ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΣΣΑΛΑ: Τοπικές δομές και συμμετοχή…

Κάθε πολίτης είναι δύσκολο να εξοικειωθεί με τα ζητήματα για τα οποία πρέπει να εκφράσει μια γνώμη ή να εγκρίνει μια απόφαση.
Για να δημιουργηθεί το κατάλληλο περιβάλλον εξοικείωσής του πρέπει, κάθε γνώση, κάθε πρόβλημα ή ζήτημα πολιτικής σημασίας να δημοσιοποιείται και να αναλύεται.. Ιδιαίτερα, ότι αφορά σε θέματα τοπικής σημασίας, που ενδιαφέρουν άμεσα κάθε πολίτη, η ευθύνη για το περιβάλλον αυτό είναι: της περιφερειακής διοίκησης, της νομαρχιακής και τοπικής αυτοδιοίκησης, των πνευματικών ιδρυμάτων και των κινήσεων ενεργών πολιτών.
Ίσως, είναι επίκαιρο να θυμηθούμε τον Κάντ: «το να διατηρούνται απόρρητες, η γνώση, η πληροφόρηση και οι πολιτικής σημασίας δυνατότητες…. συνιστά παραβίαση του θεμελιώδους κανόνα μιας δημοκρατίας… Οι παραβάτες πρέπει να αντιμετωπίζουν κοινωνικές κυρώσεις».
Σε υποβαθμισμένες δημοκρατίες, επικρατεί η κατασκευασμένη περιρρέουσα ατμόσφαιρα, που σκοπό έχει να παραπλανήσει και να αδρανοποιήσει τους πολίτες. Αλλά., όταν σε μια κοινωνία δεν αναδεικνύονται, ο διάλογος, η κριτική και η αμφισβήτηση, τότε δεν έχουν σ’ αυτή θέση η φαντασία, το κύρος των θεσμών, το όραμα για το μέλλον. Και οι θεσμοί υπηρετούν τη συλλογικότητα.
Κατά καιρούς, ο τρόπος αντιμετώπισης κάποιων προβλημάτων έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία χαοτικών καταστάσεων σε τμήματα μιας περιφέρειας, ενός νομού, μιας πόλης.
Οι λόγοι είναι:
α) ενημέρωσης,
β) λανθασμένης επιλογής λύσης και
γ) παραπλάνησης.
Ο ανημέρωτος πολίτης είναι επικίνδυνος και απρόβλεπτος γιατί, δε γνωρίζει ούτε το γενικό ούτε το προσωπικό καλό. Άλλωστε, το προσωπικό καλό πρέπει να είναι μέρος του γενικού καλού. Οι αντιδράσεις του δεν μπορούν να σταθμιστούν και να αξιολογηθούν. Η λανθασμένη λύση θα ενεργοποιήσει τους ειδικούς, που θέλουν να προστατέψουν το κοινωνικό σύνολο ή να τονώσουν το κύρος τους, να ενημερώσουν, να καταγγείλουν, να ευαισθητοποιήσουν,…
Στην πατρίδα μας δεν απουσιάζουν και οι σκοπιμότητες. Οι πολιτικές αντιπαραθέσεις έχουν, αρκετές φορές, υπερβεί τα όρια της ευπρέπειας και της λογικής. Το άσπρο και το μαύρο εναλλάσσονται…Για να αποφευχθούν τέτοιες καταστάσεις και να εμπεδωθεί η (άμεση) δημοκρατία προτείνεται: «σε κάθε διοικητική δομή να συγκροτηθεί μια επιτροπή – επιτροπή συμμετοχής-προετοιμασίας θεμάτων για κοινωνική διαβούλευση».
Η επιτροπή θα λειτουργεί ως ανεξάρτητη αρχή και θα επεξεργάζεται προτάσεις πολιτών και συλλογικών φορέων. Θα τις ιεραρχεί, θα φροντίζει για την ενημέρωση, θα οργανώνει δημόσιες συζητήσεις και θα προετοιμάζει τα σχετικά (ηλεκτρονικά) δημοψηφίσματα.
Τα αποτελέσματα των δημοψηφισμάτων, πολλαπλών επιλογών, θα δημοσιοποιούνται και θα διαβιβάζονται στα αρμόδια όργανα που έχουν την ευθύνη αντιμετώπισης των υπό διαβούλευση προβλημάτων. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι μια εξουσιοδότηση. Αλλά, πρέπει να τονιστεί ότι η μόνη εξουσιοδότηση των πολιτών στα αντιπροσωπευτικά σώματα είναι να προσεγγίζουν τη λύση κάποιου προβλήματος σύμφωνα με τις διαπιστωμένες επιλογές τους. Επειδή το κάθε αντιπροσωπευτικό σώμα, δεν συμπίπτει με «δικαστικό σώμα», ασκεί εξουσία, χρειάζονται έλεγχοι και ισορροπίες κατά των αυθαιρεσιών και της υπερτροφίας της εξουσίας του. Πρέπει να τονιστεί ότι, οι κανόνες λειτουργίας κάθε κοινωνικού θεσμού θα πρέπει να θεσπίζονται από τα μέλη αυτού του θεσμού αντί να τους επιβάλλονται από κάποιο παράγοντα κοινωνικής κυριαρχίας. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η συμμετοχή και ο σεβασμός στο θεσμό και τη λειτουργία του, από το κοινωνικό σώμα. Αν οι πολίτες χάσουν το ενδιαφέρον τους για τη διαδικασία έκφρασης γνώμης, τότε θα κυριαρχήσουν εκφυλιστικά φαινόμενα που ευνοούν τη σύγχυση και τις παθογένειες.
Η υλοποίηση της πρότασης που σκιαγραφήθηκε, αμυδρά, παραπάνω, δεν προϋποθέτει μόνο την προθυμία της πλειοψηφίας των πολιτών να συμμετάσχουν ενεργητικά, αλλά και την ικανότητά τους να συμμετάσχουν. Η ικανότητα συμμετοχής μπορεί να ενισχυθεί με την πρόσβαση στη μόρφωση, δικαίωμα του πολίτη και υποχρέωση της πολιτείας και ιδιαίτερα των τοπικών δομών.
Συμπέρασμα: σε μια κοινωνία συμμετοχής τονώνονται οι δημοκρατικοί θεσμοί, η αλληλεγγύη, η αλληλοκατανόηση, η εγγύτητα και η αίσθηση του «κοινού καλού».