ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Παρουσίαση του περιοδικού «Το παραμύθι» στην Καστοριά

Διάβαζα ακόμη την κυριακάτική μου εφημερίδα όταν χτύπησε το τηλέφωνό μου. Ήταν ο διευθυντής του νεογέννητου περιοδικού και πρόεδρος του ΟΝΑΡ μέσω τέχνης, ο κ. Αβούρης, που μου ζητούσε να μιλήσω κι εγώ στην εκδήλωση, κάτι που είχα εξ αρχής αποκλείσει. Κι όμως! Με έπεισε αμέσως, λέγοντάς μου πως κάτι έπρεπε να πω για τα παιδιά του Σχολείου μας που θα έκλειναν την παρουσίαση τραγουδώντας για το παραμύθι. Ήταν το μόνο επιχείρημα που θα μπορούσε να νικήσει το φόβο του… μαϊντανού, το φόβο μήπως φυτρώνω παντού χωρίς να είναι απαραίτητο, και έπιασε…

«Και τι ακριβώς να πω;» πήγα ν’ αναρωτηθώ, αλλά δεν πρόλαβα. Γιατί εξακολουθούσα να έχω ανοιχτή την Καθημερινή της Κυριακής σε μια σελίδα που απαντούσε σ’ αυτήν ακριβώς την ερώτηση, πριν ακόμη τεθεί.

Η απάντηση στο θέμα μου βρισκόταν μες στη συνέντευξη που είχε πάρει ο δημοσιογράφος από τον κ. Κώστα Καρρά, όχι τον ηθοποιό, αλλά τον Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της  Πολιτιστικής Κληρονομιάς*. Μιλούσε, λοιπόν, ο Πρόεδρος της Εταιρείας κι έλεγε πως: «Η μεγαλύτερη προσπάθειά μας ήταν να εργαστούμε ώστε να εξασφαλίσουμε πως ορισμένα αγαθά, πνευματικά και υλικά, θα περάσουν ανέπαφα στις επόμενες γενεές. Όμως στην Ελλάδα δεν υπάρχει διαγενεακή δικαιοσύνη, δηλαδή η αίσθηση του καθήκοντος πως πρέπει να παραδώσουμε ό,τι καλύτερο έχουμε σε αυτούς που θα μας διαδεχθούν ηλικιακά. Μου λένε ότι το επίθετο «διαγενεακός» δεν υπάρχει. Δεν πειράζει, ας το δημιουργήσουμε διότι περιγράφει μια πραγματικότητα».

Αυτά έλεγε ο κ. Καρράς κι εσείς καταλαβαίνετε πόσο ταίριαζαν στην περίπτωσή μας και πως μέσα στα πνευματικά αγαθά που εκείνος ανέφερε εγώ έβαζα πρώτο και καλύτερο απόψε το παραμύθι. Και συνέχιζε κάπου παρακάτω: «Τα νέα παιδιά κάνουν ανακύκλωση, αγαπούν το ποδήλατο, ενημερώνονται από το Διαδίκτυο, συμμετέχουν σε εθελοντικές δράσεις. Όμως, ακόμα κι αν έχουν αναπτύξει οικολογική συνείδηση, δεν έχουν πολιτιστική συνείδηση. Ο λόγος είναι ότι δεν έχει γίνει προσπάθεια ποτέ να αποκτήσουν έμπρακτη σύνδεση με την ελληνική παράδοση. Έτσι υιοθετούν την παράλογη συμπεριφορά που έχουν οι μεγαλύτεροι: μιλούν για τον ελληνικό πολιτισμό και την ιστορία μόνο ρητορικά και δεν τους πειράζει τόσο αν καταστραφεί κάποιο μνημείο» (Μνημείο του λόγου είναι, ανάμεσα σε άλλα, και το λαϊκό παραμύθι). Κι η συνέντευξη έκλεινε έτσι: «Αν, πάντως, δεν γεφυρωθεί το προαναφερθέν χάσμα μεταξύ θεωρίας και πράξης, θα αντιμετωπίσουμε μεγαλύτερα προβλήματα στο μέλλον», αφού σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Εταιρείας (και όχι μόνο αυτόν) «η κρίση αξιών έγινε και κρίση οικονομίας».

Με αυτά τα λόγια θα ‘θελα να ξεκινήσω μες στην αίθουσα της εκδήλωσης απόψε και, στη συνέχεια, να γίνω πιο συγκεκριμένη και να μιλήσω για τα ίδια τα παιδιά, που εικονογράφησαν τόσο πετυχημένα το βιβλίο μας με τα λαϊκά παραμύθια, εις πείσμα…

Εις πείσμα της τηλεόρασης, που με βασανίζει ιδιαίτερα φέτος που, καθώς μπήκαμε στη μυθολογία, πετιέται ξαφνικά εκεί που δεν τη σπέρνουν κι αρχίζει να περιγράφει τους θεούς και τους ημίθεους και τους ήρωες της Μυθολογίας μας με τον τρόπο που εκείνη θέλει και δεσμεύοντας τη φαντασία των παιδιών. Έτσι, η Αφροδίτη είναι ξανθιά αν την είδαν στην τηλεόραση έτσι, μακρυμάλλα αν την έδειξε έτσι, ο Απόλλων είναι ξανθός ή μελαχρινός ανάλογα με τα γούστα του κάθε σκηνοθέτη και πάει λέγοντας… Και ας έχουμε το προηγούμενο του μεγαλύτερου ποιητή, του Ομήρου, που ποτέ δεν περιέγραψε την ωραία Ελένη, γιατί ήθελε να μας αφήσει να τη φανταστεί ο καθένας από μας όπως θα ήθελε ο ίδιος…

Εις πείσμα του σχολείου, που, κατά κανόνα, επιμένει να εξαφανίζει ή έστω να λιγοστεύει τις ευκαιρίες έκφρασης των παιδιών και ας είναι αυτά τα πλάσματα που λένε τις μεγαλύτερες αλήθειες και που θα μπορούσαν, αν τα ακούγαμε, να μας βοηθήσουν να γίνουμε καλύτεροι εμείς οι μεγάλοι. Και το κάνει όχι γιατί δε θέλει το καλό μας, αλλά γιατί νομίζει πως η γνώση είναι το παν. Και ας το είπε κι ο ίδιος ο Αϊνστάιν πως η φαντασία είναι πολύ πιο σημαντική από τη γνώση…

Θα ήθελα, λοιπόν, να μιλήσω για τα παιδιά του Σχολείου μας, που είχαν την τύχη να ακούσουν παραμύθια της Παράδοσής μας από χείλη παππούδων και γιαγιάδων, όπως έκαναν τα παιδιά άλλων εποχών που μεγάλωναν δίχως την παντοδύναμη τηλεόραση μες στο σπίτι τους. Θα ήθελα να εκφράσω την πίστη μου πως παιδιά που άκουσαν τέτοια παραμύθια και που τα εικονογράφησαν τόσο πετυχημένα και που τραγούδησαν το παραμύθι τόσο όμορφα με τις ανυπέρβλητες παιδικές φωνές τους που κουβαλούν την απαράμιλλη παιδική αθωότητα επάνω τους είναι παιδιά τυχερά και ευλογημένα. Αυτά, μεγαλώνοντας, όταν θα ξαναγυρίζουν στα παιδικά τους χρόνια, θα επιστρέφουν σ’ έναν αληθινό παράδεισο.

Αυτά, λοιπόν, ήταν τα λόγια που δούλευα μέσα μου κι ετοιμαζόμουν να πω, αλλά τελικά δεν είπα τίποτε. Βλέπετε ο χρόνος πάντοτε πιέζει σε τέτοιες περιπτώσεις κι εγώ ήμουν εκτός προγράμματος, οπότε περιθώριο να ξεφύγω δεν είχα κανένα. Άλλωστε ένας ήταν ο επίσημος ομιλητής στην εκδήλωση και μπροστά του έπρεπε όλοι να παραμερίσουμε, σ’ αυτόν έπρεπε όλοι να κάνουμε τόπο.
Και ο επίσημος αυτός καλεσμένος μας δεν ήταν άλλος από το ίδιο το παραμύθι…

Στα παιδιά, που αγαπούν τα παραμύθια.
Και σ’ εκείνους τους μεγάλους που τ’ αγαπούν όσο και τα παιδιά.