25.12.20

ΝΙΚΟΥ ΔΟΪΚΟΥ: Μικρές καστοριανές ιστορίες

 
ΟΔΟΣ εφημερίδα της Καστοριάς | Κασνίτζης

Ο Μάγιστρος Νικηφόρος Κασνίτζης


«Πολλών τετευχώς δωρεών σών Τρισμάκαρ
αφού περήλθον εις τον κλαυθμώνος πεδόν
άλιτρος οικτρός ικέτης κακεργάτης τανύν
ανιστώ τον ναόν Νικηφόρος τύχη Μαγίστωρ 
και τουπίκλην Κασνίτζης βάθρων απ΄άκρων
πλην ζέοντι τω πόθω σεπταίς καταλάμποντα
χρωματουργίαις και παντοδαπαίς εικόνων
ποικιλίαις σοι τω δοτήρι των καλών»

«Για όσα καλά μου χάρισες Τρισμακάριστε
απόταν ήρθα εις τον τόπο των δακρύων
αμαρτωλός αξιολύπητος ικέτης κακεργάτης 
ορθώνω τώρα απ’ τα θεμέλια το ναό σου, 
εγώ ο έρμος Νικηφόρος 
κατά τύχη Μάγιστρος
το παρανόμι μου Κασνίτζης, και
με πόθο φλογερό τονε στολίζω για να λάμπει 
απ’ άκρη σ’ άκρη με σεπτές χρωματουργίες
μα και λογής εικόνων ποικιλίες όλες για σένα
Δωροδότη των καλών»

Γράφει κτητορική επιγραφή 
στον δυτικό του τοίχο ιστορημένη.
Μικρός ναός μονόχωρος και δρομικός 
με νάρθηκα.
Από τρία δίλοβα παράθυρα ηλιαχτίδες 
θυμιατίζουν
τα σανδάλια των Αγίων τριγύρω.

Πλινθοπερίκλειστος, 
διπλές τριπλές οι στρώσεις των κεραμικών. 

Στους ακανόνιστους ανάμεσα 
ασβεστόλιθους,
βησαλοκεντημένα σύμβολα - Κάπα Χι 
και Γιώτα Χι και πάλι Κάπα ανάποδο, 
λεπτές θαυμάσιες χοντροκόκκινες βελονιές. 

Ψηλά στο επιστέγασμα, απέριττη ζωφόρος,
κεραμικά ορθογώνια εν σειρά -
- τα σκαλισμένα Χι διχοτομούν τις τέσσερεις γωνιές 
προτού ψηθεί καλά καλά η κεραμίδα -
αγκαλιάζουν περιτρέχοντας το κέλυφος.

Κι εκεί στο βόρειο σήκωμα, δυό κόγχες 
ραδινές, 
η μια δίπλα στην άλλη, 
ανακουφίζουν από τα βαριά φορτία, 
ίδιοι καμαρωτοί αχθοφόροι, 
σκαρωμένοι με καλούπια λυγισμένης 
καστανιάς
από σοφία αιώνων.

Μάγιστρος Νικηφόρος ο Κασνίτζης, 
κυβερνήτης, έπαρχος.

Κάποιοι τον θέλουν να’ ρχεται 
στην Καστοριά 
τέλη του ενδεκάτου αιώνα. 

Να΄τανε ο πρώτος έπαρχος μετά τους 
Νορμανδούς,
τότε π’ ανέβηκαν στο Κάστρο 
ο ίδιος ο Αλέξιος Κομνηνός 
κι ο πρώτος των Παλαιολόγων στρατηγός Γεώργιος, το 1083;

Άλλοι, πάλι, στα μέσα του δωδέκατου. 

Δεν έχει σημασία.
Τι χίλια ογδόντα τρία, τι χίλια εκατόν εξήντα.
Το Κάστρο πάντα κράταγε πιστό 
στη Βασιλεύουσα.

Κωνσταντινούπολη, Θεσσαλονίκη, 
Βέροια, Καστοριά, Δυρράχιο, 
δρόμος παλιός, η Εγνατία των εκζητήσεων της Αυτοκρατορίας .

Τι θέλει όμως να πεί ‘κείνος ο δεύτερος 
ο στίχος ο πονετικός
«αφού περήλθον εις τον κλαυθμώνος 
πεδόν» 
(απόταν ήρθα εδώ στον τόπο των δακρύων);

Σε ποιόν δακρύων τόπον ήρθε ο άρχων 
Νικηφόρος;
Να’ τανε δυσμενής μετάθεση ή μήπως 
εξορία, 
σε κάστρο απόμακρο της Καστοριάς,
της Πρώτης Ιουστινιανής Επισκοπής 
και Αχριδών;

Και πως τυχαίνουν τόσα πλούτη 
(«Πολλών τετευχώς δωρεών») σ’ έναν 
εξόριστο;

Κάποιοι θα πούνε, λογικά, (μαζί κι ο 
ιστορών) 
«δακρύων τόπον» εννοεί τον βίο τον επίγειο 
κι όχι το κάστρο διορισμού του.

Ο Νικηφόρος αναπέμπει ευχαριστίες 
για τις πολλές τις χάρες, τα πλούσια ελέη 
και πιο πολύ για το αξίωμα που τού ‘τυχε 
στη ζήση του
κοτζάμ Μαγίστωρ κάστρου ξακουστού 
να γίνει,
και δούλεψ’ όλη την ευγνωμοσύνη του 
παν’ σ’ ένα κέντημ’ από πέτρα και πηλό, 
να λάμπει με σεπτές χρωματουργίες 
και παντοδαπές εικόνων ποικιλίες.


Από τα Συναμφότερα (βραβευμένη συλλογή), 
Οι Εκδόσεις των Φίλων, Γ. Α. Γκέλμπεσης, Αθήνα, 2015.
 

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια από την τοιχογραφία του Ευαγγελισμού, στον Άγιο Νικόλαο Κασνίτζη (11ος αι.), στην πλατεία Ομονοίας της Καστοριάς.

 


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 16 Ιουλίου 2020, αρ. φύλλου 1039

Σχετικά:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ