Β.Π. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: Θερινές ΜΕΤΑπολεμικές επιχειρήσεις στο Γράμμο. Ένα σενάριο για την ανακατάληψή του 61 χρόνια ΜΕΤΑ

«Μες στο φίλμ του Παντελή...» (Βούλγαρη)

Aντικειμενικός προορισμός ο Γράμμος, θέμα: κατάκτησή του δια δευτέραν φοράν. ΜΕΤΑ (το ανερμήνευτο αρτικόλεκτον της άτυπης κι άοπλης οργάνωσης του τριημέρου που είχε τη γενική ευθύνη της επιχείρησης) 61 τόσα χρόνια. Το στρατηγείο στήθηκε στο Νεστόριο Καστοριάς. Εκεί συγκεντρώθηκαν (17,18,19 Ιουλίου) οι δυνάμεις που αποτελούνταν από τους απογόνους (μια σύναξη ανθρώπων κοσμικού περισσότερου λόγου και φιλικής έως αγαπητικής διαθέσεως, άγνωστοι επί το πλείστον μεταξύ τους -ας είναι καλά το διαδίκτυο) των μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (είναι ο άυλος πλέον θεσμός που λατρεύει το επίγειον ΚΚΕ) οι οποίοι το 1949 έφυγαν όπως όπως κι εγκαταστάθηκαν στην Πολωνία.
Τριακόσιες περίπου ψυχές μαζεύτηκαν. Γεννήθηκαν σε άλλη πατρίδα αλλά άκουσαν εκεί για μια άλλη πατρίδα! Ποιά είναι η πατρίδα τους τελικά; «Τι είναι η πατρίδας μας;/ Μην είναι ο κάμποι / Μην είναι τ’ άπαρτα ψηλά βουνά...» («Απαρτος» λέγαν ότι είναι κι ο Γράμμος τότε αλλά το ηρωικόν πτολίεθρον των ανταρτών «επέρσεν» ομηρικά ή «επάρθεν» ποντιακά και λίαν αδελφο-αιματοκυλιστικά. Παρών ο κ. Γιάννης Μότσιος, καθηγητής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, συγγραφέας ποιητής, ακούραστος περπατητής του καθαγιασμένου γι αυτόν, βουνού, αφηγητής δεινός κλπ. Επιζών του τότε, και στη συνάντηση σχεδόν ο μόνος. Ιστορικός και ποιητικός ξεναγός τώρα. Αυτός μας κάλεσε ως φίλιες δυνάμεις πλέον αν και ήμουν ο μόνος απόγονος κι οιονεί αντίπαλός της σύναξης, ότι ο πατέρας μου πολέμησε εκεί με τον Ελληνικό στρατό και τραυματίστηκε.

Το πρώτο απόγευμα - βράδυ στον εξαίσιο χώρο ένθα διεξάγεται το River party, (29 χρόνια τώρα) ο ποταμός Αλιάκμων με αξιοπρεπή την νεροπαρουσία του. Ο κ. Παντελής Βούλγαρης παρών• έφερε το βουνό και την Καστοριά στο κινηματογραφικό (το πρώτον) κι ιστορικό (εκ νέου) προσκήνιο αναφοράς αλλά και διαξιφισμών. Κι η γλυκιά και σπουδαία συγγραφέας Ιωάννα Καρυστιάνη, σιωπηλή, πολυμυθίης, πολύμοχθη, απλή δε και συγκαταβατική έως παρεξηγήσεως.

Το βράδυ στο χώρο εκδηλώσεων ο καθηγητής μιλά για το Γράμμο στην Ελληνική (και τη δική του δηλαδή) και στη γαλλική, ποίηση, του Π. Ελυάρ. Αλλοι ρήτορες όπως ο πανεπιστημιακός Η. Βράζας, ο σκηνοθέτης Στέλιος Ελληνιάδης, ο Δήμαρχος Νεστορίου προσέγγισαν στο θέμα, ο καθείς με τα όπλα του, αλλά κατευθείαν στο στόχο.
Την επαύριον πορεία προς το μέτωπο• εφόρμηση στο βουνό με ΙΧ και το λεωφορείο του οικείου Δήμου. Εως το χωριό Πεύκος (17 χιλ.), άσφαλτος, από κει χωματόδρομος. Σχίζουμε τη θάλασσα του βουνού. Περιοχή Τσάρνος, σταυρικό σημείο, όπου και η τελική μάχη ένθα έπεσαν κορμιά Ελλήνων άσωτα κι ο ξεναγός καθηγητής και ποιητής αποφαίνεται: «Όταν έπεσε ο Τσάρνος έπεσε κι ο Γράμμος». Καμία συγκίνηση, γιατί άλλωστε, κάτι το εντελώς ξένο κι αδιάφορο με χωνεύει. Θέλω να αφεθώ σε κάτι το συγκινητικό αλλά η ιστορική πλήξη με συγχωνεύει.

Δυο τρία χιλ. πριν τη Γράμμοστα, νυν χωριό Γράμμος, η εκστρατευτική δύναμη χωρίζεται σε δύο κολόνες. Προς τα δεξιά οι πολεμιστές της ανάμνησης (εξ αφηγήσεων) πορεία με αυτοκίνητα στην ανηφόρα, με τα πόδια στο ίσιωμα, για την Πέτρα του Οχράν, το άυλο, δηλαδή το τίποτα, σύνορο με την Αλβανία. Αριστερά κατηφόρισαν τα “γυναικόπαιδα” για τα χαμηλά, στο χωριό που ξανακτίζεται ένθα είχε καφέ, σουβλάκια, μπύρες, αναψυκτικά. Το κοπάδι των απογόνων πορεία «Προς τη ΝΙΚΗ». Ο Γράμμος ανακαταλαμβάνεται, επιτέλους μετά 61 χρόνια. Τραγούδια, κάτι σαν εκδρομή ΚΑΠΗ ή σχολείου (ντελικάτων ΜΕΤΑγωνιστών). Σε κάποια μαντριά τσοπάνηδες αρμέγουν ειρηνικά κι άοπλα τα γίδια και πήζουν το τυρί, κοιτάνε δε απορημένοι. Που πάει αυτό το παρδαλό λεφούσι; Νερό, λάκκος γεμάτος, κοντά στην κορυφή («επί των ορέων στήσονται ύδατα...»). Κοπάδια γελάδια βόσκουν στάσιμα στα αλπικά λιβάδια. Ομως, λίγο πριν τον προκαθορισμένο στόχο ακούστηκε: - Οπίσω, στα αυτοκίνητα. Δεν μας παίρνει η ώρα! Ετσι, όπως ο Μωυσής δεν είδε τη γη της επαγγελίας στο απέραντο χάος του μύθου του, κι εμείς δεν είδαμε την τότε γη της επαγγελίας (εκείνων που έφυγαν ηττημένοι, απελπισμένοι, αλλά υπερήφανοι, -όπως διατείνονταν στη συνέχεια-) την Αλβανία, την αείποτε γη της απελπισίας. Τι κρίμα!

Ο καθηγητής -προσωποποίηση του απόρθητου χαρακτήρα, του ακατάβλητου κι ακούραστου ανθρώπου- αφηγείται το πως μετά την ήττα έφυγε από κει, νεαρός δεκαπενταετής αντάρτης (πλοίαρχος του εαυτού του) για τις ήδη πρωτόγονα Σοσιαλιστικές χώρες. Από μια αποθήκη του ΔΣΕ (άγρια πεινασμένος) πήρε σοκολάτες και γέμισε με ζάχαρη παντελόνια και σώβρακά και εκεί μέσα έχωσε κι ένα πιστόλι, που του το χάρισε ένας αξιωματικός εκπνέων. Είναι το πρώτο όπλο που χώθηκε και χάθηκε στη ζάχαρη, η άλλη που χύθηκε στα κανόνια του Έβρου, ήταν, ως γνωστόν κατόρθωμα του αλήστου μνήμης Γιωργίου Παπαδόπουλου, δικτάτορος κάποτε.

Τραγούδια σχολικά δηλαδή ανταρτικά κι εαμικά (τι πλήξη!), φωτογραφίες ποικίλες με πόζες ληξιπρόθεσμης συγκίνησης. Επιστροφή.
«Σ’ αυτό που μπλέχτηκα ήταν το σωστό...» είπε ένας ομιλητής της βραδιάς στο Νεστόριο. Ίσως, αλλά και έτσι όπως τελικά κατέληξε για τον τόπο αυτή η αιματηρή περιπέτεια μάλλον ήταν και το σωστό.

Στην απέραντη θάλασσα του Γράμμου πόσο ασήμαντοι φαντάζουν τώρα οι τότε Έλληνες συντεταγμένοι στρατιωτικά ή ασύντακτοι ιδεολογικά, οι οποίοι σκοτώνονταν μεταξύ τους οι μεν για το τίποτε οι άλλοι για το καθόλου... Θα έμοιαζαν στα σημερινά μας μάτια με μύγες...



ΥΓ. 1. Η κ. ΚΝΕ τις ίδιες μέρες σ’ αυτό το «ιερό βουνό» της, έκανε μια αποκάλυψη προτομής ενός τοπικού ήρωός της. Όρεξη να ‘χεις και μπορείς να γεμίσεις κάθε ραχούλα και ρεματιά από τέτοια ενθύμια της εμφύλιας αποτυχίας.

ΥΓ. 2. Αργοτερότερον (19,20/8) στο Νεστόριο έγινε μια λίαν ενδιαφέρουσα επιστημονική ημερίδα με θέμα το Νοσοκομείο εκστρατείας του ΔΣΕ. Διοργανωτής η «Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων Κ-Δ. Μακεδονίας αλλά και Άνω (κάτω λόγω εκλογών) Βοϊου.