Στις 21 Απριλίου 2018, παραμονή της ομιλίας μου για την τόσο αδικημένη μορφή του Βυζαντινού αυτοκράτορα Βασιλείου Β’ του Βουλγαροκτόνου, είπα να ξεφύγω για λίγο από το θέμα μου και κατέφυγα στο βιβλίο που περίμενε υπομονετικά όλο τον μήνα, αλλά ξέφυγα πολύ! Ώρες ολόκληρες είχα το αριστερό μου χέρι σαν press papier στις λιγότερες σελίδες που είχαν διαβαστεί και με το δεξί μου χέρι κρατούσα το πακέτο των σελίδων που περίμεναν να διαβαστούν. Και είχα αποφασίσει να το τελειώσω, δεν άντεχα να μην το κάνω, γιατί ήθελα να μάθω τι έγινε κι αυτό είχα πολύ καιρό να το ζήσω.
Ο κ. Παπαθεοδώρου, λοιπόν, είναι πολύ καλός συγγραφέας. Ξέρει να συναρπάζει με την πένα του, ως καλός δάσκαλος ξέρει να διδάσκει την Ιστορία που δε χωρά στα εγχειρίδια, προπαντός όμως τα κατάφερε περίφημα να ζωντανέψει την ατμόσφαιρα και τις συνθήκες μιας εποχής που προσωπικά έχω μελετήσει αρκετά, αυτής του Μακεδονικού Αγώνα. Με συνάρπασε αυτό του το ταλέντο. Και κατάφερε στο πρόσωπο της καθεμιάς από τις δύο ηρωίδες του, της Αρετής και της Φωτεινής, να συμπυκνώσει όλες τις ηρωίδες δασκάλες του Αγώνα, αυτά τα τόσο νεαρά κορίτσια, που παιδιά θα μπορούσε κανείς να τα χαρακτηρίσει, και γι’ αυτό εκπλήσσει περισσότερο η αποφασιστικότητα, η παλικαριά, η βεβαιότητα με την οποία κάνουν τις επιλογές τους κάθε φορά· επιλογές που όλες τους δείχνουν πάντα μία, την ίδια πάντα κατεύθυνση, αυτήν της Πατρίδας∙ της μικρής, που ταυτίζεται πάντα με τη μεγάλη, της μεγάλης, που συμπίπτει πάντοτε με τη μικρή, την Ελλάδα, με ό,τι αυτή σημαίνει: κατανόηση του άλλου, ακόμη και του εχθρού, μα κι υπεράσπιση του αγαπημένου τόπου με όποιο κόστος, ακόμα και με την ίδια τη ζωή τους.
«Αι γυναίκες γεγόνασι άνδρες» είχε γράψει για τις Μακεδόνισσες ο Μακεδονομάχος συγγραφέας Γεώργιος Μόδης από το Μοναστήρι κι οι γυναίκες του Θ. Παπαθεοδώρου ακριβώς αυτό έκαναν κι αυτό μας κάνει όλους να τις θαυμάσουμε απέραντα. Αποδείχτηκαν μεγάλες ηρωίδες σε μιαν εποχή όπου καθένας «όφειλε» να φοβάται ακόμη και τη σκιά του, τόσο πονηροί που ήταν οι καιροί και τόσο διπρόσωποι πολλοί άνθρωποι, ακόμη και του κοντινού του περίγυρου. Προσωπικά νιώθω τη βαθιά ανάγκη να ευχαριστήσω τον συγγραφέα γιατί, περιγράφοντας τα μαρτύρια της δασκάλας Αρετής, περιγράφει τα μαρτύρια όλων των διδασκαλισσών του Αγώνα, τα κορίτσια που άφησαν τα σπίτια και τις οικογένειές τους για να ‘ρθουν στα άγρια τότε δικά μας μέρη και να διδάξουν –με κίνδυνο της ζωής τους– τα Ελληνόπουλα ποια ακριβώς είναι κι από ποιους προέρχονται.
Σκληρές οι περιγραφές, αλλά ρεαλιστικότατες –γιατί να μη λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους, γιατί να κρύβουμε την αλήθεια, όσο φριχτή κι αν είναι; Πρόσφατα π.χ. ανακάλυψα κάτι που έψαχνα χρόνια: μια δασκάλα στο Μαυροχώρι, στο χωριό όπου κατοικώ και διδάσκω, μια δασκάλα της εποχής του Μακεδονικού Αγώνα και διαβάστε γι’ αυτήν:
«Ο Τσακαλάροφ και ο Μήτρος Βλάχος είναι σίγουρα οι πιο αιμοχαρείς κομιτατζήδες όλης της Μακεδονίας. Ξεπερνούν σε αγριότητα ακόμη και τον Αποστόλη, τον Γιοβάν Καρασούλη και τον Σαντάνσκι. Δέκα χρόνια πριν ο Τσακαλάροφ ήταν τσαγκάρης στην Κρυσταλλοπηγή. Με δύο φίλους του βίασε την Ελληνίδα δασκάλα, τη δεσποινίδα Αγλαΐα από το Μαύροβο. Φυλακίστηκε γι’ αυτό το έγκλημα, αλλά κατάφερε να δραπετεύσει. Λένε πως δωροδόκησε τους δεσμοφύλακες. Βγήκε στο βουνό και ακολούθησε τις συμμορίες ως κομιτατζής. Δεν άργησε να διακριθεί για τα κατορθώματά του. Πήρε τον τίτλο του βοεβόδα κι αργότερα του αρχηγού περιφέρειας. Τώρα βρίσκεται στη Σόφια. Φοβάται πια να επιστρέψει στον καζά· οι ίδιοι οι Βούλγαροι θα τον σκοτώσουν. Άφησε πίσω του ερείπια, απελπισία και πένθος. Βίασε κοπέλες και γυναίκες. Λεηλάτησε τα πάντα. Πλούτισε κλέβοντας τους καταπιεσμένους», έγραψε ο Γάλλος δημοσιογράφος Μισέλ Παγιαρές, που έζησε από κοντά τα γεγονότα κι έβαλε τον εύγλωττο τίτλο «Η Μακεδονική θύελλα», οπότε θερμότατα συγχαίρω τον κ. Παπαθεοδώρου που τα κατάφερε τόσο καλά να αποδώσει τη σκοτεινή ατμόσφαιρα της εποχής εκείνης. Είναι καιρός να μπούμε λίγο βαθύτερα στην ουσία, να πλησιάσουμε λίγο περισσότερο και να νιώσουμε λίγο καλύτερα το τι έζησαν και το τι πέρασαν οι άνθρωποι εκείνοι, που ήταν οι πρόγονοί μας.
Όμως, έχω ένα παράπονο: το ογκώδες μυθιστόρημα δεν τελειώνει στη σελίδα 573, αλλά υπόσχεται πως συνεχίζεται στο επόμενο βιβλίο. Ευτυχώς, προσδιορίζει το πότε, το αμέσως επόμενο φθινόπωρο, οπότε, κοντά είναι, θα μπορέσουμε να κάνουμε υπομονή ως τότε, θα το καταφέρουμε αυτό. Ένα καλοκαιράκι μας χωρίζει από τη μεγάλη αυτή στιγμή. Και το καλοκαίρι ξέρουμε όλοι πως περνάει γρήγορα.
Τέλος, νιώθω την ανάγκη ως γυναίκα να ευχαριστήσω τον συγγραφέα, που αποτελεί την εξαίρεση στον κανόνα οι άντρες να μην καταδέχονται να ασχοληθούν με τις γυναίκες της Ιστορίας. Μου θύμισε μια προτροπή που διάβασα σχετικά με τις σε βάρος των γυναικών ανισότητες που ποτέ δεν έχουν λείψει: αν δεν αγωνιστούν και οι άντρες για τα δικαιώματα των γυναικών, η ισότητα στην πράξη δε θα έρθει ποτέ. Συγχαρητήρια, κ. Παπαθεοδώρου, εκτός από τις σπουδαίες γυναίκες της Ιστορίας της μικρής μας Πατρίδας, τιμάτε όλες τις γυναίκες, μα προπαντός τιμάτε το ανδρικό φύλο με το αβρό και τρυφερό κοίταγμά σας προς την πλευρά της γυναίκας, που μένει συνήθως στη σκιά των αντρών.
Συγχαρητήρια, σας ευχαριστούμε κι ανυπομονούμε για τη συνέχεια!
- Απαραίτητη σημείωση:
-το μόλις εκδοθέν βιβλίο της δημοσιογράφου Τζανίν ντι Τζιοβάνι «Το πρωί που ήρθαν να μας πάρουν - Ανταποκρίσεις από τον πόλεμο στη Συρία», οι ιστορίες του οποίου τσακίζουν τα κόκαλα του αναγνώστη και διαλύουν τον εφησυχασμό που δέρνει την εποχή μας, τουλάχιστον εκεί όπου δεν υπάρχει πόλεμος,
-η άποψη του Κλάουντιο Μάγκρις, ενός από τα μεγαλύτερα ονόματα της σύγχρονης παγκόσμιας λογοτεχνίας: «Πρέπει, πιστεύω, να ζούμε την Ιστορία ακόμα και με την τρομερή της δύναμη του αφανισμού […]. Πρέπει να ζήσουμε μέχρι το τέλος αυτή την κόλαση, αυτές τις αδικίες, αυτά τα βάσανα εκατομμυρίων ανθρώπων ως κάτι απόλυτο, γιατί αλλιώς δεν θα μπορέσουμε να κάνουμε τους άλλους να καταλάβουν ούτε να καταλάβουμε εμείς οι ίδιοι πόσο τρομερά είναι αυτά τα πεπρωμένα […]. Πρέπει να ζήσουμε απολύτως τον πόνο και τη αδικία και ταυτόχρονα να διορθώσουμε την απολυτότητά της, να πιστέψουμε ότι η αδικία και η σκληρότητα μπορούν να αμβλυνθούν, να διορθωθούν, ακόμα και να ακυρωθούν σε ορισμένες περιπτώσεις, και ότι, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να αγωνιζόμαστε ενάντια σε αυτές […]».
-Τέλος, το σημαντικότερο όλων, κατά τη δική μου γνώμη, έχει ειπωθεί από μια μορφή-σύμβολο, από τον Μικρασιατικής καταγωγής ακαδημαϊκό Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο, οι περιγραφές του οποίου είναι «απέριττες και ζωντανές, καθώς αναδύονται από παιδικά βιώματα και στήνουν μπροστά μας το μαύρο σκηνικό της Καταστροφής της Σμύρνης». Αυτός ο σπουδαίος Μικρασιάτης Έλληνας συνέστησε σε όλους μας: «Όχι στην αμνησία, ναι στην αμνησικακία» κι εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να το σεβαστούμε και να το ακολουθήσουμε, απλώς γιατί το μπόρεσε ο ίδιος, μολονότι είχε βιώσει όλο το κακό ενός φριχτού πολέμου κι ενός μεγάλου ξεριζωμού…
Με τις θερμές ευχαριστίες μου στον συγγραφέα, που, εκτός από τ’ άλλα, με βοήθησε με το βιβλίο του αυτό να καταλάβω καλύτερα τι σήμαινε το Ίλιντεν για την περιοχή μας και τους ανθρώπους της. Έτσι, όταν ανακοινώθηκε το ενδεχόμενο να ονομαστούν τα Σκόπια «Μακεδονία του Ίλιντεν», ανατρίχιασα ολόκληρη επειδή δεν απορρίφθηκε πάραυτα η πρόταση, που, αν μη τι άλλο, έκανε ολοφάνερες τις προθέσεις των Σκοπιανών, που μόνο αθώες και φιλικές δεν είναι…
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 7 Ιουνίου 2018, αρ. φύλλου 930
- Συνέντευξη του συγγραφέα
- ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Χ. ΤΕΡΙΑΚΗ: Στην παρουσίαση του νέου βιβλίου του Θοδωρή Παπαθεοδώρου στην Καστοριά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.