24.6.14

ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ-ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Η ευεργεσία συναντά την ευγνωμοσύνη στο Μαυροχώρι


Επιστολή Μητροπολίτη Καστορίας Ιωακείμ (7/2/1924) προς Θεόδωρον Ν. Μαυροβίτην εις Αλεξάνδρειαν Αιγύπτου (από το αρχείο του εγγονού του Θεόδωρου Ν. Μαυροβίτη)

Επειδή ξεχάσαμε να θυμόμαστε και να τιμούμε τους αληθινά αξιότιμους…


«Ευεργετείς; Μάθε λοιπόν πως τον Θεό μιμείσαι»
 Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, «Ηθικά»

«Μάθε να είσαι ευγνώμων, 
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος»
Από το Δημοτικό Σχολείο Μαυροχωρίου

“Κάποτε ο Θεός αποφάσισε να δώσει μια γιορτή στα γαλαζόχρωμα παλάτια τ’ ουρανού. Όλες οι Αρετές είχαν προσκληθεί. Αλλά μόνο οι γυναίκες… Οι κύριοι είχαν αποκλειστεί… Επήγανε πάρα πολλές και οι μικρές και οι μεγάλες. Οι μικρές Αρετές ήταν λίγο πιο συμμαζεμένες. Μα όλες φαίνονταν πολύ ευχαριστημένες και συζητούσαν με καλό τρόπο και οικειότητα, όπως ταιριάζει, άλλωστε, σε πολύ στενούς συγγενείς μα και γνωστούς αναμεταξύ τους.
Για μια στιγμή, ο Μεγάλος Θεός είδε πως δυο όμορφες κυρίες, που στέκονταν η μια απέναντι στην άλλη, δε γνωρίζονταν καθόλου. Ο οικοδεσπότης πήρε απ’ το χέρι τη μια απ’ τις κυρίες και την οδήγησε στην άλλη.
-Η Ευεργεσία, είπε, δείχνοντας την πρώτη κυρία.
-Η Ευγνωμοσύνη, πρόσθεσε, δείχνοντας τη δεύτερη.
Κι οι δυο Αρετές έμειναν άφωνες από την κατάπληξη. Απ’ τον καιρό που υπάρχει ο κόσμος-και είναι αιώνες πολλοί-συναντιόντουσαν για πρώτη φορά!...”


Αγαπητοί μας συγχωριανοί,

Πριν από ένα χρόνο, τον Ιανουάριο του 2013, παραδόθηκε στο Δ/ντή του Σχολείου μας μία επιστολή γραμμένη από τον κ. Θεόδωρο Ν. Μαυροβίτη, κάτοικο Αθηνών. Ξέραμε εξαρχής πως η καταγωγή του αποστολέα είναι από το χωριό μας, όπως μαρτυρεί και το επώνυμό του, που, επιπλέον, είναι και ιστορικό, καθώς ο Λεωνίδας Μαυροβίτης, που κατοικούσε στην πόλη της Καστοριάς πριν από έναν αιώνα, διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο στα γεγονότα της απελευθέρωσης της πόλης μετά από 527 ολόκληρα χρόνια σκλαβιάς στους Τούρκους. Κι όχι μόνο αυτό. Γνωρίζαμε και τον Θεόδωρο Μαυροβίτη, μεγάλο ευεργέτη και κτίτορα του Σχολείου μας. Άλλωστε στη μνήμη τη δική του και των άλλων ευεργετών μας κάθε χρόνο κάναμε και κάνουμε μνημόσυνο. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ αυτούς που μας έχουν ευεργετήσει. Και δεν πρέπει να είμαστε αγνώμονες. Σε αντίθεση με τη φύση μας, που δείχνει να μας σπρώχνει στην αχαριστία σαν τους εννέα από τους δέκα λεπρούς (με φωτεινή εξαίρεση τον αλλόφυλο Σαμαρείτη) που ο Χριστός θεράπευσε και δεν ένιωσαν καμία απολύτως ανάγκη πρώτα να Τον ευχαριστήσουν και μετά να συνεχίσουν τη ζωή τους. Πρέπει, λοιπόν, να θυμόμαστε και να εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας, αν θέλουμε να λεγόμαστε άνθρωποι…

Είχε επισκεφτεί, λοιπόν, τα Χριστούγεννα του 2012 την Καστοριά ο σημερινός Θεόδωρος Ν. Μαυροβίτης, που έχει την τύχη αλλά αποδεικνύει πως είναι και άξιος να έχει το ίδιο ονοματεπώνυμο με τον μεγάλο ευεργέτη του Σχολείου μας και, για τους λόγους που όλοι καταλαβαίνουμε, θέλησε να δει και το Σχολείο του χωριού μας. Καθώς όμως έφυγε προβληματισμένος, προχώρησε στο γράψιμο μιας εξαιρετικά καλογραμμένης και ουσιαστικής επιστολής, που έγινε άλλη μία αφορμή για εμάς που αποτελούμε το προσωπικό αυτού του Σχολείου να ασχοληθούμε σοβαρά με το θέμα των ευεργετών που δεν είναι μονάχα του Σχολείου, μα ολόκληρου του χωριού, αφού, χτίζοντας το σχολείο, η ευεργεσία απλώνεται σε όλο το χωριό. Γιατί η πρώτη αφορμή, πρόσφατη κι αυτή, ήταν τα στοιχεία που στο πλαίσιο της ιστορικού περιεχομένου μεταπτυχιακής της έρευνας εντόπισε στις παλιές εφημερίδες της Καστοριάς η επί χρόνια δασκάλα του Σχολείου μας Αγγελική Βόλτση από το Σταυροπόταμο. Η Αγγελική μας, λοιπόν, συγκέντρωσε αυτά τα στοιχεία και τα παρέδωσε στο Σχολείο μας, γιατί αυτό αφορούσαν και, συνεπώς, εδώ ανήκουν.
Κατά ευτυχή συγκυρία οι δύο αυτές αφορμές σχεδόν συνέπεσαν χρονικά (η αιτία προϋπήρχε και ήταν η από χρόνια θέληση του Σχολείου να ερευνήσει το θέμα των Ευεργετών του και να το τακτοποιήσει), οπότε κι αποφασίστηκε αμέσως μία εκδήλωση που θα έβαζε τα πράγματα στη θέση τους, ανακοινώνοντάς τα ταυτόχρονα στο χωριό, γιατί το αφορούν άμεσα.
Δόξα τω Θεώ, ήρθε ο καιρός. Αφού ευχαριστήσουμε και τους δύο προαναφερθέντες για την καταλυτική συμβολή τους, σας παρουσιάζουμε τα στοιχεία-ντοκουμέντα κατά χρονολογική σειρά:


  • Αγαπητέ συμπολίτα Θεόδωρε Ν. Μαυροβίτα  Εις Αλεξάνδρειαν
Ύστερον από τόσα έτη όπου ευρίσκεσαι μακράν της γενέτειρας πατρίδος σου, ήδη ήλθεν η περίστασις να σε ενθυμηθώμεν και να είπωμεν ότι, εκτός ημών, υπάρχει και άλλος συμπολίτης του οποίου η καρδιά φλέγεται οσάκις ενθυμήται την πατρίδα του και πρέπει ν’ αποτανθώμεν και εις αυτόν ίνα ζητήσωμεν την αρωγήν του.
Λοιπόν, αγαπητέ συμπολίτα, η παρούσα μας δεν αποβλέπει εις άλλα παρά να σε εκθέσωμεν τα εξής: Επειδή το παρά των γονέων σας κτισθέν κτήριον του Σχολείου είνε σχεδόν ετοιμόροπον και σχεδόν ακατάλληλον των σημερινών τοιούτων, απεφασίσαμεν να το ανανεώσωμεν εκ θεμελίων είτε εις το ίδιον μέρος είτε έξωθεν του χωρίου απέναντι της βρύσεως και επειδή εις τας σημερινάς περιστάσεις είνε δύσκολον να κτήση κανείς και δη τοιούτον κτήριον, δια τούτο αποτεινόμεθα προς υμάς παρακαλούντες όπως ευαρεστούμενοι μας συνδράμετε δια του οβολού σας, ίνα φέρωμεν εις τέλος το μέγα τούτο έργον, όπερ απεφασίσαμεν.
Πράττοντες δε τούτο, αγαπητέ συμπολίτα, μιμήσθε την πράξιν του προπάππου σας Θωμά Νάτσκα ούτινος το όνομα είνε αλησμόνητον παρ’ ημών και παρά τοις τέκνοις μας και θα μείνη εις αιώνας αιώνων.
Εάν λοιπόν έχετε την καλοσύνην να προσφέρητε τον οβολόν σας υπέρ του ιερού αυτού σκοπού, παρακαλούμεν όπως ευαρεστούμενος εκλέξητε υμείς τον κατάλληλον διαχειριστήν του οβολού (σας) και μας γράψητε το όνομα αυτού ή δυο τοιούτων. Ευέλπιδες ότι η παράκλησις αύτη θέλει εισακουσθή διατελούμεν μετά του προσήκοντος προς υμάς σεβασμού.

Εν Μαυρόβω τη 16η Απριλίου 1920

Οι συμπολίται σου
+ Οικονόμος Νικόλαος, Δαμιανός Τσαδήλας, Ναούμ Ι. Τσαδήλας, Λουκάς Αθ. Πετκανάς, Χρισ. Παπασταύρου, Δαμ. Γκλάβας, Β. Βουΐτσης, Χριστόδουλος Πετσάλνικος



  • Μαύροβον τη 20ή Αυγούστου 1920

Αξιότιμε κ. Θεόδωρε Ν. Μαυροβίτη, Εις Αλεξάνδρειαν

Τηλεγράφημά σας μέσω κ. Ναούμ Μαυροβίτου εγκαίρως ελάβαμεν, ως και επιταγήν σας από 25 Ιουλίου και αμέσως προέβημεν εις προετοιμασίας της οικοδομής, αφού προηγουμένως εστείλαμεν το σχέδιον εις την Νομαρχίαν προς έγκρισιν. Αλλά δυστυχώς το σχέδιον περιμένοντες με το σήμερον και με το αύριον να έλθη δια να προβώμεν εις συμφωνίαν μετά των εργολάβων, ακόμη δεν μας ήλθεν αν και ενεργήσαμεν υπέρ το δέον.
Επίσης και δια τας καταθέσεις μας εν ταις τραπέζαις, αφού ελάβομεν έγγραφον παρά του Γενικού Διοικητού όπως αποσύρομεν αυτάς από τας Τραπέζας, αμέσως συνήλθεν η Σχολική επιτροπή, απεφάσισεν και εξουσιοδότησεν τον κ. Ναούμ Μαυροβίτην ως ταμίαν ίνα εισπράξη τα ποσά αυτού, αλλά δυστυχώς λαμβάνομεν επιστολήν του Ναούμ και μας λέγει ότι αι Τράπεζαι αρνούνται να πληρώσουν καθότι στερούνται διαταγής του Υπουργείου της Παιδείας. Αμέσως λοιπόν πάλιν εγράψαμεν προς τον Γενικόν Διοικητήν όπως ενεργήση δεόντως παρά τω Υπουργείω της Παιδείας και διαταχθούν αι εν τω λόγω Τράπεζαι να μετρήσωσι τα ποσά.
Ένεκα λοιπόν αυτών των εκτάκτων δυσκολιών αίτινες μας παρουσιάσθησαν, πολύ πιθανόν να μη αρχίσωμεν τώρα, διότι και ο καιρός παρήλθεν και άλλο οίκημα προς φοίτησιν των μαθητών δεν έχομεν και ως εκ τούτου επιφυλασσόμεθα δια τον προσεχή Μάρτιον ή Απρίλιον.
Επειδή όμως υπεβλήθημεν εις την δαπάνην, δηλ. προμηθεύθημεν του τούβλου, πέτρας, ξυλείαν, παρακαλούμεν όπως και εμβάσητε δέκα-10-χιλιάδας δραχμάς και το υπόλοιπον ας μείνη δια τότε οπότε και θα σας γράψωμεν.
Άπασα η Κοινότης δι’ ημών εκφράζει τας ευχαριστίας της δια την γενναίαν σου δωρεάν και μετά παλλούσης καρδίας αναπέμπει ευχάς προς τον Ύψιστον υπέρ της οικογενειακής σας υγείας και ευοδώσεως των έργων σας ως και πάσης επιχειρήσεως, ευχόμενοι από καρδίας όπως και τα τέκνα υμών φανώσιν αντάξια των γονέων των.
Άξιος ο μισθός σου, ευεργέτα ημών.
Προσέτι παρακαλούμεν όπως ευαρεστούμενος μας στείλητε την φωτογραφίαν σας, ίνα αναρτήσωμεν αυτήν εις την μεγάλην αίθουσαν του Σχολείου μας.
Επιφυλασσόμεθα προσεχώς να σας στείλωμεν και το σχέδιον του Σχολείου μας το πρωτότυπον.
 Διατελούμεν μετά πολλής αγάπης.

Η επιτροπή
Δ. Γκλάβας, Β. Βουΐτσης, 
Αθαν. Μαυροβίτης, Χρισ. Παπασταύρου


  • Μαύροβον τη 13/26 8/βρίου 1920

Κύριε Θεόδωρε Ν. Μαυροβίτη, Εις Αλεξάνδρειαν

Δια της παρούσης μας σας γνωστοποιούμεν ότι σας εσωκλείομεν το σχέδιον του Σχολείου μας (του οποίου η έγκρισις του Υπουργείου ήλθεν περί τα μέσα 7/βρίου, οπότε ήτο αργά δια τοιαύτην εργασίαν) ίνα το μελετήσητε εκ του πλησίον, ίνα χαρήτε την πατρίδα σας μακρόθεν, ότι ηξιώθη δια των καλών και χρηστών τέκνων της, να κτίση το τέμενος τούτο των γραμμάτων.
Παρά του εν Θεσ/νίκη εξαδέλφου σας κ. Ναούμ Χ. Μαυροβίτου ελάβομεν επιστολήν εις ην μας λέγει ότι υμείς εμβάσατε δια το Σχολείον μας 10 χιλιάδας δραχμάς και να τας σύρωμεν έναντι αποδείξεώς μας και σας ευχαριστούμεν πολύ.
Παρακαλούμεν εάν θα εύρητε κανέν λάθος εις το σχέδιον δύνασθε να μας γράψητε ίνα το διορθώσωμεν μέχρι τότε.
Συν τω σχεδίω πέμπομεν και τους πλέον εγκαρδίους χαιρετισμούς μας.

Η Σχολ. Επιτροπή
Αθανάσιος Ν. Μαυροβίτης, Δ. Γκλάβας , 
Χριστ. Παπασταύρος, Β. Βουΐτσης


  • Εν Μαυρόβω τη 7 Ιουνίου 1926

Αξιότιμε συμπολίτα Θεόδωρε Μαυροβίτη, Εις Αλεξάνδρειαν

Δια της παρούσης μας γνωρίζομεν υμίν ότι η Σχολική Επιτροπή εν τη πρώτη της συνεδριάσει σας ανεκήρυξεν ευεργέτην του Σχολείου μας, παρακαλούντες συνάμα υμάς όπως ευαρεστούμενος μας αποστείλητε μικράν φωτογραφίαν σας, ίνα την κάμωμεν μεγάλην ενταύθα και την αναρτήσωμεν εις την μεγάλην αίθουσαν του Σχολείου μας.
Προσέτι σας εσωκλείομεν και μικράν φωτογραφίαν του Σχολείου μας, η οποία δεν επέτυχεν καλώς ένεκα της ομίχλης, επιφυλασσόμεθα όμως να σας στείλωμεν αργότερον μεγαλυτέραν και καλλιτέραν. Διατελούμεν μεθ’ υπολήψεως.

Η Σχολική Επιτροπή
Δ. Γκλάβας, Μ. Μαυροβίτης, Σ. Τσαδήλας 


Αυτά τα τέσσερα γράμματα-κειμήλια μας έκανε την τιμή να μας στείλει ο σημερινός Θ. Μαυροβίτης κι εμείς σας τα παρουσιάζουμε σήμερα εδώ, για να τα χαρείτε μαζί μας. Και δε γίνεται να μην επισημάνουμε ότι είναι σπουδαιότατα ντοκουμέντα όχι μόνο για το θέμα το οποίο μας απασχολεί αυτό το πρωινό, αλλά, εξαιτίας της έξοχης, καλλιγραφικής και απολύτως αλάνθαστης γραφής τους, αποτελούν τρομακτικά ντοκουμέντα της ελληνικότητας αυτού του τόπου. Γιατί γράφτηκαν σ’ αυτήν την έξοχη ελληνική γλώσσα και μ’ αυτήν την άρτια μορφή ελάχιστα μόλις χρόνια μετά την απελευθέρωση αυτού του τόπου από την πάνω από 5 αιώνες σκλαβιά του στους Τούρκους. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, τι τρομακτικά σημαντικό μήνυμα είναι αυτό προς πολλούς αποδέκτες, ακόμη και τους πιο κακόπιστους, αυτούς που αμφισβητούν την ελληνικότητα ενός τόπου που αναβλύζει Ελλάδα…
Αλλά, εκτός από τις παραπάνω επιστολές, ο κ. Μαυροβίτης μας έστειλε κι αυτήν που έστειλε ο μικρασιατικής καταγωγής Μητροπολίτης Καστορίας Ιωακείμ (1911-1931) στον ίδιο παραλήπτη:


  • Εν Καστορία τη 7 Φεβρουαρίου 1924

Αξιότιμε κ. Θεόδωρε Μαυροβίτη, Εις Αλεξάνδρειαν

Την τελευταίαν επιστολήν σας μετά της εσωκλείστου εκ λιρών στερλ. 25 τραπεζιτικής επιταγής εγκαίρως ελάβομεν και σας ευχαριστούμεν από καρδίας ευχόμενοι ολοψύχως όπως ο μισθαποδότης Θεός ανταποδώση υμίν πλουσίας εις υγείαν και εις κέρδη την γενομένην ευσεβή σας δωρεάν υπέρ ενός ιερού σκοπού.
Ενηργήσαμεν και ενεργούμεν καθηκόντως τα δέοντα δια την ταχείαν ανέγερσιν του Σχολείου της Κοινότητος Μαυρόβου. Ελπίζομεν ότι ο νέος Υπουργός της Παιδείας κ. Βαλαλάς, βουλευτής μας, θα διατάξη τα δέοντα. Επί τούτοις διατελούμεν μετ’ ευχών εγκαρδίων.

 +Ο Καστορίας Ιωακείμ Λεπτίδης


Οι παραπάνω επιστολές, αγαπητοί μας χωριανοί, είναι αποδείξεις πως ο Θ. Μαυροβίτης υπήρξε μέγας ευεργέτης του Σχολείου μας. Γι’ αυτό και οφείλουμε να τον γνωρίσουμε καλύτερα. Φρόντισε γι’ αυτό και μας εφοδίασε με το σχετικό έγγραφο και πάλι ο αφοσιωμένος εγγονός του:


ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΕΠΑΡΧΙΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΜΑΥΡΟΧΩΡΙΟΥ
Αριθ. Πρωτ. 270, Αριθ. Πιστ. 7
Πιστοποιητικόν
Ο πρόεδρος της Κοινότητος Μαυροχωρίου (Μαυρόβου) της επαρχίας Καστοριάς πιστοποιεί εν γνώσει των συνεπειών του περί ψευδούς πιστοποιήσεως Νόμου ότι ο εκ Μαυροχωρίου καταγόμενος και εν Αλεξανδρεία Αιγύπτου αποβιώσας τη 7η Ιανουαρίου 1936 Μαυροβίτης Θεόδωρος του Νικολάου φέρεται εγγεγραμμένος εις το μητρώον αρρένων της καθ’ ημάς Κοινότητος υπ’ αύξ. αριθ. 3 και έτος γεννήσεως χίλια οκτακόσια εξήκοντα πέντε (1865). Το παρόν εκδίδεται τη αιτήσει του ενδιαφερομένου ίνα τω χρησιμεύση όπου δει.

Εν Μαυροχωρίω τη 17 Φεβρουαρίου 1936
Ο εφημέριος Ο πρόεδρος της Κοινότητος
Οικ. Παπαδημητρίου Παναγ. Λαμπαδάριος


Αλλά, όπως δυστυχώς συμβαίνει πάντα, περισσότερα μαθαίνουμε για κάποιον όταν πεθαίνει. Έτσι, σε αλεξανδρινή εφημερίδα της εποχής (και πάλι από το αρχείο του εγγονού του) διαβάζουμε:

Ο Ελληνικός εμπορικός κόσμος της παροικίας μας και ιδίως η ομοταξία των καπνεμπόρων απώλεσεν ένα των κρατίστων αυτής παραγόντων, επί τριακονταπενταετίαν ευδοκίμως ασχοληθέντα εις την εμπορίαν των καπνών και προαχθέντα εν τη εκτιμήσει και τη υπολήψει της παρ’ ημίν Ελληνικής κοινωνίας, μεταξύ των αριστέων της οποίας εδικαιούτο να λογισθή. Ο νεκρός ον εθρηνήσαμεν χθες ήτο ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΜΑΥΡΟΒΙΤΗΣ, όστις, καταγόμενος εκ Καστορίας, απετέλει τύπον Έλληνος Μακεδόνος, υπόδειγμα κοινωνικών αρετών αφοσιωμένου οικογενειάρχου, επιδοθέντος μετά σπανίου ζήλου εις την ανατροφήν και την εκπαίδευσιν των τριών αρρένων τέκνων του, τα οποία κατέλιπεν αυτώ η πολύκλαυστος και αλησμόνητος σύζυγός του, της οποίας το πένθος ησθάνετο βαρύ μέχρι της χθες, μετά πάροδον ολοκλήρου σχεδόν δεκαετίας. Ο πολύκλαυστος Θεόδωρος Μαυροβίτης δεν ηυτύχησε να αναδειχθή περισσότερον ευεργετικός προς την γενέτειραν αυτού Καστορίαν, της οποίας προ ετών ανήγειρε δια δαπάνης δισχιλίων λιρών τα σχολεία καίτοι δε από ετών ησχολείτο προς ανατροφήν και εκπαίδευσιν των τέκνων του, τα δύο των οποίων διεκρίνοντο αριστεύοντα εις τας εξετάσεις των Κοινοτικών ημών Σχολείων και των ξένων Σχολείων των Ευρωπαϊκών Σχολών, ο εις δε τούτων είνε σπουδαστής του Εθνικού εν Αθήναις Πανεπιστημίου, ενώ τα άλλα δύο τέκνα του θα μιμηθώσι και θα ακολουθήσωσι το παράδειγμα του λατρευτού αυτών πατρός, μύχιον και διακαή πόθον να διαιωνίση το όνομά του, ευεργετών την εκπαίδευσιν της ιδιαιτέρας αυτού επαρχίας. Και ενώ η τελευταία περίοδος του εμπορικού του σταδίου επέτρεπε την εκπλήρωσιν του μυχίου αυτού πόθου, διότι είχεν αναδειχθή εις των δραστηριοτέρων συμβούλων του Στέμματος εν Ιβραημία, αίφνης ανήρπασεν αυτόν ο θάνατος, επισκεφθέντα φιλικήν οικογένειαν, οπόθεν μετεκομίσθη εις το Νοσοκομείον της ημετέρας Κοινότητος και εκείθεν μετηνέχθη εν επιβλητική συνοδεία προκρίτων και εμπόρων εις το Νεκροταφείον και εκηδεύθη εν μέσω εκδηλώσεων ειλικρινούς πένθους.
Διαβιβάζομεν τα ειλικρινή ημών συλλυπητήρια προς τους αδελφούς του μεταστάντος και προς την συγγενή αυτού εξ αγχιστείας οικογένειαν Σπυρίδου.

Ο Θεόδωρος Μαυροβίτης, λοιπόν, είναι ένας τελείως ξεχωριστός Έλληνας, καθώς αποτελεί την ενσάρκωση εκείνου του πολυπόθητου μακρυγιαννικού αξιώματος και μιας από τις σημαντικότερες αρχές που πρέπει να εφαρμόσει κανείς, αν θέλει να λέγεται και να λογαριάζεται άνθρωπος: το γνωστό ως κουβέντα, αλλά όχι και τόσο γνωστό ως πράξη: «να περάσουμε από το εγώ στο εμείς» που πάντοτε χρειαζόταν ο τόπος μας, προπαντός όμως τώρα. Και δεν είναι μονάχα αυτός. Σήμερα το Σχολείο μας έχει την τύχη να κατέχει μαγαζί που βρίσκεται στην πόλη της Καστοριάς, που περιήλθε σε μας από δωρεά άλλου μεγάλου ευεργέτη του, του Γεωργίου Δαμιανού Μαυροβίτη. Σε εφημερίδες του 1968 («Νέα Καστοριά» και «Φωνή της Καστοριάς», Νοέμβριος) διαβάζουμε:


  • ΕΥΓΕΝΗΣ ΔΩΡΕΑ

Η Σχολική Εφορεία του Δημ. Σχολείου Κελέτρου (Μαυρόβου) Καστορίας, συνελθούσα εις έκτακτον συνεδρίασιν και ακούσασα την εισήγησιν του Γραμματέως αυτής και Δ/ντού του Δημοτικού Σχολείου Παν. Βουΐτση, καταθέσαντος το υπ’ αριθ. 543/1968 αντίγραφον Διαθήκης του Πρωτοδικείου Κοζάνης δι’ ου γνωρίζει ότι ο αποθανών εν Κοζάνη Γεώργιος Δαμιανού Μαυροβίτης, εν ζωή συμβολαιογράφος, δωρίζει εις το Δημ. Σχολείον εν μαγαζείον ευρισκόμενον εν Καστορία (πρώην φωτογραφείον Α. Λαζαρίδη), ίνα εκ των εισοδημάτων αυτού εφοδιάζεται με εποπτικά μέσα και ενισχύονται εις ιματισμόν οι άποροι μαθηταί αυτού, αποφαίνεται ομοφώνως:
1. Αποδέχεται την δωρεάν.
2. Εγγράφει τον δωρητήν εις τον κατάλογον των ευεργετών.
3. Αποφασίζει όπως αναρτηθή η φωτογραφία του αειμνήστου ευεργέτου Γεωργίου Δαμιανού Μαυροβίτου παραπλεύρως του επίσης μεγάλου ευεργέτου πατρός του Δαμιανού Μαυροβίτου.
4. Προβάλλει την ευγενή αυτού χειρονομίαν ως ύψιστον παράδειγμα προς μίμησιν των απανταχού Μαυροβινών.

 Η Σχολική Εφορεία


 Τα όσα, λοιπόν, έπραξαν οι παραπάνω ευεργέτες του Σχολείου μας μας δίνουν την ευκαιρία να θυμηθούμε το θεσμό της χορηγίας στην αρχαία Αθήνα στη διάρκεια της χρυσής της εποχής, της περιόδου η οποία κληροδότησε σε ολόκληρη την ανθρωπότητα μνημεία απαράμιλλης ομορφιάς κι αξεπέραστου κάλλους.

Αλλά δεν ήταν μόνο οι αρχαίοι χορηγοί: 2.000 ευεργέτες έχουν καταγραφεί μονάχα στο Μέτσοβο και δε μιλάμε για τα χρόνια της αρχαιότητας. Μάλιστα, πολλοί Έλληνες με το χάρισμα του μοιράσματος των χρημάτων τους στους πολλούς τόσο πολύ σκέφτονταν τους άλλους, τόσο περισσότερο από τον εαυτό τους, ώστε δεν παντρεύονταν για να έχουν αυτούς τους πολλούς άλλους για οικογένειά τους (συμβαίνει να γνωρίζω προσωπικά μια τέτοια ψυχή κι αυτό είναι μία από τις μεγάλες ευλογίες της ζωής μου) . Και κάτι ακόμα, πολύ σημαντικό: οι Έλληνες της δικής μου γενιάς θυμόμαστε από τα αναγνωστικά μας με ιδιαίτερη συγκίνηση την περίπτωση του Ηπειρώτη Ζώη Καπλάνη (1736-1806), αυτού του αγοριού που όταν το ‘σκασε από το σπίτι του για να γλιτώσει από τα φριχτά του βάσανα, αποκοιμήθηκε στην πόρτα ενός πλούσιου γουνεργάτη, του «κυρίου Χατζηνίκου», που έγινε στην αρχή ο προστάτης του, ενώ στη συνέχεια ο Ζώης κληρονόμησε όλο το βιος του, το πολλαπλασίασε και το μοίρασε σε όσους είχαν ανάγκη από οικονομική βοήθεια. «Τα χρήματα πρέπει να χαρίζονται, μόνο τότε φέρνουν ευτυχία» θα τολμούσα να παραφράσω τη φράση του Βαρβάκη, του ήρωα του Γ.Σμαραγδή που γοήτευσε τους σημερινούς Έλληνες, οι οποίοι δείχνουν πως, όταν έχουν σωστούς οδηγούς, διαλέγουν το σωστό δρόμο και δεν αποπροσανατολίζονται.

Και εδώ ακριβώς θέλω να πω ότι δεν ήταν καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι κανένα κείμενο σαν αυτό του Ζώη Καπλάνη, κανένα κείμενο σχετικό με κάποιον από τους Εθνικούς μας ευεργέτες δεν υπήρξε ούτε στα τωρινά βιβλία του δημοτικού σχολείου ούτε στα προηγούμενα. Βλέπετε, μες στα τελευταία 30 χρόνια τα σχολικά βιβλία ακολουθούσαν το ρεύμα και την τάση της εποχής, όπου κατηγορούνταν και συκοφαντούνταν αδιακρίτως και δίχως στοιχεία όλοι όσοι είχαν αποκτήσει περισσότερα χρήματα. Σε πρόσφατη, λοιπόν, έρευνα (9/2013) που έγινε στο Σχολείο μας, όπου ζητήσαμε από τα παιδιά να μας γράψουν σ’ ένα χαρτάκι το καθένα ποιο πρόσωπο θυμάται μέσ’ από τα βιβλία του, με λύπη επιβεβαιώσαμε πως είναι ελάχιστα τα πρόσωπα που τα παιδιά θυμούνται από τα βιβλία της Γλώσσας τους, μολονότι είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο πως τα κείμενα της Γλώσσας έχουν τη μεγαλύτερη διεισδυτικότητα στη μνήμη των παιδιών. Κι είδαμε πως είναι πολύ περισσότερα τα πρόσωπα που θυμούνται από την Ιστορία, ακόμη κι από τα Μαθηματικά, όσο κι αν δε θα το φανταζόταν κανείς!! [Από τους 61 μαθητές των μεγάλων τάξεων, οι 16 δε θυμούνται κανένα σημαντικό πρόσωπο από τα βιβλία τους (26%-πάνω από το ¼), ενώ, από τους 45 που θυμούνται, μόνο οι 14 θυμούνται κάποιον που συνάντησαν στο μάθημα της Γλώσσας (31%).]

Τα παιδιά μας, λοιπόν, δυστυχώς, θυμούνται μονάχα κάποιους αρχαίους Έλληνες, από τους πιο σύγχρονους κανέναν, παρά μόνο κάποιους ποιητές και συγγραφείς, με τους οποίους ήρθαν σ’ επαφή μέσω κάποιων ποιημάτων και βιβλίων τους. Δεν αναφέρουν κανέναν πιο σύγχρονο από τους αρχαίους Έλληνα ήρωα ούτε κάποιον Έλληνα που πέτυχε κάτι ξεχωριστό, σαν το Σπύρο Λούη ή το Ζώη Καπλάνη π.χ. Κι αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο: δεν αναφέρουν κανέναν γιατί τέτοια πρόσωπα (που βεβαίως υπήρξαν)απουσιάζουν από τα βιβλία τους και η μόνη πιθανότητα να τα γνωρίσουν είναι στο πλαίσιο της Ευέλικτης Ζώνης, αν κάνουν φυσικά… Και, συμπερασματικά, θα λέγαμε πως απουσιάζουν τα πιο κοντινά στο σήμερα πρότυπα, τα οποία, προβαλλόμενα μες στα βιβλία, ιδίως της Γλώσσας, θα μπορούσαν να εμπνεύσουν τα σημερινά Ελληνόπουλα, που, όπως όλα τα παιδιά, έχουν την ανάγκη προτύπων, για να θελήσουν να τα ακολουθήσουν και να τα μιμηθούν προς όφελος δικό τους και της Πατρίδας μας στη συνέχεια. Βλέπετε, πολύ μισήθηκε η αριστεία στην προ της κρίσεως εποχή, όχι μόνο η αριστεία των ζώντων, αλλά και των νεκρών ακόμη…

Τα τελευταία χρόνια, λοιπόν, ο Έλληνας δυστυχώς άλλαξε πολύ· είχαμε όλοι περάσει από τη νοοτροπία του εμείς, που είχε καταφέρει να ανορθώσει μια ολόκληρη πατρίδα, στον ατομικισμό και στη λατρεία του εγώ. Αλλά θα επανέλθουμε στο θέμα αυτό αργότερα και πάλι, καθώς στο μεταξύ, την εποχή όπου χτιζόταν το Σχολείο μας, είχε ανασκουμπωθεί ολόκληρο το χωριό, που δεν άφησε το μεγάλο ευεργέτη μόνο του.

Γιατί στις καστοριανές εφημερίδες της εποχής εκείνης διαβάζουμε τα παρακάτω στοιχεία που ανακάλυψε η δασκάλα μας Αγγελική Βόλτση:

20/7/1924, ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟΝ, ΜΑΥΡΟΒΟΝ
Καθήκον απαραίτητον θεωρούμεν να εκφράσωμεν και δημοσία τας ευχαριστίας μας προς τον αξ. Κ. Σίμων Χαρίτον δωρήσαντα προθύμως και αυτοβούλως 2000 κεράμους ευρωπαϊκάς δια το ανεγειρόμενον Σχολείον μας. Η ευγενής αυτή δωρεά Δευτέρα μετά την πρώτην τοιαύτην εκ 15 μέτρων σιδηρών σωλήνων δια το αρτεσιανόν φρέαρ της Κοινότητός μας, τιμά τον φιλοπρόοδον δωρητήν, ελπίζομεν δε ότι θέλει εύρη και άλλους μιμητάς.

 Μαύροβον, 15 Ιουλίου 1924 
Ο Πρόεδρος της επιτροπής ανεγέρσεως της σχολής Β. Βουΐτσης

5/10/1924 ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ σελ 1

Είναι όμως επίσης άξιοι πάσης ευγνωμοσύνης οι εν τω εξωτερικώ Μαυρόβω και ιδίως οι εν Αλεξανδρεία κ. Θεόδωρος Μαυροβίτης, οίτινες είχον την φιλοπατρίαν να ενισχύσωσιν υλικώς την ίδρυσιν της σχολής η οποία τιμά αυτούς και το Μαύροβον. Η σχολή όμως εσωτερικώς πρέπει να είναι ανάλογος προς το εξωτερικόν της. Και επιβάλλεται μία τελευταία χειρονομία των εν τω εξωτερικώ Μαυροβινών ίνα μη περιέλθη η σχολή των εις το ειρωνικόν "απ΄έξω κούκλα κι από μέσα πανούκλα". Και αναμένομεν μετά πεποιθήσεως την χειρονομίαν ταύτην.

5/10/1924 Η ΣΧΟΛΗ ΜΑΥΡΟΒΟΥ σελ 4

Αφάνταστος εις μεγαλοπρέπειαν από άποψιν σχεδίου και πρωτοφανής εις έκτασιν και εις καλαισθησίαν η σχολή του Μαυρόβου. Ήδη η σχολή εσκεπάσθη και δεν υπολείπεται ειμή η εσωτερική εργασία.
Δια την αποπεράτωσιν της σχολής είναι ανάγκη να έλθουν αρωγοί και όλοι οι εν τω εξωτερικώ Μαυροβινοί μιμούμενοι το παράδειγμα των κκ. Ιω. Μπούσιον εν τη Νέα Υόρκη και Χρήστον Μπαδιαβά εν Άμιλτον, του πρώτου αποστείλαντος 1000 δρχ και του δευτέρου 10 δολάρια. Εις τον εις Νέαν Υόρκην άρτι μεταβάντα κ. Κ. Παπακυριακού συνιστώμεν να αναπτύξη εις τους εκεί Μαυροβινούς τας ανάγκας της σχολής.

26/4/1925, ΣΧΟΛΗ ΜΑΥΡΟΒΟΥ σελ.4

Η επί της ανεγέρσεως της Σχολής Μαυρόβου Επιτροπή ευχαριστεί θερμώς τους κάτωθι εν Νέα Υόρκη κυρίους δια την συμβολήν αυτών προσενεγκώντας τα κάτωθι ποσά εις δολλάρια:
Σύλλογος Καστοριέων «Ομόνοια» δολλ. 100, Ζήσης Χ. Κυριαζής 50, Δημήτριος Μαυροβίτης 25, Αθ. Κοσμάς 25, Γρηγ. Παπαθανάσης 25, Αθ. Γ. 25, Ναούμ Σιμόπουλος 20, Κωνστ. Παπακυριακού 20, Βασίλης Καρανάς 20, Λεων. Βαλογιάννης 20, Μπέντος Φ. Πάππας 20, Γεωργ. Παπάνας 15, Λουκάς Θ. Ζουμαλιάς 10, Λουκάς Θ. Στόινος 10, Αθαν. Μυλωνάς 10, Αδελφοί Νικολή 10, Αλέξ. Φ. Πίνου 10, Αδελφοί Βάντα 10, Μπουζιώτας Φ. Πετκανάς 10, Αδελφοί Κοσμά 10, Εμμανουήλ Χρυσοχόος 5, Αρ. Καραλής 5, Αδελφοί Αλβανού 5, Αδελφοί Μπαρμπατσούλη 5, Αδελφοί Δούκη 5, Αδελφοί Μπούτη 5, Αδελφοί Στάθη 5, Δημ. Παπακυριακού 5, Θωμάς Τσιάρας 5, Αρ. Κοντός 5, Δημ. Βολαγιάννης 5, Αθαν Βολαγιάννης 10, Παναγ. Δόικος 5, Σκουέρ λοκ Κόμπανυ 5, Εστιατόριον Ομόνοια 5, Α. Πετκανάς 5, Γ. Πετκανάς 5, Παν. Παπασωτηρίου 5, Παν. Στάσου 5, Θεοχάρης Κουκούλης 5, Αρ. Φράγκου 3, Αντ. Μάκου 3, Β. Ζαχαριάδης 2, Αν. Κρανιάς 3, Βασ. Λαής 2, Στ. Φ. Στάσιου 2, Αθ. Μήλιας 2, Ν. Δημότσης 2, Δ. Μάνθου 2 και ανά 1 δολλάριον οι κκ. Θεοχ. Τυρόκα, Γεώρ. Παπαπέτρου, Φώτιος Πετσώνης, Ιωάνν. Λιάκος, Π. Ζιώντου, Π. Γουγούση, Εμμ. Κωνσταντίνου, Αρ. Φιλίππου, Επ. Φλάκας, Ι. Διαμαντής, Αθ. Ζήλας.
Ήτοι εν όλω δολλάρια 599.
Η Καστορία είνε ευχαριστημένη εκ του εράνου τούτου, διότι οι περισσότεροι των δωρητών είνε Καστοριείς.
Και θα ήταν μεγάλη παράλειψη κι ακόμα μεγαλύτερη αχαριστία αν στο σημείο αυτό δεν αναφερόμασταν στη συμβολή και των εδώ Μαυροβινών, που, αν δεν είχαν λεφτά να δώσουν, είχαν τεράστια όρεξη να κοπιάσουν και να δουλέψουν για το σχολείο που πολύ ήθελαν όλοι να γίνει στο όμορφο χωριό τους. Έτσι γινόταν τότε, αυτός ήταν ο κανόνας στην Ελλάδα, μια που το φαινόμενο της ευεργεσίας είναι κατ’ εξοχήν ελληνικό, όπως μαρτυρούν όχι μόνο οι Έλληνες, μα και ξένοι ιστορικοί. (Επίσης η Ιστορία δείχνει και κάτι ακόμα πολύ σημαντικό: πως η πλειονότητα των ευεργετών μας είναι ομογενείς που αγαπούν τη μητέρα γη και το αποδεικνύουν εμπράκτως). Έτσι γινόταν γιατί οι Έλληνες, που διακατέχονταν μέχρι πριν από κάποιες δεκαετίες από το πνεύμα της προσφοράς, το περίφημο κοινοτικό πνεύμα, που δεν άφηνε καθόλου χώρο και διάθεση στο ανύπαρκτο τότε ατομικό πνεύμα -τι θλιβερή αντίθεση με το σήμερα!-, πρόσφεραν ολοπρόθυμα ό,τι μπορούσε ο καθένας τους...


Όλα τα παραπάνω, λοιπόν, αποδεικνύουν πως το κτίσιμο του Σχολείου ήταν τελικά υπόθεση συλλογική. Γιατί, ναι μεν η συμβολή του Θεόδωρου Μαυροβίτη υπήρξε καταλυτική κι ο ίδιος υπήρξε μέγας ευεργέτης, όμως χρειάστηκε και η συμμετοχή των άλλων για να γίνει το θαύμα. Και μονάχα έτσι καταφέραμε να φτάσουμε στο κορυφαίο και πολύ τιμητικό για το χωριό μας δημοσίευμα:

«Άνευ υπερβολής το Μαύροβον απέκτησε το καλλίτερον σχολείον αν όχι της Ελλάδας, ασφαλώς όμως της Μακεδονίας. Δεν είναι σχολείον αυτό, είναι μικρόν Πανεπιστήμιον δια το οποίον είναι άξιοι θερμών συγχαρητηρίων οι φιλοπρόοδοι και φιλόπονοι Μαυροβινοί, ιδιαιτέρως δε η επί της ανεγέρσεως επιτροπή η οποία μετά τοσούτου ζήλου ανέλαβε να ανεγείρη το σχολικόν αριστούργημα τούτο».

 5/10/1924, Καστορία, ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ, σελ. 1

Το καίριο αυτό δημοσίευμα έχει εξέχουσα σημασία και διαχρονική: θαυμάσιο ήταν το Σχολείο μας τότε που χτίστηκε, θαυμάσιο είναι κατά γενική ομολογία και τώρα. Το λένε και τα ίδια τα παιδιά, όταν καλούνται να απαντήσουν σε εργασία τους στο μάθημα της Γλώσσας που τους ζητά να γράψουν τους λόγους που κατά τη γνώμη τους θα έπειθαν κάποιους να επισκεφτούν το χωριό μας· πολλοί είναι οι μαθητές μας που θεωρούν το Σχολείο μας ως ένα από τα πιο βασικά αξιοθέατα του χωριού μας. 
Όμως το θαύμα δεν περιορίζεται στο πανέμορφο κτήριο. Θαύμα είναι κυρίως το αποτέλεσμα της υποδειγματικής συνεργασίας των χωριανών στη φάση της οικοδόμησης του Σχολείου: από τα μέλη της Σχολικής Επιτροπής που όσο όμορφα εκφράζονταν στις επιστολές τους άλλο τόσο όμορφα ενεργούσαν μέχρι το δωρητή που έβαλε τα λιγότερα χρήματα και μέχρι τον άγνωστο σε μας Μαυροβινό που βοήθησε με τα χέρια του αλλά δεν έχει καταγραφεί πουθενά στα ανθρώπινα κατάστιχα. Για τις περιπτώσεις αυτές, όμως, υπάρχει ο Θεός που τα πάνθ’ ορά και καταγράφει στα δικά του θεϊκά τεφτέρια. Το ακούμε κάθε φορά στη διάρκεια της Θ. Λειτουργίας από τα χείλη των ιερέων μας που προσεύχονται υπέρ των αοιδίμων κτιτόρων, ζώντων τε και κεκοιμημένων, χωρίς να αναφέρουν κάποιο όνομα. Δε χρειάζεται, ο Θεός ξέρει… 

Ολόκληρη η ιστορία της ανέγερσης του Σχολείου μας πριν από 90 περίπου χρόνια, μια υπόθεση που κράτησε τρία χρόνια, από το 1922 ως το 1925 που το Σχολείο λειτούργησε, δεν είναι παρά ένα αληθινό θαύμα σαν αυτά που μας χρειάζονται σήμερα για να βγούμε από την παρακμή και το τέλμα. Γιατί ο Έλληνας δε χρειάζεται παρά να πιστέψει στο όνειρο. Σ’ ένα όνειρο μεγάλο όπως είναι το όνειρο της παιδείας των παιδιών του, ένα διαχρονικό ζητούμενο. 

Λίγο πριν κλείσουμε:
«Στην Eλλάδα το να διατηρήσεις, να συνεχίσεις κάτι (όπως π.χ. την παράδοση της ευεργεσίας) δεν γυαλίζει, δεν κολακεύει. H συσσώρευση κεφαλαίου δύσκολα γίνεται για τον Έλληνα αυτοσκοπός – ίσως μόνο σε ψυχανώμαλες περιπτώσεις. Λείπει από τον Έλληνα και η θρησκευτική λογιστική του Δυτικού, η «σωτηρία» δεν είναι ατομική, δεν κερδίζεται με συσσώρευση αξιομισθιών. Προέχουν για τον Έλληνα η χαρά των σχέσεων, το «καλό όνομα», η κοινωνική υπόληψη» έγραφε ο Χρήστος Γιανναράς στην Καθημερινή (11/7/2013) και η επιστροφή σ’ αυτό θα μπορούσε επίσης να είναι ένα όνειρο και ένα διαχρονικό ζητούμενο. 
Θα μπορούσε, με τη βασική προϋπόθεση να έχει διατηρηθεί μέσα μας μια ανάμνηση των ιδανικών της φυλής μας. Μια ανάμνηση έστω και αμυδρότατη… Και, μια που ο λόγος που κάνουμε σήμερα την εκδήλωση αυτή είναι η προχτεσινή γιορτή των Τριών Ιεραρχών, να μην ξεχάσουμε ν’ αναφέρουμε την ευγνωμοσύνη που οφείλουμε όλοι ανεξαιρέτως στους δασκάλους μας, που μας έμαθαν γράμματα. Και μάθετε πως πριν από κάποια χρόνια στις ΗΠΑ έγινε μια εκστρατεία ευγνωμοσύνης, στη διάρκεια της οποίας κόλλησαν στο πίσω τζάμι του αυτοκινήτου τους ένα χαρτάκι που έγραφε: 
«Αν μπορείς να διαβάσεις αυτό, ευχαρίστησε τους δασκάλους σου.»

Αγαπητοί μας χωριανοί,

Με μια ιστορία αρχίσαμε που έγραψε ο Ρώσος συγγραφέας Ιβάν Τουργκένιεφ για να μας δείξει αυτό που από την αρχαιότητα λέμε κι εμείς οι Έλληνες με διάφορους τρόπους για την ευεργεσία, που πολύ σπάνια συναντάει την ευγνωμοσύνη. Το είπε ο Αριστοτέλης «Περισσότερο αγαπούν οι ευεργέτες τους ευεργετούμενους παρά οι ευεργετούμενοι τους ευεργέτες», το είπαν κι οι πιο σύγχρονοι Έλληνες με λαϊκές παραδόσεις σαν τη σύντομη παράδοση που λέει πως ο Θεός έδωσε πρώτα την αχαριστία στα ζώα, εκείνα δεν τη δέχτηκαν κι ύστερα την έδωσε στους ανθρώπους που τη δέχτηκαν. Το λέμε οι Έλληνες και με παροιμίες σαν τις παρακάτω: «Αν θες να κάνεις κάποιον εχθρό σου, ευεργέτησέ τον» ή πιο απλά «Θρέψε φίδι το χειμώνα να σε φάει το καλοκαίρι». Όμως εμείς οι Πόντιοι λέμε το αντίθετο: «Η κοσάρα πίν’ νερόν και τερεί τον ουρανόν» (Η κότα πίνει νερό και κοιτάει τον ουρανό, για να ευχαριστήσει το Θεό, που της το δίνει). 
Κι εμείς εδώ σ’ αυτήν την αίθουσα σήμερα είμαστε μαζεμένοι για να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας όχι μονάχα στους Ευεργέτες του Σχολείου μας, που είναι κι ευεργέτες όλου του χωριού, αλλά και στους άλλους ευεργέτες του Μαυροχωρίου. 
Γι’ αυτό εξαρχής επιλέξαμε αυτήν την αίθουσα, που μαζεύει τρυφερά τους ενορίτες του, η οποία δε θα υπήρχε αν δεν είχαν δωρίσει τα χρήματα για να γίνει οι αξέχαστοι συγχωριανοί μας Παναγιώτης και Πηνελόπη Μπάτζιου, με τη συμβολή και των άλλων Μαυροβινών, εδώ στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, που έδωσαν ο καθένας τους όσα μπορούσε για να γίνει-θυμηθείτε το πολύτιμο κι ανεκτίμητο δίλεπτο της χήρας, που δείχνει ελάχιστο, αλλά είναι πολύ, γιατί προέρχεται από το υστέρημα κι όχι από το περίσσευμα κάποιου, όπως πολύ όμορφα μας είπε ο ίδιος ο Χριστός. 
Αλλά το Μαυροχώρι είχε την τεράστια τύχη να έχει και άλλους ευεργέτες, για τους οποίους νιώθουμε όλοι ευγνωμοσύνη: είναι ο Ευστάθιος και η Ελένη Δημητριάδου, που έδωσαν τα χρήματα για να ‘χει το χωριό μας σήμερα το ΚΑΠΗ του, ένα όμορφο στολίδι και ζεστή φωλιά για όσους συναντιούνται εκεί και μοιράζονται με τους άλλους τη χαρά της επικοινωνίας-ας είναι αιωνία η μνήμη τους. Ειδικά για την περίπτωση αυτών των ευεργετών του χωριού μας, ο αγαπητός μας εφημέριος, ο παπα-Ηλίας μας, διηγείται χαρακτηριστικά πως μια μέρα πριν αποχωρήσει ο Ευστάθιος Δημητριάδης από τον προσωρινό αυτό κόσμο, ένιωσε τεράστια χαρά, όταν, μετά από επικοινωνία της οικογένειάς του με τον ιερέα μας, του ανακοινώθηκε πως ναι, ο αγαπημένος μας Αη-Δημήτρης έχει ανάγκες κι ότι ο ίδιος μπορεί να βοηθήσει να τακτοποιηθεί. Έτσι έγινε και ο ίδιος έφυγε χαμογελαστός κι ευχαριστημένος κι είναι προς τιμήν των δικών του, της γυναίκας του και των οικογενειών των παιδιών του Δημητρίου και Εριφύλης, που σεβάστηκαν την απόφαση του αγαπημένου τους και την εκπλήρωσαν όπως ακριβώς θα έκανε ο ίδιος αν ζούσε, αλλά έτσι έγινε και ξαναφόρεσε ο ναός την πανέμορφη πέτρινη όψη του που τα προηγούμενα χρόνια από λάθος εκτίμηση είχε σκεπαστεί κι έτσι απέκτησε το καμπαναριό του. Μα δεν είναι μόνο αυτό. 
Στη συνέχεια, ο γιος του Δημήτριος μαζί με τη γυναίκα του Μελπομένη, ακολουθώντας το παράδειγμα των ευεργετών-γονιών, χάρισαν στον Αη-Δημήτρη μας τον πέτρινο αυλόγυρο και τις όμορφες πλακοστρώσεις στην αυλή του, καθώς και τον νάρθηκά του, αλλά και το αποστραγγιστικό που είχε απόλυτη ανάγκη. Καταλαβαίνουμε όλοι, λοιπόν, πως αν δεν ήταν όλοι οι παραπάνω ευεργέτες μας, ούτε ο αγαπημένος μας Αη-Δημήτρης θα είχε την όμορφη όψη που έχει σήμερα ούτε η εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας θα ήταν έτσι και ούτε η εκκλησιά-μνημείο του χωριού μας, ο περίφημος Αη-Νικόλας της Κρεπενής θα ήταν έτσι, αν δεν υπήρχε ανάμεσά μας η συγχωριανή μας που, επιμένοντας να παραμείνει ανώνυμη, έχει δώσει τα τελευταία χρόνια περίπου 15.000 ευρώ για να βοηθήσει στη συντήρησή του, αφού η Πολιτεία μας, που δικό της είναι το έργο αυτό, στάθηκε ανίκανη να το κάνει. 
Και κοντά στους παραπάνω μεγάλους ευεργέτες των ναών του χωριού μας κι οι άλλοι Μαυροβινοί, που ο καθένας τους έδωσε ό,τι μπορούσε από το περίσσευμα ή το υστέρημά του για να βοηθήσει στον εξωραϊσμό τους. Αλλ’ ούτε το εξωκλήσι μας του Αη-Θανάση θα ήταν όπως είναι σήμερα αν δεν είχε χαρίσει χρήματα ο συγχωριανός μας Χρυσόστομος Παπασταύρος κι ας πικράθηκε πολύ στη συνέχεια με το άτομο που δύο φορές πάλεψε και δυο φορές τα κατάφερε να σπάσει τη μικρή μαρμάρινη πινακίδα που έγραφε επάνω της το όνομα του δωρητή, όχι από καύχηση, αλλά για να δίνει στους μεταγενέστερους το παράδειγμα τι ακριβώς σημαίνει αγαπώ τον τόπο μου και πώς αυτήν την αγάπη την κάνω πράξη. Κι αφού αυτός ο κάποιος έσπασε και ξαναέσπασε την πινακίδα αυτή, αποφασίστηκε από τον ίδιο το δωρητή και τον ιερέα μας να μένει σπασμένη, για να γίνει μάθημα αποφυγής της αχαριστίας που συχνά διαδέχεται την ευεργεσία, ενώ δε θα ‘πρεπε. Άλλωστε κάτι παρόμοιο, δυστυχώς, έκοψε τη φόρα στους 5 ομογενείς αδελφούς Παπαγιαννόπουλου, που έφταιξαν μια παιδική χαρά στο χωριό, αλλ’ ανταμείφθηκαν όπως δεν τους άξιζε…

Καιρός όμως να κλείσουμε. Με μια ιστορία αρχίσαμε, με μια ιστορία και πάλι θα κλείσουμε. Μόνο που αυτή η ιστορία είναι αληθινή και ίσως, μένοντας στο νου μα και στην καρδιά μας, μας θυμίζει πάντα τη σημερινή μέρα ευγνωμοσύνης στο Μαυροχώρι:

  • Τα ψωμάκια

Η ιστορία που θα σας διαβάσω είναι μια αληθινή ιστορία αγάπης. Έγινε πριν από αρκετά χρόνια σ’ ένα από τα Επτάνησα.
 Ζούσε σ’ ένα χωριό του νησιού κάποιο φτωχόπαιδο, που από τη στέρηση αποφάσισε να πάει στην Αμερική, να δουλέψει. Έφυγε κι όπως τα ήθελε τα βρήκε. Δούλεψε σκληρά, αλλά ξεπληρώθηκαν οι κόποι του και, πριν καλογεράσει, είχε μαζέψει αρκετά, που να μην χρειάζεται πια να δουλεύει. Οικογένεια δεν είχε κάμει ούτε και στο νησί είχε δικούς του, νοστάλγησε όμως το χώμα που τον γέννησε, μάζεψε ό,τι είχε και γύρισε.
 Εκεί βρήκε τα πράγματα όπως τα ‘ξερε. Τη θάλασσα, το μεθυστικό αγέρι της πατρίδας και το χωριό του, φτωχό όπως πριν, μαζί με τ’ άλλα κοντινά χωριά. Φτωχά και τα παιδιά που τριγύριζαν στις ακρογιαλιές, καθώς θυμόταν κι ο ίδιος τον εαυτό του, αλλά το μάτι τους άστραφτε από την εξυπνάδα. «Να ‘χαν ένα σχολείο» σκέφτηκε ο ξενιτεμένος. Μέτρησε το βιος του, το λογάριασε και πήγε την άλλη μέρα στο καφενείο, να βρει τους προεστούς του χωριού.
 -Δίνω εγώ, τους είπε, τα χρήματα για να γίνει ένα σχολείο, μα δεν θα ΄ναι μόνο για το χωριό μας. Εκεί πάνω, στο χτήμα του τάδε, πέρα από τον ποταμό λέω να το χτίσουμε, να ‘ναι μεσοδρομίς και στα πέντε χωριά του νησιού. Συμφωνείτε;
 Συμφωνήσαν οι άλλοι κι ο καλός άνθρωπος έδωσε ό,τι είχε και δεν είχε για να χτιστεί το σχολείο και να εφοδιαστεί με ό,τι χρειαζόταν για να μάθουν γράμματα τα παιδιά. Δυο πράγματα μόνο κράτησε για τον εαυτό του: τη χρυσή καδένα που φορούσε πάνω του και μια βάρκα, για να ψαρεύει και να κερδίζει το καθημερινό του.
-Να βάλουμε τ’ όνομά σου στο σχολείο, είπαν οι προεστοί. Αλλά ούτε κι αυτό το δέχτηκε. 
Έπιασε δουλειά με τη βάρκα του, μεροδούλι μεροφάι, και τη νύχτα κοιμόταν τον ύπνο του δικαίου. 
Μια μέρα συνάντησε στην αγορά τον διευθυντή του σχολείου.
-Πώς τα πάτε, δάσκαλε; Μήπως σας λείπει τίποτε;
-Ο Θεός να σ’ έχει καλά. Τίποτε δεν μας λείπει εξόν από μια υδρόγειο για να μαθαίνουν τα παιδιά Γεωγραφία. 
Τότε ο καλός άνθρωπος άπλωσε το χέρι κι έβγαλε τη χρυσή καδένα από το στήθος του. 
-Πάρ’ την, δάσκαλε, ν’ αγοράσεις μια μεγάλη υδρόγειο. Εμένα δεν μου χρειάζεται.
 Έμεινε λοιπόν μόνο με τη βάρκα του. Και πάλι θα περνούσε καλά, γιατί δεν επιθυμούσε τίποτε από τ’ αγαθά του κόσμου τούτου, αν δεν γινόταν ο πόλεμος. Τότε ο κατακτητής που ήρθε στα νησιά απαγόρεψε ολότελα το ψάρεμα, γιατί φοβόταν μη βρίσκουν έτσι τρόπο οι ψαράδες και δίνουν πληροφορίες στους συμμάχους.
 Ο καλός άνθρωπος κλείστηκε λοιπόν στο σπιτάκι όπου έμενε κι ούτε ξαναφάνηκε στην αγορά, ως την ημέρα που μαθεύτηκε στα πέντε χωριά ότι πέθανε από την πείνα. Στα γρήγορα τον θάψανε, αλλά την άλλη μέρα οι μανάδες των σκολιαρόπαιδων πήραν από το λίγο αλεύρι που το φύλαγαν μετά φόβου Θεού, ζύμωσαν από ένα ψωμάκι και το ‘δωσαν στα παιδιά τους, να πάνε να τ’ αποθέσουν πάνω στο φτωχικό τάφο. Από τότε κι ίσαμε σήμερα κάθε χρόνο, σαν την ημέρα που πέθανε ο καλός άνθρωπος, όλα τα μαθητούδια του χωριού πηγαίνουν κι αφήνουν πάνω στον παλιό τάφο από ένα ψωμάκι.
 Ο Θεός ν’ αναπάψει την ψυχή του.

Και μαζί με τη δική του ψυχή ας αναπαύσει και τις ψυχές όλων των συγχωριανών μας που βοήθησαν ο καθένας τους με όποιον τρόπο μπορούσε στο χτίσιμο του Δημοτικού μας Σχολείου και σε κάθε άλλη μεγάλη ή μικρότερη προσφορά αγάπης σ’ αυτό το όμορφο και ευγνώμον όπως αποδεικνύεται σήμερα χωριό, το Μαυροχώρι. Που οι κάτοικοί του έχουν πια μπροστά τους ένα δυνατό παράδειγμα προσφοράς, που μπορούν εύκολα να ακολουθήσουν, αν και μόνο αν ξεριζώσουν από μέσα τους το στείρο και άγονο πνεύμα του ατομικισμού και της φιλαυτίας που μας είχε κατακλύσει και βάλουν στη θέση του το πάθος της προσφοράς και της συλλογικότητας, του «βόηθα με να σε βοηθώ, ν’ ανεβούμε στο Θεό», που οι παλιότεροι είχαν εντός τους, όπως αποδεικνύεται από τις ίδιες τις πράξεις τους... 

 Εκ μέρους του Σχολείου
 Η δασκάλα του
 Σόνια Ευθυμιάδου-Παπασταύρου


Το κείμενο είναι η κύρια ομιλία  στην ομώνυμη εκδήλωση στο Μαυροχώρι (2/2/2014).

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 6 & 13 Φεβρουαρίου 2014. αρ. φύλλου 726 & 727

2 σχόλια:

  1. Α.Τ.25/6/14

    Εξαιρετική δουλειά! Μπράβο στο Σχολείο, μπράβο στους δασκάλους του! Τελικά το σχολείο Μαυροχωρίου μας δίνει ένα παράδειγμα που αν το μιμηθούν κι άλλα σχολεία θα έχουμε σίγουρα μια καλύτερη παιδεία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος25/6/14

    Πραγματικά αξιόλογη η εργασία της κ. Σόνιας Ευθυμιάδου-Παπασταύρου. Και η εκδήλωση στην οποία εκφωνήθηκε θα ήταν άψογη αν δεν γινόταν το σκηνικό με την "παρέμβαση" του ανθρώπου που εκτός προγράμματος πήρε τον λόγο, ξεσήκωσε τις αντιδράσεις των χωριανών αλλά και των "επισήμων" και αναγκάστηκε να αναλάβει την ευθύνη ο ιερέας του χωριού.
    Τέτοια ωραία συμβαίνουν στο Μαυροχώρι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ