Heinrich Gelzer: Από το Άγιον Όρος και τη Μακεδονία [Ι]

ΟΔΟΣ 15.9.2016 | 851

Ταξιδιωτικές φωτογραφίες από τα μοναστήρια Αγίου Όρους και την περιοχή της εξέγερσης

* * *

Vom Heiligen Berge und aus Makedonien

Reisebilder aus den Athosklöstern und dem Insurrektionsgebiet

Μετάφραση: Χρυσούλας Πατρώνου Παπατέρπου

Η ΟΔΟΣ παρουσιάζει το μεταφρασμένο από την κυρία Χρυσούλα Πατρώνου Παπατέρπου από την γερμανική στην ελληνική γλώσσα του συγγράμματος του Γερμανού Heinrich Carl Guido Gelzer, καθηγητή αρχαίων γλωσσών και βυζαντινολόγου στο πανεπιστήμιο της Ιένας Γερμανίας. Το βιβλίο κυκλοφόρησε λίγο πριν τον θάνατο του συγγραφέα, ύστερα από την επίσκεψή του στην Καστοριά το 1902.

Στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου που εκδόθηκε λίγο πριν τον θάνατό του, με τίτλο του "Vom Heiligen Berge und aus Makedonien. Reisebilder aus den Athosklöstern und dem Insurrektionsgebiet" (Από το Άγιον Όρος και τη Μακεδονία - Ταξιδιωτικές φωτογραφίες από τα μοναστήρια Αγίου Όρους και την περιοχή της εξέγερσης) εκδ. B. G. Teubner Λειψία, 1904, αναφέρεται στο ταξίδι του στην Καστοριά όπου και οι σχετικές αναφορές.

Στις αρχές του 20ου αιώνα με τον μακεδονικό αγώνα να βρίσκεται σε εξέλιξη, δεν θα προκαλούσε έκπληξη η υπόθεση ότι ο γερμανός συγγραφέας ενήργησε στο πλαίσιο της ισχυρότατης και στενότατης και τότε συμμαχίας της Γερμανικής με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Για την ΟΔΟ οι αναφορές του στην πόλη της Καστοριάς είναι χαρακτηριστικές. Και ελαφρώς επιπόλαιες, αλλά και παράδοξες.

Από την μια πλευρά, αναφέρει ότι στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι χριστιανοί κάτοικοι της Καστοριάς μιλούσαν μόνο ελληνικά, ήταν σύμφωνα με τον Γερμανό Καραβαγγέλη απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων και ένθερμοι υποστηρικτές του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Από την άλλη όμως επισημαίνει ότι οι Έλληνες χάρη στην πολιτική και οικονομική ισχύ τους, ενεπλάκησαν έντονα στην ακύρωση της πατριαρχίας της Αχρίδας το 1767 και ότι "σε δική τους πρωτοβουλία, υποστηριζόμενης από σημαντικά χρηματικά ποσά, αποδίδεται κατά κύριο λόγο αυτή η καταστροφική ενέργεια" (!).

Τέλος, αν και οι Έλληνες κάτοικοι της Καστοριάς και χριστιανοί ήταν οι περισσότεροι, ως εκ θαύματος ο συγγραφέας αναφέρει ότι "η  πόλη έχει 1762 σπίτια, τα 800 εκ των οποίων είναι βουλγάρικα, 800 τουρκικά, 12 ρουμανικά, 120 εβραϊκά και σε 30 μένουν Τσιγγάνοι".Ή όπως λέγεται στην καθομιλουμένη "το άσπρο έγινε μαύρο". (*)

Σε κάθε περίπτωση όμως, η όση αξία του έργου, ακόμη και έτσι, ή ακόμη (χειρότερα) κι' αν ήταν ενταγμένο στο πλαίσιο κάποιας προπαγάνδας (τουρκικής ή βουλγάρικης), δεν μειώνεται και με την υπόνοια που προαναφέρεται αποτελεί σημαντική ιστορική πηγή για την άντληση πληροφοριών και συγκρίσεων.

ΟΔΟΣ

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 15 Σεπτεμβρίου 2016, αρ. φύλλου 851

(*) Παρ’ όλα αυτά ο καθηγητής κ. Πάνος Τσολάκης στο βιβλίο του «Καστοριά, Τόπος και Ιστορία» (σελ. 137) το απόσπασμα του Gelzer που αναφέρεται στον πληθυσμό της Καστοριάς το μεταφράζει διαφορετικά από την κ. Χ. Πατρώνου, ως εξής: «Η πόλη της Καστοριάς περιλαμβάνει 1.762 σπίτια, από τα οποία 800 είναι ελληνικά, 800 τουρκικά, 21 βλαχικά, 210 εβραϊκά, ενώ 30 κατοικούνται από τσιγγάνους».

Ενώ ο Heinrich Gelzer στις σελ. 229-230 του βιβλίου του αναφέρει επί λέξει: «Die Stadt Kastoria enthält 1762 Häuser, von denen 800 bulgarisch, 800 türkisch, 12 rumunisch, 120 jüdisch sind, während 30 von Zigeunern bewohnt warden».

Σχετικά:

• Heinrich Gelzer: Από το Άγιον Όρος και τη Μακεδονία [I]
• Heinrich Gelzer: Από το Άγιον Όρος και τη Μακεδονία [II]
• Heinrich Gelzer: Από το Άγιον Όρος και τη Μακεδονία [III]
• Heinrich Gelzer: Από το Άγιον Όρος και τη Μακεδονία [IV]
• Heinrich Gelzer: Από το Άγιον Όρος και τη Μακεδονία [V]
• Heinrich Gelzer: Από το Άγιον Όρος και τη Μακεδονία [VI]