ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [X]

Σλαβόφωνοι Δυτικομακεδόνες στην Κωνσταντινούπολη

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
[συνέχεια από το προηγούμενο]

Τέταρτη παρατήρηση σχετίζεται με το ύφος των μνημάτων. Κάποια λίγα από αυτά είναι μνημειακού τύπου. Σημείωσα ανάμεσα τους ως πλέον εντυπωσιακό εκείνο της οικογένειας Τσερκέζοφ, από τη Γκορέντση (Κορησό), όπου υπάρχει προτομή του γενάρχη της φορώντας Οθωμανικό φέσι και στην κορυφή υπάρχει γυναικείο φτερωτό άγαλμα. Μνημειώδη είναι επίσης τα μνήματα της οικογένειας Γιότεφ από τη  Ζαγορίτσανη, όπου υπάρχουν ανάγλυφες παραστάσεις αγγέλων, της οικογένειας Στόϊτσεφ από το Κομανίτσεβο (Λιθιά), των Παντζούροφ από το Έμπορε, των Στογιάνωφ από την Κορησό, των Ποπόφ από το Έμπορε, των Γιούτσοφ από τη Μπόμπιστα, των Γκιοργκίτσοφ από το Έμπορε, των Μετόντιεφ, των Περσινόφ και των Αργύρωφ από το Κουμανίτσεβο, των Πεκόφ από τη Μπλάτση, των Χριστόφσκι και των Μπέλτσεφ από το Έμπορε, με προτομή του γενάρχη, του Χρίστο Τσαπάζοφ με φτερωτή κοπέλλα στην κορυφή και κάποια ακόμη. Κάποια άλλα μνήματα εντούτοις, είναι πολύ φτωχικά, με σταυρό ξύλινο ή φτιαγμένο από μεταλλικούς σωλήνες.

Μια πέμπτη παρατήρηση σχετίζεται με τις χρονολογικές πληροφορίες. Το αρχαιότερο μνήμα που εντόπισα είναι εκείνο του Λάμπο Τσερκέζοφ από την Κορησό, θανόντος στις 16-4-1915 και εκείνα του Γιάνκο Ζούρλεφ και του Κυριάκο Τσουρπίνοφ, θανόντων το 1917. Ως αρχαιότερη αναγραφόμενη χρονολογία γέννησης εντόπισα το 1838 του Δημήτρη Ποπόφ. Πάντως η μέση περίοδος αναγραφόμενων γεννήσεων είναι ανάμεσα στα χρόνια 1870-1920, οπότε και συγκροτήθηκε ο κορμός της κοινότητας. Παρατηρούμε λοιπόν πως ο τόπος γέννησης είναι το μακεδονικό χωριό και βεβαίως ο τόπος θανάτου η Σταμπούλ. Επιβεβαιώνεται έτσι το ρεύμα της μετακίνησης των πληθυσμιακών αυτών ομάδων από τις Μακεδονικές επαρχίες προς την πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη.

Παρατηρήσεις και συμπεράσματα προκύπτουν ακόμη και από τις φωτογραφίες. Σε κάποιες παλιές, από τον καιρό των Σουλτάνων, απεικονίζονται πρόσωπα με φέσι, σε κάποιες άλλες είναι προφανής η αγροτική προέλευση, ενώ σε άλλες η εικόνα είναι απόλυτα διαφορετική: αρχοντικό παράστημα και ύφος, ως συνέπεια της αστικοποίησης που επέφερε η εγκατάσταση στη Βασιλεύουσα.

Ζήτημα που εκ των πραγμάτων στάθηκε αδύνατον να ερευνηθεί, είναι αυτό της υπηκοότητας. Η υπηκοότητα δυστυχώς χρησιμοποιείται συχνά από διοικητικούς μηχανισμούς των κρατών ως εργαλείο για την «τιθάσευση» πληθυσμών με διαφορετικό θρήσκευμα ή γλώσσα σε σχέση με την πλειοψηφία, πρακτική την οποία έχει ακολουθήσει και η Ελλάδα [126]. Η πλειοψηφία των μελών της Βουλγαρικής Κοινότητας της Κωνσταντινούπολης κατέχει βεβαίως την τουρκική υπηκοότητα. Υπάρχουν εντούτοις και άτομα με βουλγαρική υπηκοότητα, πράγμα που τους δημιουργεί ποικίλες δυσκολίες, σε ζητήματα περιουσιακά και άσκησης ελευθέριων επαγγελμάτων. Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες, υπάρχουν ακόμη και κάποιες οικογένειες με ελληνική υπηκοότητα [127]. Πρόκειται ασφαλώς για απογόνους ατόμων που εγκαταστάθηκαν στην Πόλη μετά το 1913 και φρόντισαν να διατηρήσουν την υπηκοότητα τους, καθώς δεν είχαν «εκτεθεί» με ανθελληνικές ενέργειες.

(συνεχίζεται)

Σημειώσεις:

126. Ειδικά ως προς τους απόδημους Σλαβόφωνους Δυτικομακεδόνες, στη δεκαετία του 1930 παρατηρήθηκε το πρώτον το φαινόμενο της αφαίρεσης της ελληνικής υπηκοότητας από μετανάστες στις Η.Π.Α. ή στον Καναδά, χωρίς μάλιστα στοιχεία, χωρίς δηλαδή να ελεγχθεί αν όντως είχαν ανθελληνική δράση. Βλ. Λένα Διβάνη, Ελλάδα και Μειονότητες, σελ. 345.

127. Τα άτομα αυτά στα 1964 κινδύνευσαν να απελαθούν ως Έλληνες υπήκοοι, μέσα στο κύμα των Απελάσεων που εφάρμοσαν οι τουρκικές αρχές σε βάρος των Ελλήνων υπηκόων. Μεταγενέστερη απόφαση των τουρκικών αρχών εξαίρεσε από τις Απελάσεις όσους Έλληνες υπηκόους θεωρήθηκαν μη ελληνικής καταγωγής.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 26 Ιανουαρίου 2017,  αρ. φύλλου 870

Ζαγορίτσανη = Βασιλειάδα Καστοριάς. Τσάριγκραντ = Κωνσταντινούπολη.

Φωτογραφία Θ. Παπαστρατή: Το βουλγαρικό κοιμητήριο του Αγίου Στεφάνου της Κωνσταντινούπολης.



Σχετικά:

• ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγκορίτσανη στο Τσάριγκραντ [I]
• ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [II]
• ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [III]
• ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [IV]
• ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [V]
• ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [VI]
• ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [VII]
• ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [VIII]
• ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [IX]
• ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [X]
• ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [XI]
• ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [XII]
• ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [XIII]