11.8.17

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς γράφειν τε και λέγειν

Α. 15.2.2017 (από βιβλίο) Σε κείμενα καθαρευσουσιάνικα, αλλά και στα εκκλησιαστικά βιβλία και στα κηρύγματα θα βρείτε ή θ’ ακούσετε την λέξη ζείδωρος, ζείδωρος, π.χ. ζείδωρον ύδωρ (πρβλ παραβολή σαμαρείτιδος: Σοί δώσω ύδωρ ζών). Ο, η ζείδωρος, το ζείδωρον (ζει + δώρον, δωρούμαι τινί τί) = αυτός που παρέχει, που αποδίδει ζειάς! Μα τι είναι η ζειά; Για τους αρχαίους, κυρίως στον πληθυντικό αριθμό, αι ζειαί ήταν το άσπρο σιτάρι. Η λέξη απαντάται στην Οδύσσεια. Ζείδωρος γη, όπως άρουρα γη, δηλαδή γόνιμη, παραγωγική, αναγεννητική. Μεταφορικώς: ζείδωρο πνεύμα των λογίων Ελλήνων κατά την Τουρκοκρατία. Έτσι προήλθε η αναγέννηση της παιδείας.

Β. Από το ίδιο βιβλίο: Ανασυνιστώνται οικισμοί και χωρία, τα οποία λεηλάτησαν οι Βούλγαροι κομιτατζήδες. Ανασυνιστώ και μεσοπαθητικό ρήμα ανασυνιστώμαι = αναδημιουργώ, ξανακτίζω. Ωραίο ρήμα για πλουτισμό λεξιλογίου, ιδία των νέων.

Γ. Και πάλι δυο λέξεις λόγιες: Χειρώναξ και χειρονακτικός (χειρωνακτική δουλειά). Δημοτική: ό χειρώνακτας. Γοητευτική η ετυμολογία. Χειρ-χειρο-άναξ = κατά λέξιν: ο βασιλιάς των χεριών (εγκώμιο στα γερά, σθεναρά χέρια των εργατών, που εκτελούν βαρειές δουλειές). Έτσι και ο χειρωνακτικός = εργασία, δουλειά με τα χέρια. Του γεωργού το επάγγελμα είναι χειρωνακτικό.

Δ. Έγραψα στο εδάφιο Β: ωραίο ρήμα λόγιο. Διαβάστε... ποιητικά, μετρικά την φράση. Ανεπαισθήτως γράφηκε με ρυθμό (τρία ιαμβικά πόδια). Ε-γέ-ρα-σά μω-ρέ – παι-διά. Η Ελληνική, γλώσσα ζείδωρη, ποιητική, έχει ρυθμό, ρέει.

Ε. 14.2.2017 (βιβλίο) Το ελλαδικό κράτος με την αποθετική του συμπαράσταση βοηθούσε ακουσίως τους Βουλγάρους. Το επίθετο αποθετικός δεν χρησιμοποιείται παρά μόνο ως όρος στην Γραμματική (ρήματα αποθετικά, π.χ. δέχομαι, μάχομαι, δέχω και μάχω δεν υπάρχουν). Οι γραμματικοί επιστήμονες λέγουν ότι τα ρήματα «ταύτα απέθεντο», δηλαδή απέβαλαν την ενεργητική τους φωνή. Μάλλον ο δόκιμος συγγραφεύς θα ήθελε να γράψει: Με την απωθητική τους ενέργεια...(;).

Στ. 10.2.2017 Συχνά παρατηρώ, φαινόμενο καθημερινό. Στην τηλεόραση συνεντεύξεις, δηλώσεις, γίνονται βεβιασμένα, πρόχειρα, «αβασανίστως». Π.χ. (για τον κ. Χριστοφοράκο) Ο πρωθυπουργός: Να έρθει εδώ για να του δώσει η Δικαιοσύνη την ευθύνη. Τι θα ειπεί: δίνω την ευθύνη; Το ορθόν: Να δοκιμασθεί ο κύριος, για να του αποδώσει η Δικαιοσύνη την ευθύνη, που του ανήκε τότε (ότε παρέβη τους νόμους).

Ζ. 13.2.2017 Από την εκπομπή στο Ε4 του κ. Λογοθέτη. Η γαλήνη του μοναχού χαρακτηρίζεται «μακαρία απλότης». Σχετικό με αυτό είναι και η παράξενη συμπεριφορά ενίων μοναχών (εν Χριστώ σαλός, εν Χριστώ σαλοί). Συμπεριφέρονται ούτω (κατά μίαν εκδοχήν), για να μη εγκωμιάζουν και επαινούν οι άλλοι τα πνευματικά τους προσόντα και την «μακαρία απλότητα αυτών».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 23 Φεβρουαρίου 2017, αρ. φύλλου 874

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ