ΑΝΑΣΤΑΣΗ Κ. ΠΗΧΙΩΝ: Περί ελευθερίας τινά

ΟΔΟΣ 15.3.2018 | 927

Αὐτό τό ὁποῖο διαφοροποιεῖ τόν ἄνθρωπο τῶν ἄλλων ὄντων τοῦ ζωϊκοῦ βασιλείου καί τόν τοποθετεῖ στήν κορυφή τῆς πυραμίδος, εἶναι ὅτι εἷναι τό μόνον ὄν τό ὁποῖο ἔχει προικισθεῖ μέ λογική καί νά ἐνεργεῖ καί διαμορφώνει τόν ὅλον βίον του σύμφωνα μέ αὐτήν, ἐν ἀντιθέσει μέ ὅλα τά ἄλλα τά ὁποία ἐνεργοῦν καί διάγουν τόν βίον τους ἀποκλειστικά ὑπό τήν ἐπήρειαν τοῦ ἐνστίκτου. Συγχρόνως μέ τήν λογικήν προικίσθηκε καί μέ τήν ἐλευθερία τῆς βουλήσεως. 

Ἀποτέλεμα τῶν δύο αὐτῶν ἰδιοτήτων πού τόν χαρακτηρίζουν εἶναι, ὅτι εἶναι τό μόνον ὄν τό ὁποῖον δύναται νά διακρίνει τό καλό τοῦ κακοῦ, ὡς καί τό ὀρθόν τοῦ σφάλματος καί νά ἐπιλέγει τό ἔνα ἤ τό ἄλλο. Ὡς ἐκ τούτου εἷναι καί τό μόνον ὄν τὀ ὁποῖον εἷναι ὑπόλογο τῶν πράξεών του. Ἡ λογική ἀπελευθέρωσε τόν ἄνθρωπο τῆς δουλείας τοῦ ἐνστίκτου καί ταυτόχρονα τοῦ ἔδωσε τήν δυνατότητα, μέ τήν ἐλευθερία τῆς βουλήσεώς του νά ἐνεργεῖ καί δρᾶ ὄπως ἐπιθυμεῖ καί ὀρέγεται. 

Στήν πορεῖα ὅμως τῆς ἐξελίξεώς του ὁ ἄνθρωπος, ὅταν ἄρχισε νά διάγει πλέον κοινωνικό βίο καί ἐγκατέληψε τόν νόμον τῆς ζούγκλας, ὁ ὁποῖος ὑπόκειται ἀποκλειστικά σέ ἐνστικτώδεις ἀντιδράσεις, διεπίστωσε ὅτι ἡ ἄκρα ἐλευθερία του καί ἡ ἀσυδοσία του ἐπέβαινε εἰς βάρος τῆς ὁμαλής λειτουργίας τῆς κοινότητας καί συνειδητοποίησε ὅτι θά ἔπρεπε νά ἐκχωρήσει ὁρισμένες ἀπό τίς ἐλευθερίες του στήν κοινότητα.

Μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου ἡ κοινότης ὅλο καί μεγάλωνε, ἔγινε κώμη καί στήν συνέχεια ἄστυ καί πόλη καί γιά τήν εὔρυθμη λειτουργία αὐτῆς, ἐθέσπισε νόμους, θεσμούς καί διατάξεις πρός τό γενικότερο συμφέρον τῆς κοινωνίας μέ ἀποτέλεσμα νά περιοριστούν οἱ ἐλευθερίες τοῦ ἀτόμου πρός ὅφελος τῆς κοινότητας.

Οἱ νόμοι, οἱ θεσμοί καί οἱ διατάξεις τῆς κοινότητας, ὑπό οἰανδήποτε μορφήν καί ἄν ἔχει τό πολίτευμά της, περιορίζουν τήν ἀπόλυτον ἐλευθερία τοῦ ἀτόμου καί τό ὑποχρεώνουν νά συμπεριφέρεται σύμφωνα μά αὐτούς, σέ περίπτωση δέ πού δέν συμμορφώνεται μέ τίς διατάξεις αὐτῶν ἠ κεντρική ἐξουσία τῆς κοινότητας ἐπιβάλλει κυρώσεις. Μέ τόν τρόπο αὐτό ἐπιβάλλεται στά ἐπί μέρους ἄτομα περιορισμός τῶν ἀτομικῶν τους ἐλευθεριῶν πρός χάριν τοῦ κοινοῦ συμφέροντος. 

Ἐκτός ὄμως ἀπό τούς ἄνωθεν περιορισμούς, πού ἐπιβάλλει ἡ κοινωνία στό ἄτομο, ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος ἐπιβάλλει αὐτοβούλως περιορισμούς στήν ἐλευθερία του διότι διεπίστωσε ὅτι δέν τοῦ συμφέρει νά σκέπτεται, ἐνεργεῖ καί πράττει ἀνάλογα μέ τίς ὀρέξεις του ἀλλά σύμφωνα μέ τό τί του συμφέρει καί μέ τί τοῦ ἐπιβάλλει ἡ συνείδησή του. Ἡ συνείδηση ὡς ὁδοδείκτης καθοδηγεῖ τόν ἄνθρωπο νά ἐνεργεῖ σύμφωνα μέ τό δέον, τόν θέτει πάντοτε ἔναντι τοῦ διλήμματος νἀ ἐπιλέξει, ὄπως ὁ Ἡρακλής στόν ἀντίστοιχο μύθο, μεταξύ τῆς ἀρετῆς καί τῆς κακίας καί νά πράττει ἀναλόγως. Ἡ συνείδησή μας καθορίζει πάντοτε τί πρέπει νά κάνουμε. Εἶναι αὐτό τό πρέπον τό ὁποῖον περιορίζει τήν ἀπόλυτο ἐλευθερία μας.

Ἀφορμή γιά νά γράψω τό ἄρθρο αὐτό μοῦ δόθηκε ἀπό ἔνα γεγονός τὀ ὁποῖο συνέβη πρό ἔτῶν. Ἕνα ἀπόγευμα ἦλθε στὸ μπαλκόνι τοῦ σπιτιοῦ μας καὶ μετὰ ἀπὸ λίγο μπῆκε μέσα στὸ σπίτι ἕνα καναρίνι. Πρέπει νὰ εἶχε φύγει ἀπὸ τὸ κλουβί του, ἀπὸ κανένα κοντινὸ σπίτι. Περιμέναμε μήπως τὸ ζητήσει κανένας γείτονας καὶ ὅταν εἴδαμε ὅτι δὲν τὸ ἀναζήτησε κανείς, τοῦ ἀγόρασα ἕνα κλουβὶ μὲ ὅλα τὰ σχετικὰ καὶ τὸ ἔβαλα μέσα. 

Πολλὲς φορὲς ἀναρωτήθηκα ἄν μοῦ ἦταν ἐπιτρεπτό νὰ τὸ κρατῶ φυλακισμένο καὶ ἂν ἔπρεπε ν̓ ἀφήσω ἀνοικτὴ τὴν πόρτα τοῦ κλουβιοῦ του καὶ νὰ τοῦ ἀποδώσω τὴν ἐλευθερία του. Σκέφθηκα ὅμως ὅτι αὐτό, ἀπὸ τὴν ὥρα πού ἦρθε στὸν κόσμο, ἔζησε ὅλη του τὴν ζωὴ περιορισμένο μέσα σ̓ ἕνα κλουβὶ καὶ ἂν τ̓ ἀφήσω ἐλεύθερο εἶναι σὰν νὰ τὸ καταδικάζω σὲ θάνατο. Δὲν ξέρει πῶς νὰ ἐπιβιώσει, πῶς νὰ βρεῖ τὴν τροφή του ἤ νὰ ἀποφύγει τοὺς πολλοὺς καὶ διάφορους ἐχθρούς, πού θὰ πρέπει νὰ ἀντιμετωπίσει ὡς ἐλεύθερο πλέον πουλί. Ἄρα γιὰ τὸ πουλὶ αὐτό, τὸ κλουβί του, ἡ φυλακὴ του εἶναι ὁ μόνος χῶρος πού μπορεῖ νὰ ἐπιβιώσει καὶ νοιώθει εὐχαριστημένο ἀπὸ τὴν ζωὴ του αὐτήν.

Ἄραγε καὶ ἐμεῖς, πού θεωροῦμε τοὺς ἑαυτοὺς μας ἐλεύθερους, μήπως δὲν ζοῦμε μέσα σ̓ ἕναν περιορισμένο κόσμο, μέσα σὲ μιὰ φυλακή, σ̓ ἕνα κλουβί, τὸ ὁποῖο μᾶς περιβάλλει καὶ μᾶς δεσμεύει μὲ ἀόρατα δεσμὰ χωρὶς νὰ τὸ γνωρίζουμε, χωρὶς νὰ τὸ συνειδητοποιοῦμε; Ὁ ποιητὴς πολὺ ὀρθὰ λέγει:

Χωρὶς περίσκεψιν, χωρὶς λύπην, χωρὶς αἰδῶ

μεγάλα κ' ὑψηλὰ τριγύρω μου ἔκτισαν τείχη.

[…]

Ἀλλὰ δὲν ἄκουσα ποτὲ κρότον κτιστῶν ἤ ἦχον.

Ἀνεπαισθήτως μ' ἔκλεισαν ἀπὸ τὸν κόσμον ἔξω. 

(Καβάφης, Τείχη)

Νομίζουμε ὅτι εἴμαστε ἐλεύθεροι ἂλλ̓ ὅμως εἴμαστε δέσμιοι δεσμῶν ἀοράτων καὶ ὁρατῶν, πού μᾶς ἐπιβάλλουν ἄλλοι, ὅπως διάφοροι διεθνεῖς ὀργανισμοί, μεγάλες δυνάμεις, τὸ κράτος, ἡ πολιτεία, ἡ θρησκεία, οἱ διάφορες ὀργανώσεις, οἱ σύλλογοι, τὸ κόμμα, στὰ ὁποῖα ἀνήκουμε, καὶ πρέπει νὰ ζοῦμε σύμφωνα μὲ τοὺς κανονισμούς τους καὶ τὶς διατάξεις τους ἐὰν θέλουμε νὰ εἴμαστε μέλη τους. Οἱ πολίτεςπολλῶν κρατῶν θεωροῦν τοὺς ἑαυτοὺς τους ὑπηκόους ἀνεξαρτήτων, ἐλευθέρων κρατῶν γιατί δὲν γνωρίζουν τί δεσμεύσεις καὶ τί ὑποχρεώσεις ἔχουν ἀναλάβη οἱ κυβερνήσεις τους ἔναντι τῶν διεθνῶν ὀργανισμῶν ἤ τῶν μεγάλων δυνάμεων.

Κατὰ τὴν λεγόμενη Pax Romana, ἐντός της Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, ὕπηρχαν περιοχὲς πού εἶχαν τὸν βασιλιά τους, τοὺς ἀρχοντές τους καὶ ἕνα εἶδος αὐτοδιοίκησις καὶ οἱ κάτοικοι τῶν περιοχῶν αὐτῶν θεωροῦσαν ὅτι εἶναι ἀνεξάρτητοι μὴ ἔχοντες ἰδέαν περὶ τῆς ρωμαϊκῆς ἐπικυριαρχίας. Οἱ κάτοικοι π. χ. τῆς Ἰουδαίας, τῆς Ἰδουμαίας ἤ ἄλλων μικρῶν βασιλείων τῆς περιοχῆς στὰ χρόνια τοῦ Χριστοῦ, νόμιζαν ὅτι διοικοῦνται ἀποκλειστικὰ ἀπὸ τοὺς τοπικοὺς βασιλιάδες τους καὶ ἔβλεπαν τὶς ρωμαϊκὲς λεγεῶνες νὰ σταυθμεύουν στὶς χῶρες τους, ὅπως καὶ ἐμεῖς βλέπαμε τὶς ἀμερικανικὲς βάσεις, μιὰ περίοδο, στὴν χώρα μας. 

Μετὰ τὸν Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο, τὰ κράτη τῆς Ἀνατολικῆς Εὐρώπης, τὰ ὁποία εὑρίσκονταν στὴν σφαίρα ἐπιρροῆς τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης, ἦσαν κατ̓ ὄνομα ἀνεξάρτητα καὶ αὐτοκυριαρχούμενα πλὴν ὅμως δὲν μποροῦσαν νὰ λάβουν καμμιὰν ἀπόφαση τόσο γιὰ τὶς ἐσωτερικές τους ὑποθέσεις ὅσο καὶ γιὰ τὴν ἐξωτερική τους πολιτικὴ ἐὰν δὲν ἐνέκρινε αὐτὲς ἡ Μόσχα. 

Κι ἐμεῖς, ἀκόμη σήμερα, ἔχουμε ἀπεμπολίσει πολλὰ ἀπὸ τὰ κυρίαρχα δικαιώματά μας μὲ τὴν ἐνταξή μας στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση ἐκχωρώντας τα σ’ αὐτήν, μετά δέ τήν ἄφρονα πολιτική τήν ὁποίαν ἀκολούθησαν ὅλες οἱ κυβερνήσεις μετά τό 1981 μέ τόν ἄφθονο ὑπερδανεισμό ἀπό τήν Εὐρωπαϊκή Ἐνωση, παρά τίς ὑπομνήσεις ὅλων σχεδόν τῶν ἀρχαίων φιλοσόφων, τραγωδῶν καί λοιπῶν ὅτι «τά δάνεια δούλους τούς ἐλεύθερους ποιεῖ», καί τήν ἐπακόλουθο οἰκονομική κρίση καί χρεωκοπία τῆς χώρας, ὑποκείμεθα σέ μίαν δυσμενή ἐπιτροπεία πού μᾶς ἐιβάλλουν οἱ δανειστές μας γιά τήν ἀπόσβεση τοῦ χρέους, ἡ ὁποία δυστυχῶς θά μᾶς ταλανίζει ἐπί πολλά χρόνια. Τὴν ἐξωτερική μας δὲ πολιτικὴ πόρω μπορεῖ νά τήν θεωρήσει κανείς ὡς ἀνεξάρτητη. Εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νὰ ἀκολουθοῦμε τόσο τὶς ὑποδείξεις τῆς μεγάλης συμμάχου μας Ἀμερικῆς καὶ τοῦ ΝΑΤΟ ὅσο καί τίς ὑποδείξεις τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἔνωσης.

Οἱ κυρώσεις, πού μποροῦν νὰ ἐπιβάλλουν τὰ μεγάλα κράτη στὰ μικρὰ εἴτε αὐτὲς εἶναι οἰκονομικές, εἴτε ἐμπορικές, εἴτε ὑποδαυλίζοντας διαφορὲς μὲ γειτονικοὺς λαούς, ἀνοίγοντας θέματα μειονοτικὰ ἤ ἐδαφικῶν διεκδικήσεων περιορίζουν τὴν ἀνεξαρτησία τῶν μικρῶν λαῶν. Πολλὲς φορὲς ἡ ἀπεμπόλησις κυριαρχικῶν δικαιωμάτων ἀπὸ τοὺς μικροὺς λαοὺς ἤ τὰ μικρὰ κράτη, εἶναι ἀναγκαία γιὰ τὴν ἐπιβίωσή τους καὶ τὴν ἀγαστὴ συμβίωσή τους μὲ τὰ γειτονικὰ καὶ μὴ κράτη. Ἀποφεύγουν μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ τὶς συγγρούσεις μεταξύ τους, ἀναπτύσουν τὸ ἐμπόριο μὲ τοὺς γειτονικοὺς λαοὺς καὶ ἔχουν μιὰ σχετικὴ εὐημερία.

Ὑπάρχουν ὅμως καὶ δεσμά, πού ἐπιβάλλει τὸ ἴδιο τὸ κράτος. Εἶναι δεσμεύσεις τῶν πολιτῶν ἀναγκαῖες καὶ ἀπαραίτητες γιὰ τὴν εὔρρυθμο λειτουργία αὐτοῦ. Ἐὰν δὲν ὑπήρχαν οἱ νόμοι καὶ οἱ διατάξεις τοῦ κράτους, οἱ ὁποῖες ρυθμίζουν τὶς σχέσεις τῶν πολιτῶν μεταξύ τους, καὶ ἔναντί τοῦ κράτους, τότε θὰ ζούσαμε σὲ μιὰ κοινωνία ζούγκλας. Τὶς δεσμεύσεις αὐτὲς τὶς γνωρίζουμε καὶ τὶς ἀποδεχόμαστε. 

Δυστυχῶς ὅμως ὑπάρχουν στὴν κοινωνία μας καὶ ἄλλοι τρόποι καὶ μέσα, πού περιορίζουν ἤ κατευθύνουν τὶς ἐνέργειες καὶ τὶς σκέψεις μας ὡς ἐλεύθερων πολιτῶν. Ἂς πάρουμε γιὰ παράδειγμα τὴν ἐπίδραση πού ἔχουν τὰ μέσα ἐνημέρωσης, ὁ ἔντυπος καὶ ἠλεκτρονικὸς τύπος, στὴν διαμόρφωση τῆς σκέψης καὶ τῆς βούλησής μας νὰ λάβουμε τὴν μιὰ ἤ τὴν ἄλλη ἀπόφαση. Οἱ διαφημίσεις π.χ. διαφόρων προϊόντων καθορίζουν τὸ ὕψος τῶν πωλήσεων τῶν προϊόντων αὐτῶν. Καὶ αὐτὸ βέβαια δὲν ἀποτελεῖ ἀπόλυτο κακό. Τό κακό εἷναι ὅτι τά μέσα αὐτά μποροῦν νὰ ἐπηρεάσουν τὴν ἐλεύθερη βούλησή μας καὶ νὰ καθορίσουν τὸ ἀποτέλεσμα τῶν ἐκλογῶν τόσο τῶν αὐτοδιοικητικῶν ὅσο καί τῶν γενικῶν γιά τό κοινοβούλιο. 

Ὅλοι μας βαυκαλιζόμαστε, καὶ ὅλοι μᾶς τὸ διατυμπανίζουν, ὅτι ἡ ἐλεύθερη βούληση τοῦ λαοῦ, τὴν ἡμέρα τῶν ἐκλογῶν, καθορίζει τὸ ἀποτέλεσμα τῆς κάλπης. Εἶναι ὅμως ἔτσι τὰ πράγματα; Ἡ συνεχὴς προβολὴ ὁρισμένων ὑποψηφίων ἀπὸ τὰ μέσα ἐνημέρωσης, ἡ παρουσίαση τῶν πραγματικῶν ἤ εἰκονικῶν προτερημάτων τους, καὶ ἀντιθέτως ἡ ἀποφυγὴ νὰ παρουσιάσουν ἄλλους στὸ ραδιόφωνο ἤ τὴν τηλεόραση ἤ ἡ προβολὴ δυσμενῶν μόνον ἐντυπώσεων γἰ αὐτούς, προϊδεάζει ὑποσυνειδήτως τοὺς ψηφοφόρους ὑπὲρ τοῦ ἑνὸς ἤ τοῦ ἀλλοῦ ὑποψηφίου. Τὸ αὐτὸ ἀποσκοποῦν καὶ οἱ δημοσιοποιήσεις τῶν διαφόρων δημοσκοπήσεων ὑπὲρ τοῦ ἑνὸς ἤ τοῦ ἄλλου κόμματος. 

Γιὰ νὰ ὑποκλέψουν τὴν ψῆφο τοῦ λαοῦ, τὰ κόμματα καὶ οἱ ὑποψήφιοι βουλευτές, ἀναγκάζονται νὰ διαθέσουν ὑπέρογκα χρηματικὰ ποσά, τὰ ὁποία δὲν διαθέτουν ὅλοι, καὶ ἔτσι δὲν μποροῦν νὰ κατέλθουν στὴν προεκλογικὴ ἀρένα μὲ ἴσους ὅρους. Ὅσοι δὲν διαθέτουν ἐξ ἰδίων πολλὰ χρήματα, εἴτε δὲν κατέρχονται κἄν στὶς ἐκλογές, εἴτε ἀναγκάζονται νὰ ζητήσουν χρηματοδότες μεταξὺ τῶν ἰσχυρῶν οἰκονομικῶν παραγόντων καὶ ἐὰν ἐκλεγοῦν εἶναι δέσμιοι τῶν ὑποχρεώσεων, πού ὀποσδήποτε ἀνέλαβαν ἀπέναντί τους, γιατί κανεὶς δὲν διαθέτει χρήματα χωρὶς νὰ ἀποσκοπεῖ σὲ ἀνταπόδοση καὶ μιὰ μορφὴ κέρδους. 

Μὲ τὴν τροπὴ αὐτήν, πού ἔχει πάρει ὁ ἑκάστοτε προεκλογικὸς ἀγώνας μεταξὺ τῶν κομμάτων καὶ τῶν διαφόρων ὑποψηφίων, δὲν θὰ ἀργήσει ἡ ἡμέρα, πού ὅπως οἱ ἀθλητικὲς ὁμάδες ἀγοράσθηκαν ἀπὸ τοὺς διαφόρους ἰσχυροὺς οἰκονομικοὺς παράγοντες καὶ λέμε ὅτι ἡ τάδε ὁμάδα εἶναι τοῦ ἄλφα καὶ ἡ δεῖνα τοῦ βήτα οἰκονομικοῦ παράγοντα, ἔτσι δὲν ἀποκλείεται μὲ τὸν ρυθμὸ ἐξαρτήσεως τῶν κομμάτων καὶ τῶν βουλευτῶν ἀπὸ αὐτούς, νὰ λέμε μελλοντικῶς ὅτι ἡ κυβέρνηση ἐκπροσωπεῖ τὸν ἄλφα ἤ βήτα οἰκονομικὸ κολλοσὸ ἤ ὅτι ἡ ὁμάδα αὐτὴ τῶν βουλευτῶν εἶναι τοῦ τάδε καὶ ἡ ἄλλη τοῦ δεῖνα. Ἤδη αὐτὸ συμβαίνει σὲ πολλὲς καὶ μεγάλες μάλιστα χῶρες, ὅπου οἱ πολυεθνικὲς ἑταιρεῖες μὲ τὰ τεράστια οἰκονομικὰ μέσα, πού διαθέτουν, ἐπηρεάζουν τὴν χάραξη τῆς πολιτικῆς τῶν κυβαρνήσεων τῶν χωρῶν αὐτῶν. 

 Ὁ ἄνθρωπος, ἀπὸ τὶς ἀπαρχὲς τοῦ νοήμονος βίου του πασχίζει γιὰ τὴν ἀπόλυτο ἐλευθερία του, πλὴν ὅμως ἀπόλυτος ἐλευθερία δὲν ὑπάρχει. Ὅπως ἡ κατσίκα εἶναι δεμένη μ̓ ἕνα σχοινί ἀπὸ ἕναν πάσσαλο καὶ τριγυρνᾶ γύρω ἀπ̓ αὐτόν, ἔχοντας μιὰ σχετικὴ ἐλευθερία, ἔτσι καὶ ὁ ἄνθρωπος εἶναι δεμένος μὲ ἀόρατα δεσμὰ καὶ περιφέρεται, μέχρι ἑνὸς ὁρισμένου σημείου, πού τοῦ ἐπιτρέπει ἡ κοινωνία. 

Καὶ ὁ ἴδιος ὅμως ὁ ἄνθρωπος ἔχει σμιλεύσει ἀόρατα δεσμὰ γιὰ τὸν ἑαυτό του. Οἱ προλήψεις του, οἱ δεισιδαιμονίες, οἱ ἰδεοληψίες του κλπ. εἶναι δεσμὰ ἀόρατα, πλὴν ὅμως ἰσχυρά, πού περιορίζουν τὴν ἐλευθερία του. Ὅλα αὐτὰ τὰ θεώρει δεδομένα καὶ φυσιολογικὰ καὶ δὲν ἀντιλαμβάνεται κἄν ὅτι ἀποτελοῦν ἀνυπέρβλητο φραγμὸ στὴν ἀπόλυτο ἐλευθερία του. 

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέγει: «Πάντα μοὶ ἔξεστιν, ἀλλ̓ οὐ πάντα συμφέρει» (Κόρ. Α 6,12 ). Πράγματι ὅλα μποροῦμε νὰ τὰ κάνουμε ἀλλὰ δὲν μᾶς συμφέρει. Ἐὰν θέλουμε νὰ ζοῦμε σὲ μιὰ ὀργανωμένη καὶ καλῶς λειτουργοῦσα κοινωνία πρέπει νὰ ἀκολουθοῦμε ὁρισμένους κανόνες αὐτῆς, νὰ συμμορφωνόμαστε μὲ τὶς διατάξεις καὶ τοὺς περιορισμοὺς πού ἐπιβάλλει στὰ ἄτομα πρὸς χάριν τοῦ συνόλου καὶ νὰ εἴμαστε εὐχαριστημένοι γιατί παῤ ὅλο πού «Πάντα ἔξεστιν ἠμῖν, οὐ συμφέρει». 

Οἱ περισότεροι μάλιστα εἶναι καὶ εὐχαριστημένοι γιατί τὸ ἀόρατο κλουβὶ στὸ ὁποῖο εἶναι ἐγκλωβισμένοι τοὺς προσφέρει ἀσφάλεια, σιγουριά, ἕνα τρόπο ζωῆς χωρὶς κλυδωνισμοὺς καὶ ἀναταράξεις ὁ ὁποῖος τοὺς παρέχει τὰ βασικὰ ἀγαθὰ τῆς ζωῆς, χωρὶς σκοτοῦρες. Γιατί ἡ ἐλευθερία ἀπαιτεῖ παραίτηση ἀπὸ κατεστημένες καταστάσεις, ἀγώνα πρὸς κάτι τὸ καλύτερο, τόλμη καὶ ἀνάληψη εὐθυνῶν. Λίγοι εἶναι αὐτοὶ πού ἀγωνίζονται, ὄχι γιὰ τὴν ἀπόκτηση τῆς ἀπόλυτης ἐλευθερίας, γιατί αὐτὴ θὰ ὁδηγοῦσε τὴν κοινωνία σὲ μιὰ χαοτικὴ κατάσταση, ἀλλὰ γιὰ τὸ μάκραιμα τοῦ σχοινιοῦ καὶ τὴν διεύρυνση τοῦ κύκλου μέσα στὸν ὁποῖο μᾶς ἐπιτρέπεται νὰ κινούμαστε καὶ νὰ ζοῦμε.

Ἐν κατακλείδι μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά προικίσθηκε μέ τήν ἐλευθερία τῆς βουλήσεως καί τήν λογικήν, πλήν ὄμως εἷναι δέσμιος τῶν παθῶν του καί τῶν συνθηκῶν διαβιώσεως σέ ἕνα πολιτισμένο περιβάλλον τό ὁποῖο γιά νά λειτουργήσει ἁρμονικά ἐπιβάλλει δεσμεύσεις καί περιορισμούς τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀτόμου πρός χάριν τοῦ συνόλου.

Ὁ μόνος πραγματικά ἐλευθερος εἶναι ὁ Θεός, ὁ ὁποῖος λόγω τῆς ἀπολύτου ἐλευθερίας του ὑπερἐβει καί αὐτήν τήν φύση του καί ἔλαβε καί τήν ἀνθρωπίνην φύση, μέ τήν ἀνανθρώπισἠ του, (ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως) γιά νά δώσει στόν ἄνθρωπο τήν δυνατότητα μέ τήν βοήθεια τῆς Θείας Χάριτος νά καταστεῖ καί αὐτός, κατά χάριν ὑιός τοῦ Θεοῦ. 

Φωτογραφία: Zhao Shao’Ang  | Τσάο Σάο-Αν (1905-1998) Πετώντας κοντά σε μπαμπού.

Δημοσιεύθηκε στις 15 Μαρτίου 2018, αρ. φύλλου 927