25.3.21

Μωρίς Ραβέλ: Πέντε λαϊκές ελληνικές μελωδίες

Maurice Ravel (1875-1937):

Cinq mélodies populaires Grecques


Ο δημοφιλής τενόρος Matthew Polenzani στις 29 Μαρτίου 2015, στο Parlance Chamber του Νιου Τζέρσεϊ των ΗΠΑ,  ερμηνεύει τις πέντε λαϊκές ελληνικές μελωδίες του Ραβέλ. Στο πιάνο ο Ken Noda.

α) Le réveil de la mariée | Ξύπνησε πετροπέρδικα

Ονομάστηκε "Η αφύπνιση της νύφης" και είναι τραγούδι του γάμου με προέλευση από τα χωριά Αυγώνυμα και Ανάβατος στην περιοχή της Νέας Μονής της Χίου. Ο ρυθμός του κομματιού είναι 4/4 και αρχικά είχε ονομαστεί "Chanson de la mariée" (Το τραγούδι της νύφης). Ουσιαστικά δεν είναι μια ερμηνεία της νύφης, αλλά του γαμπρού που θέλει να την ξυπνήσει.

Ξύπνησε, ξύπνησε πετροπέρδικα,
τίναξε τα φτερά σου,
τρεις ελιές και μια βαμένη,
την καρδιά μου ’χεις καμένη.

Χρυσή κορδέλα σούφερα,
να πλέξεις τα μαλλιά σου.
Βρ' έλα να γινούμεν ταίρια,
κ' οι γονιοί μας συμπεθέρια.

β)  Là-bas vers l'église | Κάτω στον Αη Σίδερο

Ονομάστηκε "Κάτω στην  εκκλησιά" και είναι μια ακόμα παραλλαγή του ακριτικού άσματος της πάλης του Διγενή με τον Χάρο. Κατάγεται από τις Οινούσες της Χίου, όπου καθ’ όλη την περίοδο της Αποκριάς τραγουδούν και χορεύουν στα σπίτια τον "Άγιο Σίδερο" (Ισίδωρο). Ο ρυθμός είναι φρυγικός και η αρχική του ονομασία ήταν "Σμιχτός" με καταγωγή το χωριό Μάρμαρο. Ήταν ο μόνος χορός που επιτρεπόταν να μην κρατάνε μαντίλια οι χορευτές, οπότε άντρες και γυναίκες κρατιόντουσαν από τα χέρια την περίοδο του καρναβαλιού.

Κάτω στον Άγιο Σίδερο,
στον Άγιο, Παναγιά μου,
στον Άγιο Κωνσταντίνο,
μαζεύγουνται, σωριάζονται,
του κόσμου γοι αντριωμένοι.

γ) Quel galant m'est comparable | Ποιος ασίκης σαν κ' εμένα

Παραφράστηκε ως "Τι γενναίος (ευγενικός) είναι αυτός σε σύγκριση με μένα", χωρίς να χρησιμοποιηθεί η λέξη "ασίκης" που είναι τούρκικη (αραβική: ασίκλ= εραστής) και η αρχική της σημασία δεν είναι απλά νέος κι ωραίος (λεβέντης), αλλά εραστής ή αγαπητικός (ασίκ). Ηχητικά το παραδοσιακό αυτό τραγούδι της Χίου στο πέρασμα των αιώνων έγινε χασάπικο, καλαματιανός, συρτός χορός και ρεμπέτικο.

Ποιος ασίκης σαν κ' εμένα,
στο μπαζάρι περπατεί
καπετάν Βασιλιχή;

Με κουμπούρια δυο στη μέση
και με δίκανο σπαθί.
Για σ' αγάπη μου χρυσή.

δ)  Chanson des cueilleuses de lentisques | Ω ν' άντζελος είσαι, μάτια μου

Ο παραδοσιακός αυτός συρτός χορός της Χίου με καταγωγή το χωριό Πυργί, μεταφράστηκε ως "Το τραγούδι των μαστιχοσυλλεκτών" αντί για "Άγγελος είσαι μάτια μου", δίνοντας έτσι μια περιγραφή της καταγωγής του από το μοναδικό μαστιχόδεντρο της Χίου. Ο ρυθμός είναι λυδικός ενώ στο λαϊκό τραγούδι αργότερα προστέθηκε μια ακόμα στροφή που συνδέθηκε με την Παναγία και την τυφλή πίστη και στα δυο πρόσωπα!

Ω ν' άντζελος είσαι, μάτια μου,
ω, τσ' αντζελικά χορεύεις.
Ε τσ' αντζελικά πατείς τη γη,
η κι όλες τας νιες μαραίνεις.

ε) Tout gai | Γιαρούμπι, (έχεις γάμπα)

Ονομάστηκε "Πολύ χαρούμενος" και είναι το γνωστότερο τραγούδι από τα πέντε. Με προέλευση από τη χερσόνησο της Ερυθραίας στη Μικρά Ασία, το κομμάτι πέρασε στο νησί της Χίου κι έπειτα υπήρξαν διάφορες παραλλαγές με παρόμοιο ερωτικό περιεχόμενο και με εναλλαγές χορού από συρτό σε μπάλο.

Γιαρούμπι , έχεις γάμπα,
τικ ε τικ ε σπάστα,
τα ποτήρια σπάστα, βάι να μα.


Σχετικά:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ