9.6.18

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική



ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν



Α.
29.11.2017 Δημοσιογράφος: Ο πύραυλος της Β. Κορέας διένυσε (!) 4000 χλμ. Το ορθόν: διήνυσε στην καθαρεύουσα, διάνυσε στη δημοτική.

Β. 9.12.2017 τοπικός τύπος. α) Δεν θα βαδίσουμε άλλους ατραπούς. Το ορθόν: άλλες ατραπούς. Η ατραπός = το στενό δρομάκι, το μονοπάτι, όπως η οδός, η μέθοδος, τις οδούς, τις άλλες μεθόδους. Σημαντική σημείωση: η ατραπός. Το α δεν είναι στερητικό, αλλά στη Γλωσσολογία λέγεται αθροιστικό, συμβάλλει τρόπον τινά στο να τραπείς σε κάποια κατεύθυνση. β) Από δήλωση αιρετού: ως και τον τρόπο που συζητάμε με τους πολίτες και λαμβάνουμε αποφάσεις. Το ορθόν: Ως και τον τρόπο, με τον οποίο συζητούμε…

Γ. 9.12.2017 τοπικός τύπος. α) Έχουν κληρονομήσει μέσω της οσμωτικής διαδικασίας… Το ορθόν: της ωσμωτικής (πρβλ η ώσμωση, όρος της χημείας) και μεταφορικώς η αλληλεπίδραση, κατ’ εξοχήν καλλιτεχνικών – πολιτιστικών ρευμάτων. Ώσμωση: ετυμολογείται από το ρήμα ωθώ, στην αρχαία ελληνική ο μέλλοντας ώσω, δηλαδή θέμα ωσ-, η ώσις = η ώθηση. β) σε έναν παραμυθένιο κόσμο. Το ορθόν: τον ένα, χωρίς νι.

Δ. μέλος της Επιτροπής η κ. Γαλάνη, λογοτέχνις. Θα δυσανασχετήσουν κάποιοι γλωσσικά… για τον τύπο ονόματος της καταργημένης Γ’ κλίσεως: η λογοτέχνις, της λογοτέχνιδος, όπως η καλλιτέχνις, της καλλιτέχνιδος (της καλλιτέχνιδας). Υπάρχει μια δυσκολία με αυτή την περίπτωση ουσιαστικών. Να ειπούμε: η κ. Γαλάνη, λογοτέχνης (;), όπως η κυρία βουλευτής, αναλογικά όπως ο λογιστής, η λογίστρια, ο νοσηλευτής, η νοσηλεύτρια, ο πρωταγωνιστής, η πρωταγωνίστρια, κ.ά. θα λέγαμε: η βουλεύτρια, αλλά δεν επεκράτησε. Μεταξύ σοβαρού και αστείου λέμε η βουλευτίνα, όπως η κασετίνα. Πάει … να καθιερωθεί η λέξη;

E. 9.12.2017 Βάφτισαν τους μεσάζοντες «πληρεξούσιους» ή «ενδιάμεσους». Με την επιτυχή παρατήρησή του ο κ. Π. Μανδραβέλης συμβάλλει – θετικό συμπλήρωμα – στο άρτι εκδοθέν λεξικό χωρίς γραβάτα (!) του Γιάννη Βλαστάρη, και μπράβο του για την έμπνευση και μέγιστη γλωσσική συμβολή. Επίσης, ο κ. Μανδραβέλης, με αυτή του την παρατήρηση μας παραπέμπει στο Α’ βιβλίο της Ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου, όπου ο μεγάλος, αξεπέραστος ιστορικός Θουκυδίδης λέγει ότι τόση ήταν η εξαχρείωση των ηθών στην διάρκεια του πολέμου, ώστε και οι λέξεις έχασαν την έννοιά τους. Όπως η δημιουργική … ασάφεια του δικού τους Γιάννη Βαρουφάκη, και τόσα άλλα.

Στ. 9.12.2017 (από κομματική δήλωση): α) την άβολη θέση που έχει περιέλθει η τοπική της ΝΔ. Το που … ξεκρέμαστο! Το ορθόν: Την άβολη θέση, στην οποία έχει περιέλθει… β) αυτό που δεν κατανοούμε είναι την επιλογή της… Να διατυπώνεται η σκέψη… ελληνιστί. Το ορθόν: Δεν κατανοούμε την επιλογή της, με την οποία διαστρεβλώνει... ή εκείνο που δεν κατανοούμε είναι η επιλογή της να διαστρεβλώνει... γ) που τρέχουν την υπόθεση. Οι πρόχειροι Νεοέλληνες έκνανα και το ρήματρέχω μεταβατικό με αντικείμενο σε ιτιατική. Καλά, προφορικά λένε ο μ¨αστορας να τρέεξι τη δουλειά ακόμα περισσότερο, αλλά στον γραπτό λόγο να είμαστε φειδωλοί σε πρόχειρες εκφράσεις, σε τέτοιες συντάξεις. Τρέχουν την υπόθεση. Το ορθόν: Να επισπεύσουν την υπόθεση, να την προωθήσουν σύντομα (ή το θέμα). Το τρέχω + αιτιατική μόνο στην περίπτωση: τρέχω τον μαραθώνιο (δρόμο). δ) προσβάλουν την νοημοσύνη. Το ορθόν: προσβάλλουν (όμως: επεχείρησαν να προσβάλουν).

Ζ. 7.12.2017 Ένας συμπαθής φωστήρας Συλλόγου σε κεφαλοχώρι, πρώην έδρα δήμου, πάνω στη μέθη του ενθουσιασμού του ανήγγειλε: Και τώρα, ο Δήμαρχος κ. Αγγελής άναψε το άναμμα του Χριστουγεννιάτικου Δέντρου! Δεν το αναφέρω ως φοβερό λάθος. Απλώς, μας θύμισε ο φίλος το σύστοιχο αντικείμενο των αρχαίων: ήγγειλε την αγγελίαν, γραφήν έγραψεν, είπε ρήματα, κλπ. (πρβλ σήμερα; Γράφω γράμμα. Έτσι η σημερινή σύνταξη: είπε πολλά, έπραξε πολλά, υποσχέθηκε πολλά = πολλάς υποσχέσεις).



Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 21 Δεκεμβρίου 2017, αρ. φύλλου 915


1 σχόλιο:

  1. Αναγνώστης13/6/18

    Κύριε Νικηφορίδη, SOS! Οι φασίστες να "κάνουν κράτη" έγραψε ο σύμβουλος του πρωθυπουργού στο τουίτερ του κι εμείς φοβόμαστε ότι μ' αυτούς που μπλέξαμε θα ξεχάσουμε και πως η 2η λέξη της φράσης που χρησιμοποιούμε όλοι μας είναι ρήμα κι όχι ο πληθυντικός του ουσιαστικού κράτος-έλεος μ' αυτόν τον τύπο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ