4.8.23

ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΑΒΒΑΔΑ - ΖΩΗΣ ΠΟΛΥΖΟΠΟΥΛΟΥ: Καστοριά, Εβραίοι 3 | Parva Judaica Celetrensia [I]


ΟΔΟΣ εφημερίδα της Καστοριάς
ΟΔΟΣ 6.10.2023 | 1143


Τρεις από τις πρώτες διαταγές της Γερμανικής Διοικήσεως - οι δύο από αυτές για τους Εβραίους της πόλεως, 1943. Επί πλέον μία πρώιμη γερμανική διαταγή για τους Εβραίους, του έτους 1941.

City of Kastoria. Three of the first orders of the German Military Administration -Two of them are 1943 orders for the Jews of the city. Also, an early 1941 order about Jews.

Το έτος 2009 δημοσιεύσαμε, ο Τάσος Καραναστάσης και εγώ, το πρώτο κείμενο στο blog νήσος Λευκάς με θέμα την υπ’ αριθ. 2 διαταγή της Γερμανικής Διοικήσεως, η οποία αναφέρονταν αποκλειστικά στους Εβραίους της Καστοριάς. Στο αρχείο Νέστορος Καββαδά υπάρχουν δύο ακόμη διαταγές, οι υπ’ αριθ.1 και 4 της Γερμανικής Διοικήσεως οι οποίες αναφέρονται, η πρώτη από αυτές στο σύνολο των κατοίκων και η δεύτερη στους Εβραίους Καστοριείς. Για μεγάλο διάστημα ο φάκελος με τις 3 διαταγές ελάνθανε και έμειναν αδημοσίευτες οι δύο από αυτές. Πρόσφατα εντοπίστηκε και δημοσιεύονται εδώ οι υπ’ αριθ.1 και 4 ενώ στο τέλος προστίθεται, ως έχει, η υπ’ αριθ.  αφιερωμένη από τότε «Στον εκ Καστορίας φίλο», τον κοινό μας φίλο Γιώργο Γκολομπία. Μετά τον Γιώργο, δυστυχώς, απεβίωσε, νέος, και ο σπουδαίος Τάσος Καραναστάσης.

Όπως φαίνεται από την διαταγή υπ’ αριθ.1, δύο είναι τα σημαντικά γεγονότα τα οποία απασχολούν τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής: α)  να ελέγξουν την μεταφορά υλικών του ιταλικού στρατού από τις αποθήκες και τους χώρους στρατωνισμού στην τοπική κοινωνία και β) να αποτρέψουν την ενδυνάμωση των πολιτικών ή στρατιωτικών τμημάτων των ανταρτών. Θα καίονται οι οικίες στις οποίες κατά την έρευνα θα εντοπίζονται υλικά του ιταλικού στρατού και θα τυφεκίζονται δέκα Καστοριείς για κάθε έναν που θα συλλαμβάνεται  να εγκαταλείπει την πόλη, προκειμένου να συναντήσει τους αντάρτες και να ενταχθεί στις γραμμές τους.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η «διαβεβαίωση» ότι δεν θα επιτραπούν παραβάσεις εκ μέρους των Βουλγάρων – ίσως το ορθόν στα γερμανικά της αρχικής διαταγής να ήταν «παρεμβάσεις» διότι οι Γερμανοί,  ούτως ή άλλως, δεν θα επέτρεπαν ο,τιδήποτε θεωρούσαν ότι θα συνιστούσε παράβαση στους δικούς τους διοικητικούς ή στρατιωτικούς νόμους, δηλαδή, εν τέλει, στα δικά τους συμφέροντα.

Με την ευκαιρία δημοσιεύουμε εδώ και μία πρώιμη διαταγή των γερμανικών δυνάμεων κατοχής, όταν αυτές  κατείχαν την πόλη [1] πριν την παραδώσουν στους συμμάχους τους Ιταλούς, την 27η Ιουνίου 1941. Η διαταγή απευθύνεται προς την Ισραηλιτική Κοινότητα  Καστορίας και με αυτήν ζητείται, από εκείνους τους  Εβραίους οι οποίοι κατέχουν  ραδιόφωνο να το παραδώσουν εις το Δήμο Καστορίας. Όσοι δεν τα παραδώσουν (ή τα αποκρύψουν) και συλληφθούν να τα κατέχουν, θα εκτελούνται.

Η διαταγή, ειδικώς για τους Εβραίους της πόλεως, σημαίνει την ιδιαίτερη προσοχή με την οποία αντιμετωπίζουν ευθύς εξ αρχής οι Γερμανοί την Εβραϊκή Κοινότητα, καθώς, με την κίνηση αυτή, αφενός επιδιώκουν να εξασφαλίσουν το καλύτερο αποτέλεσμα, δηλαδή να συγκεντρώσουν όλα τα ραδιόφωνα των μελών της Κοινότητος και αφετέρου διαχωρίζουν τους εβραίους από τους χριστιανούς πολίτες της Καστοριάς κατά τον πιο επίσημο  (και δημόσιο) τρόπο.

Οι κατοχικές δυνάμεις γνωρίζουν ότι μία δυνατότητα για να ενημερωθεί ο τοπικός πληθυσμός από μη ελεγχόμενες πηγές ήταν εκείνη την οποία παρείχε το ραδιόφωνο, είτε απευθείας σε αυτούς που μπορούσαν να ακούσουν κάποιο σταθμό των συμμάχων, είτε εμμέσως, όταν οι εκπομπές λειτουργούσαν ως πηγές ειδήσεων,  οι οποίες γράφονταν ή τυπώνονταν και κυκλοφορούσαν μυστικά από χέρι σε χέρι.

Ενδεικτική της σημασίας την οποία έδιναν οι Γερμανοί στην κατοχή ραδιοφώνων εκ μέρους των πολιτών είναι η υπ’ αριθ. 5 «Διάταξις περί παραδόσεως συσκευών ραδιοφωνικής εκπομπής...»,  του εντύπου Νο1 «Υπηρεσιακού φύλλου διατάξεων [2]» με ημερομηνία 5.4.1941. Σύμφωνα με αυτήν:
1. «Πάσαι συσκευαί ραδιοφωνικής εκπομπής συμπεριλαμβανομένων των εκπομπών ερασιτεχνών και αι προς λειτουργίαν των χρησιμεύουσαι κινηταί γεννήτριαι μηχαναί, μπαττερίαι και συσσωρευταί δέον αμέσως να παραδοθούν με όλων των εξαρτημάτων των εις την πλησιεστέραν γερμανικήν στρατιωτικήν διοίκησιν.
2. Όστις εις παράβασιν της ανωτέρας διατάξεως εξακολουθή να έχει εις κατοχήν του συσκευάς ραδιοφωνικής εκπομπής παντός είδους ή εξαρτήματα αυτών τιμωρείται με την ποινήν του θανάτου, εις ελαφροτέρας περιπτώσεις με ειρκτήν ή φυλακήν.».

Με τον ίδιο τρόπο ακριβώς κλείνει και η υπ’ αριθ.3 «Διάταξις δια την κατοχήν όπλων εις το καταληφθέν ελληνικόν έδαφος» του ιδίου φύλλου, γεγονός το οποίον καταδεικνύει ότι για τον κατακτητή η κατοχή ραδιοφωνικού εξοπλισμού, από τον κατεχόμενο πληθυσμό, ισοδυναμεί με την κατοχή όπλου από τον ίδιο πληθυσμό. Και η τιμωρία για τους παραβάτες, και στις δύο περιπτώσεις μπορεί να είναι ο θάνατος.

Α’. Η διαταγή προς την Ισραηλιτική Κοινότητα Καστορίας περί ραδιοφώνων.

Εν Καστορία τη 18 Απριλίου 1941
 
Προς την Ισραηλιτικήν Κοινότητα Καστορίας, Ενταύθα.
Κατόπιν διαταγής του κ. Φρουράρχου του τόπου πόλεως Καστορίας, παρακαλούμεν όπως άμα τη λήψει του παρόντος μεριμνήσητε δια την συγκέντρωσιν όλων ανεξαιρέτως των ραδιοφώνων των κατεχομένων παρά των Ισραηλιτών κατοίκων Καστορίας και την παράδοσιν τούτων εις το Δήμο (;).
Πας όστις δεν ήθελεν παραδώσει το ραδιόφωνόν του ή ήθελεν αποκρύψει εις την οικίαν του ή άλλην οικίαν,  συλλαμβανόμενος τιμωρείται με την ποινήν του θανάτου.

υπογραφή: [του Βασ. Νικίδη, ο οποίος αυτό το διάστημα είναι δήμαρχος Καστορίας].    

Στη συνέχεια δημοσιεύονται οι πρώτες τοπικές διαταγές, αριθ.1, αριθ. 4 και αριθ.2 της Γερμανικής Διοικήσεως Καστορίας. Η υπ’ αριθ. 2 διαταγή –η  πρώτη η οποία αναφέρεται στους Εβραίους της πόλεως – αναρτήθηκε εδώ όπως ακριβώς την είχαμε δημοσιεύσει στο blog νήσος Λευκάς.
Στη συνέχεια του κειμένου, με τη βοήθεια ορισμένων αιτήσεων και πιστοποιητικών, συμπληρώνουμε ονοματεπώνυμα και στοιχεία, κυρίως, για διασωθείσες/θέντες Εβραίους της Καστοριάς.  Από αυτές τις ίδιες, συνήθως, αιτήσεις επιβεβαιώνεται η δολοφονία των οικογενειών των αιτούντων, στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως.

Β’. Οι 3 διαταγές της Γερμανικής Διοικήσεως Καστορίας προς τους  κατοίκους της Καστοριάς.

Γερμανική Διοίκησις
Καστορίας

Εν Καστορία τη 13 Σεπτεμβρίου 1943

ΤΟΠΙΚΗ ΔΙΑΤΑΓΗ ΑΡΙΘ.1

1) Από της 13 - 9-1943 αναλαμβάνει την Διοίκησιν Καστορίας ο Γερμανικός Στρατός όστις εγγυάται δια την ησυχίαν και ασφάλειαν. Παραβάσεις εκ μέρους της Βουλγαρικής πλευράς θέλουν εμποδισθή.
2) Η Ελληνική Αστυνομία υπάγεται δι’ αμέσου ενεργείας υπό την Γερμανικήν Διοίκησιν. Ο Δήμαρχος παραμένει εις την θέσιν του και αναλαμβάνει ως αντιπρόσωπος τας υποθέσεις του Νομάρχου.
3) Λεηλασίαι αγαθών του Ιταλικού Στρατού, ως και των ιδιωτών θα τιμωρούνται επί τόπου δια τυφεκισμού. Η απαγωγή ξύλων θεωρείται επίσης ως λεηλασία. Όστις κατέχει εκ των πρΟτέρων αγαθόν του Ιταλικού Στρατού αδιαφόρως εάν εκτήσατο εξ αγοράς ή άλλως πως, υποχρεούται όπως παραδώση τα πράγματα ταύτα το βραδύτερον μέχρι της 16-9-43. Τόπος παραδόσεως το έναντι του Φρουραρχείου θέατρον. Η μη παράδοσις τιμωρείται αυστηρώτατα. Οικίαι ένθα θέλουν ευρεθή συσκευαί του Ιταλικού Στρατού θα καίωνται.
4) Οι κάτοικοι Καστορίας θα παραδόσωσιν αμέσως τα τυχόν εις την κατοχήν των ευρισκόμενα όπλα, συμπεριλαμβανομένων και των κυνηγετικών. Προθεσμία μέχρι της 16-9-1943. Τόπος παραδόσεως το έναντι του Φρουραρχείου θέατρον.
5) Ώραι απαγορεύσεως κυκλοφορίας 19.30 έως 5.30 π.μ. Κατά τον χρόνον τούτον δεν θα διέρχηται ο πληθυσμός δια των οδών.
6) Όστις συνεργάζεται μετά των ανταρτών τυφεκίζεται. Δι’ έκαστον όστις φεύγει εκ της Καστορίας προς τους αντάρτας, θα τυφεκίζονται δέκα (10) κάτοικοι Καστορίας.

Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΛΟΧΑΓΟΣ
ΡΕΝΕΡ

* * *

ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΝ ΦΡΟΥΡΑΡΧΕΙΟΝ
ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

Καστορία 18 Οκτωβρίου 1943

ΤΟΠΙΚΗ ΔΙΑΤΑΓΗ ΑΡΙΘ.4.
1) Ώραι απαγορευτικαί από τας 20 Οκτωβρίου 1943. 18.30-5.30 εκτός κατά τας συναθροίσεις του Κινηματογράφου.
2) Ο Αρχίατρος Καστορίας Βασίλειος Ρουσούλης κατεδικάσθη εις εν (1) έτος φυλάκισιν, διότι προσεπάθησε να δωροδοκήση έναν Γερμανόν Στρατιώτην με χρυσά νομίσματα, εκτός αυτού ηθέλησε να βοηθήση Εβραίους και αυτή η πράξις αντίκειται εις την τοπικήν διαταγήν Αριθ.3. Κατά την καταδικαστικήν απόφασιν ήσαν παρόντες ο Δήμαρχος και ο Εισαγγελεύς.
3) Επειδή δύο Εβραϊκαί Οικογένειαι προσεπάθησαν να απομακρυνθούν εκ Καστορίας χωρίς να έχουν άδειαν ταξειδίου, δια τούτο η Εβραϊκή Κοινότης υπεχρεώθη να καταβάλη χίλια χρυσά νομίσματα κατόπιν διαταγής της Ανωτάτης Γερμανικής Αρχής. Και ούτω απεσοβήθησαν οι τυφεκισμοί.

Υπογράφομεν
ΡΕΝΕΡ
Φρούραρχος

Καστοριά: H πρώτη διαταγή της Γερμανικής Διοικήσεως για τους Εβραίους της πόλεως (15 Σεπτεμβρίου 1943)

* * *

Στον εκ Καστορίας φίλο

Μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας στις 8 Σεπτεμβρίου του 1943 τμήματα του γερμανικού στρατού κατοχής αντικαθιστούν τις ιταλικές δυνάμεις . Στην Καστοριά η νέα Γερμανική Διοίκησις εκδίδει στις 13 Σεπτεμβρίου την Τοπική Διαταγή αριθ. 1, η οποία περιλαμβάνει έξι άρθρα και στο πρώτο από αυτά αναφέρεται σχετικώς: «Από της 13-9-1943 αναλαμβάνει την Διοίκησιν Καστορίας ο Γερμανικός Στρατός όστις εγγυάται διά την ησυχίαν και ασφάλειαν.


- συνεχίζεται -


Εικόνα 1.Η γερμανική διαταγή του φρουράρχου Καστορίας της 18ης Ιουνίου 1941, όπως κοινοποιείται,  μέσω του Δήμου, προς την Ισραηλιτική Κοινότητα.
Εικόνα 2. Τοπική Διαταγή αριθ. 1, εν Καστορία τη 13η Σεπτεμβρίου 1943

 

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 6 Οκτωβρίου 2022, αρ. φύλλου 1143.



Επιλογή σχετικών αναρτήσεων:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ