30.8.17

ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [XIII]




Σλαβόφωνοι Δυτικομακεδόνες στην Κωνσταντινούπολη


- Post Scriptum -

Η μελέτη αυτή παρέμενε αρκετό καιρό «στο συρτάρι» και υπό επεξεργασία, επειδή βαδίζει σε δύσβατα μονοπάτια κι αγγίζει ευαίσθητες χορδές και επειδή σκοπός του γράφοντα ήταν να ενημερώσει και να προβληματίσει και όχι να προκαλέσει. Όλο αυτό το διάστημα, ο γράφων εξακολουθούσε την έρευνα και «ξαναδούλευε» το κείμενο. Αισθάνεται δε ο γράφων την ανάγκη να επισημάνει ότι η μελέτη αυτή προήλθε από ανθρώπινη περιέργεια, αλλά και από επιστημονικό ενδιαφέρον – καθώς μελετά την ιστορία τόσο της Πόλης, όσο και της Δυτικής Μακεδονίας.

Ξανακοιτάζοντας σήμερα (Φεβρουάριος 2017) τη δημοσιευμένη μελέτη, ο γράφων έκανε απλές, αλλά και ύστερες σκέψεις. Οι παππούδες – αρχικοί «πρωταγωνιστές» της μελέτης αυτής, ξεκίνησαν περισσότερο από ένα αιώνα πριν από την Οθωμανική τότε Μακεδονία, μοιρασμένη στα τρία Βιλαέτια Μοναστηρίου, Θεσσαλονίκης και Σκοπίων – πλείστοι των οποίων ορμώμενοι από την περιοχή της σημερινής ελληνικής Δυτικής Μακεδονίας, για να βρουν μια καλύτερη τύχη στην πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας, με κριτήρια οικονομικά και μόνο – όπως όλοι οι εσωτερικοί μετανάστες. Με αδιαμόρφωτη τότε εθνική συνείδηση, έχοντας ως αφετηρία την εθνοτική ταυτότητα του σλαβόφωνου γλωσσικού ιδιώματος της καθημερινότητας τους, προσέγγισαν οι περισσότεροι τη Βουλγαρική εκκλησία της Κωνσταντινούπολης, την οποία είχαν ιδρύσει Βούλγαροι της παλιάς Βουλγαρίας, κυρίως επειδή η λειτουργία γινόταν στη σλαβονική γλώσσα, που τους ήταν περισσότερο οικεία και κατανοητή, σε σχέση με την αρχαΐζουσα ελληνική των υπολοίπων ορθοδόξων ναών της Πόλης.

Στον ένα και πλέον αιώνα που πέρασε από τότε, τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στη Μακεδονία, ερήμην των πρώτων εκείνων μεταναστών και των απογόνων τους, άλλαξαν άρδην τα δεδομένα στην προγονική πατρίδα. Στην Πόλη βεβαίως, τα συμβάντα στη γενέτειρα άφησαν ανεπηρέαστη την καθημερινότητα των ανθρώπων και τις σχέσεις τους με τους υπόλοιπους ορθόδοξους, τους Ρωμιούς, που παρέμειναν άριστες. Τα εγγόνια των αρχικών μεταναστών εξακολουθούν να πλαισιώνουν τη Βουλγαρική εκκλησία, μακριά από εθνικισμούς και ακρότητες.

Σε κάποια πράγματα στην Πόλη θαρρείς ότι ο χρόνος έχει σταματήσει στις αρχές του 20ου αιώνα, κι ο γράφων αναρωτιέται - αναπάντητα βέβαια - πώς θα είχε κυλήσει η ιστορία τον αιώνα που πέρασε και πώς θα ήταν ο κόσμος, η Ελλάδα, η Τουρκία, τα Βαλκάνια, εάν ενάμιση αιώνα πριν, η Ρωμιοσύνη ως γένος είχε καταφέρει να υπερκεράσει τα έθνη…


(ΤΕΛΟΣ)


Βιβλιογραφία:
  • Αλβανός Ραϋμόνδος, Κοινωνικές συγκρούσεις και πολιτικές συμπεριφορές στην περιοχή της Καστοριάς (1922-1949), αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή στο ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2005 
  • Αναστασιάδου Μερόπη, Θεσσαλονίκη 1830-1912. Μια μητρόπολη την εποχή των Οθωμανικών Μεταρρυθμίσεων, μετάφραση Βασίλης Πατσογιάννης, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2008
  • Βουρή Σοφία, Πηγές για την ιστορία της Μακεδονίας. Πολιτική και εκπαίδευση 1875-1907, εκδόσεις Παρασκήνιο, Αθήνα 1994
  • Γαϊτάνου Γιαννιού Αθηνά, «Από την Ανατολικήν Θράκην. Η Επαρχία Δέρκων», Θρακικά (Σειρά 1η), τόμος 12ος, Αθήνα 1939, και τόμος 13ος, Αθήνα 1940
  • Γιομπλάκης Αθανάσιος, Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότης, Θεσσαλονίκη 1978
  • Γκέκα Βάϊα, Στάσεις των γηγενών Σλαβοφώνων κατοίκων της Εορδαίας απέναντι στους πρόσφυγες, από το 1922 ως σήμερα, αδημοσίευτη μεταπτυχιακή εργασία στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Φλώρινα 2010 
  • Γούναρης Βασίλης Κ., Στις όχθες του Υδραγόρα. Οικογένεια, οικονομία και αστική κοινωνία στο Μοναστήρι, 1897-1911, εκδόσεις Στάχυ, Αθήνα 2000
  • Γούναρης Βασίλης Κ. (Εισαγωγή-Επιμέλεια, Φθινόπωρο του 1904 στη Μακεδονία. Το ανέκδοτο ημερολόγιο του Μακεδονομάχου Ευθύμιου Καούδη. εκδόσεις Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, Θεσσαλονίκη 1992 
  • Διβάνη Λένα, Ελλάδα και Μειονότητες, Το σύστημα διεθνούς προστασίας της Κοινωνίας των Εθνών, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 1995
  • Dündar Fuat, Οι μειονότητες στην Τουρκία σύμφωνα με τις επίσημες απογραφές της Στατιστικής Υπηρεσίας της Τουρκίας, μετάφραση Άννα Κοντού, επιμέλεια Σάββας Κελεντερίδης, εκδόσεις Ινφογνώμων, Αθήνα 2003
  • Θεοδωρίδου-Σωτηρίου Λίλα, «Οι Δυτικομακεδόνες καλφάδες και αρχιτέκτονες στην Κωνσταντινούπολη που δεν επέστρεψαν μετά το 1924. Το έργο τους στην Πόλη», στο Φωτιάδης Κωνσταντίνος κ.ά. (επιμ.), Η Δυτική Μακεδονία. Από την ενσωμάτωση στο ελληνικό κράτος ως σήμερα, εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2014
  • Ιορδάνογλου Αναστάσιος Κ., «Η Βουλγαρική παροικία της Κωνσταντινούπολης», Βαλκανικά Σύμμεικτα, τεύχος 7, Ι.Μ.Χ.Α., Θεσσαλονίκη 1995 
  • Ιστεκλής Νίκος Γ., Ιστορία των Ταταούλων. Από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερον. Μια μικρή Αθήνα μέσα στην Πόλη, εκδόσεις Επτάλοφος, Αθήνα 2011
  • Κολιόπουλος Ιωάννης Σ., Λεηλασία φρονημάτων. Η Κατοχή και ο Εμφύλιος πόλεμος στη Δυτική Μακεδονία (1941-19 49), εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2015
  • Κιουτούτσκας Γεώργιος, «Η Βουλγαρική παροικία στην Κωνσταντινούπολη ως το 1878», στο Η παρουσία των εθνικών μειονοτήτων στην Κωνσταντινούπολη τον 19ο αιώνα, Σύνδεσμος των εν Αθήναις Μεγαλοσχολιτών, Αθήνα 1997
  • Κρεμμυδάς Βασίλης, Οι Μεγαλοσχολίτες (1863-1974), Σύνδεσμος των εν Αθήναις Μεγαλοσχολιτών, Αθήνα 2007
  • Κωστόπουλος Τάσος, Η απαγορευμένη γλώσσα. Κρατική καταστολή των σλαβικών διαλέκτων στην Ελληνική Μακεδονία, Μαύρη Λίστα, Αθήνα 2000
  • Κωστόπουλος Τάσος, «Το όνομα του άλλου. Από τους “Ελληνοβούλγαρους” στους “Ντόπιους Μακεδόνες”, στο Μειονότητες στην Ελλάδα, Επιστημονικό Συμπόσιο, Εταιρεία Σπουδών Επιστημονικού Πολιτισμού, Αθήνα 2004
  • Λιθοξόου Δημήτρης, Ελληνικός Αντιμακεδονικός Αγώνας. Από το Ίλιντεν στη Ζαγορίτσανη, εκδόσεις Μπατάβια, Θεσσαλονίκη 2008
  • Londres Albert, Κομιτατζήδες ή η Τρομοκρατία στα Βαλκάνια κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, μετάφραση, επιμέλεια, εισαγωγή και επίμετρο Δημήτρης Μιχαλόπουλος, εκδόσεις Πετσίβα, Αθήνα 2008
  • Μανδατζής Χρήστος Μ., «Η περίπτωση των Μακεδόνων Ελλήνων μεταναστών», στο Βασίλης Κ. Γούναρης κ.ά. (επιμ.) Ταυτότητες στη Μακεδονία, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1997
  • Μανδατζής Χρήστος Μ., «Αναζητώντας ταυτότητα: Πρώτες προσπάθειες για τη συλλογική οργάνωση των μακεδόνων μεταναστών στην Αυστραλία (1920-1950)», στο Βασίλης Κ. Γούναρης (επιμ.) Έθνος, Κράτος και Πολιτική, εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2009
  • Mansel Philip, Κωνσταντινούπολη. Η περιπόθητη πόλη (1453-1924), μετάφραση Παύλος Κόλλιας, Οδυσσέας, Αθήνα 1999
  • Μασσαβέτας Αλέξανδρος, Κωνσταντινούπολη. Η Πόλη των Απόντων, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2011
  • Μαυρομμάτης Δράκος Κ., Η Αγχίαλος μέσ’ από τις φλόγες, Αθήναι 1936
  • Μέγας Γιάννης, Οι «Βαρκάρηδες» της Θεσσαλονίκης. Η αναρχική βουλγαρική ομάδα και οι βομβιστικές ενέργειες του 1903, εκδόσεις Τροχαλία, Αθήνα 1994
  • Μιχαηλίδης Ιάκωβος Δ., Μετακινήσεις Σλαβόφωνων πληθυσμών (1912-1930). Ο πόλεμος των στατιστικών, εκδόσεις Κριτική, Αθήνα 2003 
  • Μόδης Γεώργιος Χ., Μακεδονικός Αγών και Μακεδόνες Αρχηγοί, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1950
  • Νακρατζάς Γεώργιος, Η στενή εθνολογική συγγένεια των σημερινών Ελλήνων, Βουλγάρων και Τούρκων. Μακεδονία-Θράκη, Θεσσαλονίκη 1994 
  • Παπάζογλου Γεώργιος Κ., Ταφικά Μνημεία της Πόλης. Α. Σισλί – Έμποροι και τραπεζίτες, Κομοτηνή 2005
  • Σιδερίδης Μιλτιάδης-Δημήτριος, Αρχιμανδρίτης, Η Εκκλησία στο Μακεδονικό Αγώνα, Κληρικοί-Μοναστήρια-Εκπαιδευτικοί, εκδόσεις Καστοριανή Εστία, Καστοριά 1995 
  • Σιώκης Νικόλαος, «Δυο αδημοσίευτες εκθέσεις αναφορικά με τον πληθυσμό και την εθνολογική σύνθεση των επαρχιών Καστοριάς και Φλώρινας κατά τη δεκαετία του 1930» στο Φωτιάδης Κωνσταντίνος κ.ά. (επιμ.), Η Δυτική Μακεδονία. Από την ενσωμάτωση στο ελληνικό κράτος ως σήμερα, εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2014
  • Σιώκης Νικόλαος, «Άγνωστα στοιχεία για την εκπαιδευτική κίνηση στην εκκλησιαστική περιφέρεια Καστοριάς κατά την περίοδο 1873-1884», στο Η Δυική Μακεδονία στους Νεώτερους Χρόνους. Πρακτικά Α’ Συνεδρίου Ιστορίας Δυτικής Μακεδονίας, Εταιρεία Δυτικομακεδονικών Μελετών, Γρεβενά 2016 
  • Σόνισεν Άλμπερτ, Αναμνήσεις ενός Μακεδόνα αντάρτη, μετάφραση Νέλλη Ρούτσου-Πανταζή, εισαγωγή-επιμέλεια Γιώργος Πετσίβας, εκδόσεις Πετσίβα, Αθήνα 2004 
  • Σταματόπουλος Δημήτριος, Μεταρρύθμιση και Εκκοσμίκευση. Προς μια ανασύνθεση της ιστορίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον 19ο αιώνα, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2003
  • Σταυρίδης Βασίλειος Θ., Αι εις την Πόλιν Χριστιανικαί Εκκκλησίαι, Ομολογίαι, Κοινότητες και Παροικίαι, εκδόσεις Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2005
  • Σύγχρονος Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, τόμος 3ος, εκδόσεις Ν. Νίκας, Αθήναι
  • Τόλιος Δημήτρης Π., «Έχει πολλούς καημούς η Πόλη. Συνέντευξη με την Πολίτισσα αοιδό Ήβη Ντερμαντζή», μέρος Α’, εφημερίδα Ανατολή, τ. 112, Αθήνα, Νοέμβριος 2012
  • Φωτιάδης Κωνσταντίνος κ.ά. (επιμ.), Η Δυτική Μακεδονία. Από την ενσωμάτωση στο ελληνικό κράτος ως σήμερα, εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2014
  • Χαλκιόπουλος Αθανάσιος, Η Μακεδονία. Εθνολογική Στατιστική των Βιλαετιίων Θεσσαλονίκης-Μοναστηρίου. Εν Αθήναις 1910
  • Akgönül Sami, Une Communauté, Deux Etats: La Minorité Turco-musulmane de Thrace Occidentale, The Isis Press, Istanbul 1999 
  • Bali Rıfat, Xenophobia and Protectionism. A Study of the 1932 Law Reserving Majority of Occupations in Turkey to Turkish Nationals, Libra, Istanbul 2013
  • Brancoff D.M., La Macedoine et la population chretienne, Paris 1905 
  • Çevik-Simyonidis Meri, İstanbulum. Tadım-Tuzum Hayatım, Som Kıtap, İstanbul 2012 
  • Crampton R. J., Α Concise History of Bulgaria, Cambridge University Press, Cambridge 1997
  • Deleon Jak, The White Russians in Istanbul, Remzi Kitabevi, İstanbul 1995 
  • Eminov Ali, Turkish and Other Muslim Minorities of Bulgaria, Hurst, London 1999
  • Ekdal Mufid, Bizans Metropolünde ilk Türk Koyü. Kadiköy, Kadiköy Belediyesi, Istanbul 1996
  • Kavukçuoğlu Deniz, Mühürdar’dan Moda’ya Geçmişe Doğru Bir Gezinti, Heyamola Yayınları, İstanbul 2010
  • Konstandov Georgi P., İstanbullu Bulgarlar ve Eskı İstanbul, Kreatif, Istanbul 2011
  • Kovaçi Uygan Elena, “Son Kelaynaklar”, Paros, 8/2012, İstanbul
  • Kuruyazıcı Hasan και Mete Tapan, Sveti Stefan Bulgar Kilisesi. Bir Yapı Monografisi, Yapı Kredi Bankası, İstanbul 1998
  • Macar Elçin, İstanbul’un Yok Olmuş İki Camaati. Doğu Ritli Katolik Rumlar ve Bulgarlar, İletişim, İstanbul 2002
  • Neuberger Mary, The Orient Within: Muslim Minorities and the Negotiation of Nationhood in Modern Bulgaria, NY: Cornell University Press, Ithaca 2004
  • Tuğlacı Pars, Bulgaristan ve Türk Bulgar ilişkeleri, İstanbul 1984
  • Tuna Turgay, “Bulgar’ ın Meyhanesi”, Paros, 8/2012
  • Türker Orhan, Pili Adrianupoleos’ tan Edirnekapı’ya. Unutul-muş Bir Bizans Semtinin Hikâyesi, Sel, Istanbul 2013.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 2 Φεβρουαρίου 2017,  αρ. φύλλου 871

Ζαγορίτσανη = Βασιλειάδα Καστοριάς. Τσάριγκραντ = Κωνσταντινούπολη.

Φωτογραφία: Η βουλγαρική εκκλησία του Αγίου Στεφάνου στην Κωνσταντινούπολη.


Σχετικά:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ