ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Παιδιά που βιάζονται να μεγαλώσουν; Ή γονείς που βιάζονται να τα μεγαλώσουν;

θα μπορούσε το άρθρο αυτό να είχε τον τίτλο: «Η παιδικότητα εκπέμπει S.O.S.». Ή: «Ωδή στην παιδικότητα που χάνεται». Ή ακόμη: «Ελεγεία στη χαμένη παιδικότητα». Δεν είχε, όμως, γιατί δεν ήθελε τίτλο που κραυγάζει. Ήθελε να μιλήσει πιο χαμηλόφωνα για συντριπτικές αλήθειες της εποχής μας που αφορούν τα ίδια τα παιδιά μας.
Και κάτι ακόμα: ούτε καν θα γραφόταν το συγκεκριμένο κείμενο, αν δεν είχαν συμπέσει δύο εκ διαμέτρου αντίθετα γεγονότα∙ η απόφαση του γερμανικού περιοδικού Brigitte να πάψει να προβάλλει καλλίγραμμα μοντέλα, αλλά γυναίκες εργαζόμενες, μητέρες και νοικοκυρές, δίνοντας-επιτέλους!- μεγαλύτερη έμφαση στην ουσία παρά στην εμφάνιση από τη μια, ενώ από την άλλη κάποια στιγμιότυπα καινούριας ριάλιτι εκπομπής που σκοπό έχει να αναδείξει ένα νέο τοπ μόντελ στην Ελλάδα …

Προσωπικά ένιωσα πολύ άσχημα και με τα δύο στιγμιαία αποσπάσματα της εκπομπής που έτυχε να δω: στο πρώτο τα υποψήφια μοντέλα δήλωναν φωναχτά πως θέλουν να γίνουν πλούσιες μ’ έναν ιδιαίτερα εύκολο τρόπο, αξιοποιώντας τα φυσικά τους προσόντα∙ στο δεύτερο η παρουσιάστρια-φτασμένο μοντέλο εκπαίδευε λικνιζόμενη μικρά κοριτσάκια, που ασφαλώς οι μαμάδες τους τα είχαν φέρει στο πλατό της εκπομπής για λόγους που όλοι μπορούμε να υποθέσουμε και να μην έχουμε πέσει έξω.(Αναρωτιέμαι γιατί όλα τα σχετικά δημοσιεύματα αναφέρονται αποκλειστικά στις μαμάδες, γιατί δεν έτυχε να διαβάσω καμία αναφορά στους μπαμπάδες. Αυτοί δεν έχουν κανένα λόγο σε τόσο σοβαρά ζητήματα που αφορούν την ανατροφή και των δικών τους παιδιών; Ή οι χειραφετημένες μαμάδες χτίζουν το μέλλον των παιδιών τους δίχως να αφήνουν περιθώρια σε κανέναν άλλον να παρέμβει, αφού αυτές ξέρουν;)
Και αν νομίζει κανείς πως το συγκεκριμένο θέμα δεν αφορά εμάς που κατοικούμε στην περιφέρεια, είναι βέβαιο πως πέφτει τελείως έξω. Γιατί μπορεί εμείς να μην είμαστε σε θέση-λόγω απόστασης- να ανεβάσουμε τα παιδιά μας σε κάποιο πλατό, όμως είναι πια ολοφάνερο πως η νοοτροπία αυτή του μικρομέγαλου παιδιού έχει αρχίσει για τα καλά να υιοθετείται κι από τα δικά μας παιδιά και κυρίως τα κορίτσια. Και είναι αλήθεια πως τίτλους όπως τους: «Τα παιδία παίζει με καλλυντικά»ή «Φέρτε πίσω τις σχολικές στολές για τις μικρές Λολίτες» (αυτός της εφημερίδας Daily Telegraph) ολοένα και πιο συχνά τους φέρνουμε στο νου μας, όταν βλέπουμε ποια είναι τα ενδιαφέροντα και των δικών μας κοριτσιών.
Ήταν, λοιπόν, στη διάρκεια της περσινής σχολικής χρονιάς όταν μία μητέρα μαθήτριας του Σχολείου μας, που ασφαλώς έβλεπε πιο μακριά και πιο βαθιά, ζήτησε τη συνδρομή του Σχολείου για να αντιμετωπίσει την εμμονή της κόρης της με το ντύσιμο και τον ανταγωνισμό που ήταν πια ολοφάνερος ανάμεσα στα δεκάχρονα κορίτσια της τάξης. Και δεν ήταν από τα ευκολότερα πράγματα που μας έχουν ζητηθεί, καθώς έχεις την αίσθηση πως είναι υπόθεση που απασχολεί το Σύμπαν το θέμα της εμφάνισης, οπότε πώς γίνεται να μην αφορά και τα μικρά μας κορίτσια;

Φυσικά δε μιλούμε για προσοχή στην εμφάνισή μας, γιατί αυτήν οφείλουμε να την προσέχουμε όλοι μας. Μιλούμε για την εμμονή με την εμφάνιση. Αυτό είναι το πρόβλημα∙ η σειρά με την οποία ιεραρχούμε τα πράγματα. Και στην εποχή μας έχουμε φτάσει να δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στο πώς φαινόμαστε παρά στο πώς είμαστε ως άνθρωποι. Στο πρόβλημα αυτό απάντησε άμεσα και ξεκάθαρα ο Συνήγορος του Πολίτη, όταν ρωτήθηκε τι είναι αυτό που έχει κάνει τα παιδιά μας τόσο οργισμένα: «Η διάσταση μεταξύ λόγων και έργων των ενηλίκων, η προτεραιοποίηση της ύλης απέναντι στις συναισθηματικές ανάγκες και την επικοινωνία,…». Κρατώ αυτά που ειπώθηκαν πρώτα, κατά τη γνώμη μου όχι τυχαία. Απορούμε και ζητάμε από τα παιδιά μας να έχουν απέναντι στα πράγματα τη στάση που δεν έχουμε εμείς, ξεχνώντας κάτι βασικότατο: πως οι γονείς ασκούν τη μεγαλύτερη επιρροή στα παιδιά που μεγαλώνουν όχι με τα όσα τους λένε, αλλά κυριότατα με το παράδειγμά τους. Μια μαμά που βάζει ολοφάνερα την εμφάνισή της πιο πάνω από πολλές αξίες που δε συγκρίνονται σε σπουδαιότητα με την «αξία» της εμφάνισης είναι επόμενο να επηρεάζει καταλυτικά την κόρη της, που αναπόφευκτα την αντιγράφει. Να θυμίσουμε πως, όσο κι αν αλλάζουν οι εποχές, οι αληθινές αξίες της ανθρωπιάς, της καλλιέργειας της καρδιάς και του νου, η αγάπη στα γράμματα, η λαχτάρα να μαθαίνεις πράγματα που μπορούν να σε κάνουν καλύτερο άνθρωπο, η τιμιότητα, η αλληλεγγύη,… δε θα πάψουν ποτέ να είναι διαχρονικές.
Και δεν είναι μόνο το παράδειγμα. Τα κορίτσια μας που παίζουν με καλλυντικά μπορούν και το κάνουν γιατί κάποιος τους τα αγοράζει. «Δεν υπάρχει πιο τρομακτική εικόνα από ένα κορίτσι 10 ή 12 χρόνων, με ρουζ στα μάγουλα, τονισμένα μάτια και κραγιόν στα χείλη. Δεν μιλάμε για τα ξανθά μοντέλα με τις μπούκλες που περιφέρονται με τη μαμά από κάστινγκ σε κάστινγκ για να διαφημίσουν από φρουτόκρεμες και καλσόν μέχρι παπούτσια και γούνες…Αλλά τις σύγχρονες Λολίτες, τα κορίτσια που μας κάνουν να σαστίζουμε κάθε φορά στην παρέλαση, με τις μίνι φούστες, το διχτυωτό καλσόν και το στιλέτο, τις κοπέλες που πηγαίνουν στο σχολείο με τσάντα Χάνα Μοντάνα, γκλίτερ στα βλέφαρα και ανταύγειες, τα πρότυπα ζωής που βλέπαμε μέχρι τώρα στο σινεμά σαν εξαιρέσεις, σαν παραδείγματα προς αποφυγή, σαν σενάρια επιστημονικής …ενηλικίωσης και τώρα όχι μόνο τα βιώνουμε. Δεν τα καταλαβαίνουμε καν…Χαμένη νεότητα. Όχι, όχι, δεν θα μιλήσουμε για κλισέ περί χαμένης αθωότητας. Αλλά για παιδιά που βιάζονται να μεγαλώσουν, όχι για να φορέσουν τα τακούνια της μαμάς, αλλά γιατί δεν τους επιτρέπεται να συμπεριφέρονται σαν παιδιά.(…)» έγραφε τον περασμένο Σεπτέμβριο στην Καθημερινή η δημοσιογράφος Σάντυ Τσαντάκη, μια φωνή που μιλάει πολλές φορές για τα λάθη που κάνουν συχνά στην εποχή μας όσοι έχουν την ιερή ευθύνη της ανατροφής τους. Όχι πως δε γίνονταν λάθη στις προηγούμενες εποχές. Αλλά τα τωρινά είναι πολλά και γενικευμένα, συνιστούν τάσεις και τακτικές που ακολουθούνται από τους περισσότερους, από όλους όσοι φιλοδοξούν να μη μείνουν εκτός εποχής και είναι οι πολλοί.
Το διαπιστώσατε όλοι∙ οι αναφορές της δημοσιογράφου εγχώριες, ελληνικότατες. Πράγματα που βλέπουν και τα δικά μας μάτια, αλλά εμείς ή δεν τους δίνουμε σημασία ή τα θεωρούμε φυσιολογικά, άρα δε μας απασχολούν καθόλου. Κι έτσι, μ’ αυτήν την ίδια απαθή στάση ίσως να αντιμετωπίσουμε και τα άλλα, τα «αποικιακά» κι εξωτικά προς το παρόν φρούτα που μέχρι στιγμής δεν ευδοκιμούν στο δικό μας τόπο: τα πάρτι γενεθλίων των μικρών κοριτσιών της Αμερικής και της Αγγλίας γιορτάζονται πια όχι με τραμπολίνο ούτε καν με κλόουν-διασκεδαστές, αλλά με επαγγελματίες κομμωτές και μακιγιέρ, που διασκεδάζουν την εορτάζουσα οχτάχρονη και τις συνομήλικες καλεσμένες της φτιάχνοντάς τους τα μαλλιά, τα νύχια και το μακιγιάζ τους. Και, όπως λένε οι ψυχολόγοι κι οι παιδαγωγοί, δε λιγοστεύει το κακό τη Δευτέρα, όταν οι μικρές ξαναγίνονται παιδιά γιατί υπάρχει και το σχολείο…. Αφού η μεγαλύτερη ζημιά γίνεται μες στις καρδιές και στο νου, μόνο που αυτή δε φαίνεται. Τι κι αν λένε οι παιδαγωγοί κι οι ψυχολόγοι…Οι μαμάδες είναι πάρα πολύ απασχολημένες με άλλα για να προλάβουν ή να ενδιαφερθούν να τους ακούσουν. Και τι παραπάνω ξέρουν αυτοί από τις ίδιες;

Αλλά ούτε τις βαθύτερες αναλύσεις που έγιναν μόλις το προηγούμενο καλοκαίρι πρόλαβαν ή ενδιαφέρθηκαν να διαβάσουν, όταν επί ένα μήνα και βάλε συζητιόταν σε όλα τα μέσα ενημέρωσης ο θάνατος του Μάικλ Τζάκσον, ενός τραγικού, τελικά, ανθρώπου, που κάποτε ήταν ένα κανονικό χαρούμενο παιδί, αλλά τον άρπαξε η δημοσιότητα και τον άλεσε, αφού κάθε παιδί που γίνεται από νωρίς διάσημο δυσκολεύεται να χειριστεί το άγριο παιχνίδι της δημοσιότητας με αποτέλεσμα πολλές φορές να οδηγείται στη δυστυχία, ενώ προσδοκά (το ίδιο ή κυρίως η οικογένειά του;) το αντίθετο ακριβώς.
Αλλά και τη διασημότητα να μην κυνηγά κανείς και να επιδιώκει πράγματα πιο απλά, έχει τεράστια σημασία ο τρόπος. Το «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» ξέρουμε όλοι πως δεν ισχύει. Ή μήπως δεν το ξέρουμε; Γιατί μπορεί ο γονέας που νάρκωνε τους αντιπάλους του παιδιού του στο τένις για να νικήσει ο γιος του, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί οδηγώντας ένας από αυτούς, να ζει στη Γαλλία (τώρα φυλακισμένος), αλλά το καταστροφικό παιχνίδι των αναβολικών που χορηγούνται με τη συναίνεση των γονέων στους έφηβους μαθητές-αθλητές, για να καταφέρουν να μπουν στο πανεπιστήμιο-ένα σκάνδαλο που βγήκε στην επιφάνεια μόλις πέρσι και ήταν εκτεταμένο-, συνέβη στη δική μας Πατρίδα και είναι βέβαιο πως το θυμόμαστε όλοι.
Όπως θυμόμαστε όλοι την καλοκαιρινή υπόθεση-και πάλι εδώ στην Ελλάδα- με τα πτυχία των Γαλλικών, όπου ένας καθηγητής έκλεψε τα θέματα και τα πούλησε σε γονείς διαγωνιζόμενων μαθητών, οι οποίοι, φυσικότατα, τα αγόρασαν, ευγνωμονώντας τον κιόλας που τους βοήθησε τόσο…
Δε θα το σχολιάσω εγώ. Θα αφήσω, κλείνοντας εδώ, μία μητέρα να μιλήσει μ’ ένα γράμμα που, ίσως επειδή ήταν καλοκαίρι δε συζητήθηκε όσο και του μικρού Αλέξανδρου με τον εύγλωττο τίτλο: «Σε σας μιλάω, γονείς...», που προκάλεσε πραγματικό σάλο με τη δημοσίευσή του το Νοέμβριο του 2006. Η μητέρα μαθητή του Ιnternational Baccalaureate στην αρχή της επιστολής της, αναφέρεται στον καθηγητή που έκλεψε τα θέματα και λέει:

“(…) Όλοι όσοι εμπλέκονται υπό τις άνω ιδιότητες αποτελούν άτομα κατακριτέα που διέπραξαν κολάσιμες πράξεις και καταλείπεται στη δικαιοσύνη να διαλευκάνει το θέμα και να επιβάλει κυρώσεις.
Επιτρέψτε μου όμως να έχω την άποψη ότι το θέμα στο οποίο πρέπει να εστιαστούμε δεν είναι αυτό. Υπεύθυνοι, κατά τη γνώμη μου, για το μείζον ηθικό ζήτημα που αναδεικνύεται από τις άνω πράξεις δεν είναι παρά οι γονείς που αγοράζουν τα θέματα, και μόνον αυτοί! Αναρωτήθηκα πολλές φορές αυτές τις μέρες για το μέγεθος της παρακμής που βρίσκεται η κοινωνία μας. Δεν ξέρω τι αξίες και ποια ουσιαστική παιδεία μπορεί να έχει ένας γονιός που δίνει ως εφόδιο για το ξεκίνημα της ενήλικης ζωής του παιδιού του τις αρχές της μηδενικής προσπάθειας, της απάτης, της εξαπάτησης των φίλων και συμμαθητών, του ψεύδους και εν τέλει της επίπλαστης αποδοχής του από την κοινωνία.
Αναρωτιέμαι πού το οδηγεί αυτό το παιδί και ντρέπομαι για όλη την υποκρισία που διέπει τη δήθεν προσπάθειά του να του προσφέρει την καλύτερη εκπαίδευση σε ένα καλό πανεπιστήμιο. Θλίβομαι περισσότερο γιατί γνωρίζω ότι η κοινωνία μας δεν έχει πια μηχανισμούς αντίστασης και πάταξης αυτής της εξαθλίωσης, για να απονείμει δικαιοσύνη και να ανταμείψει ιδέες.
Επειδή θεωρώ δε ότι οι ηθικές δομές ενός ατόμου το ακολουθούν στο σύνολο των εκδηλώσεών του, οι γονείς αυτοί, πλουτίσαντες μάλλον με συναφείς τρόπους, εκπαιδεύουν και τα παιδιά τους στο σύγχρονο γίγνεσθαι της νεώτερης Ελλάδας. Ατομικισμός, χρηματισμός, παντελής έλλειψη παιδείας. Μια κοινωνία δυστυχώς χρεοκοπημένη, με αξία μόνο το χρήμα. Αυτό τους έχει καταξιώσει και υποχρεώνει και εμάς να τους ανεχόμαστε.
Σας ευχαριστώ ιδιαιτέρως
Β. ΔΟΥΣΚΑ
Νομικός Σύμβουλος του Κράτους”
Από την εφ. Καθημερινή, 11/7/2009

Συμπληρωματικά: «Πανεπιστημιακοί κλέβουν εργασίες συναδέλφων και φοιτητών, εμφανίζοντάς τις ως δικές τους, για να ανέβουν βαθμίδα.», λέει η είδηση της περασμένης εβδομάδας. Όχι πως δεν το ξέραμε, δηλαδή. Η οικειοποίηση των φοιτητικών εργασιών από τους καθηγητές τους είναι κοινό μυστικό εδώ και χρόνια. Απλούστατα γιατί το «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», άρα και το «ο κλέψας του κλέψαντος», αποτελεί δόγμα και για τους πανεπιστημιακούς μας, οι οποίοι θα ‘πρεπε να είναι φωτεινά παραδείγματα για όλους μας, αλλά, δυστυχώς για εκείνους πρώτα κι έπειτα για μας, δεν είναι…