8.3.21

Η ιστορία της αφροαμερικανικής ποίησης


ΟΔΟΣ: εφημερίδα της Καστοριάς | Breathe


Αφροαμερικάνικη ποίηση είναι η ποίηση που έγραψαν οι γιοι, οι κόρες και οι απόγονοι σκλάβων από την Αφρική που έζησαν και πέθαναν «χτίζοντας» την ουτοπία «του αμερικανικού ονείρου» θυσιάζοντας τη ζωή τους αλλά όχι το πνεύμα τους για την ανάπτυξη του αμερικανικού καπιταλισμού.

Ένα «καταφύγιο» έγινε λοιπόν ο ποιητικός λόγος στην αρχή γι αυτούς τους ανθρώπους, που δε λογίζονται πλάσματα με δικαιώματα, υπόσταση κι ελπίδα κι έπειτα ένα κίνητρο για ελευθερία, καθώς ορισμένοι λευκοί συγκινούνται από την ανόθευτη ποιητική τους πνοή και τους απάλλασσαν από τα δεσμά.

Η αφροαμερικανική παράδοση είναι πλούσια σε ποίηση και μουσική, συμπεριλαμβανομένων των spirituals, της μουσικής ευαγγελίου (gospels) και των μπλουζ. Η Χάριετ Μπίτσερ Στόου στο δημοφιλές μυθιστόρημα της, Η καλύβα του Μπάρμπα-Θωμά (1852), αναδεικνύει το γεγονός ότι οι νέγροι, λόγω των συνθηκών, δεν έλαβαν μόρφωση κι έτσι, τα πρώτα λογοτεχνικά τους κείμενα είναι απομνημονεύματα.

Η πρώτη μαύρη ποιητική φωνή που ακούστηκε στην Αμερική ήταν της νεαρής σκλάβας Λούσυ Τέρρυ στα 1746, αλλά πραγματικά αξιοσημείωτη στάθηκε στα 1773 η ιστορία ενός άλλου μαύρου κοριτσιού, της Φύλλις Χουίτλυ, σκλάβας μίας καλής χριστιανικής οικογένειας λευκών, των Χουίτλυ, που της επέτρεψαν να μάθει ανάγνωση και γραφή και τη βοήθησαν να εκδώσει ένα μικρό βιβλιαράκι με τίτλο «Ποιήματα με διάφορα ηθικό-θρησκευτικά θέματα». Mόλις στα 1863 ο Λίνκολν αναγνώρισε την ελευθερία σε 12 εκατομμύρια μαύρους δούλους της Αμερικής, η οποία ψηφίστηκε το 1870 και η υλοποίηση της θα γίνει έναν αιώνα αργότερα, το 1965. Από το 1912 άρχισαν τα ποιήματά τους να συγκαταλέγονται σε ποιητικές ανθολογίες δίχως να ενοχλούνται οι λευκοί.

Δύο είναι οι πλέον αντιπροσωπευτικοί ποιητές που σηματοδοτούν σημαντικές διαφορές στις πολιτιστικές αναφορές στο πλαίσιο του κινήματος. Από τη μια μεριά ο ευαίσθητος Κάουντυ Κάλλεν, που εναγκαλίστηκε την «υψηλή κουλτούρα». Για εκείνον ήταν πολύ σημαντικό να είναι ποιητής, γενικώς, από να είναι νέγρος ποιητής, και θεωρούσε ότι τα έργα του απευθύνονταν σε όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες της Αμερικής, τουλάχιστον. Από την άλλη, ο Λάνγκστον Χιουζ, ο πλέον διάσημος συγγραφέας της Αναγέννησης του Χάρλεμ, αναδεικνύει την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, την υφασμένη από εκατομμύρια ανώνυμους Αφροαμερικανούς και επικρίνει τη νοοτροπία που συμμορφώνεται με τα λευκά πρότυπα. 

Σημαντικοί επίσης νέγροι ποιητές της δεκαετίας του 1940 είναι οι: Ρόμπερτ Χέιντεν, ο πρώτος νέγρος ποιητής που εκλέχτηκε “Δαφνοστεφανωμένος Ποιητής των ΗΠΑ” το 1976, Ζαν Τούμερ και Ντάντλεϋ Ράνταλ.

Μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο αντιπροσωπευτικοί ποιητές είναι και οι, Λιρόυ Τζόουνς και η Μάγια Αγγέλου, ενεργό μέλος του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα στις δεκαετίες του ’50 και του ’60. 

Ο Μπομπ Κάουφμαν ήταν μια από τις σχεδόν μυθικές φυσιογνωμίες του κινήματος των ποιητών «Μπητ». Στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Γαλλία είναι γνωστός ως ο «Αμερικανός Ρεμπώ». 
Θα πρέπει επίσης να αναφέρουμε και τη νομπελίστρια πεζογράφο Τόνι Μόρισον η οποία με αποφασιστικότητα ανέδειξε την ιστορία των μαύρων της Αμερικής. 

Αξιόλογη θέση κατέχουν τα έργα που γεννήθηκαν από την αφύπνιση της πολιτικής συνείδησης των μαύρων των ΗΠΑ. Τέτοια έργα είναι τα γραπτά του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, η αυτοβιογραφία του Μάλκολμ Χ - μουσουλμάνος ιερέας και ακτιβιστής πολιτικών δικαιωμάτων, δολοφονήθηκε το 1965 - η Ψυχή στον πάγο (Soul On Ice, 1968) του Έλντριντζ Κλίβερ, αρχηγού της οργάνωσης Μαύροι Πάνθηρες.

Αφήσαμε τελευταία μία σπουδαία Αφροαμερικανίδα ποιήτρια, την Οντρ Λορντ (1934 - 1992), η οποία ήταν όλα όσα θα μπορούσαν να την κάνουν τον υπ’αριθμό 1 στόχο για κάθε είδους κοινωνική απομόνωση, αστυνομική αυθαιρεσία, πολιτική καταπίεση: «ήταν μαύρη, λεσβία, μητέρα, πολεμίστρια, ποιήτρια» όπως αυτοπροσδιοριζόταν. Σπουδαία ποιήτρια, θεωρητικός του φεμινισμού, ακτιβίστρια των δικαιωμάτων του πολίτη, αφιέρωσε τη ζωή και το δημιουργικό ταλέντο της στον αγώνα (με λέξεις και πράξεις) εναντίον του ρατσισμού, του σεξισμού, του ετεροσεξισμού, της ομοφοβίας. 

Με την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των Αφροαμερικανών, τη δεκαετία του 1970, οι Αφροαμερικανοί εντάχθηκαν στον ευρύτερο πολιτιστικό ιστό της αμερικανικής ζωής.

Marilena Nik 

(Πηγές: Ν.Μπαλάσκας «Σύνοψη της αμερικανικής ποίησης», Βικιπαίδεια, για την Οντρ Λορντ από την Εφημ. Συντακτών Ν.Ράλλη) 


* * *

Αφροαμερικανοί

Ο χαρακτηρισμός έχει διαδοθεί από τους ίδιους τους Αμερικανούς Μαύρους στην αναζήτησή τους για μία έννοια που χαρακτηρίζει συνολικά τον λαό τους και δεν προέρχεται από τους πρώην αφέντες. Η στροφή έγινε μετά το Αμερικανικό Κίνημα Κοινωνικών Δικαιωμάτων του 1955-1968. Οι περισσότεροι άλλοι χαρακτηρισμοί είχαν αποκτήσει ρατσιστική υφή (όπως το negro (νέγρος) και έγχρωμος) από την άρχουσα λευκή τάξη η οποία μέχρι τότε τις είχε σε χρήση και σε επίσημα έγγραφα για την καταστολή των δικαιωμάτων τους. Μία έννοια με τοπικό χαρακτηρισμό με βάση την Αφρική θα είχε μεγαλύτερη απήχηση. Οι περισσότεροι Μαύροι της Αμερικής είχαν εξάλλου χάσει την μνήμη της συγκεκριμένης περιοχής προέλευσης, οπότε μία έννοια που θα αναφερόταν σε όλη την Αφρικανική ήπειρο θα ήταν ακριβέστερη. Το μοντέλο σύνθεσης των λέξεων που ακολουθείται είναι όμοιο με εκείνο που οδήγησε σε έννοιες όπως Ελληνοαμερικανός, Σουηδογερμανός, κτλ. Ο Τζέσσε Τζάκσον ήταν εκείνος που έκανε διάσημη την έννοια.
Επίσης ο χαρακτηρισμός Μαύρος (Black) άρχισε να φαίνεται με θετικότερη ματιά από την κοινότητα Αφροαμερικανών κατά εκείνες τις δεκαετίες κοινωνικής αλλαγής του '60 και '70, για αυτό έγιναν δημοφιλή κινήματα όπως τα Black Power (Μαύρη Δύναμη) και Black is Beautiful (To Μαύρο είναι όμορφο).

Δημοσιεύθηκαν στην ΟΔΟ στις 6 Αυγούστου 2020, αρ. φύλλου 1042


Σχετικά:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ