ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

Α. Η μικρή εγγονή που λέει ανεκδοτάκια στον παππού: Παππού, αυτός που συνέχεια ασχολείται με μηχανές, η ζωή του είναι οι μηχανές, πώς λέγεται; Κοντοστάθηκεν ο παππούς. –Να το πάρει το ποτάμι; -Ναι. – Ο μηχανόβιος! Και αυτός που ζει σε σπηλιές; Πάλι κοντοστάθηκεν ο ερωτώμενος. Οπότε, θριαμβευτικά η μικρή: σπηλαιόβιος!

Β. 25.11.2017 Το άκουσα τρίτη φορά γι’ αυτό το αναφέρω. Είπε η ευσεβής (θρησκευόμενη) κυρία: παρ(ρ)ησιάζονται στον κύριο δήμαρχο και του λένε τα παράπονα. Προφανώς έγινε σύγχυση του παρουσιάζομαι με το λόγιο ρήμα παρρησιάζομαι = μιλώ κι εκδηλώνομαι με παρρησία (παν + ρήμα, ρήσις), δηλαδή με θάρρος, ελευθεροστομία. Συνώνυμη λέξη η στωμυλία, με το καλό της νόημα.

Γ. 29.11.2017 από βιβλίο: Το συμπέρασμα είναι ότι δεν έγινε μόνο ένας εν Ελλάδι κατακλυσμός. Η σύνταξη θυμίζει την συνήθη διατύπωση: Δεν νομίζω, δεν πιστεύω ότι… (σχολίασα προ ημερών). Ότι δεν έγινε μόνο ένας (μα, αφού έγινε). Συνεπώς, καλύτερη διατύπωση: Το συμπέρασμα είναι ότι έγινε όχι μόνο ένας κατακλυσμός, αλλά ακολούθησαν άλλοι δύο.

Δ. 2.12.2017 βιβλίον (εις καθαρεύουσαν). α) Τό πλοίον τού Δευκαλίωνος περιπλανάτο... Το ορθόν: περιεπλανάτο. β) Καί τότε ο Ζεύς τού παρήγγειλε διά τού Ερμού νά τού ζητήσει τί χάρι θέλει. Το πιο ορθόν: Ποίαν ή τίνα χάρι θέλει η ζητεί.

Ε. 2.12.2017 (έχω γράψει προ πολλού για την ετυμολογία της λέξης λαός) Κατά τον μύθο, όσες πέτρες έρριπτε ο Δευκαλίων, γίνονταν άνδρες και όσες η Πύρρα γίνονταν γυναίκες. Οι νέοι άνθρωποι που προήλθαν με αυτόν τον τρόπο, πήραν το όνομα λαός, γιατί στην παλαιά, δωρική διάλεκτο λάας = πέτρα. Ονομάσθηκαν και χαμαιγενείς = γήινοι, χοϊκοί (χαμαί = κατά γης + γίγνομαι). Πιθανότατα από το χαμαί το λατινικό homo (άνθρωπος) – humanus – humanismus (ανθρωπισμός). (πρβλ home, κλπ).

Στ. 31.12.2017 (κομματική δήλωση): Κάνει σύγχυση με τον Μοντεσκιέ και το Ρουσώ. (φιλόσοφοι κοινωνιολόγοι του Διαφωτισμού). Το Ρουσώ (!), λες και είναι ουδέτερο, όπως π.χ. σε νησί των Κυκλάδων: το Μαρουσώ, χαϊδευτικό της Μαρίας. Το ορθόν: Τον Ρουσώ (τον ρήτορα, τη ρήση).

Ζ. διαφήμιση Σκάι TV: Ότι πληροφορία (!) χρειασθείς… Το ορθόν: όποια, οποιανδήποτε πληροφορία. Ό,τι: ουδέτερο. Πώς θα είναι προσδιορισμός στο θηλυκό η πληροφορία; Έτσι, κακώς λένε ό,τι χρήματα, ό,τι πράγματα βρίσκονται… Το ορθόν: Όσα χρήματα, όσα πράγματα…

Η. 15.12.2017 Σκάι TV, γραπτή δήλωση: Η πλήρη επαναλειτουργία του γηροκομείου Αθηνών. (Οι αμαθείς μοντέρνοι που δεν συνετίζονται!) Το ορθόν: Η πλήρης επαναλειτουργία, ο πλήρης εκσυγχρονισμός, το πλήρες πρόγραμμα. Η Γραμματική του Τριανταφυλλίδη τα ονομάζει αρχαιόκλιτα: ο, η σαφής, το σαφές, ο, η ποδήρης (χιτώνας), το ποδήρες (φόρεμα), ο, η συνήθης, το σύνηθες, κλπ.

Θ. 23.12.2017 (Γλώσσα – έκφραση: φύρδην - μίγδην) Η κ. Λιάνα Κανέλη, καταρτισμένη γλωσσικά και όμως δήλωσε: αυτά άπτονται ψεύτικων και άλλων στοιχείων. Το άπτομαι + γενική: αρχαίο, λόγιο ρήμα. Το θέμα, η υπόθεση αυτή άπτεται της αρμοδιότητος του Διευθυντού = έχει σχέση. Πώς η κυρία Κανέλη συνδυάζει το άπτεται με λέξη λαϊκή: των ψεύτικων; Ομοιογενής έκφραση – γλώσσα: Άπτεται ψευδών και άλλων ομοίων, παρεμφερών στοιχείων.

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 21 Δεκεμβρίου 2017, αρ. φύλλου 915