ΓΙΩΡΓΟΥ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Για ποια Ευρώπη ψηφίζουμε;

Ο μακρόσυρτος προεκλογικός αγώνας που φθάνει ασθμαίνοντας στη λήξη του, διεξήχθη συνοπτικά εκτός θέματος. Ήταν, κατά κοινή ομολογία μια απωθητικού επιπέδου γενική πρόβα για τις επερχόμενες εθνικές εκλογές που αργά –τον Οκτώβριο, όπως εισηγείται το οικονομικό επιτελείο– ή γρήγορα –με έναν θερινό αιφνιδιασμό ακόμα και μέσα στον Ιούνιο, όπως αντιπροτείνει ένας ευάριθμος κύκλος κομματικών στελεχών– θα γίνουν.

Μοιραία, ο σκληρός πυρήνας των ευρωπαϊκών θεμάτων, τέθηκε εκποδών σαν ενοχλητικός επισκέπτης, δεδομένου ότι η κατανόηση του κόσμου που μας περιβάλλει και στον οποίον υποτίθεται πως κι εμείς ανήκουμε δεν είναι και το δυνατότερο χαρτί της εγχώριας πολιτικής ελίτ. Όσο για την ποιότητα του διαλόγου για τις αυτοδιοικητικές κάλπες, ας αποφύγουμε θλιβερές διαπιστώσεις…

Συνολικά όμως, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες, αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι, αποδεικνύονται κατώτερες των περιστάσεων, αφού αδυνατούν να ξαναδώσουν αίγλη σε ένα φιλόδοξο εγχείρημα που οικοδομήθηκε στα ερείπια δύο Μεγάλων Πολέμων.

Συγκεντρώθηκε προϊόντος του χρόνου και καθώς η πολιτική τάξη μετατρεπόταν ραγδαία σε πρόθυμο εντολοδόχο των Τραπεζών και του χρηματιστηριακού κεφαλαίου μια «σκοτεινή ύλη». Συγκροτείται από τους απόκληρους και τους παρίες του συστήματος: εξαθλιωμένους ανέργους, εργαζόμενους χωρίς προοπτική βελτίωσης των όρων εργασίας, όμηρους στην αιχμηρή βελόνα της ανάγκης και της εντεινόμενης ανασφάλειας για τους ίδιους και τα παιδιά τους, όλους αυτούς που η κυρίαρχη πολιτική δεν περιλαμβάνει στις προτεραιότητές της, εκατομμύρια θύματα μιας απάνθρωπης και αέναης λιτότητας που επιβάλλουν οι Τράπεζες στους λαούς για αυξάνουν τον πλούτο που μοιράζεται πλέον σε όλο και λιγότερα χέρια.

Οι άνθρωποι αυτοί που συναπαρτίζουν μια κρίσιμη εκλογική μάζα, συνωστίζονται σήμερα στο ημίφως της πίσω αυλής της Ένωσης χωρίς ελπίδα. Και τα κέντρα των δυτικών μητροπόλεων, εκεί όπου λίγα μόλις χρόνια νωρίτερα, οι συνθήκες ήταν απολύτως προγραμματισμένες και προβλέψιμες, μοιάζουν ξεκούρδιστα καθώς η ζωή βυθίζεται στην επικράτεια της ανασφάλειας και του ζόφου. Ό,τι κατακτήσαμε με αίμα και πολυετείς αγώνες-εργασιακή αξιοπρέπεια, οκτάωρο, κοινωνικό κράτος, δημόσια αγαθά και υπηρεσίες, εξανεμίστηκε μέσα σε βραχύ διάστημα, σαρώθηκε από την δριμεία επέλαση των ανεξέλεγκτων δυνάμεων των αγορών. Έχουμε τώρα χάσει τόσα πολλά, ώστε θα πρέπει να επινοήσουμε τον κόσμο που ζούμε από την αρχή.

Μια περίοδος που δημιούργησε από το τέλος του 1945 κοινά αποδεκτούς κανόνες και μια παγκόσμια τάξη, πνέει τα λοίσθια. Κι αυτό που έρχεται να την υποκαταστήσει δεν είναι καθόλου παρήγορο. Ο Τολστόι έγραψε για την «επιδημία υποβολής» για να περιγράψει τις στιγμές εκείνες όπου η ανθρωπότητα μοιάζει να βρίσκεται σε ένα είδος μαζικής ύπνωσης όπου καμία δύναμη δεν μπορεί να την αποτρέψει.

Οι μόνοι που ακούγονται και η μπογιά τους δείχνει να περνάει, είναι όσοι στη Δύση προτείνουν σαν φάρμακο ακόμα περισσότερο κλειστά σύνορα, επιφυλακτικότητα και φόβο ή μίσος για τον ξένο και καχυποψία απέναντι σε οτιδήποτε διαφορετικό.

Απέναντι στις αμήχανες πολιτικές ηγεσίες, προβάλλουν ως οι μοναδικοί έμπειροι διαχειριστές της μαζικής υστερίας. Είναι οι ταγοί. Οι μόνοι που μπορούν να αντιμετωπίσουν την παλίρροια της απειλής -από τον ISIS μέχρι τους μετανάστες και μόνο αυτοί αντιλαμβάνονται τις τεράστιες διαστάσεις της. Για το πώς θα δημιουργηθούν καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας και θα ανακτήσουμε τον δημόσιο χώρο, ή για τον τερματισμό της ληστρικής εκμετάλλευσης του Πλανήτη και των συνεχών στρατιωτικών επεμβάσεων που γεννάνε βία και κύματα μαζικής φυγής, δεν βρίσκουν λέξη. Κι ας εμφανίζονται δήθεν ως η «αντισυστημική λύση», ενώ αποτελούν τον σκοτεινότερο και πιο αδίστακτο και κυνικό βραχίονα του συστήματος το οποίο αφανώς χρηματοδοτεί γενναιόδωρα τις υπηρεσίες τους.

Έχουμε ξαναβρεθεί σε αυτό το σημείο. Ο φασισμός ήταν μία σπασμωδική κίνηση κατά των ανεπαρκειών της αστικής Δημοκρατίας. Προκάλεσε την πίστη σε έναν ηγέτη που θα κερδίσει τους εχθρούς στο εσωτερικό και το εξωτερικό και το αποτέλεσμα ήταν ένα απίστευτο αιματοκύλισμα.

Ο Όργουελ θα το συνόψιζε λέγοντας ότι «ο ολοκληρωτισμός απαιτεί την διαρκή αλλαγή του παρελθόντος και μακροπρόθεσμα πιθανώς απαιτεί την αποκήρυξη κάθε αντικειμενικής αλήθειας».

Ο ακατέργαστος και ανήμπορος θυμός που παράγουν οι εικόνες της βίας, οι αυξανόμενες κοινωνικές ανισότητες, η απογοήτευση εκατομμυρίων ανθρώπων που η ζωή τους έχει γίνει μία καταθλιπτικά ατέρμονη άσκηση επιβίωσης, η πίεση της παγκοσμιοποίησης και η μαζική μετανάστευση, η άνοδος του ρατσισμού, η τρομοκρατία και η σταθερή υποβάθμιση της αλήθειας είναι οι σπόροι για έναν νέο αυταρχισμό που έχει ήδη αρχίσει να εμφανίζεται.

Τον δρόμο άνοιξε διάπλατα η έλευση αυτού του φλεγόμενου κομήτη, Ντόναλντ Τραμπ που θριάμβευσε λέγοντας όσα θέλανε να ακούσουν οι απόκληροι στις μεσοδυτικές «Πολιτείες του χάλυβα», εκεί όπου σήμερα δεν καπνίζει φουγάρο γιατί οι ιδιοκτήτες μετέφεραν τις επιχειρήσεις τους σε χώρες όπου είναι άγνωστες λέξεις τα εργασιακά δικαιώματα και οι αξιοπρεπείς μισθοί. Τους πιστούς ακολούθους του, τους βλέπουμε σήμερα να διεκδικούν μια απόκοσμη Ευρώπη- φρούριο για τους απέξω και κάτεργο για τους εντός συνόρων.

Και αυτός είναι ο άμβωνας πάνω στον οποίο έχουν ανέβει οι φανατισμένοι κήρυκες της νέας εποχής που μας ζητούν να κάνουμε ένα απεγνωσμένο άλμα στο σκοτάδι...

• Φωτογραφία: Φερνάντο Μποτερό (1932-), El rapto de Europa (Η αρπαγή της Ευρώπης), ιδιωτική συλλογή.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 23 Μαΐου 2019, αρ. φύλλου 987