1933

 

Ριζοσπάστης 27.10.1933

Η Μακεδονία κάτω από το ζυγό της ελληνικής κεφαλαιοκρατίας

Με τους εργάτες και αγρότες της Καστοριάς 

στο χωριό Χρούπιστα

ΚΑΣΤΟΡΙΑ – ΧΡΟΥΠΙΣΤΑ. Οχτώβρης

Πνίγεται κανένας από εντυπώσεις τρομερές, που η μια εντονώτερη από την άλλη, που όλες μαζί αποτελούνε ένα βαρύ, τρομαχτικό και ματωμένο σύνολο.

Αυτό το ταξείδι, αυτό το κυνηγητό!! Αυτή η ιλιγγιώδικη διείσδυση μέσα στους καϋμούς και τα βάσανα της μακεδονικής τραγωδίας, ζαλίζει τον άνθρωπο...

Οι πληροφορίες μας είνε αρπαγμένες στο φτερό... Χρειάζονται επιδέξιοι ελιγμοί εδώ πάνω. Μέσα από το πυκνό και μαύρο δίχτυ του χαφιεδισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας, μέσα από τις οργανωμένες ορδές των καπετανάτων που συνεργάζονται με τα τμήματα «ειδικής ασφάλειας» των «εθνικών» παραμεθορίων γραμμών της Δυτικής Μακεδονίας και κάτω από τη μύτη του ελληνικού ιμπεριαλισμού, χρειάζεται τέχνη να τους ξεφύγεις.

Αλλά πώς να συγκεντρωθείς; Πώς να συμμαζέψεις τον όγκο των πληροφοριών και να τις βάλεις σε μια λογική και ταχτική σειρά:

Δεκάδες χιλιόμετρα με τα’ αυτοκίνητο, το τραίνο και το μουλάρι και τ’ αποσπάσματα σαν μηρμύγκια κάθε τόσο μπρος σου.

Η Καστοριά με τα άπειρα ζητήματά της, μας κεντρίζει. Δεκάδες εκατομμυριούχοι και χιλιάδες εξαθλιωμένοι και πεινασμένοι εργάτες.

Η Καστοριά κολυμπάει μέσα στα δολλάρια, στους οπλαρχηγούς, στη λίμνη της και στους εξαθλιωμένους της γουναράδες. Οι εκατομμυριούχοι της Καστοριάς είνε κλεισμένοι μέσα στα μπέηκα σπίτια τους και στα χαρεμλίκια τους, όπως και στον παληό καιρό. 

Τον παλιό Σου-Μπασή τον αντικατέστησε ο καπετάν Λάκης Νταηλάκης, τον τσορμπατζή-Πασή ο κύριος Πετκανάς με 100 εκατομμύρια και ο καπετάν Τσόντος Βάρδας δεν ξεπέφτει καθόλου από τον μπέη-μπασή αφέντη της Καστοριάς.

Όταν οι εκατομμυριούχοι της Καστοριάς στεναχωρηθούν στ’ αρχοντικά τους μπαίνουν στην ατμάκατό τους στη γραφική λίμνη, πηγαίνουν στο κυνήγι με τα σκυλιά τους ή κάνουν και καμμιά μικρή βολτίτσα ως τη Βιέννη. 

ΟΙ ΓΟΥΝΑΡΑΔΕΣ

Από τις γούνες ζούσε ως τώρα η Καστοριά. Από την επεξεργασία της γούνας έγιναν οι σημερινοί εκατομμυριούχοι και από τις ίδιες τις γούνες δημιουργήθηκαν σήμερα οι 2.000 γουναροεργάτες, άνεργοι τώρα και πεινασμένοι. Μονάχα 250-300 δουλεύουν σήμερα με μεροκάματα 20-30-35 δραχμές για δουλειά 10ωρη και 12ωρη.

Είχαν ένα σωματείο που κάτω από την καθοδήγηση των κομμουνιστών είχε γίνει μαζικό με 400-500 εργάτες και είχαν επιτύχει ένα μεροκάματο υποφερτό, όρια εργασίας κλπ. Αλλά αυτό δεν σύμφερε στους εκατομμυριούχους και με τη συνεργασία των αφεντικών της Ασφάλειας και των χαφιέδων Σάκα-Τέμου κλπ… των γνωστών από τα προηγούμενα σωματεμπόρων, πέτυχαν να διαγράψουν όλους τους συνειδητούς, επαναστάτες γουναροεργάτες και να στείλουν για χρόνια φυλακή το γραμματέα του σωματείου σ. Παπαζήση. 

Τώρα οι γουναρέμποροι φέρανε 60.000 «πάο» γούνες, δηλαδή κάπου 20.000 οκάδες. Για να δουλευτούν χρειάζονται δεκάδες χιλιάδες μεροκάματα. Αν όμως η εργασία πάει όπως πάει, με 15 δραχμές μεροκάματο και 12ωρη δουλειά, θα μαραζώσουν οι εργάτες. Αν κάτω από την καθοδήγηση της επαναστατικής παράταξης Καστοριανών γουναράδων εξεγερθούν οι εργάτες, θα πάρουν και μεροκάματο της προκοπής και τις ώρες δουλειάς θα κανονίσουν. Δεν αρκεί μονάχα να λένε ότι «μονάχα ο σ. Παπαζήσης θα μας δώσει μεροκάματα αν γυρίσει από την εξορία».

Οι εργατοκάπηλοι που είνε στη διοίκηση του σωματείου, ενδιαφέρονται για το δεσπότη, το δήμαρχο, τους αθλητές και τις εκκλησίες, καθώς και για τις αγοραπωλησίες των κοριτσιών. Πρέπει να τους δώσουν κλωτσιά οι γουναράδες. Να κυττάξουν το ψωμί τους.

ΟΙ ΨΑΡΑΔΕΣ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ

Περί τις 200 οικογένειες ζουν από τα ψάρια της λίμνης, αλλά τί να πούμε γι’ αυτούς; Πρώτα 20% από τα ψάρια δίνονται για φόρο. Τα ψάρια αγοράζονται σε εξευτελιστικές τιμές από τους «τσαμπάσηδες» που πληρώνουν αφού πουλήσουν τα ψάρια… κρατώντας 10% και 15% όπως θέλουν. Έτσι οι ψαράδες ψοφάνε στην πείνα και οι καταναλωτές τρώνε τα ψάρια σε δυσθεώρητες τιμές.

Όσο για τους επαγγελματίες, βρίσκονται σε τρομερή θέση. Η κρίση των χωριών, οι συνθήκες της ζωής της μειονότητας, επιδρούν άμεσα στη ζωή της πεινασμένης Καστοριάς.

Η τρομοκρατία στην περιφέρεια φαίνεται από τον αριθμό των φυλακισμένων και εξορίστων αγωνιστών μας. Δεκάδες είνε στα ξερονήσια από την Καστοριά όσο κι από τα γύρω χωριά. Ο Α. Τζίμας, ο Παπαζήσης, ο Ευθυμιάδης, ο Λίτσκας. Από το Νεστράμη ο Θ. Καραβαγίνας και άλλοι πολλοί από τα γύρω χωριά βασανίζονται, παρακολουθούνται, διώχνονται.

ΣΤΗ ΧΡΟΥΠΙΣΤΑ

Α) Το 1932 έπιασαν 13 νέους από ένα χωριό της Χρούπιστας, που πουλούσε ξύλα στην Καστοριά με 30 δραχμές το φόρτωμα. Τους περάσαν από δίκη γιατί αισχροκερδούσαν τάχα. Ο εισαγγελέας είπε: «Πρέπει να τιμωρηθούν οι κατηγορούμενοι α) γιατί πουλούν ακριβά β) γιατί αυτοί δεν έχουν ανάγκες, παπούτσια δε, φορούν, μπομπότα έχουν και πιπεριές… τι θέλουν τα χρήματα; γ) Αυτοί δεν είνε άνθρωποι». Έτσι τους δικάσαν 10 μέρες φυλακή και χίλιες δραχμές πρόστιμο. 

Β) Καθημερινά επεισόδια εθνικής καταπίεσης. Βρίζονται οι μακεδονόφωνοι: Βούλγαροι, απειλούνται με διωγμούς, καταπιέζονται οικονομικά από τους τοκογλύφους. 

Γ) Μια βδέλλα, ο Παναγής Μητρόπουλος, εκατομμυριούχο της Χρούπιστας, συνήθισε πα να κάνει κατασχέσεις χωραφιών στα γύρω χωριά. Πέρσυ κατάσχισε και τα απούλητα καπνά στο Μαύροβο. 

Δ) Φεύγανε με το αυτοκίνητο τον Αύγουστο από τη Χρούπιστα στην Καστοριά ωρισμένοι Μακεδόνες χωρικοί και μιλούσαν τη γλώσσα τους. Μέσα στο ίδιο αυτοκίνητο έτυχε να είνε ο ανθυπομοίραρχος Οικονόμου χαφιές της Καστοριάς και τους είπε: «Δεν θα πάψετε παληοβούλγαροι;». Εκείνοι μιλούσαν ακόμη και κείνος άρχισε να τους απειλεί. Τότε ένας χωρικός του είπε: «Δεν είμαστε κτήνη εμείς… είμαστε άνθρωποι… μιλάμε τη γλώσσα μας». Αυτό θεωρήθηκε «αναρχία» και ο χωρικός αυτός δάρθηκε μέχρις αιμοπτυσίας, οι άλλοι δε μόλις έφθασαν Καστοριά κρατήθηκαν και δέθηκαν.

Ε) Γίνεται άγρια πάλη των φτωχών αχτημόνων Χρούπιστας με τους πλουσιοχωρικούς, την αστυνομία και το κράτος για να αποσπάσουν ολίγα στρέμματα για τη συντήρησή τους. Τους συνειδητούς αγρότες τους τρομοκρατούν άγρια. Υπάρχει όμως τέτοια διάθεση για πάλη που αναγκάζονται να τους καλοπιάνουν για να τους διασπούν. 

Οι άθλοι του Τσόντου Βάρδα και του Νταλίπη στην Χρούπιστα, δεν είναι ευκαταφρόνητοι. Οι απειλές του καπετάνιου κι εδώ έμειναν ιστορικές.    

Ν. Κοντός

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 23 Νοεμβρίου 2023, αρ. φύλλου 1200.