ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α. ΔΑΟΥΤΟΠΟΥΛΟΥ: Πώς να καλλιεργήσετε τα αυτο-πολλαπλασιαζόμενα κρεμμύδια

 

ΟΔΟΣ 4.5.2023 | 1173

«Τι άλλο έχουν να δουν τα μάτια μου», αναφώνησα πριν από 3 περίπου έτη, όταν συνειδητοποίησα ότι οι μικροί βολβοί που είχα φυτέψει την άνοιξη μου έδωσαν κρεμμύδια που είχαν αδελφώσει σε ομάδες κρεμμυδιών των 10 και πλέον κρεμμυδιών για κάθε βολβό που φύτεψα. Θυμήθηκα τη γιαγιά μου Αρμονία που στις αρχές της δεκαετίας του 1960, καθώς το νοικοκυριό μας, όπως και τα άλλα νοικοκυριά της μεσαίας τάξης, είχε αρχίσει να εξηλεκτρίζεται, με το ηλεκτρικό ψυγείο να αντικαθιστά την παγωνιέρα, την ηλεκτρική κουζίνα την γκαζιέρα και τέλος το ηλεκτρικό πλυντήριο τη σκάφη, χρησιμοποίησε την ίδια αναφώνηση. Έπρεπε να φθάσω στην όγδοη δεκαετία της ζωής μου για να αποκτήσω στο μικρό μου λαχανόκηπο φρέσκα κρεμμύδια όλο το χρόνο χωρίς να προσφεύγω στη σπορά κοκκαριού!

Τα αυτο-πολλαπλασιαζόμενα κρεμμύδια (Allium cepa var. aggregatum) είναι ένα υποείδος του πολύ γνωστού μας κρεμμυδιού τα οποία αναπτύσσονται με διαίρεση σε ομάδες μικρών βολβών το ένα δίπλα στο άλλο και όχι με ένα μεγάλο βολβό. Αν και δεν προσφέρονται για καλλιέργεια μεγάλης κλίμακας, το μεγάλο πλεονέκτημα των λιγοστών φροντίδων τα κάνουν ένα πολύ δημοφιλές και χρήσιμο είδος για τους οικιακούς λαχανόκηπους.

Λίγα λόγια για τα 

αυτοπολλαπλασιαζόμενα κρεμμύδια

Τα πολλαπλασιαζόμενα κρεμμύδια, μερικές φορές τα ονομάζουν και δεματοκρεμμύδια ή πατατοκρεμμύδια, μεγαλώνουν με βάση ένα απλό πρότυπο: Φυτεύεις έναν βολβό και καθώς αυτός μεγαλώνει, διαιρείται σε έναν αριθμό βολβών. Μπορούν να παραχθούν μέχρι και 10 ή περισσότεροι νέοι βολβοί. Καθένας από αυτούς μπορεί να φυτευτεί για να παράγει ένα δικό του σύνολο βολβών, με αποτέλεσμα με έναν μικρό αριθμό βολβών ως ξεκίνημα, μπορούν να σας προσφέρουν όλα τα πράσινα κρεμμύδια που χρειάζεστε όλη τη χρονιά.

Όπως και τα άλλα κρεμμύδια, τα πολλαπλασιαζόμενα κρεμμύδια, κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες και σε μερικές ποικιλίες, παράγουν επίσης σπόρους με τους οποίους μπορούν να αναπαραχθούν. Εάν θα τα επιτρέψετε να σποροπαράγουν ή θα τα αφήσετε να αναπαράγονται από βολβούς είναι θέμα δικής σας προσωπικής προτίμησης. Σε αυτά που καλλιεργώ στον κήπο μου, τα τελευταία 3 έτη, δεν εμφανίστηκε το φαινόμενο της σποροπαραγωγής και δεν έχω πρόβλημα αφού τα ίδια αυτοαναπαράγονται.

Φύτευση

Τα πολλαπλασιαζόμενα κρεμμύδια μπορούν να φυτευτούν την άνοιξη ή το φθινόπωρο στα περισσότερα κλίματα. Φυτέψτε τα σε αποστάσεις 10 εκατοστών όταν τα καλλιεργείται για πράσινη συγκομιδή ή σε αποστάσεις 15-25 εκατοστών αν αποβλέπεται στη συγκομιδή των βολβών. Για φυτεύσεις την άνοιξη ή το φθινόπωρο σε ήπια κλίματα, η κορυφή του βολβού μπορεί να είναι στο ίδιο ύψος με την επιφάνεια του εδάφους. Σε κλίματα με κρύους χειμώνες προτείνουμε τη φύτευση σε βάθος 3 εκατοστών για να έχετε πρόσθετη προστασία από το κρύο του χειμώνα. Σε βορειότερες περιοχές, με πιο βαρείς χειμώνες, συνιστάται η κάλυψη της έκτασης των κρεμμυδιών με ένα παχύ στρώμα φυτοκάλυψης και καλά χωνεμένης κομπόστας για να διασφαλίσουμε την επιβίωση των κρεμμυδιών μέχρι την άνοιξη. Μην ξεχνάτε ότι είναι υποτροπικό φυτό με κύρια περιοχή ανάπτυξης την Ινδία όπου είναι πολύ δημοφιλές. Συνεπώς πρέπει να το καλλιεργούμε σε περιοχές με ήπιο χειμώνα και με προστασία από τις παγωνιές.

Όταν τα αποσπάτε από ένα σωρό κρεμμυδιών φροντίστε να διαβρέξετε πολύ καλά την τούφα του χώματος ώστε κατά την απόσπαση να παραμένουν στο μικρό κρεμμυδάκι όσο το δυνατόν περισσότερα δικά του ριζίδια. Αν είναι δύσκολη η απόσπαση μεμονωμένων βολβών, φυτέψτε 2-3 μαζί ώστε να έχετε αρκετές ρίζες. Μετά από 3-4 έτη αλλάξτε το χώρο φύτευσης για να μειώσετε τα προβλήματα ασθενειών που είναι ενδεχόμενο να προκύψουν. 

Καλλιέργεια και φροντίδα

Τα πολλαπλασιαζόμενα κρεμμύδια δεν θέλουν πολλές φροντίδες εκτός από το ξεχορτάριασμα μέχρι να εγκατασταθούν καλά και να ποτίζονται όποτε στεγνώνει το έδαφος. Ένα καλό στρώμα από φυτικά υλικά (άχυρα, θρύμματα ξύλων) μπορούν να τα βοηθήσουν να μειώσουν τις ανάγκες τους σε νερό. Τα κρεμμύδια γενικά είναι πολύ απαιτητικά σε θρεπτικά στοιχεία, (και πολύ περισσότερο αυτά που αναπτύσσονται σε ομάδες σε μια μικρή έκταση εδάφους) συνεπώς ένα πλούσιο σε οργανική ουσία έδαφος, εμπλουτισμένο με καλοχωνεμένη κοπριά και ζεόλιθο, είναι ένα καλό σημείο αφετηρίας στην καλλιέργεια. Μπορείτε επίσης να προσθέσετε ένα οργανικό αζωτούχο λίπασμα νωρίς την άνοιξη όταν αρχίζει η ανοιξιάτικη βλάστηση. Επίσης αν το έδαφος σας είναι βαρύ, φροντίστε να το χαλαρώσετε με κοπριά, περλίτη και άμμο ποταμίσια γιατί το βαρύ έδαφος δεν είναι ευνοϊκό για αυτά. 

Διατροφική αξία των μικρών κρεμμυδιών ανά 100 γραμμάρια

Ενέργεια                    72 Kcal                    Βιταμίνη Β6 0,345mg (27%)
Υδρογονάνθρακες    16,8 g                       Βιταμίνη Β9 34μg (9%)
Σάκχαρα                     7,87 g                      Βιταμίνη C 8mg (10%)
Φυτικές ίνες               3,2 g                        Ασβέστιο 34mg (4%)
Λίπη                            0,1 g                         Σίδηρο 1,2mg (9%)
Πρωτεΐνη                   2,5 g                         Μαγνήσιο 21mg (6%)
Βιταμίνη Β1            0,06mg (5%)             Μαγγάνιο 0,292mg (14%)
Βιταμίνη Β2            0,02mg (2%)             Φωσφόρος 60mg (9%)
Βιταμίνη Β3            0,2 mg (1%)               Κάλιο 334mg (7%)
Βιταμίνη Β5            0,29mg (6%)             Ψευδάργυρος 0,4 mg (4%)

Μέσα σε παρένθεση οι καλυπτόμενες ημερήσιες ανάγκες από την κατανάλωση 100 γραμμαρίων

- - - 

Ο χώρος καλλιέργειάς τους μπορεί να κρατηθεί για 3 έτη πριν αρχίσει να παραγεμίζει από φυτά οπότε ο κίνδυνος για ασθένειες και προσβολές αυξάνει. Για τη δημιουργία μιας νέας κρεβατίνας μπορεί να γίνει φύτευση βολβών ή με τη διαίρεση και φύτευση των υφιστάμενων ομάδων πράσινων κρεμμυδιών.

Αυτόν τον τρόπο πολλαπλασιασμού χρησιμοποιώ για να εφοδιάσω φίλους και γνωστούς με αυτό το άγνωστο στους πολλούς κρεμμύδι. Βρέχω καλά το σημείο που θα ξεριζώσω τα κρεμμύδια και στη συνέχεια με ένα φτυαράκι τα αφαιρώ με προσοχή. Τα τοποθετώ σε έναν κουβά με νερό βάθους 8-10 εκατοστών και τα κουνώ ελαφρά, δεξιά-αριστερά και πάνω-κάτω, για να απομακρύνω το χώμα ανάμεσα στους βολβούς και να διατηρήσω ατόφιο το ριζικό σύστημα. Στη συνέχεια αφαιρώ με προσοχή τα ώριμα κρεμμύδια για το μαγείρεμα και τα μικρά σε ενότητες 3-4 κρεμμυδιών τα φυτεύω σε νέα θέση. Με αυτόν τον τρόπο κατάφερα να έχουμε κρεμμύδια όλη τη χρονιά και να καλύπτω πλήρως τις ανάγκες μου από ένα παρτέρι διαστάσεων 1,5 επί 3 μέτρα. Το καλοκαίρι χάνουν την τρυφερότητά τους, ιδιαίτερα αν οι θερμοκρασίες είναι αυξημένες και περιορισμένο το νερό άρδευσης. Μην υπερβάλλετε σε πότισμα, ιδιαίτερα στην περίοδο αναπαραγωγής των κρεμμυδιών.

Συγκομιδή

Μπορείτε να αρχίσετε να συγκομίζετε τις πράσινες κορυφές από τα πολλαπλασιαζόμενα κρεμμύδια σας νωρίς την άνοιξη και να είναι ένα από τα πρώτα λαχανικά που συγκομίζετε από τον λαχανόκηπό σας. Ξεκινήστε με τα φύλλα που βρίσκονται στο κέντρο του σωρού όπου έχουμε και την πιο ζωηρή ανάπτυξη. Με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να συνεχίσετε τη συγκομιδή σχεδόν όλο το καλοκαίρι.

Οι βολβοί μπορούν να συγκομίζονται μεμονωμένοι ανάλογα με τις ανάγκες του μαγειρέματος, τις σαλάτες ή άλλες χρήσεις. Μπορείτε επίσης να ξεριζώσετε μια αρμαθιά και να καταψύξετε αυτά που θα σας περισσέψουν αφού τα καθαρίσετε και τα τεμαχίσετε και τα βάλετε στις κατάλληλες σακούλες κατάψυξης. Ανάμεσά τους θα υπάρχουν και μικροί βολβοί. Ξεχωρίστε τους με όσο το δυνατόν περισσότερες ατόφιες ρίζες και φυτέψτε τα σε νέα θέση για να μεγαλώσουν. Φροντίστε τις επόμενες εβδομάδες να έχουν επαρκές νερό. 

Οι βολβοί μπορούν να διατηρηθούν θαυμάσια και στο έδαφος μέχρι την πλήρη ωρίμανσή τους με το κιτρίνισμα και την ξήρανση των στελεχών τους. Αφήστε τα να στεγνώσουν σε ένα ζεστό αεριζόμενο χώρο για μερικές ημέρες. Στη συνέχεια κόψτε τις κορυφές και αποθηκεύστε τα σε ένα δροσερό και σκοτεινό μέρος για την επόμενη ανάγκη σας.

Οι βολβοί έχουν αντιφλεγμονώδεις, αντισηπτικές, αντισπασμωδικές, υπογλυκαιμικές ιδιότητες. Όταν είναι συχνό στοιχείο της διατροφής μας εξουδετερώνουν στηθάγχη, αρτηριοσκλήρυνση και καρδιακή προσβολή. Χρήσιμο για την πρόληψη της στοματικής προσβολής και την υγεία των δοντιών. Ο χυμός του χρησιμοποιείται ως πρώτες βοήθειες σε τσιμπήματα και ερεθισμούς της επιδερμίδας. Επίσης βοηθά στην ταχεία επούλωση πληγών.

* * *

Στα γραφεία της ΟΔΟΥ έχω μεταφέρει 5 γλάστρες με 20-30 κρεμμυδάκια στο καθένα για να δοθούν στους πρώτους ισάριθμους συμπατριώτες που θα τα ζητήσουν με ένα τηλεφώνημά τους (2467029638). Σε περίπτωση μεγαλύτερου αριθμού ενδιαφερομένων, θα γίνει κλήρωση. Οι τυχεροί αναλαμβάνουν την υποχρέωση να μας δώσουν πληροφορίες για την πορεία της καλλιέργειάς τους στο δικό τους λαχανόκηπο, ώστε να δούμε αν μπορούν να ευδοκιμήσουν στο κλίμα της Καστοριάς. Φυσικά πρέπει να επιλέξετε μια θέση με νότια έκθεση που προστατεύετε από τους κρύους ανέμους. 

* * *

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 4 Μαΐου 2023, αρ. φύλλου 1173.