ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

◾ 7.4.2019 τοπικός τύπος. α) Η δικογραφία θα επιστρέψει στην Βουλή. Ως σχήμα προσωποποιήσεως – σύνταξη δεκτή. Καλύτερα: Η δικογραφία θα επιστραφεί στη Βουλή. Όπως στο ταχυδρομείο: αν δε βρεθεί ο παραλήπτης, η επιστολή, το γράμμα, επιστρέφεται. β) Ο υποψήφιος βουλευτής προσβλέπει σε «στοχευμένα κοινά». Και εν συνεχεία εξηγεί τα στοχευμένα, π.χ. οικονομικά ασθενεστέρους, δημοσίους υπαλλήλους, κλπ. Αλλά τα... «.......» εισαγωγικά δεν σώζουν τον απαράδεκτο πληθυντικό: τα κοινά(!). Το κοινό της Πόλεως αυτό πιστεύει. Στην αίθουσα το κοινό χειροκρότησε τον ομιλητή. Γνωστή η καθιερωμένη λέξη το κοινό, με την οποία εννοούμε ένα σύνολο ανθρώπων, είτε είναι ακροατές είτε αναγνώστες, πρβλ το αναγνωστικό κοινό = οι άνθρωποι που διαβάζουν. Ο γράψας «τα κοινά» επιχειρεί να καθιερώσει τον πληθυντικό της λέξης με την ίδια σημασία; Εν τοιαύτη περιπτώσει όλα ... γίνονται(;). Φραγμός στην λεκτική αυθαιρεσία. Δεν γράφουμε ό,τι λάχει.

◾ 9.4.2019 a) Επιστράφηκαν δύο σιγίλια στην μονή... που είχαν κλαπεί. Το σιγίλλιο στην Βυζαντινή και μετέπειτα στην μεσαιωνική εποχή σήμαινε σφραγίδα και απ’ αυτήν την έννοια έγγραφο εκκλησιαστικό με σφραγίδα – πατριαρχική εγκύκλιος εσφραγισμένη. Από το λατινικό sigillium, που είναι υποκοριστικό της λέξης sigmum = ομοίωμα, αγαλματίδιο. Στον πληθυντικό = αποτυπώματα, ένα σημείο, σφραγίδα. Και ρήμα της λατινικής sigillo = σφραγίζω. β) Στην ίδια είδηση: Το σιγίλλιο ανεγνώριζε την πατριαρχική αξία της μονής. Δηλαδή; Σημαίνει ότι κανονικώς, σύμφωνα με τους κανόνες της εκκλησίας, η Μονή αναγνωρίζεται και υπάγεται στο Πατριαρχείο. Η φράση σχετίζεται με τα Σταυροπήγια (σταυρόν πήγνυμι). Να θυμηθούμε μερικά προνόμια του Οικουμενικού Πατριάρχη. i) το Άγιον Μύρον ii) το έκκλητο(ν)*, δηλ. το προνόμιο της δικαστικής δικαιοδοσίας σε θέματα εκκλησιαστικά, και iii) τα Σταυροπήγια. Όταν κτίζεται μια μονή, αποστέλλεται από τον Πατριάρχη σταυρός για τα θεμέλια της μονής, με το νόημα ότι η ιερά πλέον μονή υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο (σταυρόν πήγνυμι = στερεώνω, τοποθετώ). Συχνά διαβάζουμε: Σταυροπηγιακή μονή π.χ. του Αγ. Αθανασίου. γ) η διασκέδαση σε αυτοσχέδια γλέντια. Μήπως η λέξη αυτοσχέδια περιττεύει ως πλεονασμός; Χρειάζεται σχέδια, για να γλεντούν οι φυλακισμένοι; Μάλλον, γλέντια αυθόρμητα... της στιγμής.

◾ 4.4.2019 ΟΔΟΣ (για τους υποψηφίους πολιτικούς). «μειώνεται όλο και περισσότερο το επίπεδο κατάρτισης και ικανοτήτων...». Γίνεται κάπως αντιληπτό το νόημα της φράσεως, όμως η σύνταξη κάπως ... χωλαίνει. Με περισσότερη ευκρίνεια. Δυστυχώς, το βασικό αίτημα και στοιχείο κατάρτισης – γενικής μορφώσεως – και ικανοτήτων των υποψηφίων αιρετών, για τις εθνικές ή τις ευρωεκλογές, τίθεται σε δεύτερη μοίρα και προτιμάται η δημοφιλία. Και περαιτέρω σημείωση: Η γνώση ξένων γλωσσών είναι οπωσδήποτε ένα μαλαματένιο ή χρυσαφένιο βραχιόλι, ένα πρόσθετο εφόδιο για τους αιρετούς, όχι όμως «εκ των ουκ άνευ», δηλαδή όχι απαραίτητο. Αρκεί η γνώση, η πείρα, η τιμιότητα και η ετοιμότητα για δράση στην κοινωνία. Ευκαιριακώς, καθώς μιλήσαμε για βραχιόλι: Η λέξη (από λατινο-ιταλική λέξη στο Μεσαίωνα) ήταν το βραχιόλιον. Θα ήταν πολύ γοητευτικό, αν μπορούσα να το συσχετίσω με την λέξη βραχίων, επειδή φοριέται στον βραχίονα, στο χέρι, οπότε η λέξη λειτουργεί ως αντιδάνειο από την ελληνική. Βραχίων – brachialium - βραχιόλιον. Όρκο ... δεν παίρνω. Με περιμένει στη γωνία ο κ. Μπαμπινιώτης!

Ο Γλωσσαμύντωρ

Λάζαρος Γ. Νικηφορίδης 

* έκκλητον(ν) από το ρήμα εκκαλώ, πρβλ κάνω έκκληση...

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 18 Απριλίου 2019, αρ. φύλλου 982