουν αφήσει τα σπίτια τους κάτω από το βάρος των πολέμων, που δημιούργησε η Δύση και προσπαθούν να σώσουν τις ζωές τους και τις ζωές των παιδιών τους. Τους δικούς μου παππούδες μου θυμίζουν, τόσο αυτούς που ήρθαν από τη Σμύρνη, όσο και αυτούς από την Απολλωνιάδα.

Μας αρέσει να μιλάμε για το ελληνικό φιλότιμο για την ελληνική φιλοξενία. Βέβαια, τελευταία ο Ξένιος Ζευς, από την επίσημη πολιτεία, μάλλον μετατράπηκε σε εκδικητικό Δια, που ρίχνει τους κεραυνούς του πάνω στους μετανάστες, «γιατί αυτοί φταίνε για την εγκληματικότητα, την ανεργία, την πορνεία». Ακούμε τις δηλώσεις από επίσημα χείλη για να γίνει ο βίος των προσφύγων αβίωτος. Αν παλαιότερα ακουγόταν η καταγγελία ότι άνθρωποι του λιμενικού, δεν άφηναν τους ναυαγούς να ανεβούν στη βάρκα και να σωθούν, θα μας φαινόταν αδιανόητο και θα ξεσηκωνόμασταν. Πως φθάσαμε σήμερα να θεωρούμε ότι είναι πιθανόν αυτό να συνέβη και παρά τις καταγγελίες και της Διεθνούς Αμνηστίας να μη ματώνει ρουθούνι; Τόσο πολύ μας οδήγησαν στον ατομικισμό και στην προσπάθεια να τα φέρουμε πέρα σε προσωπική βάση, ώστε χάσαμε όχι μόνο τα ευρωπαϊκά κεκτημένα αλλά ακόμη την αξιοπρέπειά μας και την ανθρωπιά μας;

Βλέποντας τη φωτογραφία του ανθρώπου, που έχασε την οικογένειά του στο Φαρμακονήσι, να κλαίει, φαντάστηκα τον παππού μου, να είναι σε μια παρόμοια κατάσταση μετά την απελευθέρωσή του, καθώς δεν ήξερε αν ζει ή πέθανε η δική του οικογένεια. Και ο δικός μου ο παππούς ήταν τυχερός, βρήκε την οικογένειά του, έστω και μετά από ένα χρόνο, έκανε και άλλα παιδιά και είδε και εγγόνια. Αυτός ο άνθρωπος της φωτογραφίας, σε τι μπορεί να ελπίζει, σε ποιόν θα έχει να πει τις αντίστοιχες ιστορίες που μας έλεγε η γιαγιά μου;

Υ.Γ. Στη μνήμη όλων των προσφύγων παππούδων μου, αλλά περισσότερο στη μνήμη αυτών των παιδιών που χάθηκαν στο Αιγαίο προχθές και παλιότερα, στον Έβρο, στη Λαμπεντούζα και όπου προσπαθούν να περάσουν τη γραμμή που θα τους οδηγήσει σε κόσμο χωρίς πόλεμο.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 30 Ιανουαρίου 2014, αρ. φύλλου 725

1 σχόλιο:

  1. Ανώνυμος2/6/14

    Εκφράζω την ικανοποίησή μου για τις θέσεις σας, τις σκέψεις σας και την αισθητική σας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ