ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΠΗΧΙΩΝ: Ἡ λατρεία τοῦ Μαμωνᾶ

ΟΔΟΣ 2.6.2016 | 838

"Oὐδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν• ἤ γάρ τόν ἕνα μισήσει καί τόν ἕτερον ἀγαπήσει, ἤ ἑνός ἀνθέξεται καί τοῦ ἑτέρου καταφρονήσει. Οὐ δύνασθε θεῶ δουλεύειν καί Μαμωνᾶ." 

Ματθ. 6,24

Ἡ λέξη Μαμωνάς ἀπαντάται μόνον στήν Καινή Διαθήκη (τέσσερεις φορές), εἶναι ἀραμαϊκής προελεύσεως καί προσωποποιεῖ τόν Πλοῦτο, κυρίως αὐτόν πού ἀποκτήθηκε μέ δόλια μέσα καί ἄνομα.  Ὁ πλοῦτος τόσο στούς ἀρχαίους Ἕλληνες ὅσο καί στούς λαούς τῆς καθʾ ἡμᾶς Ἀνατολής λατρεύονταν ὡς ἕνας ἀπό τούς ἐλάσσονας θεούς τῆς λαϊκῆς θρησκείας. Ὁ πλοῦτος, αὐτός καθʾαὐτόν, δέν ἀποτελεῖ κάτι τό κακό καί δέν ἀναφέρεται μόνον στήν συλλογή χρήματος καί γενικῶς ὑλικῶν ἀγαθῶν, ἀλλά ἀναφέρεται καί σέ πολλά ἄλλα ἀγαθά τά ὁποία δέν ἔχουν χρηματική ἀξία πλήν ὅμως πλουτίζουν τήν ζωή, ἀλλά χαρακτηρίζουν καί ἀξιολογούν τούς ἀνθρώπους. Λέμε π.χ. αὐτός ἔχει πλοῦτο αἰσθημάτων ἤ πλοῦτο γνώσεων, προτερημάτων κ.τ.λ .

Στήν Καινή Διαθήκη ἡ λέξη Μαμωνάς ἀναφέρεται μόνον στόν οἰκονομικό παράγοντα, στήν ἀπόκτηση οἰκονομικοῦ πλούτου καί ὑλικῶν ἀγαθῶν κυρίως μέ δόλιους καί ἄνομους τρόπους, ἡ πλεονεξία (ἡ ὁποία εἶναι εἰδωλολατρία κατά τήν Γραφή καί τούς πατέρες τῆς Ἐκκλησίας) ὡς πρός τήν ἀπόκτησή τους, ἡ πλήρης προσκόλλησης καί ὑποδούλωσης στήν ἀπόκτηση καί διατήρησή του καί βεβαίως, ὡς ἐπακόλουθο, ἡ ἰδιοτελής χρήση του καί μάλιστα εἰς βάρος τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου.  Ὁ εὐαγγελιστής, στό ἀνωτέρω χωρίο τοῦ κατʾαὐτόν Εὐαγγελίου, διακρίνει τόν Θεό ὡς τό ἀπόλυτο ἀγαθό καί τόν Μαμωνᾶ ὡς ἕνα ἀπό τά κακά τοῦ κὀσμου τούτου, τονίζει ὅτι δέν μπορεῖ κανείς νά δουλεύει καί νά εἶναι ἀρεστός σέ δύο κυρίους, καί μάλιστα στόν Ἔνα πού εἶναι ὁ Θεός καί στόν ἄλλο πού ἐκπροσωπεῖ ἕνα ἀπό τά χείριστα κακά, καί προτρέπει τούς ἀνθρώπους νά ἀκολουθήσουν τήν ὀρθήν ὁδό, τήν λατρείαν τοῦ Θεοῦ.

Τόν προηγούμενο αἰῶνα μεταξύ τῶν διαφόρων φιλοσοφικῶν ρευμάτων καί συστημάτων, πού ἀναπτύχθηκαν καί ἐπηρέασαν τήν διαμόρφωση τῶν κοινωνιῶν ἤταν καί τό φιλοσοφικό σύστημα τοῦ μαρξισμοῦ, τό ὁποῖο μέ τήν ἐπικράτηση τοῦ κομμουνισμοῦ στήν Ρωσία τό 1918, ἐφαρμόσθηκε ἐκεί στήν πράξη ὡς ὑπαρκτός σοσιαλισμός. Ὁ μαρξισμός ὅμως ἐπηρέασε ἐμμέσως καί ὅλες τίς ἄλλες, μή κομμουνιστικές κοινωνίες, μέ τήν ὑπέρμετρο ἀξία πού ἔδωσε στόν οίκονομικό παράγοντα στήν διαμόρφωση τῆς ζωής καί στίς κοινωνίες αὐτές. Μετά τήν λήξη τοῦ Β’  Παγκοσμίου Πολέμου παρέμειναν στόν κόσμο δύο μεγάλες δυνάμεις, οἱ Ἠνωμένες Πολιτεῖες τῆς Ἀμερικής καί ἡ Σοβιετική Ἕνωση.

Οἱ δύο αὐτές δυνάμεις ἐκ διαμέτρου ἀντίθετες ὡς πρός τήν θεώρηση τοῦ κόσμου, τήν διακυβέρνηση τῶν κοινωνιῶν τους, τῶν πολιτικῶν τους συστημάτων καί πολλῶν ἄλλων, ἐφήρμοσαν δύο τελείως διαφορετικά οἰκονομικά συστήματα· ἡ ΕΣΣΔ τό μαρξιστικό σύστημα τοῦ ἀπολύτου κρατισμοῦ καί τήν συγκέντρωση ὅλων τῶν οίκονομικῶν δραστηριοτήτων στήν κρατική μηχανή, καί οἱ ΗΠΑ στή ἐλεύθερη οἰκονομία, τόν φιλελευθερισμό καί τόν καπιταλισμό. Καί τά δύο αὐτά συστήματα ἔδωσαν σχεδόν ἀπόλυτη ἀξία στόν οίκονομικό παράγοντα καί στηρίχθηκαν στήν ἰδέα ὅτι ἐάν ἡ οἰκονομία πηγαίνει καλά (στά νούμερα), τότε ὅλα πρέπει νά θεωροῦνται ὅτι πηγαίνουν καλά, παραθεωροῦντες ὅτι ἡ εὔρρυθμος λειτουργία μιᾶς κοινωνίας δέν στηρίζεται μόνον στόν οἰκονομικό παράγοντα ἀλλά ὑπάρχουν καί ἄλλοι παράγοντες καί ἄλλες ἀξίες οἱ ὀποῖες πρέπει νά λαμβάνονται ὑπʾὄψιν, νά ἀναπτύσονται καί νά καλλιεργοῦνται. Ἡ μονομέρεια στόν οἰκονομικό μόνον παράγοντα εἶναι ἐξ ὀρισμοῦ ἀπαξία.

Καί τά δύο αὐτά οἰκονομικά συστήματα ἀναπτύχθηκαν μέ βάση καί ἐρίσματα τό μέν μαρξιστικό στήν φιλοσοφική θεωρία τοῦ Καρόλου Μάρξ καί τῶν συνεργατῶν καί διαδόχων του, τό δέ καπιταλιστικό στήν προτεσταντική καταβολή τῶν ἐπιχειρηματιῶν καί οἰκονομικῶν παραγόντων τοῦ Δυτικοῦ Κόσμου καί ἰδιαίτερα στήν πίστη τοῦ δόγματος περί τοῦ ἀπολύτου προορισμοῦ. (Ὁ Μάξ Βέμπερ, ὁ πατέρας τῆς κοινωνιολογίας περιγράφει καί ἀναλύει εὐκρινέστατα τούς λόγους τῆς ἀναπτύξεως τοῦ καπιταλισμοῦ στόν δυτικό κόσμο στό κλασσικό βιβλίο του ¨ Ἡ προτεσταντική ἠθική καί τό πνεῦμα τοῦ καπιταλισμοῦ¨).

Ὁ μαρξισμός ὡς φιλοσοφικό σύστημα ἤδη ἀπό τίς ἀρχές τοῦ 20ου αἰῶνος ἀπεδείχθηκε ὅτι δέν δίδει ἰκανοποιητική λύση στά κοινωνικά προβλήματα καί στήν πράξη, στήν Σοβιετική Ἕνωση, μεταλλάχθηκε, ἀπό τούς Λένιν καί Στάλιν, σέ ἕνα ὁλοκληρωτικό σύστημα στιγνής καί ἀδυσώπητης δικτατορίας. Ἡ Σοβιετική Ἕνωση κατέρρευσε ἐκ τῶν ἔνδον τό 1991 καί διαλύθηκε, καί παρέμεινε στόν Κόσμο ὡς μόνη καί παντοδύναμη παγκόσμιος δύναμη οἱ ΗΠΑ καί κυρίαρχος στήν οἰκονομία ὁ καπιταλισμός, ὁ ὁποῖος μέ τήν ἐξέλιξη τῆς τεχνολογίας καί τῶν ἡλεκτρονικῶν μέσων καί τῆς παγκοσμιοποιήσεως κυριαρχεῖ καί ἐξουσιάζει οἰκονομικά ὅλα σχεδόν τά κράτη τῆς Οἰκουμένης. Ὅσο ὑφίστατο ἡ ΕΣΣΔ, ὁ κρατισμός της λειτουργοῦσε ὡς ἀντίπαλο δέος στόν καπιταλισμό μέ ἀποτέλεσμα αὐτός -ὁ καπιταλισμός- νά συγκρατεῖται κάπως στήν ἐφαρμογή του καί ὑπῆρχε ἕνας, μεγαλύτερος ἤ μικρότερος, ἔλεγχος τῆς κρατικῆς μηχανής τῶν διαφόρων κρατῶν καί τῆς πολιτικής ἐξουσίας τους στούς οἰκονομικούς παράγοντες, ἐγχώριους ἤ ἐξωγενεῖς τῶν λαῶν τους, φορεῖς τοῦ καπιταλισμοῦ.

Ἡ ἐκ τῶν ἔνδον κατάρρευση τῆς ΕΣΣΔ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα καί τήν πλήρη ἀπαξίωση τῆς μαρξιστικής θεωρίας καί τοῦ κρατισμοῦ, καί ἄφησε πλέον ἐλεύθερο τό πεδίο γιά τήν ἄκρατο καί τήν ἄνευ ὁρίων ἀσύδοτο ἐφαρμογή τοῦ καπιταλισμοῦ σʾὅλον τόν κόσμο, ἀκόμη καί στά πρώην κομμουνιστικά καθεστώτα, τήν νύν Ρωσία καί τήν Κίνα. Ἡ ζωή ὅλων σχεδόν τῶν λαῶν ἐξαρτᾶται καί περιστρέφεται πλέον ἀπό τούς οἰκονομικούς παράγοντες, τίς ἀγορές, ὅπως ἀναφέρονται. Οἰκονομικοί οἴκοι, ἰδιωτικῶν συμφερόντων καί οὐχί κρατικοί, καθορίζουν αὐθαίρετα τήν οἰκονομική εὐρωστία τῶν διαφόρων κρατῶν μέ ἀποτέλεσμα νά ἐπηρεάζουν τήν ζωή καί τό μέλλον τῶν λαῶν τους. Ὑπάρχουν σήμερα ἰδιωτικές ἑταιρίες καί ἐπιχειρήσεις οἱ ὁποῖες διαθέτουν καί διαχειρίζονται κεφάλαια πολύ μεγαλύτερα τοῦ ΑΕΠ (ἀκαθάριστου ἐγχώριου προϊόντος) ὄχι μόνον μικρῶν ἀλλά καί μεγάλων κρατῶν. Ὑπάρχουν πάμπλουτοι ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι διαθέτουν περιουσίες πολλῶν δισεκατομμυρίων δολαρίων, περισσοτέρων τοῦ κρατικοῦ προϋπολογισμοῦ κρατῶν, καί ἀντιθέτως ὑπάρχουν ἄνθρωποι καί ὁλόκληροι λαοί οἱ ὁποῖοι λιμοκτονούν. Ὁ καπιταλισμός ὡς οἰκονομικό σύστημα τῆς ἐλεύθερης οἰκονομίας δέν εἶναι κατακριτέος, οὔτε κάτι τό κακό, ἀντιθέτως ἐξυπηρετεῖ τήν ἀπρόσκοπτο διακίνηση τοῦ ἐμπορίου καί τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν καί συντελεῖ στήν εὐμάρεια τοῦ πληθυσμοῦ γενικῶς, πρέπει ὅμως νά ὑπάρχει ἕνας φραγμός στήν ἀσυδοσία του καί ἕνας ἕλεγχος ἀπό τίς πολιτικές ἀρχές τῶν διαφόρων κρατῶν, πράγμα πού δέν συμβαίνει σήμερα. ¨Παλαιότερα ἡ οἰκονομία ἤταν θεραπαινίς τῆς πολιτικής καί σήμερα ἡ πολιτική κατέστη θεραπαινίς τῆς οίκονομίας.¨

Στήν πατρίδα μας, μετά τήν πτώση τῆς ἑπταετοῦς δικτατορίας, ἄρχισε μιά ἔκπτωση τῶν πατροπαράδοτων ἀρχῶν τοῦ λαοῦ μας πιθανῶς καί ὡς μιᾶς ἀντιδράσεως πρός τά ἠθικοπλαστικά συνθήματα, τά ἄνευ ἀντικρίσματος, τῆς Χούντας καί μιά μεγάλη ἀπόδοση ἀξίας στήν οἰκονομική ἀνέλιξη τοῦ πληθυσμοῦ, εἶχε ἤδη ἀρχίσει ἡ ἀνάπτυξη τῆς οἰκονομίας τῆς χώρας, μέ τό ὅνειρο τῶν πάντων νά πλουτίσουν καί νά ἀποκτήσουν ὅλο καί περισσότερα ὑλικά ἀγαθά. Ἡ νοοτροπία αὐτή τοῦ λαοῦ ἐπεκτάθηκε καί κατέστη κυρίαρχος μετά τήν ἄνοδο στήν ἐξουσία τῆς σοσιαλιστικῆς κυβερνήσεως τοῦ ΠαΣοΚ, ἡ ὁποία μέ τόν ἄκρατο καί ἄκριτο δανεισμό ἀπό τό ἐξωτερικό καί τήν εἰσροή στήν χώρα μας τῶν κονδυλίων τῆς ΕΟΚ, ἐκμαύλισε τόν λαό μέ τίς διάφορες αὐξήσεις τῶν μισθῶν καί συντάξεων, τήν χορήγηση συντάξεων σέ μή δικαιούχους, διάφορες ἐπιχορηγήσεις καί ἐπιδόματα σέ ὁμᾶδες καί συντεχνίες προσκείμενες στούς κυβερνῶντες, καί τό χειρότερο πάντων ὅτι ἐπέβαλε στήν κοινωνία τήν νομιμοποίηση τῆς αὐθαιρεσίας, τῆς ἄνευ ἠθικῆς ἀναστολῆς κλοπή τοῦ δημοσίου χρήματος, τήν διαπλοκή καί τήν διαφθορά καί τήν καταξίωση στήν κοινωνία μας τῶν πλουτούντων ἀνεξαρτήτως τρόπου ἀποκτήσεως τοῦ πλούτου τους, ἔστω καί ἄν ἀποκτήθηκε μέ δόλια καί ἄνομα μέσα καί ἐμφανῆ κλοπή τοῦ δημοσίου χρήματος.

Ἡ νοοτροπία αὐτή τοῦ λαοῦ μας, ἡ ὁποία ὑφίσταται μέχρι σήμερα, καί ὅλου τοῦ πληθυσμοῦ τῆς οἰκουμένης, ὅπως περιγράφεται ἀνωτέρω γιά τόν καπιταλισμό στόν κόσμο, δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά ἡ ὑποδούλωση καί ἡ λατρεία τῶν σύγχρονων ἀνθρώπων στόν πλούτου ὑπό τήν μορφή τοῦ Μαμωνᾶ. Πολλοί ταυτίζουν τόν Μαμωνᾶ μέ τόν Ἀντίχριστον, αὐτό ὅμως δέν συμβαίνει γιατί ἄλλο πράγμα ἀντιπροσωπεύει ὁ Μαμωνάς καί ἄλλο ὁ Ἀντίχριστος.

Ἡ λατρεία τοῦ Μαμωνᾶ στόν σύγχρονο δυτικό Κόσμο ὀφείλεται, κατά τήν γνώμη μου, στήν ἔκπτωση τῶν ἀξιῶν καί ἠθικῶν ἐπιταγῶν τοῦ εὐρωπαϊκοῦ ἤ δυτικοῦ πολιτισμοῦ, ἀξιῶν οἱ ὁποῖες θεσπίστηκαν κατόπιν μακραίωνων κοινωνικῶν ἀγῶνων καί ἑδραιώθηκαν ἔχοντες ὡς πυλῶνες τους, τό ἀρχαῖο ἑλληνικό πνεῦμα καί πολιτισμό, τό νομικό καί διοικητικό ρωμαϊκό σύστημα καί τόν χριστιανισμό, ἀξίες οἱ ὁποῖες διέκριναν τόν δυτικό πολιτισμό τῶν ἄλλων λαῶν. Ἡ προοδευτική ἀπαξίωση τῶν ἠθικῶν ἐπιταγῶν καί ἀξιῶν τοῦ χριστιανισμοῦ μετά τήν γαλλική ἐπανάσταση καί τήν ἐπικράτηση τῶν ἰδεῶν τοῦ διαφωτισμοῦ, ἡ πλήρης ἐκοσμίκευση τοῦ γαλλικοῦ κράτους καί τῆς κοινωνίας, ἡ ὁποία ἐπεκτάθηκε, σύν τῶ χρόνω, καί στίς ἄλλες εύρωπαϊκές χῶρες, εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τήν προοδευτική ἀλλοίωση τῶν πολιτιστικῶν προτύπων τῶν εὐρωπαϊκῶν λαῶν. Τόν 20ό αἰῶνα μετά ἀπό δύο παγκοσμίους πολέμους, οἱ ὁποῖοι ἐξάντλησαν ὄχι μόνον οίκονομικῶς ἀλλά καί ὡς πολιτικές καί στρατιωτικές δυνάμεις τά μεγάλα εὐρωπαϊκά κράτη, παρέμειναν ὡς μόνη παγκόσμιος δύναμη οἱ ΗΠΑ οἰ ὁποῖες καί ἐπέβαλαν τήν ἀπόλυτη κυριαρχία τους, σʾὅλον τόν κόσμο, ὄχι μόνον στόν, στρατιωτικό, πολιτικό καί οίκονομικό, τομέα ἀλλά καί στόν πολιτιστικό· μέ τόν ἕνα ἥ ἄλλο τρόπο ἐπέβαλαν τόν ἀμερικανικό τρόπο ζωής καί ὡς κύριο σκοπό τῶν ἀνθρώπων νά ἐπιτύχουν, ὅπως κάθε ἀμερικανός πολίτης, τὀ ¨ἀμερικάνικό ὄνειρο¨, δηλαδή τήν ἀπόκτηση ὅλο καί περισσότερων χρημάτων καί πλούτου. Οἱ εὐρωπαϊκοί λαοί ἐξαρτώμενοι ἀπό τήν ἀμερικανική οἰκονομική βοήθεια γιά τήν ἀνόρθωση τῆς οἰκονομίας τους καί θαμπωμένοι ἀπό τήν οἰκονομική εὐμάρεια τῶν Αμερικανῶν, ἀσμένως ἀποδέχθηκαν τόν ἀμερικανικό τρόπο ζωής, δηλαδή τόν πολιτισμό τους.

Ὁ ἀμερικανικός πολιτισμός εἶναι τέκνο τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ, ὅπως στήν ἀρχαιότητα ὁ ρωμαϊκός ἤταν τέκνο τοῦ ἑλληνικοῦ. Μποροῦμε νά παραλληλίσουμε τούς δύο αὐτούς πολιτισμούς, τηρουμένων πάντοτε τῶν ἀναλογιῶν καί τῶν συνθηκῶν τῶν ἐποχῶν τους, καί νά ἐξάγουμε τό συμπέρασμα ὅτι καί οἱ δύο αὐτοί πολιτισμοί, ἤταν ὁ πρῶτος καί εἶναι ὁ δεύτερος κατώτεροι τῶν γονεϊκῶν τους προτύπων, γιατί καί οἱ δύο ἀναπτύχθηκαν σέ μονομερεῖς ἀξίες, ἀπέχουσες τῶν ἀξιῶν τῶν πολιτισμῶν ἀπό τούς ὁποίους προήλθαν. Ὁ ρωμαϊκός εἶχεν ὡς ὕψιστη ἀξία καί κατέστη κυρίαρχος τοῦ τότε γνωστοῦ κόσμου μέ τήν ἰσχύ τῆς δυνάμεώς του καί τῆς στρατιωτικής του ὑπεροχής, ὁ δέ ἀμερικανικός κυριαρχεῖ σήμερα μέ τήν στρατιωτική του ἰσχύ καί αὐτός καί μέ τήν οἰκονομική καί τεχνολογική του ὑπεροχή. Ἡ Νέα Ὑόρκη τῶν ΗΠΑ εἶναι σήμερα ἡ Μέκκα τοῦ καπιταλισμοῦ ὄπου καί ἐδράζει καί τό ἱερατεῖο τῆς λατρείας τοῦ Μαμωνᾶ. Ὁ μόνος τρόπος γιά νά ἀνακάμψει ἡ Εὐρώπη, εἶναι νά ἀνανήψει, νἀ ἐπιστρέψει στίς δικές της ἀξίες μέ τήν βάση τῶν τριῶν πυλώνων, πού διαμόρφωσαν τόν δικό της πολιτισμό, καί νά ἐπιταχύνει τήν ἕνωσή της στήν βάση τοῦ κοινοῦ πολιτιστικοῦ ὑπόβαθρου τῶν εὐρωπαϊκῶν λαῶν καί ὄχι μόνον στήν οἰκονομική ἕνωση. Ἄς εὐχηθοῦμε ὅτι θά καταστῆ δυνατόν κάτι τέτοιο στό προσεχές μέλλον.

Υ.Γ. Ἡ πλήρης ἐκκοσμίκευση καί ὁ ἀποχριστιανισμός καθώς καί ἡ ἔκπτωση τῶν ἀξιῶν καί ἰδεωδῶν τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πνεύματος καί πολιτισμοῦ τῶν λαῶν τῆς Εὐρώπης, στέρησε ἀπό τούς νέους τους τίς βάσεις γιά ἕναν ἀξιόλογο σκοπό τῆς ζωής τους μέ ἀποτέλεσμα νά ἀναζητήσουν ἀλλοῦ ἐρείσματα πρός ἕνα σκοπό τῆς ζωής τους, ἀκόμα καί στίς δοξασίες τοῦ Ισλάμ, τόν προσηλυτισμό τους σʾαὐτό, καί τήν ἔνταξή τους στούς τζιχαντιστές μέ τά γνωστά παρατράγουδα. Καί σʾἐμᾶς ἄρχισε ἤδη ὁ ἀποχριστιανισμός τῆς κοινωνίας μας ὡς ἕνα ἀπό τά μέσα πού χρησιμοποιούν οἱ γνωστοί ἐθνομηδενιστές γιά τόν ἀφελληνισμό τῆς κοινωνίας μας. Πρέπει νά ἀνησυχοῦμε γι’ αὐτό.

Φωτογραφία από την performance του Αλεξάνδρου Μιχαήλ με τίτλο «Η αιώνια φωτιά που μέσα τους καίει και τους φωτίζει», που έλαβε μέρος τον περασμένο Μάρτιο στο πρόγραμμα «As One» της συνεργασίας του Μουσείου Μπενάκη | ΝΕΟΝ με το ινστιτούτο Marina Abramović. Παραφράζοντας ένα στίχο από την Κόλαση του Δάντη, ο Αλέξανδρος Μιχαήλ –που κατάγεται από το Άργος Ορεστικό – αναζητούσε με την μέθοδος abramović, το νόημα σε μια σωματικά εξαντλητική και πνευματικά απαιτητική επαναλαμβανόμενη και μάταιη δράση. Η ελεύθερη βούληση, η αναζήτηση της αιτίας και του σκοπού, η επίτευξη της προόδου, πάλευαν με τη ματαιότητα του άσκοπου μόχθου. Ενάντια στο βάρος του χρόνου, επί 8 ώρες καθημερινά για 7 ημέρες, ο καλλιτέχνης μετέφερε άμμο με σάκους από ένα σημείο σ’ ένα άλλο, σε μια ατέρμονη μάχη να κατανοήσει καλύτερα ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο αντικείμενο, τον εαυτό του και μέσω αυτού τον κόσμο. Παράλληλα, μετέβαλλε συνεχώς το τοπίο γύρω του, αφήνοντας ίχνη άμμου στο πέρασμά του. Μια σωματική διερεύνηση της ιδέας ότι ο μόχθος, όπως και η ανάγκη για νόημα, είναι η τριβή του ανθρώπου με τον κόσμο.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 2ξ Ιουνίου 2016, αρ. φύλλου 838.